________________ અનુપમી. * 39 જયદેવ તમારા ઉપર ગુસ્સે થયા પણ તમે તેના ગુસ્સાને કેમ શાંત કર્યો નહિ? તેણે તમારે ત્યાગ કર્યો, પણ તમે તેને જવા શા માટે દીધા ?" પઘા અનુપમાનું આશ્વાસનજનક અને ઉત્તેજક કથન સાંભળીને વિચારમાં પડી ગઈ, કેટલેક સમયપર્યત વિચાર કરીને તેણે કહ્યું. “ભાભી તમારું કથન સત્ય છે; પરંતુ મારામાં એવી શક્તિ નથી. ગુસ્સે થયેલા પતિને મનાવવા અને તેમનો પ્રેમ સંપાદન કરવા જેટલું મારામાં સામર્થ્ય નથી. અરે હાય ! હું સ્ત્રી પદને લાયક નથી.” " ત્યારે શું તમે આવી દુઃખદાયક દશામાં જીવન ગુજારવા ઈચ્છો છો ?" અનુપમાએ પ્રશ્ન કર્યો. ના, એમ તો નહિ.” પદ્માએ જવાબ આપતાં કહ્યું. “પણું પતિનાં તિરસ્કારભર્યા વર્તનથી હું હતાશ થઈ ગઈ છું. મને કાંઈ સુજતું નથી. ભાભી ! તમે જ કહો કે આવી દશામાં મારે શું કરવું ? કયા ઉપાયે તેમને વશ કરવા ? મેં સાંભળ્યું છે કે તમારી પાસે વશીકરણ વિદ્યા છે. તમે પરણીને આવ્યા, ત્યારે મારા ભાઈ તમને ચાહતા ન હતા અને તમારી ઉપેક્ષા કરતા હતા, પરંતુ થોડા જ સમયમાં તમે તેમને વશ કરી લીધા અને હવે તે એ તથા મેટા ભાઈ તમને પૂછ્યા વિના કે તમારી સલાહ લીધા વિના કેઈ કામ કરતા નથી. ભાભી ! એ વિદ્યા મને નહિ શીખડાવા ?" અનુપમાએ હસીને કહ્યું. “મારાં હાલાં નણંદ ! તમે કેવળ ભોળાંજ છે. જે વિદ્યા મારી પાસે હેવાનું તમે માને છે, તે જ વિલ તમારી પાસે પણ છે, તેમ છતાં તમે તેને મારી પાસેથી શીખવા માગે છે, એ બહુ આશ્ચર્યની વાત છે. " ભાભી ! તમે અસત્ય બેલે છે. મારી પાસે કોઈ વિદ્યા છેજ નહિ. હું તમારી જેમ કોઈ વિદ્યા શીખીજ નથી.” પાએ કહ્યું. પડ્યા બહેન!” અનુપમાએ પુનઃ હસીને કહ્યું, “હું અસત્ય બેલતી નથી; પરંતુ તમારી સમજણમાં ફેર છે. તમે જે પ્રકારની વશીકરણ વિદ્યા મારી પાસે હોવાનું માને છે, તેવી વિઘા મારી પાસે નથી અને એવી મેલી વિદ્યા આપણે સ્ત્રીઓએ શીખવાની અગત્ય પણ નથી. એવી વિદ્યાથી લાભને બદલે નુકશાનજ થાય છે, માટે હવે તેનું નામ પણ કદિ ભૂલેચુકે લેશે નહિ. બાકી મારી પાસે જે વિદ્યા કિંવા કળા છે, તે તમારી પાસે પણ છે. પ્રત્યેક સ્ત્રી એ વિદ્યાને-કળાને જાણતી હોય છે અને તેમાં જ તેની મહત્તા રહેલી છે. નયનોનું નૃત્ય, મુખનું હાસ્ય અને