________________ જીવન–પરિવર્તન. 127 મારા આગમનની જાણ મહામાત્યને થઈ અને હું તેનાથી હારી. એ ઘટના, મારી ટાઢા પાણીએ ખસ કાઢવામાં તમને ઘણી સહાયક થઈ પડી છે " “મેનકાનું બેલવું સાંભળીને જયદેવ વિચારમાં પડી ગયે. ક્ષણવાર રહી તેણે કહ્યું. " મેનકા ! તું ઉતાવળી થાય છે–તારી ભૂલ થાય છે.” મારી ભૂલ થતી નથી; કિન્તુ કમળાના મેહમાં ફસાવાથી તમારી મતિ વિપરિત બની ગઈ છે અને તેથી જ તમને મારી ભૂલ જણાય છે.” મેનકાએ કહ્યું “હું સત્યજ કહું છું કે હવે તમને મારી જરૂર નથી, પણ જયદેવ ! તમે મારું કથન ધ્યાનપૂર્વક સાંભળજો કે જેમ તમને મારી જરૂર નથી, તેમ મને તમારી જરૂર પણ નથી. મહામાત્ય વસ્તુપાળે મને મારાં ખરાં કર્તવ્યનું ભાન કરાવ્યું હોવાથી હું આજથીજ અને અત્યારથી જ ગુણિકાના આચાર-વિચારને ત્યાગ કરું છું. અને તે સાથે તમારી સાથેના સંબંધને પણ તિલાંજલી આપું છું. આ ક્ષણથી આ મેનકા જૂદા વેશને ધારણ કરે છે અને તે જીવનપર્યત નિભાવશે. માત્ર સંગિત કળાથી લોકોને ખુશ કરી જીવન ગુજારવાના ખરા આચારને બાજુ ઉપર મૂકી દઈને મારા જેવી અભાગિની જે જે ગુણિકાઓ વેશ્યાને આચાર સેવતી હશે, તેને ઉપદેશ આપી તેમનાં અધમ જીવનને સુધારવાનો પ્રયાસ કરવાનું અને મારા શેષ જીવનને એ કાર્યમાંજ પુરૂ કરવાનું આજથી હું માથે લઉં છું. જયદેવ ! તમને પણ મારી હવે તે. એજ સલાહ છે કે તમે તમારી વૃત્તિને કાબુમાં રાખતા શીખો અને તમારી દુ:ખિની સ્ત્રીને સુખી કરવાને તત્પર થાઓ. તે બિચારી તમારા વિયોગથી ઝુરી મરતી હશે તેને ખ્યાલ કરો અને અંતરમાં દયા, પ્રેમ, કરૂણું અને સ્નેહ ઈત્યાદિ ઉચ્ચ ગુણેને સ્થાન આપી તેનાં દુઃખને દૂર કરવાની પ્રતિજ્ઞા કરો.” જયદેવ જરા હ. તેણે કહ્યું. “મેનકા ! જાદૂગર વસ્તુપાળે તને ભરમાવી જણાય છે. જે જે રખેને તું સાધુડી થઈ જતી ! તારા વિના મને ચેન પડશે નહિ ! " “જયદેવ !" મેનકાએ શાંતિથી કહ્યું. “હવે એ મશ્કરીની વાતને જવા દે. વસ્તુપાળ જાદૂગર હોય કે ગમે તે હેય, એની મને પરવા નથી; પણ એના અમૂલ્ય ઉપદેશથી મારું જીવન બદલાઈ ગયું છે અને મારામાં અદ્દભૂત પરિવર્તન થઈ ગયું છે. મેં તમને કહ્યું તેમ હું હવે