________________
(२थी ४ त्या ४२वो. ॥३॥ खलानां कण्टकानां च द्विविधैव प्रतिक्रिया । उपानद् मुखभङ्गो वा दूरतो वा विसर्जनम् ॥४॥ દુર્જનો કે કંટકોનો બે રીતે જ પ્રતીકાર થઇ શકે તેમ છે. ઉપાન(પગરખું) અને મુખભંગ. અથવા તો તેમનો દૂરથી ત્યાગ કરવો. . खलोऽपि गवि दुग्धं स्या-दुग्धमप्युरगे विषम् । पात्रापात्रविशेषेण सत्पात्रे दानमुत्तमम् ॥५॥ ખોળ પણ ગાયના ખોરાકમાં આવતાં તે દૂધ બને છે અને સર્પને પીવરાવતાં દૂધ પણ વિષ બની જાય છે, એમ પાત્રાપાત્રના વિશેષણથી . સુપાત્રે દાન આપવું, તે સર્વોત્તમ છે.
પાંચ खद्योतो द्युतिमत्सु काचशकलं रत्नेष्वमेषु स्नुही मेषो योद्धृषु खेचरेषु मशको भारक्षमेषून्दिरः । प्रेतो नाकिषु नोष्पदं जलधिषु स्थानेषु नाकुर्यथा; तत्तज्जातिविडम्बनाय विहितो धात्रा, मनुष्येष्वहम् ।।६।। તેજસ્વીમાં ખદ્યોત(આગીઓ), રત્નોમાં કાચ, વૃક્ષોમાં થોર, લડનારા પ્રાણીઓમાં ઘેટો, ખેચરો(પક્ષીઓ)માં મચ્છર, ભાર ઉપાડનારામાં ઉંદર, દેવોમાં પ્રેત, સાગરમાં ગોષ્પદ અને સ્થાનોમાં રાફડો, એ રીતે તે તે જાતિની વિડંબનાને માટે વિધાતાએ ઉક્ત વસ્તુઓ રચેલ છે, તેમ મનુષ્યોમાં મને માત્ર વિડંબના પમાડવા જ સર્જેલ છે. કા खिन्नं चापि सुभाषितेन रमते स्वीयं मनः सर्वदा, श्रुत्वान्यस्य सुभाषितं खलु मनः श्रोतुं पुनर्वाञ्छति । अज्ञाज्ञानवतोऽप्यनेन हि वशीकर्तुं समर्थो भवेत्; कर्तव्यो हि सुभाषितस्य मनुजैरावश्यकः सङ्ग्रहः ।।७।।
