Page Text
________________
પ્રતિભા દર્શન
જે ૦૯ તેણે સોમનાથ ઉપર પણ લખ્યું હતું. ૩૧ ઓગષ્ટ ૧૮૬૫ના રાજ્ય ત્રીજા વર્ગનું અને ૨૪૭ ચોરસ માઇલ ધરાવતું ૪૮ રોજ પૂના ખાતે તેનું અવસાન થયું હતું.
ગામોનું હતું. હસમુખા રાજવી
અલ્પજીવી પણ વધુ છાપ મૂકતાર કરણસિંહજી
દાજીરાજજી થાન લખતરના રાજવી કરણસિંહજી ૧૦ જાન્યુઆરી દાજીરાજનો જન્મ ૪-૧-૧૮૬૧ના રોજ વઢવાણમાં ૧૮૪૬ના રોજ થાનગઢ મુકામે રૂપાળીબાને પેટે જન્મ્યા હતા. થયો હતો. રાજકોટની રાજકુમાર કોલેજમાં અંગ્રેજી કેળવણી તેઓ ગુજરાતી, બાળબોધ અને ઉર્દૂ ભાષા જાણતા હતા. તે લઈ પાકું ગુજરાતી જાણવા ઉપરાંત થોડુંક સંસ્કૃત પણ જાણતા ઇ. સ. ૧૮૪૭માં ગાદીએ બેઠા, ઇ. સ. ૧૮૭૦માં રાજયનો હતા. તેઓએ પ્રવાસ કરી હિંદમાં ઘણાં શહેરો જોયાં હતાં. સંપૂર્ણ અખત્યાર પોતાના હાથમાં સોંપાયો હતો. એમના એક વર્ષ વઢવાણના જોડાયેલા રાજ્યકારભારીનો હોદો વખતમાં થયેલા સુધારાએ રાજયની બધી આબાદી ખીલવી અનુભવ મેળવવા ભોગવ્યો હતો. ૧૩-૭-૧૮૮૧ના રોજ હતી. કેળવણીખાતાની સ્થાપના કરી, શહેર સુધરાઈખાતું તેમણે સંપૂર્ણ રાજ-કારભાર સંભાળ્યો., ત્યારે તિજોરીમાં મજબૂત બનાવ્યું. આ સિવાય રાજાની અને પ્રજાની સુખાકારી ૫, ૨૫,૦૦૦ની રોકડ રકમ પુરાંત હતી. તેમણે ઈ. સ. માટે અનેક પગલાંઓ લીધાં. તેમાં દવાખાનું ખોલ્યું. ત્રણ નવી ૧૮૮૩માં ઇંગ્લેન્ડ યુરોપની મુસાફરી કરી હતી. રાજ્યનું ધર્મશાળાઓ અને એક નવી સ્કૂલ બાંધી હતી. આ સિવાય નવ ઈન્સાફ ખાતું સુધાર્યું અને કેળવણીને ઉત્તેજન આપ્યું. જાહેર નવી નિશાળો ખોલી. એક તળાવ બંધાવ્યું. પોતાનાં નામ બાંધકામ ખાતું સ્થાપ્યું. શહેર સુધરાઈખાતાને મજબૂત કર્યું. ઉપરથી કરણગઢ નામનું નવું નગર વસાવ્યું. જાલમપુરા અને એક મોટું તળાવ બંધાવ્યું. તેઓ શિક્ષણ પાછળ દર વર્ષે વાસવા ગામો વચ્ચે નવો બંધ બંધાવ્યો, થાનમાં નવી જેલ ૪૫૦૦ રૂપિયા ખરચતા હતા. ધર્મની હોસ્પિટલ અને ઉધાડવામાં આવી. કપાસના પાકને ધ્યાનમાં લઈને જીનીંગ દવાખાનું ખોલાવ્યું. ૧-૧-૧૮૭૭ના મહારાણી વિક્ટોરિયાએ ફેક્ટરી ઉઘાડવામાં આવી, રાજ્યમાં નવી સડકો બંધાવામાં કૈસરે હિંદનો ઈલ્કાબ ધારણ કર્યો એની યાદગીરીમાં એ આવી, ખેડૂતોના હિતની ચિંતા કરીને ખેતીને ઉત્તેજન આપવા ઠાકોરને ૯ તોપની સલામીનું માન આપ્યું હતું.. માટે ૧૧ નવા કૂવા કરાવ્યા. આ સિવાય એક નવો ગઢ અને
તેઓ પ-૫-૧૮૮૫ના મંગળવારના રોજ ક્ષય રોગથી ગૃહસ્થો માટે હવેલી નામનો નવો ઉતારો બંધાવ્યો અને એક
૨૬વર્ષની યુવાન વયે અવસાન પામ્યા. દાજીરાજે વઢવાણમાં નવી બજાર ઉઘાડવામાં આવી હતી. કરણસિંહનાં ૮ ગામ
ખારવાની પોળ બહાર ચંદ્રવિલાસ બાગ સુધી દાજીપરું વસાવ્યું વિષે અંગ્રેજ સરકારમાં કેસ ચાલતો હતો. તેમાં ૩ ગામો
હતું. તથા ત્યાંની ખાંડીપોળની બહાર દાજીવન તથા લીલાપર, કીસોલ અને રૂપાવતી અંગ્રેજોએ પાછાં સોપ્યાં
દાજીતળાવ બંધાવ્યાં અને દાજીમહેલ પણ બંધાવવો શરૂ કર્યો હતાં. એ તેમની સફળતા હતી. ઠાકોર સાહેબ રાજકોટ
હતો પરંતુ તે પૂર્ણ થયેલો જોવાને માટે તે ભાગ્યશાળી થયા એજન્સીની સ્કૂલો, ડિસ્પેન્સરી, લાયબ્રેરી, કોલેજ વગેરે
નહોતા. દાજીરાજને કોઈ સંતાન હતું નહિ. તેથી તેમના પછી જાહેરખાતાંઓને દર સાલ મદદ કરતા હતા. ૧૮૭૭-૭૮ના
વઢવાણની ગાદીએ બાલસિંહજી આવ્યા. આમ દાજીરાજે માત્ર ગુજરાતના ભયંકર દુકાળ સમયે તેમણે અનાજની દુકાનો
૧૦ વર્ષજ ગાદી ભોગવી. ૧૯ નવેમ્બર ૧૮૮૫ના રોજ ખોલી. જ્યાં ગરીબોને અનાજ મફત અને ખરીદી શકે તેવા
દાજીરાજના સ્મરણાર્થે દાજીરાજ હાઈસ્કૂલનો પાયો આસીસ્ટંટ મુદલભાવે અનાજ આપવામાં આવતું હતું. આ સિવાય ભૂખે પોલીટિકલ એજન્ટ કર્નલ નટ સાહેબનાં પત્ની મિસીસ નટને મરતાને રોજી આપવા અન્ય કામો ખોલવામાં આવ્યાં હતાં.
હાથે નાંખવામાં આવ્યો હતો. દાજીરાજ વોટર વર્કસ પણ આ ઠાકોરસાહેબને સાત રાણીઓ હતી. પોતે મિલનસાર
બનાવવામાં આવ્યું હતું. જેમના સમયમાં વઢવાણમાં રેલવે સ્વભાવના, હસમુખા મિજાજના અને સાદા પહેરવેશ અને
આવી હતી. દાજીરાજ હોંશિયાર અને માયાળુ રાજવી હતા બીનદમામી રીતભાતના હતા. તેમને ફોટોગ્રાફી,
જેઓ પોતાની વઢવાણની પ્રજાની યાદગીરી માટે આટલી છાપ હથિયારબાજી અને પ્રવાસનો શોખ હતો. જેમનું થાન-લખતર
મૂકતા ગયા છે. આમ અલ્પજીવી રાજવીએ ઊંડી છાપ મૂકી છે.
Jain Education Intemational
ucation Intermational
For Private & Personal use only
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 005143 |
| Book Title | Bruhad Gujarat Pratibha Darshan |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Nandlal B Devluk |
| Publisher | Arihant Prakashan |
| Publication Year | 2003 |
| Total Pages | 844 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 40 MB |