Page Text
________________
૨૩૪ જે
બૃહદ્ ગુજરાત પ્રમાણભૂત કહી શકાય એવું સંશોધનકાર્ય આજ સુધી નથી થયું. અત્યંત વ્યાપક કાર્યક્ષેત્ર અને ક્ષમતા ધરાવતા આ વિષય અંગે ખૂબ જ ઓછી સામગ્રી આજ સુધીમાં સંશોધિત થઈ છે.
વૈષ્ણવ, શૈવ, શાકત, જૈન, સ્વામીનારાયણ, રામાનંદી, દશનામી, નાથપંથી, પુષ્ટિમાર્ગી, આર્યસમાજી, ઇસ્લામ, મહાપંથી (નિજારી-બીજમાર્ગી) મારગી, પીરાણા, સૂફી-ઓલિયા, નિર્વાણ, કેવળ, પ્રણામી, પાખી, ગોદડિયા, તાપડિયા, કબીરપંથ, (રામકબીરિયા-સંત કબીરિયા) રવિભાણપંથી, ઉગાપંથી, રામસનેહી, કાપડી, ગેબીપંથી, દાસાશાપંથી રૂખડિયા એમ કૈ કેટલાય ગ્રંથ-સંપ્રદાયોના સંત
મહંતનો સમાવેશ થાય છે. એમાં સંસારત્યાગી-વીતરાગી . સૌરાષ્ટ્ર-કચ્છ-ગુજરાતના સંત સાહિત્ય વિશે, સંતો,
પરમહંસો પણ છે. તો બીજી તરફ જગ્યાધારી ગૃહસ્થી ભક્તો, કવિઓ વિશે, એમની ભજનવાણી વિશે, જુદી જુદી
લોકસેવકો પણ છે. લંગોટધારી, ભભૂતિયા, ભગવાંધારી, સંત પરંપરાઓ વિશે, જુદા જુદા ધર્મ-પંથ-સંપ્રદાયોનાં
સંન્યાસીઓ પણ છે અને સંસારી છતાં ભેખધારી એવા સાધન, સિદ્ધાંતો, ઉપાસ્ય-આરાધ્ય દેવી-દેવતાઓ અને સંત
શબ્દબ્રહ્મના ઉપાસક ભજનિકો, સંતો પણ છે. બ્રાહ્મણથી સ્થાનકો તથા લોકસંતોની જગ્યાઓ વિશે પ્રમાણભૂત
માંડીને ભંગી સુધીના તમામ જાતિ, કોમ, વર્ણ કે ફાંટાના માહિતી એકત્ર કરવાના આશયથી છેલ્લાં વીસેક વર્ષથી
-જેના સંસ્કાર, રૂઢિ, ઉછેર, બોલી, રીતરિવાજો, સંસ્કૃતિ, “સત્ નિર્વાણ ફાઉન્ડેશન', આનંદ આશ્રમ ઘોઘાવદર દ્વારા
ધર્મ, પંથ, ઉપાસના, દેવી-દેવતાઓ, વિધિ-વિધાનો કે સંશોધન કાર્ય, અને પ્રકાશન કાર્ય થતું રહ્યું છે, હસ્તપ્રતો,
બાહ્યાચારો સાવ ભિન્ન ભિન્ન હોય છતાં જીવનભર જેમણે પ્રકાશિત ગ્રંથો, બારોટના ચોપડા-વંશાવળીઓ અને કંઠસ્થ
અધ્યાત્મચિંતન અને લોકકલ્યાણનું-સમસ્ત પ્રાણી કલ્યાણનું પરંપરામાં સચવાયેલી આ સામગ્રીનું એકત્રીકરણ થયા
અમૂલ્ય કાર્ય બજાવ્યું છે એવા તમામ દિવ્યાત્માઓની પછી “સૌરાષ્ટ્રનું સંતસાહિત્ય-સંતપરંપરાઓ, સાધના અને
જીવન/કવન વિશે અત્યંત ઓછા શબ્દોમાં ટૂંકી છતાં સિદ્ધાંતો' નામે ગ્રંથમાં ગુજરાતના ૩૫૬ જેટલા સંતો
પ્રમાણભૂત પરિચયનોંધ અહીં આપી છે. –સંપાદક મહાપુરુષો વિશેનો સંક્ષિપ્ત છતાં પ્રમાણભૂત આલેખ પ્રકાશિત કરવામાં આવ્યો છે તેમાંથી અહીં માત્ર બાવન
અમરબાઈ જેટલા સંતોનો સંક્ષિપ્ત પરિચય અપાયો છે. જિજ્ઞાસાઓને
પરબના સંત દેવીદાસ (ઇ. ૧૭૨૫ થી ૧૮૦૦)નાં ઉપર્યુક્ત ગ્રંથ જોઈ જવા વિનંતી છે.
શિષ્યા સંત ક્વયિત્રી અમરબાઈ પીઠડિયાના ડી શાખાના એકએકથી ચડિયાતાં સેવાધામો - સંતસ્થાનો
મછોયા આહિરનાં દીકરી. સાસરે જતાં રસ્તામાં પરબની અર્પનારી, ગૌ-સેવા-માનવસેવા, અનદાન અને ઈશ્વર- જગ્યામાં રક્તપિત્તિયાઓની સેવા કરતા સંત દેવીદાસને સ્મરણની શીખ આપતી વિવિધ સંત પરંપરાઓ આજે પણ
જોઈને અંતરમાં ભક્તિભાવ જાગ્યો અને વૈરાગ્યવૃત્તિ પ્રબળ . ગુજરાતમાં મોજૂદ છે. સમગ્ર લોકજીવન પર જેની ઘેરી બનતાં સંસાર ત્યાગ કર્યો. એમના વિશે અનેક ચમત્કારો અમીટ છાયા પથરાયેલી છે અને લોકોના ધર્મ તથા સાહિત્ય નોધાયા છે. અનુમાને ઈ.સ. ૧૭૫૦-૬૦માં અમરબાઈએ વિષયક વિચાર, રહેણી-કરણી, આચાર-વિચાર અને ધાર્મિક
દીક્ષા લીધી હશે. તેમણે ભજનો પણ રચ્યાં છે. ક્રિયાઓ વિધિવિધાનો ઉપર જેનો વ્યાપક પ્રભાવ આજ સુધી
આણદાબાવા. ટકી રહ્યો છે એવાં સંતસંસ્કૃતિ અને સંતસાહિત્ય વિશે,
જામનગરની “આણદાબાવા સેવા સંસ્થાના આદ્ય સંતોની જીવનપ્રણાલી. એમનાં જીવન-દર્શન વિશે
પુરુષ. ધોરાજી ગામે સોની જ્ઞાતિમાં જન્મ. બાળપણથી જ
Jain Education Intemational
For Private & Personal Use Only
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 005143 |
| Book Title | Bruhad Gujarat Pratibha Darshan |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Nandlal B Devluk |
| Publisher | Arihant Prakashan |
| Publication Year | 2003 |
| Total Pages | 844 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 40 MB |