Bruhad Gujarat Pratibha Darshan

SR No.: 005143
Original Sutra Author: N/A
Author: Nandlal B Devluk
Publisher: Arihant Prakashan
Publication Year: 2003
Total Pages: 844
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 40 MB

Page 113

જે 109 પ્રતિભા દર્શન મંત્રી તરીકેની જવાબદારી પણ ડાહ્યાભાઈએ વર્ષો સુધી આજીવત સત્યાગ્રહી સંભાળી હતી. આત્મારામ ભટ્ટ હરિજનો-આદિવાસીઓમાં સામાજિક સુધારાનું કામ ૧૯૦૨ની ૧૪મી જુલાઈએ એમનો જન્મ ભાવનગર પણ ડાહ્યાભાઈ ભારે જોરશોરથી કરતા. આની પાછળ એમના જીલ્લાના રાજુલા ગામે થયો હતો. નાનપણથી સ્વભાવ હઠીલો પોતાના આચરણનું બળ પણ ખૂબ કામ કરતું. પોતાની માતાનું એટલે જીદ પકડે તો છોડે નહિ. 15 વર્ષની ઉંમરે શાળા છોડી અવસાન સુરતમાં થયું, ત્યારે એમની પાછળ બારમાનું ખર્ચ ન મુંબઈ ગયા. નોકરી કરી. સટ્ટાબજારમાં સંડોવાયા. જુગાર, કરવાનો નિર્ણય કર્યો અને તે મુજબ અમલ કરી બતાવ્યો. બીડી, દારૂની લતમાં ફસાયાઃ પણ પિતરાઈ ભાઈએ આપેલું “આચાર: પ્રથમો ધર્મ' એ એમના જીવનનું સૂત્ર હતું. પુસ્તક “મહાત્મા ટોલ્સ્ટોય” વાંચ્યું અને જીવનમાં પરિવર્તન ડાહ્યાભાઈ વર્ષો સુધી “ભીલ સેવા મંડળ' અને આવ્યું. પછી તો નવજીવનનાં અન્ય પ્રકાશનો મંગાવી વાંચ્યાં. ગુજરાત હરિજન સેવક સંઘના પ્રમુખ તરીકે રહ્યા. અને આ એમાં ગાંધીજીનાં પુસ્તકો પણ હતાં. એની એમના ઉપર વર્ષો દરમ્યાન પંચમહાલમાં અનેક સહકારી મંડળીઓ દ્વારા ચમત્કારિક અસર થઈ ને આજીવન ગાંધીજન બની ગયાં. ભીલ પ્રજાનો આર્થિક વિકાસ અને સમગ્ર ગુજરાતમાં પછી તો ભારે મોટા સમાજસુધારક પણ બન્યા. જ્ઞાતિના હરિજનસેવાનાં અનેક કામો દ્વારા તેમનામાં જાગૃતિ અને ખોટા રિવાજો સામે અણનમ રહી ઝઝૂમ્યા. મરણ પાછળ ચેતનાનો સંચાર કરવામાં અગ્રેસર રહ્યા. બારમાના જ્ઞાતિ ભોજન સામે જવાનોએ જંગ માંડ્યો અને અને એમની આ સેવાઓને ધ્યાનમાં રાખીને ભારત સરકારે ગળામાં પૂંઠાં લટકાવી ઊભા રહ્યા. તેમને ૧૯૬૦માં “પદ્મશ્રી'ના ઇલ્કાબથી પણ નવાજ્યા હતા આને માટે એમને સહન કરવું પડ્યું. રૂઢિચુસ્તોના ભોગ અને 1962 થી '67 એ પ્રજાના સેવક તરીકે ભારતીય બન્યા, ઘાયલ થયા, પણ પોતાની વાતને એમણે છોડી નહિ, સંસદના સભ્ય પણ રહ્યા હતા.એમનું સમગ્ર ચિંતન સમાજમાં અસ્પૃશ્યતા નિવારણનું કામ એટલી જ ધગશ અને ઉત્સાહથી જ છેવાડે રહેલા દીનદુઃખીઓને કેમ મદદરૂપ થવાય અને તેમનાં કરતા હતા. દુઃખો-મુસીબતોનું કેમ નિવારણ થાય, એમાં જ સમાયેલું હતું. ૧૯૩૦ની દેશવ્યાપી લડતમાં એ અત્યંત સક્રિય હતા. ડાહ્યાભાઈ આદિવાસીઓના સેવક તરીકે જ સંસદમાં ૧૯૩૧માં માત્ર 29 વર્ષની વયે એમણે જામનગરના ગયા હતા અને તેઓ આદિવાસી કમિશનના સભ્ય તરીકે પણ રાજાસાહેબ રણજીતસિંહજીને એક લાંબો પત્ર લખીને ‘પ્રજાની નિમાયા હતા. ઉપરાંત ગૂજરાત વિદ્યાપીઠના કુલનાયક તરીકે શક્તિ એ જ રાજાની શક્તિ છે. એમ જણાવીને અન્યાય પણ 1977 થી 1983 સુધી સતત છ વર્ષ સેવાઓ આપી. પ્રતિકાર અંગે સ્પષ્ટ જાહેરાત આપે છે. આ બધું કરતી વખતે અને વિદ્યાપીઠનાં આંતરિક માળખામાં વધુ આત્મીયતા અને એમની સામે નિરંતર ચીની ફિલસૂફ કોન્ફયુશિયસનું આ પરિવારભાવના પેદા કરવાના પ્રયત્નો કર્યા હતા. પ્રસિદ્ધ વાક્ય રહેતું, “સાચા શું છે એ જાણવા છતાં એ મુજબ આદિવાસીઓની વચ્ચે રહીને એમનામાંથી અનેક આચરણ ન કરવું એ કાયરતા છે.” આત્મારામભાઈ વીર કાર્યકરો એમણે તૈયાર કર્યા. જીવ્યા ત્યાં સુધી તેમણે પોતાનું હતા, કાયર નહોતા. સેવાકાર્ય છોડ્યું નહોતું. આઝાદીની લડતોમાં એમણે અનેક વાર જેલવાસ અનેક આશ્રમશાળાઓ, બુનિયાદી શાળાઓ, ભોગવ્યો. જેલ જ જાણે ઘર બની ગયું હતું. આઝાદી પછીના અધ્યાપન મંદિરો, બાલવાડીઓ, પ્રૌઢશિક્ષણ કેન્દ્રો અને વર્ષોમાં પણ એમના સત્યાગ્રહો ચાલુ રહ્યા. આંગણવાડીઓ પંચમહાલમાં ચાલે છે, તે બધાં ડાહ્યાભાઈનાં આત્મારામભાઈ ગાંધીવિચારના બરાબર જાણકાર સાચાં સ્મારકો છે. આવા ડાહ્યાભાઈ 93 વર્ષની પાકતી હતા. સંતતિનિયમન વિષે કૃત્રિમ સાધનોના ઉપયોગના એ ઉમરે ૧૯૯૪ના મે માસની ૨૯મી રવિવારે દાહોદમાં જ તદન વિરોધી હતા. ૧૯૫૭ની ચૂંટણી વખતે આ મુદ્દો લઈને અવસાન પામ્યા. એઓ વિધાનસભાની ચૂંટણી લડ્યા અને સતત કહેતા, “આ હું Jain Education Intemational