________________ -RRRRRRRRR ග ග ග ග ග ග ග ග ග - ** - && 222222222223333333332223323 नियुक्ति गाथा-20 (हरिभद्रीय वृत्तिः) उक्तमक्षरश्रुतम्, इदानीमनक्षरश्रुतस्वरूपाभिधित्सयाह (नियुक्तिः) ऊससिनीससिअं, निच्छूढं खासिअंच छीअंच। णीसिंघियमणुसारं, अणक्खरं छेलियाईअं॥२०॥ [संस्कृतच्छायाः-उच्छ्वसितं निःश्वसितं निष्ठयूतं कासितं च श्रुतं च / निःसिङ्घितमनुस्वारमनक्षरं & सेण्टितादिकम् // (वृत्ति-हिन्दी-) अक्षरश्रुत का निरूपण हुआ। अब अनक्षर श्रुत के स्वरूप के निरूपण की इच्छा से (आगे की गाथा) कह रहे हैं (20) (नियुक्ति-अर्थ-) उच्छ्वास, निःश्वास, थूकना, खांसना, छींकना, नाक साफ करना, . अनुस्वार (अनुस्वार तुल्य-सानुनासिक ध्वनि, या नासिकाप्रधान ध्वनि), सीटी बजाना -ये अनक्षर (श्रुत के अन्तर्गत) हैं। a (हरिभद्रीय वृत्तिः) (व्याख्या-) उच्छ्वसनम् उच्छ्वसितम्, भावे निष्ठाप्रत्ययः।तथा निःश्वसनं निःश्वसितम्, निष्ठीवनं निष्ठ्यूतम्, काशनं काशितम्, चशब्दः समुच्चयार्थः, क्षवणं क्षुतम्, चशब्दः समुच्चयार्थ व एव, अस्य च व्यवहितः संबन्धः। कथम्! सेण्टितं चानक्षरश्रुतमिति वक्ष्यामः। निःसिङ्घनं ca निःसिवितम्। अनुस्वारवदनुस्वारम्, अनक्षरमपि यदनुस्वारवदुच्चार्यते हुङ्कारकरणादिवत् तत् // & 'अनक्षरमिति'। एतदुच्छ्वसितादि अनक्षरश्रुतमिति। सेण्टनं सेण्टितं तत्सेण्टितं च . अनक्षरश्रुतमिति। इह चोच्छ्वसितादि द्रव्यश्रुतमात्रम्, ध्वनिमात्रत्वात्, अथवा , श्रुतविज्ञानोपयुक्तस्य जन्तोः सर्व एव व्यापारः श्रुतम्, तस्य तद्भावेन परिणतत्वात्। (वृत्ति-हिन्दी-) (व्याख्या-) उच्छ्वसित यानी उच्छ्वसन (ऊंची सांस लेना), यहां - & उद् उपसर्ग-पूर्वक 'श्वसक्' धातु से 'भाव' अर्थ में निष्ठासंज्ञक (क्त) प्रत्यय हुआ है। इसी , तरह निःश्वसित यानी निःश्वसन (सांस छोड़ना), निष्ठ्यूत यानी निष्ठीवन (थूकना), काशित : * यानी काशन (खांसना)। 'च' यहां समुच्चयार्थक है (अर्थात् 'और' इस अर्थ को अभिव्यक्त कर रहा है)।क्षुत (छींकना) यानी क्षवण / इसके आगे आये 'च' का भी समुच्चय अर्थ है, और - 808c98c98c98c&(r)(r)(r)(r)(r)(r) 153 &&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&& 22222222222