________________
आगम (४४)
“नन्दी'- चूलिकासूत्र-१ (मूलं+वृत्तिः )
.............. मूलं [१२/गाथा ||५|| ....... मुनि दीपरत्नसागरेण संकलित......आगमसूत्र-[४४], चूलिका सूत्र-[१] "नन्दीसूत्र" मूलं एवं मलयगिरिसूरि-रचिता वृत्ति:
O
प्रत
सूत्राक
[१२]
कालो.
गाथा:
||४८
ctCROCRACK
एवं सर्वत्रापि भावनीयम् , क्रिया च गाथाचतुष्टये खयमेव योजनीया । तथा द्वयोरगुलावलिकयोः सोयौ भागी पश्यति, अङ्गुलस्य सङ्ख्येयभागं पश्यन् आवलिकाया अपि संख्येयमेव भागं पश्यतीत्यर्थः । तथा 'अङ्गुलम्' अङ्गुलमात्रं 2 |क्षेत्रं पश्यन् 'आवलिकान्तः' किश्चिदूनामवलिकां पश्यति, आवलिकां चेत् कालतः पश्यति तर्हि क्षेत्रतोऽङ्गुलपृथ-12
त्वं-अङ्गुलपृथक्त्वपरिमाणं क्षेत्रं पश्यति, उक्तं च-"संखेजंगुलभागे आवलियाएवि मुणइ तइभागं । अंगुलमिह पेच्छंतो आवलियंतो मुणइ कालं ॥१॥ आवलियं मुणमाणो संपुन्नं खेत्तमंगुलपुहुत्त"मिति, पृथक्त्वं द्विप्रभृतिरा न
वभ्य इति । तथा 'हस्ते' हस्तमात्रे क्षेत्रे ज्ञायमाने कालतो 'मुहूर्त्तान्तः पश्यति' अन्तर्मुहूर्तप्रमाणं कालं पश्यतीत्यर्थः, त तथा कालतो "दिवसान्तः किञ्चिदूनं दिवसं पश्यन् क्षेत्रतो 'गब्यूते' गब्यूतविषयो द्रष्टव्यः, तथा 'योजन' योजनमात्र,
क्षेत्रं पश्यन् कालतो दिवसपृथक्त्वं पश्यति, दिवसपृथक्त्वमानं कालं पश्यतीत्यर्थः, तथा 'पक्षान्तः' किञ्चिदूनं पक्षं पश्यन् क्षेत्रतः पञ्चविंशतियोजनानि पश्यति । 'भरते सकलभरतप्रमाणक्षेत्रावधौ कालतोऽर्द्धमास उक्तः, भरतप्रमाणं क्षेत्रं पश्यन् कालतोऽतीतमनागतं चार्द्धमासं पश्यतीत्यर्थः, एवं जम्बूद्वीपविषयेऽवधौ साधिको मासः कालतो विषयत्वेन बोद्धव्यः । तथा 'मनुष्यलोके' मनुष्यलोकप्रमाणक्षेत्रविषयेऽवधौ 'वर्षे संवत्सरमतीतमनागतं च पश्यति, तथा रुचकाख्ये रुचकाख्यबाह्यद्वीपनमाणक्षेत्रविषयेऽवधौ वर्षपृथक्त्वं पश्यति । तथा सङ्ख्यायत
********२७२
५५॥
दीप अनुक्रम [६४-७३]
संख्याताशुलभागान् आवलि काया मपि मुगति प्रतिभागान् । अनुलमिह पश्यन् आवलि कान्तर्मुगति कालम् ॥१॥ आवलिका जामन संपूर्ण क्षेत्रमालपृथक्वम् ।
SAREMEDmarana
~190~
