________________
आगम
(४४)
प्रत
सूत्रांक
[२]
दीप
अनुक्रम
[५४]
श्रीमलयगिरीया नन्दीवृत्तिः
॥ ७२ ॥
“नन्दी”- चूलिकासूत्र -१ ( मूलं + वृत्ति:)
मूलं [ २ ] / गाथा ||४७... ||
मुनि दीपरत्नसागरेण संकलित आगमसूत्र - [४४], चूलिका सूत्र [१] “नन्दीसूत्र” मूलं एवं मलयगिरिसूरि - रचिता वृत्तिः
"बोहेसहावममुत्तं विसयपरिच्छेयगं च चेयन्नं । विवरीय सहावाणि य भूयाणि जगप्पसिद्धाणि ॥ १ ॥ ता धम्मधम्मिभावो कहमेसिं घडद तहऽच्भुवगमेऽवि । अणुरुवत्ताभावे काठिन्नजलाण किन्न भये ? ॥ २ ॥ इति, नापि सन्दिग्धानैकान्तिकता हेतोः शङ्कनीया, अचेतनस्योपलम्भकत्वशक्त्ययोगाद्, उपलम्भकत्वं हि चेतनाया धर्मः, ततः स कथं तदभावे भवितुमर्हति ?, आह-प्रत्यक्षवाधितेयं प्रतिज्ञा, साक्षादिन्द्रियाणामुपलम्भकत्वेन प्रतीतेः, तथाहि -चक्षू रूपं गृह्नदुपलभ्यते, शब्दं कृष्ण, नासिका गन्धमित्यादि, तदेतत् मोहावष्टब्धान्तःकरणताविलसितं तथाहि - आत्मा | शरीरेन्द्रियैः सहान्योऽन्यानुवेधेन व्यवस्थितः, ततोऽयमात्मा अमूनि चेन्द्रियाणीति विवेक्तुमशक्नुवन्तो बालिशज - न्तवः, तत्रापि युष्मादृशां कुशास्त्रसम्पर्कतः कुवासनासङ्गमः, ततः साक्षादुपलम्भकानीन्द्रियाणीति मन्यन्ते, परमार्थतः पुनरुपलब्धा तत्रात्मैव, कथमेतदवसीयत इति चेत्, उच्यते, तद्विगमेऽपि तदुपलब्धार्थानुस्मरणात् तथाहिकोऽपि पूर्व चक्षुषा विवक्षितमर्थं गृहीतवान् ततः कालान्तरे दैवविनियोगतः चक्षुषोऽपगमेऽपि स तमर्थमनुस्मरति, तत्र यदि चक्षुरेव द्रष्टृ स्यात् ततः चक्षुषोऽभावे तदुपलब्धार्थानुसरणं न भवेत्, न ह्यात्मना सोऽर्थोऽनुभूतः, किन्तु चक्षुषा, चक्षुष एवं साक्षाद्रष्टृत्वेनोपगमात् न चान्येनानुभूतेऽर्थेऽन्यस्य स्मरणं, मा प्रापदतिप्रसङ्गः, अपि च
बोधखभावमभूत विषयपरिच्छेदकं च चैतन्यम् । विपरीतखभावानि च भूतानि जगत्प्रसिद्धानि ॥१॥ तद् धर्मवर्मभावः कथमेतेषां घटते तथाऽभ्युपगमेऽपि । अनुरूपत्वाभावे काठिन्यजलयोः किं न भवेत् ? ॥ २ ॥
Education International
For Penal Use Only
~ 147~
ऐन्द्रिय
कस्य प रोक्षता.
१५
२०
॥ ७२ ॥
२६
