________________
आगम
(४०)
“आवश्यक”- मूलसूत्र-१ (मूलं+नियुक्ति:+वृत्ति:)
अध्ययनं [-], मूलं [- /गाथा-], नियुक्ति: [१९], भाष्यं [-] मुनि दीपरत्नसागरेण संकलित.........आगमसूत्र - [४०], मूलसूत्र - [१] "आवश्यक" मूलं एवं हरिभद्रसूरि-रचित वृत्ति:
प्रत
४३08
यवृत्तिः
सूत्राक
%
%
आवश्यक-भागवृद्धिः असंख्येयभागवृद्धिः संख्येयभागवृद्धिः संख्येयगुणवृद्धिः असंख्येयगुणवृद्धिः अनन्तगुणवृद्धिरिति, एवं हानि-माहारिभक्षी
रपि । आह-क्षेत्रस्यासंख्येयभागादिवृद्धौ तदाधेयरब्याणामपि तन्निबन्धनत्वादसंख्येयभागादिवृद्धिरेवास्तु, तथा द्रव्य-18 | स्थानन्तभागादिवृद्धौ सत्यां तत्पर्यायाणामपि अनन्तभागादिवृद्धिरिति षट्स्थानकमनुपपन्नमिति, अत्रोच्यते, सामान्यन्या- विभागः१ यमङ्गीकृत्य इदमित्थमेव, यदा क्षेत्रानुवृत्त्या पुद्गलाः परिसंख्यायन्ते, पुद्गलानुवृत्त्या च तत्पर्यायाः, न पत्रिर्व, कथम् । -यस्मात्म्वक्षेत्रादनन्तगुणाः पुद्गलाः, तेभ्योऽपि पर्याया इति, अतो यस्य यथैवोक्ता वृद्धिर्हानिर्वा तस्य तथैवाविरुद्धेति, प्रतिनियतविषयत्वात् , विचित्रावधिनिवन्धनाच्चेति गाथार्थः॥१९॥ एवं तावञ्चलद्वारं व्याख्यातम् , इदानीं तीब्रमन्दद्वा रावयवाथै व्याचिख्यासुरिदमाह
• फड्डा पं असंखिज्जा, संखेजा यावि एगजीवस्स । एकष्फडवओगे, नियमा सव्वत्थ उवउत्तो॥१०॥ फड्डा य आणुगामी, अणाणुगामी य मीसगा चेव । पडिवाइ अपडियाई, मीसोय मणुस्सतेरिच्छे ॥ ६१॥
प्रथमगाथाव्याख्या-इह फडकानि अवृधिज्ञाननिर्गमद्वाराणि अथवा गवाक्षजालादिब्यवहितप्रदीपप्रभाफडुकानीव फडकानि, तानि चासंख्येयानि संख्येयानि चैकजीवस्य, तत्रैकफडकोपयोगे सति नियमात् 'सर्वत्र' सर्वैः फडकैरुपयुक्ता [भिवन्ति, एकोपयोगत्वाज्जीवस्य, लोचनयोपयोगवद, प्रकाशमयत्वाद्वा प्रदीपोपयोगवदिति । आह-तीनमन्दद्वारं प्रक्रान्तं
1 अनन्तभागगुणवृविहानी दन्ये, पर्यायषु षट्स्पानगा विहाँनिर्वा र हाम्या नेत्राभ्यां निरीक्षते नरो वुगपत् , न चानेकोपयोगता, तद्वदनाप्यनेकस्पर्धक-2 रुपयोगेऽप्येकदा नानेकोपयोगता, एकनेत्रोपयोगे च अपयोगोइयोरेव, युगपदुपयुज्यमानत्वात् ३ उपयोगः कार्य, न च दीप एकया दिशा प्रकाशयति केवलं, किंतु सर्वाभिः * स्वपर्याया. + फढाइ । युक्तो भवति.
0
दीप
अनुक्रम
ॐ
~89~