________________
आगम
(४०)
“आवश्यक”- मूलसूत्र-१ (मूलं+नियुक्ति:+वृत्तिः )
अध्ययनं [-], मूलं - /गाथा-], नियुक्ति: [५८], भाष्यं [-] मुनि दीपरत्नसागरेण संकलित.........आगमसूत्र - [४०], मूलसूत्र - [१] "आवश्यक" मूलं एवं हरिभद्रसूरि-रचित वृत्ति:
18h
प्रत
सूत्राक
thức
दीप
द्वितीयगाथाब्याख्या-इह लधितोऽवस्थानं चिन्त्यते-अद्धा-अवधिलब्धिकालः, अत्र अद्धायाः-कालतोऽवस्थानं | अवधेलब्धिमङ्गीकृत्य तन्त्र चोन्यत्र क्षेत्रादौ 'षट्षष्टिसागरा' इति षट्रपष्टिसागरोपमाणि, तुशब्दस्य विशेषणार्थत्वात् मनागधिकानि 'कालेनेति' कालतः उत्कृष्टमेवेदं कालतोऽवस्थानमिति । जघन्यमवस्थानमाह-तत्र द्रव्यादाप्येकः समयो | जघन्येनावस्थानमिति, तत्र मनुष्यतिरश्चोऽधिकृत्य सप्रतिपातोपयोग'तो'ऽविरुद्धमेव, देवनारकाणामपि चरमसमयसम्यक्त्वप्रतिपत्ती सत्यां विभङ्गस्यैवावधिरूपापत्तेः, तदनन्तरं च्यवनाच्चाविरोध इति गाथार्थः ।। ५८ ॥ एवं तावदवस्थितद्वारमभिधाय इदानी चलद्वाराभिधित्सयाऽऽहबुढी वा हाणी वा, चउब्बिहा होइ खित्तकालाणं । दब्वेसु होइ दुविहा, छविह पुण पज्जवे होइ ॥१९॥ | व्याख्या-तत्र चलो ह्यवधिः वर्धमानःक्षीयमाणो वा भवति, सा च वृद्धिोनिर्वा चतुर्विधा भवति क्षेत्रकालयोः, तथा चाभ्यधायि परमगुरुणा-"असंखेजभागवुड्डी वा संखेजभागवुडी वा संखेजगुणवुट्टी वा असंखेजगुणवुड्डी वा," एवं हानिरपि, न तु अनन्तभागवृद्धिरनन्तगुणवृद्धिर्वा, एवं हानिरपि, क्षेत्रकालयोरनन्तयोरदर्शनात , तथा द्रव्येषु भवति || द्विधा वृद्धिहानिर्वा, कथम् -अनन्तभागवृद्धिर्वा अनन्तगुणवृद्धिा, एवं हानिरपि, द्रव्यानन्त्यादिति भावार्थः। तथा पद्दिधा 'पर्याये' इति जात्यपेक्षमेकवचनं पर्यायेषु भवति, वृद्धि हानिति वर्तते, पर्यायानन्त्यात्, कथम् ?-अनन्त
न केवलं काळ इत्यपिशब्दार्थः, आदिना आधारादिप्रहः गुणपर्यायग्रहो बा. २ गुणत उत्पन्नेऽपि जघन्येन समयान्तरे प्रतिपातात् मरणेन. ३ अनन्तरसमय थी. ४ मसंख्येयभागवृदिया संख्येयभागवृद्धिा संख्येयगुणवृद्धिा मसंख्येवगुणवृद्धिा (प्रज्ञापनार्या ) *तन. + भन्यत्र च तोपयोगत्वे. द्विविधा.
अनुक्रम
:
~88~
