________________
आगम
(४०)
“आवश्यक”- मूलसूत्र-१ (मूलं+नियुक्ति:+वृत्ति:)
अध्ययनं [-], मूलं [- /गाथा-], नियुक्ति: [४७], भाष्यं [-] मुनि दीपरत्नसागरेण संकलित.........आगमसूत्र - [४०], मूलसूत्र - [१] "आवश्यक" मूलं एवं हरिभद्रसूरि-रचित वृत्ति:
आवश्यक
प्रत
॥३९॥
सूत्राक
सर्वत्र योज्यं यावन्महातमःप्रभाधारनरके उत्कृष्टावधिक्षेत्र गव्यूतं, जघन्यावधिक्षेत्रं चार्धगब्यूतमिति, रत्नप्रभाधारनरक हारिभद्रीइत्यादौ जात्यपेक्षमेकवचनं, अंनिर्दिष्टस्यापि नवरं पदार्थगमनिका, अर्ध तृतीयस्य अर्धतृतीयानि, द्वेच, अधिकमधू
यवृत्ति यस्मिन् तद् अध्यर्धम् । आह-कुतः पुनरिदं , सामान्येन प्रतिपृथिव्याधारन रकं उत्कृष्टमवधिक्षेत्रमुक्तं चत्वारि गव्यू
विभागः१ तानि' इत्यादि, अर्धगम्यूतोनं जघन्यमित्यवसीयते ?, उच्यते, सूत्रात् , तथा चोक्त-"रयणप्पभापुढ विनेरइयाणं भंते ! केवइयं खित्तं ओहिणा जाणंति पासंति ?, गोयमा! जहण्णेणं अडुढाई गाउयाई उकोसेणं चत्तारि, एवं जाव महातमपुढ विनेरइयाण ? गोयमा ! जहण्णेणं अद्धगाउयं उक्कोसेणं गाउय", आह-यद्येवं 'गाऊ जहण्णमोही णरएसु तु'(४६)। इत्येतब्याहन्यते, अत्रोच्यते, उत्कृष्टजघन्यापेक्षया तदभिधानाददोषः, इदमत्र हृदयम्-उत्कृष्टानामेव सप्तानामपि रत्नप्रभाद्यवधीनां |गव्यूतक्षेत्रपरिच्छित्तिकृत् अवधिर्जघन्य इत्यलं प्रसङ्गेनेति गाथार्थः ॥४७॥ एवं नारकसंबन्धिनो भवप्रत्य-18 यावधेः स्वरूपमभिधायेदानी विबुधसंबन्धिनः प्रतिपिपादयिपुरिद गाथात्रयं जगाद
सकीसाणा पढम, सुखं च सर्णकुमारमाहिंदा । तचंच बंभलंतग, सुकसहस्सारय चउथीं ॥४८॥
दीप
अनुक्रम
T
नरकेवितिपब्याख्याने खनिरूपितपदे.२ इतिधर्मवतामपेक्ष्येति. ३ आश्रित्येति शेषः. ४ स्वस्वोरकष्टापेक्षया, ५ रवाप्रभापृथ्वीनरविका भदन्त !NT॥ ३९ ॥ कियत् क्षेत्रमवधिना जानन्ति पश्यन्ति,गीतम! जयन्येनार्धतृतीयानि गम्यूतानि उस्कृष्टेन चत्वारि, एवं यावम्मदातमःमभापृथ्वीनरयिका ! गौतम ! जघन्येनार्धगम्यूतं उत्कृष्टेन गम्यूतं. ६ विरुध्यते इति. विशेषणं भवेत्यादेः, तच्च देवसंबन्धिव्यवच्छेदाय. ८ भवप्रत्ययावधेः स्वरूपमिति. * परमावः। + अतिदिष्ट०. नारकं.६ पुच्छा. गाउयंतं. गाउय०. || स गम्यू..त्रितयं.
~81~
