________________
आगम
आवश्यक”- मूलसूत्र-१ (मूलं+नियुक्ति:+वृत्ति:) अध्ययन [४], मूलं [१...] / [गाथा-], नियुक्ति: [१२४९], भाष्यं [२०४...],
(४०)
प्रतिकम
आवश्यक- हारिभ-
द्रीया ॥५६४ा
क्रमणस्थानानि
प्रत
सूत्रांक
१..]
अर्य गाथाक्षरार्थः ॥ १२४९ ॥ इदं पुनः प्राकरणिक-पडिलेहेङ पमजिय भत्तं पाणं च बोसिरेऊणं । यसहीकयवरमेव उणियमेण पडिक्कमे साहू ॥१॥ हत्यसया आगंतुंगंतुं च मुहुत्सगं जहिं चिढे । पंथे वा बच्चंतोणदिसंतरणे पडिकमइ ॥२॥ गतं प्रतिक्रमणद्वारम् , अधुना प्रतिक्रान्तब्यमुच्यते, तत्पुनरोषतः पञ्चधा भवतीति, आह च नियुक्तिकार:| मिकछत्तपदिकमणं तहेव अस्संजमे पडिकमणं । कसायाण पडिकमणं जोगाण य अप्पसस्थाणं ॥ १२५०॥ संसारपडिकमणं चउब्विहं होइ आणुपुब्बीए । भावपडिक्कमणं पुण तिविहं तिबिहेण नेयव्वं ॥ १२५१॥
व्याख्या-मिथ्यात्वमोहनीयकर्म पुद्गलसाचिव्यविशेषादात्मपरिणामो मिथ्यात्वं तस्य प्रतिक्रमणं तत्प्रतिक्रान्तव्यं वर्तते, यदाभोगानाभोगसहसात्कारैमिथ्यात्वं गतस्तत्प्रतिक्रान्तव्यमित्यर्थः, तथैव 'असंयमें' असंयमविषये प्रतिक्रमणम् , असंयमः-प्राणातिपातादिलक्षणः प्रतिक्रान्तव्यो वर्तते, 'कपायाणां' प्राग्निरुपितशब्दार्थानां क्रोधादीनां प्रतिक्रमणं, कषायाः प्रतिक्रान्तव्याः, योगानां च मनोवाकायलक्षणानाम् 'अप्रशस्तानाम् अशोभनानां प्रतिक्रमणं, ते च प्रतिक्रान्तव्या इति गाथार्थः ॥ १२५० ॥ संसरणं संसार:-तिर्यग्नरनारकामरभवानुभूतिलक्षणस्तस्य प्रतिक्रमणं 'चतुर्विध चतुष्प्रकारं भवति 'आनुपूर्त्या' परिपाट्या, एतदुक्तं भवति-नारकायुषो ये हेतवो महारम्भादयस्तेषां (पामा) भोगानाभोगसहसात्कारैर्यद्वतितमन्यथा या प्ररूपितं तस्य प्रतिक्रान्तव्यम्, एवं तिर्यग्नरामरेप्यपि विभाषा, नवरं शुभनरामरायुहेतुभ्यो मायाद्यनासेव
प्रतिलिय प्रमृज्य भक्तं पानं च ध्युत्भूज्य । वसतिकचपरमेच तु नियमेन प्रतिकाम्मेत् साधुः ॥1॥हनशतादायत्व गरवा च मुहूर्तकं यत्र तिहत् । पथि वा मजन नदीसंतरणे प्रतिकाम्यति ॥ २॥
दीप
अनुक्रम [१०..]
%AAS
॥५६॥
मुनि दीपरत्नसागरेण संकलित...........आगमसूत्र - [४०], मूलसूत्र - [०१] “आवश्यक" मूलं एवं हरिभद्रसूरि-रचित वृत्ति:
~ 1131~
