________________
आगम
आवश्यक”- मूलसूत्र-१ (मूलं+नियुक्ति:+वृत्ति:) अध्ययन [३], मूलं [-] / [गाथा-७...], नियुक्ति: [१२१५], भाष्यं [२०४...],
(४०)
आवश्यक- हारिभद्रीया
प्रत
॥५४५॥
सूत्रांक
||७..||
वंदणपज्जुबासणया, गोयमा ! सवणफला, सवणे णाणफले, णाणे विण्णाणफले, विण्णाणे पञ्चक्खाणफले, पञ्चक्खाणे वन्दनासंजमफले, संजमे अणण्हयफले, अणहए तवफले, तवे वोदाणफले, वोदाणे अकिरियाफले, अकिरिया सिद्धिगइगमण- ध्ययने फला । तथा वाचकमुखेनाप्युक्तम्-'विनयफलं शुश्रूषा गुरुशुश्रूषाफलं श्रुतज्ञानम् । ज्ञानस्य फलं विरतिर्विरतिफल
वन्दनकर
करणकारणं चानवनिरोधः ॥ १॥ संवरफलं तपोवलमथ तपसो निर्जरा फलं दृष्टम् । तस्माक्रियानिवृत्तिः क्रियानिवृत्तेरयोगित्वम् ॥२॥ योगनिरोधाद्भवसन्ततिक्षयः सन्ततिक्षयान्मोक्षः । तस्मात्कल्याणानां सर्वेषां भाजनं विनयः ॥३॥ इति गाथार्थः ॥ १२१५ ॥ किंच विणओ सासणे मूलं, विणीओ संजओ भवे । विणयाउ विप्पमुक्कस्स, कओ धम्मो को तवो?॥१२१६॥
व्याख्या-शास्यन्तेऽनेन जीवा इति शासनं-द्वादशाङ्गं तस्मिन् विनयो मूलं, यत उक्तम्-'मूलोउ खंधप्पभवो दुमस्स, खंधाउ पच्छा विरुहंति साला (हा)। साहप्पसाहा विरुवं(ह)ति पत्ता, ततो सि पुष्पं च फलं रसोय ॥१॥एवं धम्मस्स विणओ मूलं परमो से मोक्खो । जेण कित्ती सुर्य सिग्धं निस्सेसमधिगच्छइ ॥२॥" अतो विनीतः संयतो भवेत् ,
M५४५॥ वन्दनपर्युपासना , गौतम ! श्रवणफला, श्रवणं ज्ञानफलं, ज्ञान विज्ञानफलं, विज्ञान प्रत्याख्यानफलं, प्रत्याख्यानं संयमफलं, संयमोऽनानवककः । अनाश्रवस्तपःफलः, तपो व्यवदानफलं, म्यवदानं अक्रियाकलं, अक्रिया सिद्धिगतिगमनकला । २ मूलात् स्कन्धप्रभवो दुमय स्कन्धात् पश्चात् प्रभवति शाखा । शास्त्रायाः प्रशाखा विरोहन्ति (ततः) पनाणि, ततस्तस्य पुष्पं च फलं रस एवं धर्मस बिनयो मूलं परमस्तस्य मोक्षः । येन कीति श्रुवं शीनं निःश्रेयसं चाधिगच्छति ॥२॥
दीप
अनुक्रम [९..]
मुनि दीपरत्नसागरेण संकलित..........आगमसूत्र - [४०], मूलसूत्र - [१] “आवश्यक" मूलं एवं हरिभद्रसूरि-रचित वृत्ति: 'विनय'स्य महत्व-प्रतिपादनं
~1093~
