________________
आगम
(१५)
प्रत
सूत्रांक
[68]
दीप
अनुक्रम
[ २८३]
“प्रज्ञापना" - उपांगसूत्र - ४ ( मूलं + वृत्ति:)
पदं [३],
उद्देशक: [-], |--------------- दारं [२२],
मूलं [७९]
मुनि दीपरत्नसागरेण संकलित आगमसूत्र [१५], उपांग सूत्र [४] " प्रज्ञापना" मूलं एवं मलयगिरि-प्रणीत वृत्तिः
या: मल
॥१४२॥
प्रज्ञापना-तत्वात् जीवास्तिकायो द्रव्यार्थतया सर्वस्तोकः, प्रदेशार्थतयाऽसत्यगुणः, प्रतिजीवं लोकाकाशप्रदेशपरिमाणप्रदेशभावात् तथा सर्वस्तोकः पुद्गलास्तिकायो द्रव्यार्थतया द्रव्याणां सर्वत्रापि स्तोकत्वात् स एव पुद्गलास्तिकाय० वृत्तौ २४ यस्तत्तद्द्रव्यापेक्षया प्रदेशार्थतया चिन्त्यमानोऽसङ्ख्येयगुणः, ननु बहवः खलु जगत्यनन्तप्रदेशका अपि स्कन्धा विद्यन्ते ततोऽनन्तगुणाः कस्मान्न संभवन्ति ?, तदयुक्तं, वस्तुतच्यापरिज्ञानात्, इह हि खल्पा अनन्तप्रदेशकाः स्कन्धाः परमाण्वादयस्त्वतिबद्दचः तथा च वक्ष्यति सूत्रम् — “सबत्थोवा अणतपएसिया खंधा दघट्टयाए, परमाणुपोग्गला दबट्टयाए अनंतगुणा, संखेज्जयएसिया संघा दबट्टयाए संखेज्जगुणा, असंखेज्जपएसिया खंधा दबट्टयाए असंखेजगुणा" इति, ततो यदा सर्व एव पुद्गलास्तिकायः प्रदेशार्थतया चिन्त्यते तदाऽनन्तप्रदेशकानां स्कन्धानामतिस्तोकत्वात् परमाणूनां चातिवहुत्वात् तेषां च पृथक् पृथक् द्रव्यत्वात् असत्येयप्रदेशकानां च स्कन्धानां परमाण्वपेक्षयासयेयगुणत्वादसत्येयगुण एवोपपद्यते नानन्तगुण इत्यर्थः, 'अद्धासमए न पुच्छिज्जइ' इति, अद्धासमयो द्रव्यार्थ - प्रदेशार्थतया न पृच्छयते, कुतः ? इत्याह-प्रदेशाभावात्, आह-कोऽयमद्धासमयानां द्रव्यार्थतानियमो ?, यावता | प्रदेशार्थताऽपि तेषां विद्यते एव, तथाहि —यथाऽनन्तानां परमाणूनां समुदायः स्कन्धो भण्यते स च द्रव्यं तदवयवाश्च प्रदेशाः तथेहापि सकलः कालो द्रव्यं तदवयवाश्च समयाः प्रदेशा इति, तदयुक्तं दृष्टान्तदार्शन्ति कबैपम्यात्, परमाणूनां समुदायः तदा स्कन्धो भवति यदा ते परस्परसापेक्षतया परिणमन्ते, परस्परनिरपेक्षाणां केव
For Park Use Only
~ 288~
३ अल्पबहुत्वपदे अस्तिकायद्वारं
सूत्रं. ७९
॥ १४२ ॥
Wor
