________________
आगम
(१५)
“प्रज्ञापना" - उपांगसूत्र-४ (मूलं+वृत्ति:) पदं [३६], -------------- उद्देशक: [-], ------------- दारं [-], -------------- मूलं [३४४] मुनि दीपरत्नसागरेण संकलित..........आगमसूत्र - [१५], उपांग सूत्र - [४] “प्रज्ञापना" मूलं एवं मलयगिरि-प्रणीत वृत्ति:
प्रत सूत्रांक [३४४]
दीप अनुक्रम [६१४]
प्रज्ञापना- एतदेव विशेषतो व्याचष्टे-'वर्णेन' वर्णग्राहकेण चक्षुरिन्द्रियेण वर्ण्यते-यथावस्थितं वस्तुखरूपं निर्णीयते अनेनेति ।
३६ समुया मल- वर्ण इति व्युत्पत्तेः वर्ण-कृष्णादिरूपं 'गन्धेन' गन्धग्राहकेण नासिकेन्द्रियेण 'गन्ध आमाणे 'चुरादिभ्यो णिच् घातपर्द 4. वृत्ती. गन्ध्यते-आत्रायते शुमोऽशुमो वा गन्धोऽनेनेति गन्ध इति व्युत्पादनात् गन्धं शुभमशुभं वा 'रसेन' रसग्राह- केवलिसM९९॥
केण रसनेन्द्रियेण रखते-आखाद्यतेऽनेनेति शब्दार्थत्वात् रसं-तिक्तादिरूपं, 'स्पर्शन' स्पर्शग्राहकेण स्पर्शनेन्द्रि- मुद्धातनि
येण स्पृश्यते कर्कशादिरूपः परिच्छेद्यवस्तुगतः स्पर्शोऽनेनेति स्पर्श इति व्युत्पादनात् 'स्पर्श' कर्कशादिरूप सर्जरापुनलIS जानाति पश्यतीति, मगपानाह-गीतमा नायमर्थः समर्थः उपपन्न इत्यर्थः, पुनीतमः प्रश्नयति-से केण-II सूक्ष्मता टेणं भंते इत्यादि, उत्तानार्थ, भगवानाह-गौतम ! 'अयण मित्यादि, अयं-प्रत्यक्षत उपलभ्यमाना, णमिति
सू. १४४ I] वाफ्यालारे, मष्टयोजनोस्तिया रखमय्या जम्न्या उपलक्षितो द्वीपो जम्बूद्वीपो द्वीपः, 'सर्वाभ्यन्तरक' इति सर्वे |
धामम्यन्तरो मध्यवर्ती सर्वाभ्यन्तरः सर्वाभ्यन्तर एव सर्वाभ्यन्तरक: “जाती वा खार्थे क" इति प्राकृतलक्षणवशात् । खार्थे कप्रलया, केषां सर्वेषामभ्यन्तर इत्याह-सर्वद्वीपसमुद्राणां, तथाहि-सर्वे-अशेषा द्वीपसमुद्रा जम्बूद्वीपादारभ्यागमामिहितेन क्रमेण द्विगुणद्विगुणविस्तारा व्यवस्थिताः ततो भवति द्वीपसमुद्राणामेव जम्बूद्वीपोऽभ्यन्तर, तथा 'सबसुहाम इति सर्वेम्यो द्वीपसमुद्रेभ्यः क्षुल्लको-इखः सर्वक्षलका, तथाहि-सर्वे लवणादयः समुद्राः सबै चपातकीखण्डादयो बीयाः मसाजम्बूद्वीपादारम्य प्रवचनोकेन क्रमेण द्विगुणद्विगुणचक्रवालवितताः ततः शेष
~ 1202 ~
