Page Text
________________
आगम
(०५)
"भगवती'- अंगसूत्र-५ (मूलं+वृत्ति:)
शतक [१], वर्ग [-], अंतर्-शतक [-], उद्देशक [१०], मूलं [८०] मुनि दीपरत्नसागरेण संकलित...........आगमसूत्र - [०५], अंग सूत्र - [०५] "भगवती मूलं एवं अभयदेवसूरि-रचित वृत्ति:
प्रत सूत्रांक
[८०]
सू८०
दीप अनुक्रम [१०२]
व्याख्या-13 काले कुर्वत इत्यर्थः 'अकरणओ दुक्ख'त्ति अकरणमाश्रित्याकुर्वत इतियावत् , 'नो खलु सा करणओ दुक्खत्ति
पुरवात १ शतके प्रज्ञप्तिः अक्रियमाणत्वे दुःखतया तस्या अभ्युपगमात् । 'सेवं वत्तव्वं सिया' अथैवं पूर्वोकं वस्तु वक्तव्यं स्यादुपपन्नवादअभयदेवी- स्येति । अथान्ययूथिकान्तरमतमाह-'अकृत्यम्' अनागतकालापेक्षयाऽनिबत्तनीयं जीवैरिति गम्यं 'दुःखम्'असातं अन्यतीर्थिया वृत्तिः१ तत्कारणं वा कर्म, तथाऽकृतत्वादेवास्पृश्यम्-अबन्धनीयं, तथा क्रियमाणं वर्तमानकाले कृतं चातीतकाले तनिषेधा- कवक्तव्यता
स्नेहभाषा दक्रियमाणकृतं, कालत्रयेऽपि कर्मणो बन्धनिषेधाद् अकृत्वाऽकृत्वा, आभीक्ष्ण्ये द्विर्वचनं, दुःखमिति प्रकृतमेव, के ? ॥१०४॥ इत्याह-प्राणभूतजीवसत्त्वाः, प्राणादिलक्षणं चेदम्-"प्राणा द्वित्रिचतुःप्रोक्ताः, भूतास्तु तरवः स्मृताः । जीवाः पञ्चे
क्रियासु |न्द्रिया ज्ञेयाः, शेषाः सवा इतीरिताः॥१॥' 'वेयणंति शुभाशुभकर्मवेदना पीडां वा 'वेदयन्ति' अनुभवन्ति, इत्येतद्वक्तव्यं स्यात्, एतस्यैवोपपद्यमानत्वाद्, यादृच्छिकं हि सर्व लोके सुखदुःखमिति, यदाह-"अतर्कितोपस्थितमेव | सर्वे, चित्रं जनानां सुखदुःखजातम् । काकस्य तालेन यथाऽभिधातो, न बुद्धिपूर्वोऽत्र वृथाऽभिमानः॥१॥" से कह-15 मेयंति अथ कथमेतद् भदन्त ! 'एवम् ? अन्ययूथिकोकन्यायेन ? इति प्रश्नः 'जं गं ते अण्णउत्थिया' इत्याधुत्तरं, व्याख्या चास्य प्राग्वत् , मिथ्या चैतदेवं-यदि चलदेव प्रथमसमये चलितं न भवेत्तदा द्वितीयादिष्वपि तदचलितमेवेति में न कदाचनापि चलेत , अत एव वर्तमानस्यापि विवक्षयाऽतीतत्वं न विरुद्धम् , एतच्च प्रागेव निणीतमिति न पुनरुच्यते, यच्चोच्यते-चलितकार्याकरणादचलितमेवेति, तदयुक्तं, यतः प्रतिक्षणमुत्पद्यमानेषु स्थासकोशादिवस्तुष्वन्त्यक्षणभावि ॥१०४॥ वस्तु आद्यक्षणे स्वकार्य न करोत्येव, असत्वाद्, अतो यदन्त्यसमयचलितं कार्य विवक्षितं परेण तदाघसमयचलितं यदि
~214~
| SR No. | 004105 |
| Book Title | Aagam 05 BHAGVATI Moolam evam Vrutti |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Dipratnasagar, Deepratnasagar |
| Publisher | Deepratnasagar |
| Publication Year | 2014 |
| Total Pages | 1967 |
| Language | Prakrit, Hindi |
| Classification | Book_Devnagari & agam_bhagwati |
| File Size | 424 MB |