________________
आगम
(०५)
"भगवती”- अंगसूत्र-५ (मूलं+वृत्ति:)
शतक [११], वर्ग [-], अंतर्-शतक [-], उद्देशक [११], मूलं [४२५] मुनि दीपरत्नसागरेण संकलित...........आगमसूत्र - [०५], अंग सूत्र - [०५] "भगवती मूलं एवं अभयदेवसूरि-रचित वृत्ति:
प्रत सूत्रांक [४२५]]
व्याख्या- घटिका इत्यर्थः ततोऽर्द्धपञ्चमा मुहूर्ता यस्यां सा तथा, तिमुहत्त'त्ति द्वादशमुहूर्तस्य दिवसादेश्चतुर्थो भागस्त्रिमुहूर्तो भवति |
| ११ शतके प्रशतिः अतस्त्रयो मुहूर्ताः-पट् घटिका यस्यां सा तथा, 'कहभागमुहत्तभागेगं'ति कतिभाग:-कतिथभागस्तद्रूपो मुहूर्तभागः ११ उद्देशः अभयदेवी
कतिभागमुहूर्तभागस्तेन, कतिथेन मुहूर्तांशेनेत्यर्थः 'बावीससयभागमुहुत्तभागेर्ण'ति इहार्द्धपश्चमानां त्रयाणां च पौरुषीमानं या वृचिः२/
मुहर्सानां विशेषः साढ़े मुहूर्तः, स च त्र्यशीत्यधिकेन दिवसशतेन बर्द्धते हीयते च, स च सार्दो मुहूर्त्तख्यशीत्यधिक- सू ४२५ ॥५३॥ शतभागतया व्यवस्थाप्यते, तत्र च मुहूर्त द्वाविंशत्यधिक भागशतं भवत्यतोऽभिधीयते-'बावीसे'त्यादि, द्वाविंशत्यधि
कशततमभागरूपेण मुहूर्त्तमागेनेत्यर्थः । 'आसादपुतिमाए इत्यादि, इह 'आषाढपौर्णमास्या'मिति यदुक्तं तत् पश्चसं-12 वत्सरिकयुगस्यान्तिमवर्षापेक्षयाऽवसेयं, यतस्तत्रैवाषाढपौर्णमास्यामष्टादशमुहूत्तों दिवसो भवति, अर्द्धपञ्चममुहूर्त्ता च तत्पौरुषी भवति, वर्षान्तरे तु यत्र दिवसे कर्कसङ्कान्तिर्जायते तत्रैवासी भवतीति समवसेयमिति, एवं पौषपौर्णमास्यामप्यौ-| |चित्येन वाच्यमिति ॥ अनन्तरं रात्रिदिवसयोर्वेषम्यमभिहितं, अथ तयोरेव समतां दर्शयन्नाह-अस्थि ण'मित्यादि।
इह च 'चत्तासोयपुन्निमाएसु ण'मित्यादि यदुच्यते तद्व्यवहारनयापेक्ष, निश्चयतस्तु कर्कमकरसङ्क्रान्तिदिनादारभ्य | ६॥ यदू द्विनवतितममहोरात्रं तस्या समा दिवरात्रिप्रमाणतेति, तत्र च पञ्चदशमुह दिने रात्री वा पौरुषीप्रमाणं त्रयो|
मुहतोत्रयश्च मुहर्त चतुर्भागा भवन्ति, दिनचतुर्भागरूपत्वात्तस्याः, एतदेवाह-'चउभागे'त्यादि, चतुभोगरूपो यो| ॥५३॥ | मुहूत्तेभागस्तेनोना चतुर्भागमुहर्तभागोना चत्वारो मुहर्ता यस्यां पौरुष्यां सा तथेति ॥
से किं तं अहाउनिवत्तिकाले ?, अहा०२ जन्नं जेणं नेरइएण वा तिरिक्खजोणिएण वा मणुस्सेण वा
दीप अनुक्रम [५१५]
~ 1073~