________________
आगम
“स्थान" - अंगसूत्र-३ (मूलं+वृत्ति:) स्थान [१], उद्देशक [३], मूलं [४४९]
(०३)
मुनि दीपरत्नसागरेण संकलित...........आगमसूत्र - [०३], अंग सूत्र - [०३]
"स्थान" मूलं एवं अभयदेवसूरि-रचित वृत्ति:
प्रत सूत्रांक [४४९]
यः शौच
दीप
श्रीस्थाना-18|म्मोपमाहिता स्फुटव, यतोऽवाचि-शरीरं धर्मसंयुक्तं, रक्षणीय प्रयत्नतः । शरीराच्छ्रवते धर्मः, पर्वतात् सलिलं यथा||५स्थाना० ङ्गसूत्र- ॥१॥" इति, भवति चात्रार्या-धम्मै चरतः साधोलोंके निश्रापदानि पञ्चैव । राजा गृहपतिरपरः षट्राया गणशरीरे उद्दशः २ वृत्तिः
च॥२॥” इति, शेष सुगम । श्रमणस्य निश्रास्थानान्युक्तामि, अथ लौकिक निधिलक्षणं निश्रास्थानं पञ्चधा प्रतिपाद- | निश्रास्था॥३४ायनाह-पंच निहीं'त्यादि सुगम, नवरं नितरां धीयते-स्थाप्यते यस्मिन् स निधिः-विशिष्टरत्नसुवर्णादिद्रव्यभाजन | नानि पु
तत्र निधिरिव निधिः पुत्रश्चासौ निधिश्च पुत्रनिधिः, द्रव्योपार्जकत्वेन पित्रोनिर्वाहहेतुत्वादत एव स्वभावेन च तयोरा- त्रादिनिधनन्दसुखकरत्वाच्च, अत्रोक्तं परैः-"जन्मान्तरफलं पुण्यं, तपोदानसमुद्भवम् । सन्ततिः शुद्धवंश्या हि, परत्रेह च शर्मणे || ॥१॥" इति, तथा मित्रं-सुहृत्तच तनिधिश्चेति मित्रनिधिरर्थकामसाधकत्वेनानन्दहेतुत्वात् , तदुक्तम्-"कुतस्तस्यास्तापासू०४४७. राज्यश्री, कुतस्तस्य मृगेक्षणाः । यस्य शूर विनीतं च, नास्ति मित्रं विचक्षणम् ॥ १॥" शिल्पं-चित्रादिविज्ञानं तदेव ४४८निधिः शिल्पनिधिः, एतच्च विद्योपलक्षणं, तेन विद्या निधिरिव पुरुषार्थसाधनत्वाद्, अत्रोक्तम्-"विद्यया राजपूण्यः
स्थाद्विद्यया कामिनीप्रियः । विद्या हि सर्वलोकस्य, वशीकरणकार्मणम् ॥१॥” इति, तथा धननिधिः-कोशो धाम्य2निधि:-कोष्ठागारमिति । अनन्तरं निधिरुक्तः, स च द्रव्यतः पुत्रादिर्भावतस्तु कुशलानुष्ठानरूपं ब्रह्म, तत्पुनः शीचतया/ विभणिषुः प्रसङ्गेन शेषाण्यपि शौचान्याह-पंचविहेंत्यादि व्यक्तं, नवरं शुर्भावः शौचं, शुद्धिरित्यर्थः, तच्च विधा-द्रव्यतो भावतश्च, तत्रायं चतुष्टयं द्रव्यशीचं, पञ्चमं तु भावशौचं, तत्र पृथिव्या-मृत्तिकया शौच-जुगुप्सितमलगन्धयोरपनयनं शरीरादिभ्यो घर्षणोपलेपनादिनेति पृथिवीशौचं, इह च पृथिवीशौचाभिधानेऽपि यत्सरैस्तल्लक्षणमभिधीयते, यदुत-'एका
अनुक्रम [४८७]
~683~