________________
आगम
“स्थान" - अंगसूत्र-३ (मूलं+वृत्ति:) स्थान [१], उद्देशक [-1, मूलं [१६]
(०३)
मुनि दीपरत्नसागरेण संकलित...........आगमसूत्र - [०३], अंग सूत्र - [०३]
"स्थान" मूलं एवं अभयदेवसूरि-रचित वृत्ति:
प्रत
सूत्रांक
*
[७-१६]
459
दीप अनुक्रम [७-१६]
त्मना क्षयो मोक्षः, यथाऽत्यस्तापथ्याहारसेवनादनारोग्यम् , तस्यैवापथ्यस्य किञ्चित्किश्चिदपकर्षात् यावत् स्तोकापथ्याहा-II रत्वमारोग्यकरं, सर्वाहारपरित्यागाच प्राणमोक्ष इति, आह च-"पावुकरिसेऽधमया तरतमजोगाऽवकरिसओ सुभया । तस्सेव खए मोक्खो अपत्थभत्तोवमाणाओ ॥१॥" त्ति, अत्रोच्यते, यदुक्तम्-'अत्यन्तापचितात् पापात् सुखप्रकर्ष' इति, तदयुक्तम् , यतो येयं सुखप्रकर्षानुभूतिः सा स्वानुरूपकर्मप्रकर्षजनिता,प्रकर्षानुभूतित्वात् , दुःखप्रकर्षानुभूतिवत् , यथा हि दुःखप्रकर्षानुभूतिः स्वानुरूपपापकर्मप्रकर्षजनितेति त्वयाऽभ्युपगम्यते तथेयमपि सुखप्रकर्षानुभूतिः (प्रकर्षानुभूतिरिति)स्वानुरूपपुण्यकर्मप्रकर्षजनिता भविष्यतीति प्रमाणफलमिति । पुण्यप्रतिपक्षभूतं पापमिति तत्स्वरूपमाह-एगे पावें'पाशयतिगुण्डयत्यात्मानं पातयति चात्मन आनन्दरसं शोषयति क्षपयतीति पापम् , तच्च ज्ञानावरणादि ब्यशीतिभेदम् , यदाऽऽह"नाणंतरायदसगं १० दसण णव १९ मोहणीयछच्चीसं ४५ । अस्सायं ४६ निरयाऊ ४७ नीयागोएण अडयाला ४८॥१॥ | निरयदुर्ग २ तिरियदुर्ग ४ जाइचउकं च ८ पंच संघयणा १३ । संठाणाविय पंच उ १८ वनाइ चउकमपसत्थं २२ ॥२॥ उबघाय २३ कुविहयगई २४ थावरदसगेण होति चोत्तीसं २४ । सब्बाओ मिलिआओ बासीती पावपगईओ ८२ ॥२॥" तदेवं ब्यशीतिभेदमपि पुण्यानुबन्धिपापानुबन्धिभेदाद् द्विविधमपि वा अनन्तसत्त्वाश्रितत्वादनन्तमपि वाऽशुभसामाम्यादेकमिति । मनु कर्मसत्त्वेऽपि पुण्यमेवैकं कर्म न तत्प्रतिपक्षभूतं पापं कर्मास्ति, शुभाशुभफलानां पुण्यादेव सिद्धेरिति, तथाहि-यसरमप्रकृष्टं शुभफलमेतत् पुण्योत्कर्षस्य कार्य, यत्पुनस्तस्मादवकृष्टमवकृष्टतरमवकृष्टतमं च तत्पु
पापोत्कऽभमता तरतमयोगाद् अपकर्षतः शुभता । तस्यैव क्षये मोक्षः अपभ्यभकोपमानात् ॥१॥
454
SANS
"पुन्य, पाप, आश्रव, संवर, वेदना, निर्जरा" शब्दानाम व्याख्या
~ 38~
