________________
2
અક્ષરાર્થ— નિઃસ્પૃહ પુરૂષને પરબ્રહ્મની સવિત્તિ [ જ્ઞાન ] પાતેજ આલિંગન કરે છે. કારણ કે સુંદર સ્ત્રીએ સ્પૃહા વગરના પુરૂષને પેાતાની મેળે વશ થાય છે, એ વાત સ્પષ્ટ છે. ૯૩
વિવેચન— જેનામાં સતાષ ગુણ હોય, તે પુરૂષ નિ:સ્પૃહ રહે છે, તેવા નિ:સ્પૃહ પુરૂષને ચા લાભ થાય ? તે ગ્રંથકાર વર્ણવે છે. જગતમાં એવા નિયમ છે કે જે પુરૂષ સ્પૃહા રાખે નહીં, તેને સુંદર સીએ પાતાની મેળે વશ થઇ જાય છે. સ્પૃહા રાખનાર પુરૂષની તરફ સી તેવી રીતે વર્તતી નથી. કારણ કે ચતુર સ્ત્રીઓ જે પુરૂષની ગરજ જીવે, તો તેની તરફ અનાદર બતાવતી જાય છે, અને પુરૂષને પાતાને તામે કરી, પાતે સ્વતંત્ર થતી જાય છે; પણ જો પુરૂષ નિ:સ્પૃહ રહે, તે સ્રીએ પોતાની મેળેજ તેને વશ થાય છે. આ લાકિ દ્રષ્ટાંત આપી, ગ્રંથકાર પ્રસ્તુત વિષયમાં આ પ્રમાણે મેળવે — બ્રહ્મા સંવિત્તિ એટલે બ્રહાજ્ઞાન, સવિત્તિ એ સ્રીલિંગ
-
જાતિથી સ્રી છે, તેથી તે સ્પૃહા રહિત એવા પુરૂષને પેાતાની મેળે આલિગન કરે છે. કહેવાના ભાવાર્થ એવે છે કે નિ:સ્પૃહ પુરૂષને બ્રહ્મજ્ઞાન સ્વત: પ્રાપ્ત થાય છે, એ વાત નિર્વિવાદ છે, ૯૩ સમતારૂપ લતા કા અનિવાસ્થ્ય સુધ આપે છે.
सूते सुमनसां कंचिदामोदं समतालता । यद्वशादाप्नुयुः सख्यसौरभं नित्यवैरिणः ॥ ९४ ॥
