________________
વિવેચન- જેમ સેનાની મેખરે રહેનારા મહાવીર - દ્વાએ બીજાના બળને એક રમતમાં હરાવી દે છે, તેમ ઇઢિયરૂપી મહાવીર યોદ્ધાઓ અંતરંગ શત્રુરૂપ કામ, ક્રોધ, વિગેરેના સૈન્યની શોખરે રહીને શ્રુતબળ—એટલે શાસ્ત્રજ્ઞાનના બળને [સિન્યને ] એક લીલા માત્રથી જ ક્ષણમાં હરાવી તે છે. કહેવાનો આશય એ છે કે ગમે તેવું શાસ્ત્રબળ સંપાદન કર્યું હોય, પણ જે અંતરના શકું કામ કેધને ઉત્પન્ન કરનાર ઇદ્રિાને તાબે થવાય, તો તે શાસ્ત્રનું જ્ઞાન નાશ પામી જાય છે. ગમે તેવા વિદ્વાન હોય, પણ જે તેનામાં કામ, કેધ વિગેરે અંતરના શત્રુઓનું પ્રબળ હોય, અને ઇન્દ્રિયોના વિષમય વિકારોથી તે આકાંત થયો હોય, તે તેનું શાસન નકામું છે, એટલું જ નહીં, પણ આખરે તે જ્ઞાન તેનામાં ટકી શકતું નથી; માટે સર્વથા - ગુતાન સંપાદન કરનારાઓએ કામ, ધ વિગેરેને ત્યાગ કરો, અને જિતેન્દ્રિય રહેવું જોઈએ. ૬૦
રજોગુણથી તત્વ દ્રષ્ટિને નાશ થાય છે. स्वैरचारींद्रियाश्चीयविशृंखलपदक्रमैः । विसृत्वरेण रजसा तत्वद्रष्टिविलीयते ॥ ६१ ॥
અક્ષરાર્થ– સ્વેચ્છાચારી ઇન્દ્રિયારૂપી અશ્વોના ઉદ્ધત પગલાંથી ઉડેલ રજવડે તત્વ દ્રષ્ટિ લેપાય છે. ઇ.
