Page Text
________________
૮૩
વ્યાખ્યાન ૨૩૧]
પૂર્વકર્મની બલવત્તરતા “ભાવિની ક્યાં ગઈ?” એમ પૂછતાં રાજાએ તેની શોઘ કરાવી તો તે કોપગૃહમાં સૂતી છે,” એમ તેના જાણવામાં આવ્યું. એટલે રાજા તેની પાસે ગયો, અને તેને પોતાના ઉલ્લંગમાં બેસાડીને દુઃખનું કારણ પૂછયું ત્યારે તેણે ગુરુએ કહેલી વાત અને પોતાનો વિચાર કહી બતાવ્યો. તે સાંભળીને રાજાએ “આ બાબતમાં શું કરવું?એમ મંત્રીઓએ પૂછ્યું. મંત્રીઓ બોલ્યા કે–“હે મહારાજ! કારણ વિના પારકા મનુષ્યનો ઘાત કરવો રાજાને યોગ્ય નથી. માટે તે કમરેખના પિતાને બોલાવી તેને કાંઈ દ્રવ્ય આપીને તે પુત્ર તેની પાસેથી લઈ લેવો. પછી જેમ આપની ઇચ્છા હશે તેમ થઈ શકશે; અને તેમ કરવાથી આપણો અન્યાય પણ કહેવાશે નહીં.”
પછી રાજાએ તે ઘનદત્ત શ્રેષ્ઠીને બોલાવીને પોતાનો વિચાર કહ્યો. વજન ઘાત કરતાં પણ અધિક કઠોર વચન સાંભળીને નેત્રમાં અશ્રુ સહિત તે ઘનદત્ત બોલ્યો કે-“હે દેવ! પુત્ર કોણ? સ્ત્રી કોણ? અને હું પણ કોણ? મારો સમગ્ર પરિવાર આપનો જ છે. મરજી પ્રમાણે કરો” રાજા પણ એક તરફ વાઘ અને એક તરફ ભરપૂર નદીની જેમ સાંકડમાં આવ્યો. છેવટે નિરુપાયે કમરખને બોલાવીને તેનો વધ કરવા માટે તેને ચાંડાલને આપ્યો. ચાંડાલો તેને લઈને ગામ બહાર શૂલી પાસે ગયા. ત્યાં “બાળહત્યા કરવી આપણને યોગ્ય નથી.” એમ વિચારીને તે ચાંડાલોએ કમરખને બદલે એક મડદું શૂળી ઉપર ચઢાવીને તેને છોડી મૂક્યો. રાજાનો અભિપ્રાય જાણનાર કર્મરખ પણ ત્યાંથી શિયાળની જેમ તત્કાળ નાસી ગયો.
હવે શ્રીપુર નામના નગરમાં શ્રીદત્ત નામે એક શ્રેષ્ઠી રહેતો હતો. તેને શ્રીમતી નામે પુત્રી હતી. તે શેઠને રાત્રીમાં કુળદેવીએ આવીને સ્વપ્નને વિષે કહ્યું કે-“હે શ્રેષ્ઠી! આ ગામની બહાર કાલે પ્રાતઃકાળે ઉત્તર દિશાના રસ્તામાં સૂતેલા જે બાળકની પાસે તારી કાળી ગાય ઊભી હોય તે બાળકની સાથે તારી પુત્રી શ્રીમતીને પરણાવજે.” હવે કમરખ કુમાર પણ આખી રાત્રી માર્ગમાં ચાલતાં અત્યંત થાકી ગયો, તેથી તે શ્રીપુર ગામની નજીક આવીને સૂઈ ગયો. શ્રીદત્ત શ્રેષ્ઠી પ્રાતઃકાળે કુળદેવીના વચનથી ત્યાં આવ્યો, અને તે જ પ્રમાણે જોઈને તેને પોતાને ઘેર લઈ ગયો. પછી તેને પોતાની કન્યા પરણાવી. હસ્તમલાપ વખતે શ્રેષ્ઠીએ પોતાના ઘરની સર્વ લક્ષ્મી તેને આપી.
તે ગામમાં કમરખે પોતાનું અસલ નામ ગુપ્ત રાખીને રત્નચંદ્ર નામ પ્રસિદ્ધ કર્યું. એક દિવસ તે રત્નચંદ્ર પોતાના શ્વસુર શ્રીદત્તની આજ્ઞા લઈને વહાણમાં બેસી સમુદ્ર રસ્તે વેપાર કરવા ગયો. ત્યાંથી ઘણું દ્રવ્ય ઉપાર્જન કરીને પાછો આવતાં રસ્તામાં વહાણ ભાંગવાથી સમુદ્રમાં પડ્યો. તેને એક મોટો મચ્છ ગળી ગયો. તે મચ્છ ચાલી ન શકવાથી સમુદ્રને કાંઠે આવીને પડ્યો. એક મચ્છીમારે તેને પકડ્યો અને તેનું પેટ ફડતાં નીકળેલા તે કુમારને ભૃગુપુર (ભરુચ) નગરના રાજાને ભેટ તરીકે આપ્યો. તે રાજાને પુત્ર નહીં હોવાથી તેણે તેને પુત્ર કરીને રાખ્યો. પછી તેને કુંડનપુરના રાજાની પુત્રી જોડે પરણાવ્યો.
અહીં રિપુમર્દન રાજાએ પોતાની પુત્રી ભાવિની યોગ્ય વયમાં આવતાં તેનો સ્વયંવરમંડપ રચ્યો. તેમાં તેણે સર્વ રાજાઓ, રાજકુમારો, મંત્રીપુત્રો, શ્રેષ્ઠીઓ, શ્રેષ્ઠીપુત્રો અને સાર્થવાહ વગેરેને આમંત્રણ કરી બોલાવ્યા. તે વખતે ભૃગુપુર રાજાના કુમાર રત્નચંદ્ર પણ ચતુરંગિણી સેના સહિત ત્યાં આવીને
૧ રીસાનારને સૂવાનું સ્થાન.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 002173 |
| Book Title | Updeshprasad Part 4 |
| Original Sutra Author | Vijaylakshmisuri |
| Author | |
| Publisher | Jain Book Depo Ahmedabad |
| Publication Year | 2001 |
| Total Pages | 320 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati & Religion |
| File Size | 19 MB |