Page Text
________________
શ્રી ઉપદેશપ્રાસાદ ભાષાંતર-ભાગ ૪
[સ્તંભ ૧૬ ભાવપૂજા કરવા લાગ્યો; તેવામાં નાગપતિ ઘરોંદ્ર ત્યાં આવી ચોવીશ તીર્થકરોને નમસ્કાર કરીને રાવણ પાસે બેઠા. રાવણે તેમને અષ્ટાપદ તીર્થનું સ્વરૂપ પૂછ્યું; એટલે નાગપતિએ અષ્ટાપદ તીર્થનું માહાભ્ય કહી બતાવ્યું. તે સાંભળીને રાવણ ઘણા હર્ષથી ભક્તિ કરવા લાગ્યો. તે વખતે તેની પ્રિયા મંદોદરી નૃત્ય કરતી હતી, અને પોતે વીણા વગાડતો હતો. થોડી વારમાં દૈવયોગે વીણાની એક તંત્રી તૂટી ગઈ, ત્યારે “અહો! આ નૃત્યસમયમાં મારી પ્રિયાના ભાવનો ભંગ ન થાઓ' એમ વિચારીને તત્કાળ રાવણે જાણે તાંત તૂટી જ નથી તેમ પોતાના હાથમાંથી એક નસ કાઢીને વીણામાં સાંઘી દીથી, તેથી તેનો અવાજ ઘણો સુંદર થયો અને નૃત્યની શોભા પણ વૃદ્ધિ પામી. તે જોઈ દેવો પુષ્પવૃષ્ટિ કરીને વારંવાર તેની પ્રશંસા કરવા લાગ્યા. તે વખતે ભાવમાં નિમગ્ન થયેલા રાવણે તીર્થકર નામકર્મ ઉપાર્જન કર્યું. પછી તે પોતાને સ્થાને આવીને રાજ્યસુખ ભોગવવા લાગ્યો.
“આ પ્રમાણે વિવિઘ પ્રકારે પરીક્ષા કરી નિયત્યાદિ રૂપ એકાંત પક્ષ મૂકીને આત્મસિદ્ધિ માટે ઉદ્યમ કરનારા રાવણે અષ્ટાપદ તીર્થને વિષે તીર્થંકર નામકર્મ ઉપાર્જન કર્યું.”
વ્યાખ્યાન ૨૩૧
પૂર્વકર્મની બલવત્તરતા હવે કાળાદિ કરતાં કર્મની બલવત્તા વિષે કહે છે
देवेन्द्रा दानवेन्द्राश्च, नरेन्द्राश्च महाबलाः ।
नैव कर्मपरिणाममन्यथा कर्तुमीश्वराः॥१॥ ભાવાર્થ-“દેવેન્દ્રો, દાનવેન્દ્રો અને બળવાન રાજાઓ કોઈ પણ કર્મના પરિણામને મિથ્યા કરવા સમર્થ નથી.” આ સંબંઘમાં એક દ્રષ્ટાંત છે તે નીચે પ્રમાણે
- ભાવિની અને કર્મરેખનો પ્રબંધ મનોરમ નામના પુરને વિષે રિપુમર્દન નામે એક રાજા હતો. તેને પુત્ર ન હતો, ભાવિની નામે એક પુત્રી જ હતી. તે રાજાને પ્રાણથી પણ અધિક પ્રિય હતી, તેથી તે પુત્રીના સ્નાન, ભોજન, શણગાર વગેરે કર્યા પછી રાજા પોતે સ્નાન, ભોજનાદિક ક્રિયા કરતો હતો. તે કુમારી કળાચાર્ય પાસે કળાનો અભ્યાસ કરતી હતી.
તે જ પુરમાં સર્વથા નિર્ણને ઘનદત્ત નામનો શ્રેષ્ઠી રહેતો હતો. તેને સાત પુત્ર ઉપરાંત કમરખ નામે આઠમો પુત્ર થયો. તે સૌથી નાનો હોવાથી તેના પિતાને વધારે વહાલો હતો. તે પુત્ર પણ તે જ કળાચાર્ય પાસે કળાનો અભ્યાસ કરતો હતો. એક દિવસ સમગ્ર કળા શીખેલી ભાવિનીએ કમરખના સાંભળતાં ગુરુને પૂછ્યું કે-“હે પિતા! મારો વર કોણ થશે?” ગુરુએ લગ્ન જોઈને કહ્યું કે–“આ કમરખ તારો પતિ થશે.” આ પ્રમાણે ગુરુનું વચન સાંભળીને જાણે વજથી હણાઈ હોય તેમ તે મૂર્ણિત થઈ ગઈ. પછી સાવઘ થઈ સતી વિચારવા લાગી કે-“અરે રે! આ નિર્ધનનો દીકરો મારો પતિ થશે તે કરતાં તો મારે મરી જવું તે જ શ્રેષ્ઠ છે. પરંતુ આ કમરખને જ મારી નંખાવું તો પછી તે મારો સ્વામી શી રીતે થશે?' એમ વિચારીને ક્રોઘ સહિત તે પોતાને ઘેર ગઈ. અશ્રુ વડે તેની કાંચળી ભીની થઈ ગઈ, અને મુખ ઢાંકીને તે સૂઈ ગઈ. પછી ભોજન સમયે
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 002173 |
| Book Title | Updeshprasad Part 4 |
| Original Sutra Author | Vijaylakshmisuri |
| Author | |
| Publisher | Jain Book Depo Ahmedabad |
| Publication Year | 2001 |
| Total Pages | 320 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati & Religion |
| File Size | 19 MB |