Page Text
________________
વ્યાખ્યાન ૨૨૭]
અવિપૃશ્યકારિતા पम्माए देवलोयं, सुक्काए जाइ सासयं ठाणं ।
ક્ય તેના વિચારો, પાડ્યો મત્રનહિંરા ભાવાર્થ-કૃષ્ણ લેશ્યાવાળો નરકગતિ પામે છે, નીલ ગ્લેશ્યાવાળો થાવરપણું પામે છે, કાપો લેશ્યાવાળો તિર્યંચ થાય છે, પીત વેશ્યાવાળો મનુષ્યગતિ પામે છે, પદ્મવેશ્યાવાળો દેવલોકમાં જાય છે અને શુક્લ લેશ્યાવાળો જીવ શાશ્વત સ્થાન એટલે મોક્ષપદને પામે છે. આ પ્રમાણે ભવ્ય જીવોએ વેશ્યાનો વિચાર જાણવો.”
ગુરુના મુખથી ઉપર પ્રમાણે વેશ્યાનું સ્વરૂપ જાણીને પ્રિયંકર રાજા પ્રતિબોઘ પામ્યો, અને નિરંતર શુભ લેશ્યામાં વર્તી શ્રાવકઘર્મને અંગીકાર કરી અંતે સદ્ગતિ પામ્યો.
કાપોતલેશ્યાના પરિણામવાળા અરિદમન રાજાની કથા સાંભળીને તેમજ તેની કીડા તરીકેની ઉત્પત્તિ આતના મુખથી જાણીને પ્રિયંકર રાજા ભલા ઘર્મને આપવાવાળી શુભ લેશ્યાવાળો થયો.”
વ્યાખ્યાન ૨૭
અવિમુચકારિતા વગર વિચાર્યું કામ કરવાથી પાછળથી પસ્તાવાનું કારણ થાય છે, માટે કોઈ પણ કાર્ય કરતા પહેલા પરિણામનો વિચાર કરવો. તે વિષે કહ્યું છે કે
अविमृश्य कृतं कार्य, पश्चात्तापाय जायते ।
ત્રા પ્રતિષ્ઠાવા, તૃષ્ટાંતા: ચિતા સુધે શા. ભાવાર્થ-“કોઈ પણ કાર્ય વિચાર કર્યા વિના કરવાથી પશ્ચાત્તાપને માટે જ થાય છે. તે ઉપર આમ્રવૃક્ષનો છેદ કરનાર વગેરેના દ્રષ્ટાંત પંડિતોએ કહેલાં છે.” તે આ પ્રમાણે
આમ્રવૃક્ષ કપાવનાર રાજાનું દ્રષ્ટાંત પાટલીપુર નામના નગરમાં નિવાસ કરનાર ઘનદત્ત નામનો શ્રેષ્ઠી વેપાર માટે વહાણમાં બેસી દરિયા રસ્તે ચાલ્યો. અનુકૂલ પવનને લીઘે ત્વરાથી વહાણ ચાલ્યું, અને મધ્ય સમુદ્રમાં આવ્યું, તેટલામાં શ્રેષ્ઠીએ આકાશમાર્ગે ચાલ્યા આવતા એક ઉત્તમ પોપટને જોયો. તે પોપટના મુખમાં એક આમ્રફળ હતું. શ્રમિત થઈ જવાથી તેને સમુદ્રમાં પડતો જોઈને શ્રેષ્ઠીએ તેની નીચે એક વસ્ત્ર લાંબુ કરાવીને ખલાસીઓ પાસે તેને ઝિલાવી લીઘો, અને પોતાની પાસે મંગાવી તેને પાણી તથા પવન નાખવા વડે સ્વસ્થ કર્યો. ત્યાર પછી શ્રેષ્ઠીએ તેને બોલાવ્યો, એટલે તે મુખમાંથી આમ્રફળને નીચે મૂકીને મનુષ્યવાણીથી બોલ્યો કે–“હે સાર્થના અધિપતિ શ્રેષ્ઠી! તમે સર્વ પ્રકારના ઉપકારમાં શ્રેષ્ઠ એવો જીવિતદાન રૂપી ઉપકાર મારા પર કરીને મને જિવાડ્યો છે, એટલું જ નહીં પણ મારા અંઘ અને વૃદ્ધ માતપિતાને પણ તમેં જિવાડ્યા છે. તો આવો મોટો ઉપકાર કરનારા એવા તમારો હું કેવી જાતનો પ્રતિઉપકાર કરું? તો પણ મેં આણેલું આ આમ્રફળ તમે સ્વીકારો.” શ્રેષ્ઠીએ કહ્યું કે“આ ફળ તારું ભક્ષ્ય છે ને તારે ખાવા લાયક છે, માટે તું જ ખા, અને બીજું પણ સાકર, દ્રાક્ષ વગેરે તને ખાવા આપું છું.” ત્યારે પોપટ બોલ્યો કે-“હે શ્રેષ્ઠી! આ ફળનું વૃત્તાંત તમે સાંભળો. વિંધ્યાટવીમાં એક વૃક્ષ ઉપર પોપટનું મિથુન વસે છે તેનો હું પુત્ર છું. તે મારાં માતપિતા અનુક્રમે
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 002173 |
| Book Title | Updeshprasad Part 4 |
| Original Sutra Author | Vijaylakshmisuri |
| Author | |
| Publisher | Jain Book Depo Ahmedabad |
| Publication Year | 2001 |
| Total Pages | 320 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati & Religion |
| File Size | 19 MB |