Page Text
________________
૨૪૦ શ્રી ઉપદેશપ્રાસાદ ભાષાંતર-ભાગ ૪
[સ્તંભ ૧૮ ભેરી વગડાવી પણ કંથારૂપ થઈ ગયેલી હોવાથી તે ભેરીનો શબ્દ વાસુદેવની સભા માત્રમાં પણ પ્રસર્યો નહીં; તેથી તપાસ કરી તો તેને કંથારૂપ કરવાનું વૃત્તાંત જણાયું, એટલે ભેરીના રક્ષકને કાઢી મૂક્યો અને ફરીને અઠ્ઠમ તપ કરીને કૃષ્ણ તે દેવતા પાસેથી બીજી ભૂરી મેળવી, અને તેનો રક્ષક બીજાને કર્યો.
આ દ્રષ્ટાંતનો ઉપનય એવી રીતે સમજવો કે “જે શિષ્ય સૂત્રને અથવા તેના અર્થને પરમતના શાસ્ત્ર સાથે અથવા સ્વમતના બીજા ગ્રંથો સાથે મિશ્ર કરીને કંથારૂપ કરે અર્થાત અહંકારથી પરમતાદિક સાથે મિશ્ર કરીને સૂત્ર અથવા અર્થને સંપૂર્ણ કરે તે અનુયોગ શ્રવણને યોગ્ય નથી. એ જ પ્રમાણે ગુરુ પણ જો સ્ત્રાર્થને કંથારૂપ કરે, તો તે પણ અનુયોગ ભણાવવાને યોગ્ય નથી. “હું સારી રીતે ભણેલો છું, મારે બીજાને શા માટે પૂછવું જોઈએ?” એવો અહંકાર આણીને જે પડેલો અથવા વિસ્મરણ થયેલો પાઠ સ્વમતિકલ્પનાથી પૂર્ણ કરે તે સર્વથા અયોગ્ય છે.
“લોભથી, અહંકારથી, કદાગ્રહથી, હઠથી કે શાક્યથી સૂત્ર તથા અર્થને કંથારૂપ કરે તો તેને સૂત્રાર્થનો નિતવ કરનાર જાણવો, માટે સાધુ વગેરે સુજ્ઞ પુરુષોએ તેમ કરવું નહીં.'
|| ઇતિ જ્ઞાનાચારઃ .
વ્યાખ્યાન ૨૬૮
દર્શનાચારનો પહેલો ભેદ-નિઃશંકા હવે દર્શનાચારના પહેલા આચાર વિષે કહે છે
ज्ञानाद्यनन्तसंपूर्णेः, सर्वविद्भिर्यदाहितम् ।
તત્તથ્ય દર્શનાવારો, નિઃશંભારો ચાવમઃ III. ભાવાર્થ-“અનંત જ્ઞાનાદિકે કરીને સંપૂર્ણ એવા સર્વજ્ઞોએ જે કહેલું છે તે સત્ય છે એમ જે માનવું તે “નિઃશંક નામનો પહેલો દર્શનાચાર જાણવો.”
जिनोक्ततत्त्वसंदेहः, सा च शंकाऽभिधीयते ।
શંeતો મિત્તે શ્રદ્ધા, રોષોડશં યાત્મહત્તતારા, ભાવાર્થ-“શ્રી જિનેશ્વરે કહેલા તત્ત્વમાં જે સંદેહ લાવવો તે શંકા કહેવાય છે, શંકા થવાથી શ્રદ્ધા ભેદ પામે છે, અર્થાત્ શ્રદ્ધારહિત થવાય છે, અને તેથી પરિણામે મોટો દોષ પ્રાપ્ત થાય છે.” શંકા કરવાથી સમ્યકત્વ-તત્ત્વશ્રદ્ધાન ભેદ પામે છે, તે ઉપર શ્રી ગંગાચાર્યનું દ્રષ્ટાંત કહે છે
ગંગાચાર્યનું દ્રષ્ટાંત મહાગિરિના શિષ્ય ઘનગુપ્ત અને ઘનગુપ્તના શિષ્ય ગંગ નામે આચાર્ય થયા. તે ગંગાચાર્ય એકદા ઉલ્કા નદીના પૂર્વ કાંઠા પર ચાતુર્માસ રહ્યા હતા ને તેમના ગુરુ ઘનગુણાચાર્ય તે નદીના પશ્ચિમ કાંઠે ચાતુર્માસ રહ્યા હતા. એક વખત શરદઋતુમાં ગંગાચાર્ય પોતાના ગુરુને વાંદવા જતાં માર્ગમાં ઉલૂકા નદી ઊતરતા હતા તે વખતે તેમના મસ્તકમાં ટાલ હોવાથી સૂર્યના કિરણોના સ્પર્શને લીધે તેમનું માથું તપી ગયું, અને પાણીમાં ચાલતા હોવાથી પગને શીતળતા જણાઈ. તે
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 002173 |
| Book Title | Updeshprasad Part 4 |
| Original Sutra Author | Vijaylakshmisuri |
| Author | |
| Publisher | Jain Book Depo Ahmedabad |
| Publication Year | 2001 |
| Total Pages | 320 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati & Religion |
| File Size | 19 MB |