Book Title: Yogshatak Sampadanam
Author(s): Punyavijay
Publisher: Punyavijayji
Catalog link: https://jainqq.org/explore/211798/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yogazataka-sampAdanam lA. da. bhAratIyasaMskRtividyAmandiragranthamAlAyAzcaturthagranthAGkarUpeNa yAkinImahattarAsUnuzrIharibhadrasUripraNItaM svopazaTIkAsahita 'yogazatakaprakaraNam' tathA khaNDitApUrNarUpeNa labdhatvAd azAtagrantha-granthakArAbhidhAno granthaviSayavibhAgAvalokanena zrIharibhadrasUripraNIta: 'brahmasiddhAntasamuccayaH' iti asmAbhiH parikalpitAbhidhAno granthazceti prakaraNayugala prakAzyate / tatra yogazataka mUlamAtraM DaoN0 jhaverI indukalAbhaginyA pANDityapUrNagUrjaragirAnuvAdena vistRtaprastAvanayA ca saha sampAdya prasiddhi prApitam / sAmprataM tadeva adyAvadhyajJAtayA svopATIkayA samalakataM prasiddhi nIyate / asya kilaikaiva tADapatropari likhitA'tiprAcInA zuddhaprAyA pratiH kacchadezAntargatamAMDavInagarasthakharataragacchIyajainazAnabhANDAgAre surakSitA''sIt |saac pratistadbhANDAgArarakSaka-mAMDavIjainazrIsaGghamAnyamahAnubhAvazreSThivaryazrImohanalAla popaTabhAI zAhadvArA samAsAditA / asyAH prateH SaTtriMzatpatrANi / pratipatraM tADapatrapRthulatvAnusAreNa kasmizcitpatre catasraH yAvat kasmiMzcitpatre saptApi paGktayo vartante / pratipaGti kvacitSaSTiH saptatiH yAvat kvacidazItyakSarANyapi likhitAni dRzyante / pratiriyaM madhye chidrayutA vibhAgadvayena ca likhitA vrtte| AyAma-pRthulatve kilAsyAH prateH 13 / 42 / iMcapramitamasti / pratiriya kenApi viduSA munipravarAdinA sAdyantaM vAcitA saMzodhitA ceti zuddhaprAyA kvacitkvacicca TippaNIyutA'pi varIvRtyate / asyAH prateH prAntabhAge "saMvat 1165 phAlguna sudi 8 likhiteti" itirUpA lekhanasamayAvedikA puSpikA vartate iti asyAH prateH lekhanakAlaH 1165 varSarUpaH spaSTameva jJAyate / zuddhaprAyAyA asyA ekasyA eva prAcInatAlapatrIyapraterAdhAreNAsya svopATIkAvibhUSitasya yogazatakaprakaraNasya sampAdanaM saMzodhanaM ca vihitamasti / yadyapi pratiriya sAmAnyabhAvena zuddharUpA yatate tathApyanekAnekeSu sthaleSvazuddhayo varttanta eva ityatastatra tatra sthaleSu tattadviSayakagranthAdyAdhAreNAsya granthasya sucArusaMzodhanakRte prayatitamasti / * zrIharibhadrasUriviracitaM yogazatakaM svopajJavRttyA sahitam, brahmasiddhAntasamuccayazca (prakAzaka lA. da. bhAratIya saMskRti vidyAmandira, amadAvAda, I. sa. 1665) ityetasya sampAdanasya prstaavnaa| Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 128] jJAnAMjali granthasyAsya pANDityaparipUrNA pratikRtiH (presa kaoNpI) bhojaka kulamaNDanasya gRhasthabhAve'pi prAptAtmaramaNatAdharmasya dharmAtmano giradharalAlasya pautreNa tathA AtmaramaNatAniSThasya dharmabhAvanAvAsitAntaHkaraNasya mohanalAlasya nandanena amRtalAla paNDitenAtisAvadhAnatayA vihitetyasya granthasya sampAdane saMzodhane cAtisaukaryaM saJjAtam / dvitIyaH kila khaNDitApUrNalabdhatvAd asmatkalpitAbhidhAno brahmasiddhAntasamuccayanAmA grantho'smingranthAGgake prakAzyate / ayaM kila grantho'Nahi purapattanIyazatazaH khaNDIbhUtatAlapatrIyagrantharAzimadhyAt zIrNavizIrNatAlapatrakhaNDarUpeNa mayava samupalabdhA mama pArzva eva vartate / iyaM hi pratiH pratipatraM saJjAtadvitrakhaNDA dvAtriMzatpatrAtmikA pUrNA 423 lokaparyantamAsAditA'sti / pratipatraM catasraH paJca vA paGktayo varttante / pratipaGki paJcacatvAriMzad yAvadaSTacatvAriMzadakSarANi likhitAni nirIkSyante / pratiriyaM prAyaH zuddhaiva varttate tathApi kvacitkvacidazuddhayo'pi dRzyante / asyAH praterantimaM patraM nopalabdhamiti nizcitatayA na jJAyate kasminsamaye likhito'yaM granthaH ? iti, tathApi lipitAlapatrIyajAtilekhanapaddhatyAdyavalokanena iyaM pratiH dvAdazyAM zatAbdyAM likhitetyanumIyate / pratiriyamAyAma- pRthulatve 11 // x 1 // iMcapramANA varttate / asyAH prateH dvAdazaM patraM sarvathaiva nopalabdham / tathA 7 taH 10, 22, 24, 26, 29taH 32 patrANAmuttaravibhAgo naSTa iti nopalabdhaH / asyAH zIrNavizIrNakhaNDakhaNDIbhUtApUrNa praterAdhAreNAsya brahmasiddhAnta samuccayagranthasya sampAdanaM saMzodhanaM ca vihitamasti / asyApi granthasya vaiduSyapUrNA pratikRtiH (presa kaoNpI) 'paNDitazrI amRtalAlenaivAtisAvadhAnatayA mahatA zrameNa nirmitA'sti, yenAsyApi sampAdane saMzodhane ca samadhikaM saukaryamajani / kiJca - asya granthayugalasya saMzodhanaM kevalaM mayava vihitamiti nAsti / kintu paNDitazrIsukhalAlajit-lA. da. bhA. saM. vidyAmandira mukhya niyAmakadalasukhamAlavaNiyA-paNDita amRtalAla - munipravara zrI jambUvijayajI - prazAMzamunivarazrIkAntivijayaprabhRtibhiH sthAnasthAneSu saMzodhana saMsUcanaM ca vihitamasti / api ca paNDitazrI amRtalAlena tu pratikRtividhAnAdArabhya pruphapatrAdyavalokana - pariziSTavidhAnAdisamagrakAryeSu dattacittatayA sAhAyyaM vihitamastIti samavadhArayantu vidvAMsaH / granthayugalamapyetad yogaviSayakaM vartata iti tanmArgasisAdhayiSavo jijJAsavo vA muniva vidvAMsazcAvazyamevA''sAdayiSyanti svepsitametadgranthayugalAvagAhanena / granthakAraH svopajJaTIkAsamalaGkRtasyAsya yogazatakAkhyaprakaraNasya praNetA yAkinImahattarAsUnurAcAryazrIharibhadrasUrireveti tatpuSpikAdyavalokanena spaSTameva jJAyate / prastutagranthakarturAcAryasya sattA samaya-nivAsasthAna - jIvana - pANDitya - granthanirmANAdiviSaye DaoN. yAkobI- paNDitasukhalAlajI - zrIjinavijayajI - prazAMzazrIkalyANavijayajI - DaoN. jhaverI indukalAbhaginIprabhRtibhiranekairvidvatpravaraiH subahu vicAritamullikhitamapi cAstIti nAtrArthe kazcitprayAso vidhIyate / kevalaM zrIharibhadrasUripAdaviracitanavInagranthanAmollekhAdiviSaye kiJcitprayatyate / tatra tAva Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yogazataka-sampAdanama [121 prakAzyamAnaiSA yogazatakaprakaraNasya svopajJaTIkA kacchadezIyamAMDavInagarasthitakharataragacchIyajainajJAnakozAt sAmpratameva prAptA'sti / na khalviyaM grantharacanA'dya yAvad jJAtacarA''sIditi / tathA'syAM svopATIkAyAM " nirloThitaM caitadupadezamAlAdigviti neha prayatnaH" (pR. 24) ityullekhadarzanAt sAmprataM kutrApyadRzyamAnaH zrImadbhirviracita upadezamAlAkhyo grantha AsIditi nizcIyate / evameva zrImadbhirmalayagiryAcAryapAdaiH zrIjinabhadragaNikSamAzramaNacaraNanirmitasaGgrahaNIprakaraNavRttI zrIharibhadrasUripurandaravihitAyAstavRtteH sthAnasthAneSu ullekhaH kRto'stItyatastatsaMsUtritA saGgrahaNIprakaraNavRttirapyAsIditi / upalabhyate hIyaM jeslmerubhaannddaagaar-mtsnggrhiitjnyaankoshaadipviti| aparaM ca zrImadbhiryAkinImahattarAsUnubhiH svakIyA''vazyakaziSyahitAkhyalaghuvRttiprArambhe " yadyapi mayA tathA'nyaiH kRtA'sya vivRtistathApi saGkSepAt / taducitasattvAnugrahahetoH kriyate prayAso'yam / " ityullekhadarzanAdviduSAm tad jJAtacarameva yat-zrImadbhiH pUrva AvazyakasUtropari bRhadvRttiviracitA, tadanantaraM ziSyahitAkhyA laghuvRttiriti / tathA malavArizrIhemacandrasUripAdasaMsUtritazipyahitAvRttiTippanakAntarvattinaH " yadyapi mayA vRttiH kRtA" ityevaMvAdini ca vRttikAre "caturazItisahanapramANA'nena vA''vazyakavRttiraparA kRtA''sIditi pravAdaH" ityullekhadarzanAcca sA bRddaddha. ttizcaturazItisahasrazlokapramANA''sIdityapi viditacarameva prajJAvatAM prAjJAnAmiti / tathApi 'tatra bRhadvattau taiH sUriza ke ke padArthAH kathaM vyAvaNitAcacitA vA''san ? ' ityAve. dako'tigAmbhIrya pUrNa eka ullekhastaiH svaviracitanandisUtralaghuvRttau " sAGketikazabdArthasambandhavAdimatamapyAvazyake nayAdhikAre vicArayiSyAmaH" (pR.68) itirUpo niSTaGkito'sti / etadekolekhamAtradarzanAdetajjJAyate yat--zrImaddhistatra bRhavRttau dArzanikajagadAzcaryakArakA etAdRzaH saMkhyAtItAH padArthA vAdimatAzca vyAvaNitAzcarcitA nirastAzcApi bhaviSyantIti / durdaivametadAsmAkInaM yatsA cirakAlAdeva duHSamAkAlena kavaliteti / brahmasiddhAntasamuccayakAra: matparikalpitanAmnaH prastutasya brahmasiddhAntasamuccayAkhyasyAstha prakaraNasyAntima patraM tAvannopalabdhamiti tatpraNetRtannAmAdiviSayakaM kimapi pramANa sAkSAnnAstIti prAgevA''veditam / tatra khaNDitApUrNalabdhasyAsya prakaraNasya 'brahmasiddhAntasamuccayaH' iti nAma granthAdyazlokoktaviSayAnusAreNa matparikalpitameva / nirmAtA punarasya prakaraNasyaitadgranthagataviSayAdivicAraNena yAkinImahattarAsa nurAcAryazrIharibhadrapAda AbhAti / tathAhi-tatra tAvad yathA'nyeSu zrIharibhadrAcAryavinirmiteSu yogadRSTisamuccayaprabhRtigrantheSu zrImahAvIrajinanamaskAraH pratipAdyaviSayollekhazca dRzyate tathA'trApi grantha iti / tathA yogadRSTisamuccaya-yogabindu-aekaprakaraNa-viMzativizikAdiprakaraNeSu yAdRzI viSayavibhAgavicAraNaparipATI yAdazazca pAribhASikazabdaprayogo varIvRtyate tathaivAtrApi granthe tAdRzyeva viSayavicAraNaparipATI tAdRza eva ca pAribhASika zabdAdiprayogo dRSTipathamavatarati / tathA lalitavistarAvRttyAdivadatrApi prakaraNe 'AgamenAnumAnena0' iti zloko'pi vartate / evameva yogabinduprakaraNe dAnaM bhRtyAvirodhena' ityatra yathA ' bhRtyAvirodha' vAkyaprayogo vartate tathA'trApi prakaraNe 'bhRtyAnAsuparodhena' (zlo0 190) 'bhRtyAnAmuparodhazca' (zlo0 200) ityatra dRzyate / tathaiva SoDazakaprakaraNe 'adveSo jijJAsA' ityAdipaye yathA'STAGgAnAM nirUparNa al. 17 Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 190 jJAnAMjali tathA'trApi 'adveSazcaiva jijJAsA' (zlo0 35 ) iti padye nirIkSyate / lalitavistarAvRtti -yogadRSTisamuccayAdiSu yathA icchAyogAdInAM svarUpaM vartate tathaivA'trApi prakaraNe 18991 padyeSu nirUpyate / tathA yogadRSTisamuccaye yathA'vedyasaMvedyapadavartyapi mitrAdyAdyacaturdRSTigataviziSTaguNAnvito vyAvarNito'sti tathA'trApi mithyATirapi yuktaH sa ca tAdRkkriyAnvitaH' iti 54 padye vyAvaNito'sti / etAni punarviziSTasthAnAni yAnyasya prakaraNasya zrIharibhadrAcAryakRtatvamAvedayanti-- 1. atrAdhikAriNo'pyuktA apunarvandhakAdayaH / traya-eva0 zlo0 37 / ahigArI puNa ___etthaM viNgeo apuNabaMdhagAitti / -yogaza0 gA0 9. 2. na jAnAti tAmanyo naSTanAzanaH-zlo0 136 / ___ guruNo ajogijogo0 jogiguNahIlaNANaDhaNAsaNA0 -yogaza0 gA0 37. 3. devatAbahumAnena-zlo0 163 / guru-devayAhi jAyai--yogaza0 gA0 62. 4. zivajJAnaM ya AsAdya--ityAdi 263-65 zivAgamazlokAH etIe esa jutto samma asuhassa khavaga moNeo / -yogaza0 gA0 85. 5. kAyapAtAdibhAve'pi zubhAlambanayogataH / -zlo0 171 / taha kAyapAiNo Na puNa cittamahikiJca bohisatta tti| -yogaza0-gA0 88. 6. AzcaryamAvatastvAzu kazcit tenaiva janmanA / -zlo0 413 / ___ jai tabbhaveNa jAyai jogsmttii| yogaza0 gA0 92. 7. zlo0 392taH 94 mRtyujJAnacihnAni / NANaM cAgama-devaya-paihA--sumiNaMdharAda'diTTIo / -yogaza0 gA0 97. sopegaiteSAmupayullikhitAnAM pramANAnAmanusandhAnenedaM brahmasiddhAntasamuccayaprakaraNaM zrI. haribhadrAcAryasaMsUtritamevA''bhAti / api cAtra mukhyavRttyA yogazatakaprakaraNenaiva saha tulanA vihitA'sti / kiJca yadi zrIharibhadrasUripAdapraNotayogavindu-yogadRSTisamuccaya-aTakaprakaraNa-SoDazakaprakaraNa-viMzikAprakaraNAdibhiH sahAsya prakaraNasya tulanA vidhIyeta tadA'sya prakaraNasya zrIharibhadrakRtatvanizcAyakAni prabhUtAni pramANAni samupalabhyeranityatra na kazcisandehaleza iti / prayatiSyate kilaitadartha samayAntare pRthaglekharUpeNa / ___ atraitatkila jJApanIyamasti yadidaM brahmasiddhAntasamuccayAkhyaM prakaraNaM dvAtriMzatpatraM 423 payaM yAvaca khaNDitApUrNarUpeNa samprAptamasti tathApyasya prakaraNasya prAntabhAgavatti evaM patraM patradvikameva vA vinaSTaM sambhAvyate, nAdhikamiti / api caitatprakaraNAvalokanenaitadapi sambhAvyate yat-zrImadbhiharibhadrasUricaraNaiH sarvadarzanasamanvayasAdhakAnyanyAnyapyetAzi bhinnabhinnAni prakaraNAni saMsUtritAnyavazyameva bhaviSyantIti / atastAvadidaM nivedyate -yena kacchamAMDavIsthakharataragacchIyajainabhANDAgArapratipAlakena zAha mohanalAla popaTalAla mahAnubhAvena svopajJaTokAyutA yogazatakaprakaraNapratiraticira Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gazataka-saMpAdanama [ 131 kAlaM yAvadasmabhyamaudAryabhAvena samarpitA, yaizca vidvatpravarairetadgranthayugalasya saMzodhane bhinnabhinnarUpeNa mahAmUlyaM sAhAyyaM vitIrNa tebhyaH sarvebhyo'pi sAbhAraM dhanyavAdadAnaM na vismarati mama hRdayam / nivedaka:bRhadgurupravartakakAntivijayaziSyANugurupravarazrIcaturavijayacaraNopAsakaH muniH puNyavijayaH / ['zrIharibhadrasUriviracitaM yogazatakaM svopajJavRttyA sahitam, brahmasiddhAntasamuccayazca' ityetasya sampAdanasya prastAvanA, amadAvAda, 1965] prabuddharauhiNeya-sampAdanam - asya pravuddharohiNeyAbhidhanATakasya kartAraH zrImadvAdidevasUriziSyazrIjayaprabhasUriziSyAH zrImanto rAmabhadramunivarA iti prastAvanAntargatena"vAdIndrasmayasaMcayavyayatraNaH zrIdevasUriH prabhu stadgacchAmbudhipArvaNo'mRtaruciH saiddhAntikagrAmaNIH / zrImatsUrijayaprabhaH zanidhistraividyavRndAraka stacchiAyo'sti samastanistupaguNArAmaH sa rAmaH kaviH // satyaM santyeva zItAMzusaMgItavanitAdayaH / dhurya kimapi mAdhurya rAmabhadra girI punaH // tatastadviracitaM sakarNazravyanavyoktisUktimuktAJcitaM vividhasnigdharasavaidagdhyanidhAna prabuddharauhiNeyAbhidhAna prakaraNamabhineSyAmaH / " ityanena pAThena prakaTameva pratIyate / sattAsamayazcaiteSAM vikramIyastrayodazazatAbdIya eva, zrImadvAdidevasUripraziSyatvAt zrImatpArdhacandraputra-zrImadyazovIra-zrIajayapAlakAritazrIyugAdidevaprAsAdAntarasya nATakasya sAmAjikairabhinayasamAdezanAca / ___ * zrIrAmabhadra muniviracitaM prabuddharauhiNeyam (prakAzaka-zrI jaina AtmAnanda sabhA, bhAvanagara, I. sa. 1618) ityeya sampAdakIyanivedanam / Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnAMjali 132] zrImatAM vAdidevasUrINAM prabhAvakacaritrAntargatena "zrIbhadrezvarasUrINAM gacchabhAraM samarpya te / jainaprabhAvanAsthemanistuSazreyasi sthitAH // rasayugmaravau varSe 1226 zrAvaNe mAsi saMgate / kRSNapakSasya saptamyAmaparAhaNe gurodine // martyalokasthitaM lokaM prativodhya purandaram / bodhakA iva te jagmurdivaM zrIdevasUrayaH // tribhivizeSakam // " anena padyatritayena 1226 varSe divaMgatatvaM prakaTameva / eteSAmeva ca sUrivarANAM praziSyatvAdetadgranthakartutrayodazazatAbdayantabhAMvitvaM spaSTameva / / zrImadyazovIrasattAsamayo'pi trayodazazatAbdIya eveti prAcInajainalekhasaMgrahadvitIyabhAgAntargatazrIjAloradurgalekhakAtspaSTamevAvabudhyate / sa cAyam OM // saMvat 1221 zrIjAbAlipurIyakAJcanagirigaDhasyopari prabhuzrIhemasUriprabodhitazrIgUrjaradharAdhIzvaraparamArhatacaulukyamahArAjAdhirAjazrIkumArapAladevakArite zrIpArzvanAthasaskamUlavimvasahitazrIkuvaravihArAbhidhAne jainacaitye / sadvidhipravartanAya bRhadgacchIyavAdIndra. zrIdevAcAryANAM pakSe AcandrArka samarpite // saM. 1242 varSe etaddezAdhipacAhamAna kulatilakamahArAjazrIsamarasiMhadevAdezena bhAM0 pAsUputra-bhAM0 yazovIreNa samuddhate zrImadrAjakulAdezena zrIdevAcAryaziSyaiH zrIpUrNadevAcAryaH / saM. 1256 varSe jyeSTha su0 11 zrIpArzvanAthadeve toraNAdInAM pratiSThAkArye kRte / mUlazikhare ca kanakamayadhvajAdaNDasya dhvajAropaNapratiSThAyAM kRtAyAM / saM. 1268 varSe dIpotsavadine abhinavaniSpannaprekSAmadhyamaMDape zrIpUrNadevasUriziSyaiH zrIrAmacandrAcAryaiH suvarNamayakalazAropaNapratiSThA kRtA // zubhaM bhavatu // cha / " ____ saMzodhanasamaye'sya nATakasyaikameva pustakaM pattanasthavADIpArzvanAthasatkapustakabhANDAgArAtsuzrAvaka-vADIlAla-hIrAcanda-dalAladvArA''sAditam / taccAtIvAzuddhaM purAtanaM kvacitkvacitpatitapATham / tadAdhAreNaiva saMzodhitamidam / kvacitkvacidarthasaMgatAvasatyAmanyAdarzAntarAlAbhena tathaiva mudritam / tacca dhomadbhiH saMzodhya vAcanIyamityabhyarthayate ___zrImaccaturavijayacaraNopAsakA punnyvijyH| [ 'prabuddharauhiNeya' sya sampAdakIyanivedanam , bhAvanagara, I. sa. 1918 ]