Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ vikAsanuM mukhya sAdha [ 16 ] vikAsa mukhyatve e prakAranA che; zArIrika ane mAnasika. zArIrika vikAsa kevaLa manuSyomAM jovAmAM Ave che ema nathI, paraMtu judI judI jAtanAM pakSIo tathA jaMgalI ane pALelAM pazue sudhdhAMmAM enuM viziSTa astitva jovAmAM Ave che. rahevAnI tathA khAvApIvA vagerenI pUrI sagavaDe hAya ane ciMtA ke bhaya na heAya te pakSI ke pazu paNa khUba baLavAna tathA hRSTapuSTa zarIravALAM thaI zake che. manuSyanA ane pazupakSIonA zArIrika vikAsamAM eka khAsa phera che ane te dhyAnamAM rAkhavA jevA che. te phera e ke manuSyane zArIrika vikAsa kevaLa khAvA-pIvAnI tathA paheravA-oDhavAnI sagavaDAthI pUrepUrA thaI ja nathI zakatA, jyAre pazu-pakSI vagerenA zArIrika vikAsa kevaLa eTalI sagavAthI pUrepUrA siddha thAya che. manuSyanA zArIrika vikAsa pAchaLa jo pUrepUrA ane ucita manAvyApAra-buddhiyoga hoya to ja te saMpUrNa paNe tathA ucita rIte siddha thaI zake che, khIjI kAI paNa rIte nahi. A pramANe manuSyanA zArIrika vikAsa, je pazu-pakSI vagerenA zArIrika vikAsa karatAM judA svarUpanA che, enuM asAdhAraNa tathA mukhya sAdhana buddhiyoga-manevyApAra, sayata pravRttinivRtti e ja che. mAnasika vikAsa te, jyAM sudhI enA pUrNa rUpanA atyAra sudhI saMbhava jovAmAM Ave che, mAtra nuSyamAM ja che. zarIrayAga, dehavyApAra jarUra nimitta che. zarIrayAga vinA mAnasika vikAsa saMbhavita nathI, tema chatAM game teTale zarIrayeAga hoya, game teTalI zArIrika huSTapuSTatA hoya, game teTaluM zarIrabaLa hAya, paraMtu jo manecAga, buddhivyApAra tathA samucita rIte cegya dizAmAM mananI gatividhi na hoya tA mAnasika vikAsa-pUrNatAlakSI vikAsa ne kAI divasa paNa saubhava nathI. A saMkSipta prastAvanAthI eTaluM phalita thaI ja jAya che ke manuSyane pUrNa tathA samucita zArIrika tathA mAnasika eka prakAranA vikAsa kevaLa eka vyavasthita tathA jAgrata mudiyoganI apekSA rAkhe che. A kulita athamAM to kAI nA matabheda nathI. ahIMyAM e vize kAMI navuM vidhAna karavAnuM nathI tathA enA vize kAMI vizeSa UhApoha paNa karavAneA nathI. ahIyAM sakSepamAM kahevAnuM che te AnI sAthe saMbaMdha hovA chatAM AnAthI judA muddA upara ja kahevAnuM che. .
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ vikAsanuM mukhya sAdhana [ pa ApaNe bIjA dezonI vAta karavA karatAM ApaNA dezane ja sAme rAkhIne vicAra karIe teA vyAvahArika tathA tAttvika dRSTie vizeSa upayAgI thaze. ApaNA dezamAM A vAta te ApaNe game tyAM joI zakIe chIe ke je khAvApIvA vageremAM tathA Arthika dRSTie vadhAre nizcita che, jemane vArasAmAM paitRka sapatti, jamInadArI ke rAjasattA prApta thAya che, teo ja moTe bhAge mAnasika vikAsamAM mada hoya che. meTA meTA dhanavAnanAM satAtene jue, rAjaputrAne le ke jamInadArAne jue. tamane jovA maLaze ke bahAranA bhaSA ke dekhAva mATenI sphUrti hovA chatAM temAM manane, vicArazaktino tathA pratibhAnA vikAsa ochAmAM ocheH haze. bahAranAM sAdhanAnI emane kamI nathI, abhyAsanAM sAdhana paNa emanI pAse pUrepUrAM hoya che, zikSaka vagere sAdhanA emane yaceSTa hoya che, chatAM paNa A vargane mAnasika vikAsa eka rIte adhiyAra pANInI jema gatihIna hoya che. enAthI UlaTuM, ApaNe eka evA varga laIe ke jene vArasAmAM kAI skUla saMpatti maLatI nathI tathA manoyoga mATenI khIjI kAI viziSTa sagavaDa paNa saraLatAthI nathI maLatI, chatAM paNa e ja vargamAMthI asAdhAraNa manevikAsavALI vyaktio pedA thAya che. A takAvatanuM kAraNa zuM che e ja ApaNe jovAnuM che. hAvuM to ema joIe ke jene vadhAre sAdhana, ane te paNa vadhAre saraLatAthI, maLatAM hoya tenA ja jaladI tathA vadhAre vikAsa thAya, paraMtu jovAmAM enAthI UlaTu Ave che. mATe ApaNe zodhavuM joie ke vikAsanuM mULa kAraNa zuM che ? mukhya bhAkhata kaI che ke je na heAya to bIjuM badhuM hAvA chatAM na hovA barAbara banI jAya che ? uparanA praznanA javAba taddana sahelA che. pratyeka vicAraka vyakti potAnA jIvanamAMthI tathA AjubAjunI vyaktinA jIvanamAMthI te meLavI zake che. te javAba e che ke javAbadArI tathA uttaradAyitva ja vikAsanuM mukhya tathA asAdhAraNa khIja che. ApaNe mAnasazAstranI dRSTie evuM paDaze ke javAbadArImAM evI kaI zakti che ke jene lIdhe te khIjA badhAM vikAsanAM sAdhanAnI apekSAe mukhya sAdhana banI jAya che? mananeA vikAsa enA sattvaa'zanI yogya tathA pUrNa jAgRti para ja AdhAra rAkhe che; jyAre rAjasa tathA tAmasa aMza sattva karatAM pramaLa thAya che tyAre mananI vicArazakti-- yeAgya tathA zuddha vicArazakti-kuMThita thaI jAya che tathA DhaMkAI jAya che. manano rAjasa aza tathA tAmasa aMza khaLavAna thAya che tyAre tene ja vyavahAramAM pramAda kahe che. kANu nathI jANatuM ke pramAdathI vaiyaktika tathA sAmaSTika sudhI
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ 756 ]. darzana ane ciMtana kharAbIo thAya che? jyAre mANasa binajavAbadAra rahe che tyAre tenI binajavAbadArIne lIdhe tenA mananI gati kuMThita thaI jAya che, tathA pramAdanuM tattva vadhavA mAMDe che, jene yogazAstramAM mananI kSipta tathA mUDha avasthA kahI che. jevI rIte zarIra upara gajA uparAMta bhAra lAdavAthI enI skUrti tathA. enuM snAyubaLa kAryasAdhaka nathI rahetuM, tevI ja rIte rajoguNathI utpanna thayela kSipta avasthAne bhAra mana upara paDavAthI mananI svAbhAvika sarvaguNathI utpanna thayela vicArazakita niSkriya thaI jAya che. A pramANe mananI niSkriyatA, je vikAsanI ekamAtra avadhaka che, enuM mukhya kAraNa rAjasa tathA tAmasa guNone uka che. jyAre ApaNe ApaNuM jIvanamAM koI javAbadArIne nathI letA athavA to laIne nathI nabhAvatA tyAre mananA sAtvika aMzanI jAgRti thavAne badale tAmasa tathA rAjasa aMzanI prabaLatA. thavA lAge che, tathA manane sUkSma tathA sAro vikAsa rokAI jaI kevaLa sthUla vikAsa rahI jAya che ane te paNa sAcI dizA tarapha nathI hota. A ja kAraNathI binajavAbadArInuM tattva manuSyajAti mATe sauthI vadhAre bhayAnaka vastu che. te tattva kharekhara manuSyane manuSyatvanA yathArtha mArgamAMthI cuta karI nAkhe che. A ja kAraNe javAbadArInuM vikAsamAM asAdhAraNa mahae. paNa jaNAI Ave che. javAbadArI aneka prakAranI hoya che. keIke samaye te mohamAMthI paNa Ave che. kAIka yuvaka-yuvatInuM ja udAharaNa che. je vyakti upara jeno viziSTa maha haze tenI pratye te pitAne javAbadAra samajaze, tenI pratye ja te pitAnA kartavyapAlanane prayatna karaze. bIjAonI pratye te upekSA paNa evI zake che. keIka samaye javAbadArI sneha tathA premamAMthI Ave che. mAtA pitAnA baccA pratye e snehane vaza thaIne kartavyapAlana kare che, paNa bIjAMnAM baccAMo pratye te kartavyane vicAra bhUlI paNa jAya che. keIka vakhata javAbadArI bhayamAMthI Ave che. je koIne bhaya hoya ke A jaMgalamAM rAtre ke divase vAgha Ave che te te aneka prakAre jAgrata rahI bacavAnuM kartavya karaze, paraMtu bhayanuM nimitta cAlyuM jatAM ja te pharIthI nizciMta thaI pitAnI tathA bIjAnI pratyenAM kartavyone bhUlI jaze. e ja pramANe lebhavRtti, parigrahAkAMkSA, kaidhabhAvanA, badale levAnI vRtti, mAna, matsara vagere aneka rAjasa tathA tAmasa aMzathI javAbadArI thoDI ke vadhAre, eka ke bIjA rUpamAM utpanna thaI manuSyanA jIvananuM Arthika tathA sAmAjika cakra calAve che. paraMtu e dhyAna rAkhavAnuM che ke ahIMyAM vikAsanA, viziSTa vikAsanA tathA pUrNa vikAsanA
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ vikAsanuM mukhya sAdhana [57 asAdhAraNa tathA mukhya sAdhanarUpe je javAbadArInA saMketa karavAmAM AvyA che te javAbadArI A badhIye maryAdita tathA sa Mkucita javAbadArIthI judI tathA para che, kAraNa ke te javAbadArI kAI eka AMzika tathA saMkucita bhAva upara avalaMbita nathI. te javAbadArI badhAnI pratye, sadAne mATe, badhAM sthaLAe, ekasarakhI hoya che; bhale pachI te peAtAnI pratye jovAmAM Ave ke kauTuMbika, sAmAjika, rASTriya tathA Adhunika pratyeka vyavahAramAM kAmamAM levAtI hoya. te javAbadArI eka evA bhAvamAMthI utpanna thAya che ke je kSaNika nathI, saMkucita nathI ke malina nathI. te bhAva peAtAnI jIvanazaktine yathArtha anubhava karavAnA che. jyAre A bhAvamAMthI javAbadArI pragaTe che tyAre te kathAya, zakAtI nathI. mUtAM jAgatAM, satata vegavALI nadInA pravAhanI jema, te peAtAnA mArgo upara kAma kare che, te samaye manane! kSipta tathA mUDha bhAva manamAM pharakI nathI zakatA. te samaye manamAM niSkriyatA ke kuMThitatAnA saMcArane saMbhava ja nathI hotA. A ja javAbadArInI saMjIvanI zakti che, jene kAraNe te khIjA badhAM sAdhanA upara Adhipatya dharAve che ane je pAmarathI pAmara, garIbathI garIba, duLathI durgaMdha tathA tucchathI paNa tuccha gaNAtA kula tathA parivAramAM janmela vyaktine sata, mahata, mahAtmA tathA IzvaratA avatAra jevI banAve che. uparanA varNa tathI atyAra sudhI eTaluM to phalita thayuM che ke mAnavIya vikAsanA ekamAtra AdhAra javAbadArI ja che. javAbadArI paNa kAI eka bhAvI saMcAlita nathI thatI. asthira, saMkucita tathA kSudra bhAveAthI paNa javAbadArI pravRtta thAya che ane sthira, vyApaka tathA zuddha bhAvathI paNa te pravRtta thAya che. meha, sneha, bhaya, lAbha vagere bhAvA pahelA prakAranA che ane jIvanazaktine yathArtha anubhava e khInna prakAranA bhAva che. have ApaNe e vicAravuM rahyuM che ke javAkhadArInA preraka, uparanA e prakAranA bhAvAmAM paraspara zo pharaka che, tathA jo pahelA prakAranA bhAve karatAM bIjA prakAranA bhAvAmAM zreSThatA che te te kayA kAraNe che? jo A vicAra spaSTa thaI jAya te pachI uparanA beu prakAranA bhAve! upara AdhAra rAkhavAvALI javAbadArIone krUka tathA temanI zreSThatA ane kaniSThatA paNa dhyAnamAM AvI jaze. mehamAM rasAnubhUti che tathA sukhasavedana paNa thAya che, paraMtu te eTaluM ardhuM parimita ane eTalu badhu asthira che ke enA Adi, madhya ke aMtanI
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ 958 ] dana ane ciMtana to zuM vAta, enA pratyeka azamAM zakA, duHkha tathA cintAnA bhAva bharelA hAvAne kAraNe ghaDiyALanA lolakanI jema te manuSyanA cittane asthira rAkhe che. dhA ke yuvaka ke yuvatI peAtAnA premapAtra pratye sthULa meAhane kAraNe khUba ja citta rahe che; enI pratye katavya pALavAmAM kAI paNa truTi AvavA nathI detAM. emAM ene rasAnubhava tathA sukhasavedana paNa thAya che. tApaNuM jhINuvaTathI parIkSA karavAmAM Ave te jaNAI Avaze ke te sthULa mAha jo saundaryuM ke bhAgalAlasAmAMthI utpanna thayA haze to kANa jANe kaI kSaNe te naSTa thaI jaze, kaI kSaNe te A thaI jaze ke bIjA rUpamAM pheravAI jaze. je kSaNe yuvaka ke yuvatIne prathamanA premapAtra karatAM khIju kAI vadhAre suMdara, vadhAre samRddha, vadhAre baLavAna ke vadhAre anukULa premapAtra maLaze e ja kSaNe enuM citta prathamanA pAtra taraphathI khasI jaI bIjA taraka jhUkaze. e jhUkavAnI sAthe ja prathama pAtranI pratye kartavyapAlananuM cakra, je pahelAMthI cAlatu hatuM, tenI gati tathA dizA badalAi jaze. bIjA pAtra pratye paNa te cakra yeAgyarUpe cAlI nahi zake tathA mAhanA rasAnubhava, je kata vyapAlanathI saMtuSTa thaI rahyA hatA te rasAnubhava, kavyapAlana karavAthI ke nahi karavAthI atRpta ja raheze. mAtA mAhavaza thaI potAthI utpanna thayela bALaka pratye potAnu je kAMI paNa hoya te badhu arpaNa karI rasAnubhava kare che, paraMtu enI pAchaLa jo kevaLa meAhanA bhAva hoya to rasAnubhava taddana asthira tathA sauMkucita thaI jAya che. dhAro ke te bALaka marI gayuM ane enA badalAmAM enA karatAM paNa vadhAre suMdara tathA vadhAre hRSTapuSTa bALaka ucheravA mATe maLyuM ke je bilakula mAtRhIna hoya; paraMtu AvA nirAdhAra tathA suMdara ALakane meLavIne paNa te bALakarahita thayela mAtA te nirAdhAra ane suMdara khALaka pratye katavyapAlana karavAmAM AnaMda ke rasAnubhava nahi mAne, je te potAthI utpanna thayela peAtAnA bALaka pratye kartavyapAlana karavAmAM mAnatI hatI. AnuM kAraNa zuM che? bALaka teA pahelA karatAM paNa vadhAre sAruM maLyuM che. e mAtAmAM bALakanI spRhA tathA aNu karavAnI vRtti paNa che. peluM nirAdhAra bALaka paNa mAtA apekSA rAkhatI mAtAnI premattinuM citta te khALaka pratye mukta dhArAthI ja che ane te e ke te mAtAnI sasva vRttinA preraka bhAva kevaLa mAha hatA, je vinAnuM hovAthI AvI khaLakanI adhikArI che. tepaNa te mAtAnuM nathI vahetuM. enuM kAraNa eka nyAvara tathA arpaNa karavAnI sneha hAvA chatAM paNa vyApaka tathA zuddha na hatA. A kAraNathI te mAtAnA hRzyamAM e bhAva hovA chatAM emAMthI
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ vikAsanuM mukhya sAdhana [ 750 kartavyapAlananA phuvArA nathI UDatA, aMdara ne aMdara enA hRdayane dabAvIne sukhIne badale--khAdhelA, paNa nahi pacela annanI jema-ene duHkhI kare che. AvuM nahi paceluM anna nathI lehI banIne zarIrane paNa sukha pahoMcADatuM ke nathI bahAra na nIkaLavAne kAraNe zarIrane paNa halakuM karatuM; aMdara ne aMdara saDI zarIrane tathA cittane asvastha kare che. A ja sthiti kartavyapAlanamAM nahi pheravAyela evA te mAtAnA snehabhAvanI hoya che. ApaNe keIka samaye bhayane kAraNe rakSaNa mATe jhUMpaDI banAvI tathA enI saMbhALa paNa rAkhI, bhayane kAraNe bIjAothI bacavA mATe akhADAmAM kasarata karI baLa paNa meLavyuM, kavAyata tathA nizAnabAjIthI sainikazakti paNa meLavI, AkramaNane samaye-bhale e AkramaNa pitAnA upara, kuTuMba upara ke samAja upara ke rASTra upara hoya--eka sainikanI rIte kartavyapAlana karyuM, paraMtu pitAnA upara athavA ApaNe jene pitAne gamyuM hatuM tene upara bhaya na rahyo hoya, paNa jene ApaNe pitAne nathI samajatA ke je rASTrane ApaNe potAnuM rASTra nathI samajatA tenA upara, ApaNe upara Avela bhaya karatAM paNuM pracaMDa bhaya AvI paDe tyAre, ApaNI bhayamAMthI bacAvavAnI zakti ApaNane kartavyapAlanamAM kadI paNa pravRtta nahi kare. ApaNAmAM bhayathI bacavAnI ke bacAvavAnI keTalIye zakita kema na hoya, paraMtu te zakita je saMkucita bhAvathI utpanna thaI hoya te jarUriyAta hovA chatAM te kAmamAM nahi Ave ane jyAM jarUriyAta nahi hoya athavA te ochI jarUriyAta haze tyAM paNa kharcAze. hamaNAM ja ApaNe joyuM ke yurepanAM tathA bIjA rAkho pAse bhayathI bacavAnI tathA bacAvavAnI asIma zakti hovA chatAM ane bhayagrasta ebirasIniyAe seMkaDe vinaMtI karavA chatAM tene kAMI paNa madada te rASTro na karI zakyAM. A pramANe bhayajanita kartavyapAlana paNa adhUruM ja hoya che tathA moTebhAge UlaTuM paNa hoya che. Ama mehanI koTimAM gaNatA badhA bhAvonI eka ja sarakhI vyavasthA che ane te e ke e bhAve taddana adhUrA, asthira tathA malina hoya che. jIvanazakitane yathArtha anubhava e ja bIjA prakArano bhAva che je udaya pAmatAM calita ke naSTa paNa nathI thato. eka prazna thaI zake che ke jIvanazakitanA yathArtha anubhavamAM karyuM evuM tattva che ke jene kAraNe te sadA sthira, vyApaka tathA zuddha rahe che. eno uttara meLavavA mATe jIvanazaktinuM svarUpa upara thaDe vicAra karavo paDaze. ApaNe ApaNuM manamAM ja vicArIe ane joIe ke jIvanazakti e
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ ka6e ] darzana ane ciMtana kaI vastu che. koI paNa samaju vyakita zvAsecchavAsa ke prANane jIvananI mULa AdhArazakti mAnI nahi zake, kAraNa ke kaI kaI samaye dhyAnanI viziSTa avasthAmAM prANane saMcAra cAlu na rahevA chatAM jIvanazakti ema ne ema rahe che. A uparathI mAnavuM paDe che ke AdhArabhUta zakita keI bIjI ja che. atyAra sudhInA badhAye AdhyAtmika sUkSma anubhavIe e AdhArazanine cetanA kahI che. cetanA evI eka sthira tathA prakAzamAna zakti che ke je zArIrika, mAnasika tathA indriyaviSayaka vagere badhAye kAryo upara jJAnane, samajane, parijJAnane prakAza satata phekyA kare che. bhale Indriya kaI paNuM pravRtti kare, bhale mana game tyAM gati kare, bhale zarIra kaI paNa vyApAra kare, paraMtu e badhAMnuM satata bhAna kaI eka zakitane thoDuM thoDuM thayA ja kare che. ApaNe dareka avasthAmAM ApaNI zArIrika, IndriyaviSayaka tathA mAnasika kriyAothI je ceDA paricita rahyA karIe chIe te kayA kAraNe ? je kAraNathI ApaNane ApaNI kriyAonuM saMvedana thAya che e ja cetanAzakti che, tathA ApaNe enAthI vadhAre ke ochA kazuM paNa nathI. cetanAnI sAthe ne sAthe ja bIjI eka zakti otaprota che, jene saMkalpazakti kahevAmAM Ave che. cetanA je kAMI paNa samaje ke vicAre tene kAryAnvita karavuM ke mULa rUpamAM lAvavuM e je cetanAnI sAthe bIjuM koI baLa na hoya te na banI zake ane cetanAnI badhIye samaja nakAmI jAya tathA ApaNe jyAMne tyAM ja rahIe. ApaNe anubhava karIe chIe ke samajaNuM ke darzana anusAra eka vAra saMkalpa thayo ke cetanA pUrNarUpe kAryAbhimukha thAya che; jema ke kUdanAra vyakti kUdavAno saMkalpa kare che te badhuMye baLa ekaThuM thaIne ene kudAvI nAkhe che. saMkalpazaktinuM kAma baLane vikherAI jatAM rokavAnuM che. saMkalpazaktinuM baLa maLatAM ja cetanA gatizIla thAya che tathA pitAnuM sAdhya siddha karIne ja saMtoSa pAme che. A gatizIlatAne cetanAnuM vIrya samajavuM joIe. A pramANe jIvanazaktinA mukhya traNa aMza cheH cetanA, saMkalpa tathA vIrya ke baLa. A traNa aMzavALI zaktine ja jIvanazakti samajavI, jene anubhava ApaNane dareka nAnAmoTA sarjanakAryamAM thAya che. je samajaNa na hoya, saMkalpa na hoya tathA puruSArtha-vIryagati ne heya te kaI paNa sajana thaI ja nathI zakatuM. e dhyAnamAM rAkhavAnuM che ke jagatamAM e kaI paNa nAno ke meTo chavanadhAraNa karanAra zarIrI nathI ke je koI ne koI prakAranuM sarjana na karate hoya. A uparathI prANImAtramAM upara darzAvela traNa aMzavALI jIvanazakti che te samajAya che. Ama to AvI zaktine jevI rIte ApaNe
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ vakAsanuM mukhya sAdhana [ A pote potAnAmAM pratyakSa anubhava karIe chIe evI ja rIte bIjA prANIonAM sana kAryAMthI temAM rahelI te zaktinuM anumAna karI zakIe chIe, chatAM enA anubhava, ane te paNa yathArtha anubhava, eka alaga vastu che. * sAme UbhelI dIvAlane kAI nathI ? ema kahe tepaNa ApaNe mAnI zakatA nathI. ApaNe te te sAmI rahela dIvAlanA astitvane ja anubhava karIzuM. e ja pramANe sAmI UbhelI dIvAlanA anubhavanI jema peAtAnAmAM tathA khIjAmAM rahela traNa azavALI zaktinA astitvanA tathA enA sAmarthAta anubhava karavA e ja vanazaktine yathA anubhava karyo gaNAya. jyAre AvA anubhava prakaTa thAya che tyAre pAtAnI pratye tathA bIjA pratye jIvanadaSTi badalAI jAya che, pachI tA evA bhAva utpanna thAya che ke satra trizI jIvanazakti (saccidAnanda) kAMtA akhaMDa ke eka che, kAM te satra samAna che. kAI ne saMskAra-anusAra akhaDAnubhava thAya ke kAI te samAnatAnA anubhava, paraMtu enAthI pariNAmamAM kAMI paNa phera nathI paDatI. abhedaSTi dhAraNa karanAra bIjAnI pratye e ja javAbadArI rAkhaze, je e potAnI pratye rAkhatA haze. vAstavika rIte enI javAbadArI ke 'daSTi potAnA tathA pArakAnA bhedathI bhinna nathI thatI. e ja pramANe sAmAnya dRSTi dhAraNa karanAra pazu potAnA ane pArakAnA bhedathI kartavyadRSTimAM ke javAbadArImAM tAratamya nathI karI zakatA. mehakArTimAM gaNAtA bhAvAthI prerita javAbadArI ke vyadRSTi ekasarakhI akhaMDa ke Avarahita nathI hotI, jyAre jIvananA yathArtha anubhavathI prerita javAbadArI ke phatavyadRSTi haMmezAM ekasarakhI tathA nirAvaraNu hAya che, kAraNa ke te bhAva rAjasa aMzathI nathI AvyA hAtA tathA te tAmasa azathI abhibhUta paNa nathI thaI zakatA. te bhAva sAhajika che --sAttvika che. manuSya jAtine sauthI moTI kImatI kudaratI khakSisa maLI che te sAhajika bhAvane dhAraNa karavAnuM ke utpanna karavAnuM sAmarthya tathA yeAgyatA che. te asAdhAraNa vikAsanuM mukhya sAdhana che. manuSyajAtinA itihAsamAM buddha, mahAvIra vagere aneka saMta mahantA thaI gayA che ke jeoe sekaDa vighno AvavA chatAM paNa manuSyajAtinA uddhAranI javAbadArImAMthI kAI paNa divasa potAnA paga pAchA nahotA pheravyo. peAtAnA ziSyanA pralAlana dvArA sokreTisa mRtyunA mukhamAMthI bacI zakatA hatA, paratu teNe zArIrika vana
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ darzana ane ciMtana, karatAM AdhyAtmika jIvanane pasaMda karyuM ane mRtyu ene DarAvI na zakyuM. jisasa krAIsTa pitAne nUtane premasaMdeza ApavAnI javAbadArI adA karavAmAM zaLIne siMhAsana mAnyuM. AvAM prAcIna etihAsika udAharaNonI satyatA vize jAgatI zaMkAne dUra karavA mATe ja jANe ke gAMdhIjIe hamaNuM hamaNAM je camatkAra batAvyo che te sarvavidita che. emane hinduva-AryavanA nAme pratiSThA prApta brAhmaNa tathA zramaNanI seMkaDo kurUDhi-pizAcinIo calita na karI zakI. hindu-musalamAnanI daMDAdaDI, zastrAzastrI paNa emane kartavyacalita na karI zakI ke mRtyu paNa emane DarAvI na zakyuM. te ApaNuM jevA ja mANasa hatA. te pachI evuM kayuM kAraNa che ke jene lIdhe emanI kartavyadRSTi ke javAbadArI AvI sthira, vyApaka tathA zuddha hatI, jyAre ApaNI enAthI taddana viparIta che? Ane javAba sI che ke AvA puruSomAM javAbadArI ke kartavyadRSTine preraka bhAva jIvanazaktinA yathArtha anubhavamAMthI AveluM hoya che, je ApaNumAM nathI. AvA puruSone jIvanazaktino je yathArtha anubhava thayo che ene ja judA judA dArzanike judI judI paribhASAmAM varNave che. koI ene AtmasAkSAtkAra kahe che to keI brahmasAkSAtkAra ke Izvaradarzana kahe che. paraMtu emAM kAMI paNa pharaka nathI. uparanA varNanathI meM e batAvavAno prayatna karyo che ke mohajanita bhAvo karatAM jIvanazaktine yathArtha anubhavajanita bhAva keTale ane zA mATe zreSTha che tathA enAthI prerita kartavyadRSTi tathA javAbadArI keTalI zreSTha che. te vasudhAne kuTuMba samaje che, te e ja zreSThabhAvane kAraNe. Avo bhAva zabdathI nathI AvI zakata, aMdarathI jAge che ane e ja mAnavanA pUrNa vikAsanuM mukhya sAdhana che. enI prApti mATe ja adhyAtmazAstra che, yogamArga che tathA enI sAdhanA e ja mAnavajIvananI kRtArthatA che. buddhiprakAza