Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ vastupAla-tejapAlanI kIrtanAtmaka pravRttio gujarAtanI vividhalakSI vAstupraNAlIno madhyakAlIna bhAratIya sthApatyanA mahodadhine samRddha karavAmAM gaNanApAtra kahI zakAya evo phALo rahyo che. gujarAtanA rAjavaMzo, maMtrIo, zreSThIo, ane bahujanasamAje gUrjaradharAne vAstukRtiothI zaNagAravAmAM koI kacAza rAkhI nahotI. A vipula prazrayanA pratApe enI viziSTa sthApatyazailI paNa pUrNa vikAsa sAdhI rahI; sArAye pazcima bhAratamAM vyApta evI A prANavAna marugUrjara prathA potAnI AMtarika zakti, ene anulakSIne racAyelA vAstugraMthonuM zistapUrNa niyamataMtra, tema ja satata maLelA prazraya ane poSaNanA pratApe Aja divasa sudhI TakI rahI che. vidharmI zAsananA kAraNe uttarApathamAM ghaNe sthaLe jayAre devAlaya sthApatyanI glAni thaI tyAre gujarAta ane rAjasthAnamAM eno dIpa niSkapa jalato rahyo. pazcima bhAratanI A AlaMkArika ane kalApUrNa vAstuparaMparAnI jayotane abAdhita, avirata uttejana ApI prakAzita rAkhI enI rakSA karanAra, enI racanAonA marmajJa ane prazaMsaka, enI pragatinA puraskartA ane poSaka to hatA e kALe thayelA kalikAlakubera maMtrIzvara vastupAla ane emanA laghubaMdhu vANijayavIra rAjapuruSa tejapAla. gujarAtanI svAdhInatA ane saMskRtinA samartha saMrakSaka, enI asmitAnA aThaMga ArAdhaka, durjaya raNavIra chatAMye dharmavIra, svadharmaniSTha chatAMye sarvadharmasamadarzI, zrI ane sarasvatInA samAna lADIlA sacivezvara vastupAla ane dharmadhuraMdhara tejapAlanAM saddharmakRtyonI savistara noMdha emanA samakAlIna prazaMsako ane vidyAzritoe racelAM kAvyo ane prazastio tema ja caritracitraNamAMthI vigate maLI Ave che. uttarakAlIna lekhako paNa vastupAla-tejapAlanI dharmaviSayaka pravRttionuM savistara, keTalIka vAra atizayoktibharyuM, varNana karatAM cUkyA nathI. e tamAma graMthasAdhanonAM nirIkSaNa, parIkSaNa, ane vizleSaNa dvArA prApta thatI aMtima ane vizvasta mAhitInA AdhAre eTaluM cokkasa nizcita thAya che ke emaNe nirmANa karAvela prAsAdo ane pratimAo, vApIo ane jalAzayo, prAkAro ane prakIrNa racanAonI saMpUrNa yAdI stabdha kare evI vistRta ane vigatapUrNa che. samrATo paNa savismaya lajjita banyA haze eTalI vizALa saMkhyAmAM vAstu ane zilpanI racanAo A mahAnuM baMdhuo dvArA thayelI che. agAu koI eka lekhamAM A mahattvapUrNa viSaya para pUrNa ane talasparzI AlocanA thayelI jANamAM na hoI ahIM enI vigatavAra carcA karavA vicAryuM che. A rasaprada viSaya para prakAza pADanAra sAdhanomAM mukhyatve nIcenAM graMtha ane prazasti racanAono AdhAra ahIM levAmAM Avyo che : (1) kavi somezvarakRta kIrtikaumudI (I. sa. 1221 AsapAsa), (2) jayasiMhasUriracita 'zakunikAvihAraprazasti' (I. sa. 1230 pUrve), (3)-(4) nAgendragathvIya udayaprabha
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ vastupAla-tejapAlanI kIrtanAtmaka pravRttio 183 sUriviracita dhamabyudaya mahAkAvya (I. sa. 1ra30 pUrve) tathA sukatakIrtikallolinI (I. sa. 1232 pUrve), (5) arisiMhakRta sukRtasaMkIrtana (I. sa. 1231 pUrve), (6) narendraprabhasUriracita "vastupAlaprazasti'(moTI), (7) vijayasenasUrikRta revaMtagirirAsu (IsvI 1232 bAda) (8) pAlyANaputrakRta AburAsa, (9) bAlacaMdrakRti vasaMtavilAsa, (I. sa. 1240 pazcA), (10) merUtuMgAcAryakRta prabaMdhaciMtAmaNi (I. sa. 1309), ane (11) jinaharSagaNi viracita vastupAlacaritra (I. sa. 1441). A sivAyanA graMtho-jevA ke jinaprabhasUriracita kalpapradIpa (13mI-14mI zatAbdI), rAjazekharasurino prabaMdhakoza (I. sa. 1349), ane munizrI jinavijayajI saMpAdita purAtana prabaMdhasaMgrahanA 13thI 15mI zatAbdInA lekhanomAM jaNAvelI keTalIka noMdhonA apavAdo bAda karatAM bAkInAnI vigato tapAsatAM ghaNI vAra vyavahAru zakayatAonI parisImAo vaTAvI jatI hoI ahIM tene bahu lakSamAM levAmAM AvI nathI; jyAre upara kahI te 11 racanAomAM apAyelI noMdho samatola, anyonya prAmANita, pUraka ane pratItikara, tema ja keTalIka vAra upalabdha utkIrNa lekhonA AdhAra para niHzaMka puravAra thatI hoI ahIM ene ja pramANabhUta mAnavAmAM AvI che. A sivAya uttarakAlIna lekhakoe vastupAla-tejapAlane anulakSIne lakhelA rAsamAMthI keTalIka upayogI lAgI te mAhitIno paNa ahIM-samAveza karyo che. temAM hIrANaMda (I. sa. 1429), lamIsAgara (I. sa. 1452 pA), pArzvacaMdra (I. sa. 1541), samayasuMdara (I. sa, 1626), ane meruvijaya(I. sa. 1665)nI kRtio pramukha rUpe gaNI zakAya. A vADamayika sAdhano uparAMta giranAra ane Abu paranI be moTI prazastionA zilAlekhomAM apAyelI vigato tema ja zatruMjaya, Abu, aNahillavADa pATaNa, khaMbhAta, nagarA, lerisA, tAraMgA, dhoLakA, gaNezara, ane prabhAsamAMthI prApta thayelA prakIrNa lekhonI mAhitIne paNa ahIM samAvI levAmAM AvI che. vastupAla-tejapAlanAM dharmalakSI sukRtyonuM samajhAvalokana karatAM e mahAmanA maMtrIonI dAnazIlatAno pravAha jaina ane brAhmaNadharmanAM dharmasthAno paratve tema ja dhArmika ane janopayogI vAstunirmANa tarapha niSpakSa rIte, pUrNa audArthathI, ekadhAro rahyo che. A sukRtyo karatI vakhate A sahRdayI, premALa maMtrIo potAnA bhAIbhAMDuo, pUrvajo, gurujano, sagAMsaMbaMdhIo, mitro ane samakAlIna rAjapuruSone paNa bhUlyA nathI. A tamAma sukRtyaracanAonuM vizleSaNa karatAM A pramANe vargIkaraNa thAya che : nAgarika vAstumAM (1) nagara nirmANa, (2) varaNa vidhAna : A taTAka, kuMDa, vApI, zuM kUpa, 3 prapA, ka takamaMDapikA. ane sAthe ja devAlayAdi vAstukarmaNAmAM (3) prAsAda nirmANaH na jaina, e brAhmaNIya, r muslima; (4) devakulikAdi nirmANa jaina, mA staMbha, rU pratihastaka, huM uttAnapaTTa, (5)
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ 184 nircatha aitihAsika lekha-samuccaya-2 suvarNadaMDakalazAdhiropaNa, (6) saMcArapAjA nirmANa, tema ja (7) jIrNoddhAra H A jaina maMdiro, A brAhmaNIya maMdiro, ane (8) pratimA-pratiSThA, 3 jaina (jina, sarasvatI, yakSIyakSAdi), A brAhmaNIya devatAo, 6 ArAdhaka mUrti; taduparAMta (9) anya imArato pauSadhazAlA, nA brahmazAlA, rU dharmazAlA, zuM thazAlA, 3 satrAgAra, 5 maTha ane (10) zeSa: zulkamaMDapikA, A haTTikA, ane rU vATikA. graMthomAM sauthI vizeSa vigato vastupAlacaritramAM apAyelI che, jyAre prazastiomAM alaMkAramahodadhinA aMte narendraprabhasUrie ApelI prazasti sauthI moTI ane vigatapUrNa che. judAM judAM sthaLoe vastupAla-tejapAle karAvela sukRtyonI ahIM rajU karavAmAM AvI rahelI hakIkato bahudhA mULa kRtionI asala zabdaracanAone prAmANika rahIne karavAmAM AvI che. (1) zatruMjaya zvetAMbara jaina tIrthomAM agraNI evA A devAtmA samA punita, prAcIna, parvatIya tIrtha para vastupAlane apAra bhakti, prIti, ahobhAva hatAM. enI eNe sADAsAta vAra yAtrA karelI. chellI yAtrA adhUrI rahI ane mahAyAtrA banI. ahIM eNe ghaNAM sukRta karAvelAM. zatruMjayanA dakSiNa zRMga para maMtrIzvara udayananA putra vAmbhaTTe Isa1157mAM punarnirmANa karAvela bhagavAna samo maNikAMcanamaya pRSThapaTTa ane mukhabhAge zAkuMbhamaya toraNa karAvyAM. e prAsAdanA traNe maMDapo para jJAna, darzana ane cAritrarUpI mahAratnavata traNa suvarNakalazo pautra pratApasiMhanA kalyANa arthe caDhAvyAM. enA pravezadvAramAM ArasanuM moTuM toraNa karAvyuM; tema ja enI sanmukhe ubhayamukhI lakSmInI madhyamUrtivALuM toraNa karAvyuM. enI samIpamAM prazasti sahita be catuSkikAo karAvI; tema ja tyAM luNiga ane malladevanI azvArUDha mUrtio judI maMDapikAomAM karAvI; ane uttara-dakSiNe cAra cAra catuSkikAo karAvI. nAbheyanA A mahAmaMdiranI sAme pratyeka dhAre toraNayukta indramaMDapa karAvyo. temAM bhImadeva (?), mahAmaMDalezvara viradhavaLa, ane rANI jaitaladevInI dvipArUDha mUrtio karAvI; jyAre potAnI ane tejapAlanI turagArUDha mUrtio uparAMta lalitAdevI(?)", sAta gurujano, pUrvajo, saMbaMdhIo ane mitravaryamaMtrI yazovIra(?)nI mUrtio mukAvI. A uparAMta AdinAthanA e mUlacaityanA vAmapakSe dvitIya patnI sobukAnA zreyArthe bhRgukacchavibhUSaNa zrI munisuvratasvAmInuM samavasaraNa, azvAvabodhacaritra, ane zakunikAcaritrapaTTa sahitanuM maMdira karAvyuM. satyapuramaMDana mahAvIranA e maMdirane cheDe, pravezamArge, be toraNavALuM vAvI(bhAratI)nuM maMdira karAvyuM. A traNe maMdiro para pratApasiMhanA kalyANa mATe kAMcana-kalazo mukAvyA. bhRgupurAvatAranA maMdiramAM prapitAmaha caMDaprasAdanA zreyArthe ajitanAtha ane saMbhavanAthanA biMba mukAvyAM tema ja potAnI ane sobukAnI mUrti mukAvI. e zakunicaityanI pAchaLa svargIya baMdhu malladevanA
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ vastupAla-tejapAlanI kIrtanAtmaka pravRttio 185 zreyArthe uttuMga toraNa sahita aSTApada tIrtha karAvyuM ATalAmAM ja potAnA ane lalitAdevInA zreyArthe sphaTikanA dvAravALI uttaramukhI be devakulikAo karAvI. e sivAya giranAranA cAra kUTa-aMbA, avalokanA, zAMba ane pradyumananA zikharAvatAra, hemadaMDakalazayukta maMdiro sAthe raivatAdhIza neminAthanuM caitya karAvyuM tema ja staMbhanakAdhipa pArzvanAthanuM maMdira karAvyuM. eka utsavamaMDapa karAvyo. nimAtA marudevInA maMdira para hemadaMDa sahita kalaza mukAvyo. tIrtharakSaka kapardIyakSanA purAtana maMdirano jIrNoddhAra karAvyo. emAM vAmapakSe toraNa karAvyuM ane aMtarAlanA gokhalAmAM pArzvanAthanI mUrti karAvI tema ja tyAM paridhimAM ArasanI jagatI karAvI. jagatImAM mattavAraNa maMDita uttuMga toraNa karAvyuM. AdinAthanA A devAlayasamUha pharato pratolIyukta prAkAra karAvyo. (ahIM yugAdidevanA maMdira pAse zilpIe ghaDelI svargIya mAtA kumAradevInI pratimA joI ArtihRdayI maMtrIzvaranI AMkhomAM AMsu AvelAM.) zatruMjayanA (uttara zRMga para AvelA) zAMtinAthanA prAcIna maMdira para pAMca zAtakuMbha (suvarNakalaza) mukAvyA ane enA maMDapamAM sAta devakulikAo karAvI; tema ja sAta jayastaMbho AropyA. ATalAmAM kyAMka gajapadakuMDa paNa karAvyo. moDherapurAvatAra mahAvIranA maMdiramAM potAnI ArAdhaka mUrti mukAvI. zatruMjaya para pote karAvelAM devasthAnonA kharcanibhAva mATe viradhavala pAse tAmrazAsana karAvI arkapAlita (aMkevALiyA) gAma samarpaNa karAvyuM. zatruMjayane anulakSIne laghubaMdhu tejapAle paNa keTalAMka sukRtyo karAvelAM jenI noMdha have joIe. eNe zatruMjaya para caDavAnI pAja (saMcArapAjA) karAvI. AdinAthanA zRMganI sAme anupamAdevInA zreya mATe anupamAsarovara karAvyuM. enA upakaMTha ane kuMDa vaccenA taTa para vATikA karAvI. tyAM aMbAlaya, kapardIbhavana ane padyabaMdha (pagathiyA) karAvyAM. indramaMDapa pAse naMdIzvaradvIpacaitya karAvyuM. potAnI sAta bhaginIonA kalyANa arthe sAta devakulikAo karAvI. baMdhu malladevanI be vidhavA patnIo-lIlu ane pAnu ane emanA putra pUrNasiMha ane pautra pethaDanA zreyArthe tyAM bIjI cAra devakulikAo karAvI. maMtrI yazorAja(yazovara ?)nA zreyArthe traNa devakulikAo karAvI. potAnI ane anupamAdevInI ArasanI be mUrtio karAvI. zaMkhezvarAvatAra pArzvanAthanI mUrti karAvI. chelle vastupAlanA smaraNamAM svargArohaNa prAsAda karAvyo. I. sa. 1313 daramiyAna thayelAM khaMDana ane tyArapachInA jIrNoddhAra, khAsa karIne 16mI zatAbdInA karmAzAnA jIrNoddhAra daramiyAna zatruMjaya paranI vastupAla-tejapAla nirmita sthApatyakRtiono anya prAcIna devAlayo sAthe sarvathA vinAza thayo hovAnuM jaNAya che. ni, ai, bhA. 2-24
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ 186 nircantha aitihAsika lekha-samuccaya-2 (2) pAdaliptapura zatruMjayanI taLeTImAM vAmbhaTTa-prapA pAse ane pAlItANAnI sImamAM vastupAle lalitAdevInA zreyArthe lalitAsara karAvyuM. enA setu para ravi, zaMkara, sAvitrI ane virajinanAM dhAmo karAvyAM. jinapUjana mATe kusumavATikA tema ja prapA ane vasatI karAvyAM. pAlItANAgAmamAM mahAvIranuM maMdira karAvyuM ane tyAM kumAravihAra (vastutayA tribhuvanavihAra) para hemakuMbha ane dhajA caDAvyAM. (3) giranAra zatruMjaya pachInuM taratanuM mahattva dharAvatA purANaprasiddha raivatAcala-giranAra-para paNa vastupAle mahattvanAM sukRtyo karAvelAM. ahIM I. sa. 1129mAM soraThanA daMDanAyaka sajjana dvArA navanirmita tIrthanAyaka bhagavAna neminAthanA maMdiranA pazcima tema ja uttara ane dakSiNa dvAre toraNo karAvyAM. enA gUDhamaMDapa AgaLanI trika(mukhamaMDa5)mAM DAbIjamaNI bAjue pitA tathA pitAmahanI azvArUDha mUrtio karAvI, tema ja tyAM pitAnA zreyArthe ajita ane zAMtijinanI kAyotsarga pratimAo karAvI. saMkaDAza TALavA ahIM IndramaMDapa paNa karAvyo. maMDapa para kalyANakalazo mukAvyAM. neminAthanA A prazasya jinabhavananA aMtabhAge (pAchaLa, pUrvamAM) pUrvajonI pratimAo ane prazasti sahita kAzamIrAvatAra devI sarasvatInI kulikA karAvI. A sivAya vastupAle ahIM keTalAMka mahattvanAM navAM maulika maMdiro paNa karAvelAM. emAM svazreyArthe zatruMjayAvatAra RSabhadevanuM maMdira, tene vAmapakSe joDelo lalitAdevInI puNyavRddhi arthe karAvela, pUrvajonI mUrti sAtheno, vizatI jinAlaMkRta sametazikhara maMDapa ane dakSiNa pakSe sokhukAnA zreyArthe karAvela aSTApada tIrtha sameta 'vastupAlavihAra' nAme oLakhAtuM, I. sa. 1932mAM pUrNa thayeluM, jhUmakhuM mukhya ane mahattvanuM che. AdinAthanA e maMdiramAM potAnA pUrvajonA zreyArthe ajitanAtha ane vAsupUjyanAM biMba mukAvyAM. enA maMDapamAM caMDapanI mUrti, vIra jinendranuM biMba, ane aMbikAnI mUrti karAvyAM; tyAM garbhagRhanA dvAranI DAbIjamaNI bAjue potAnI ane tejapAlanI gajA rUDha mUrtio karAvI. aSTApadanA maMDapamAM kumAradevInI ane bhaginInI mUrti karAvI. A traNe prAsAdanAM traNa toraNa karAvyAM. A vastupAlavihAranI pRSTha kapardIyakSanuM maMdira karAvyuM. RSabhadevanI mAtA marUdevInuM maMdira ane temAM jinamAtAnI gajArUDha mUrti karAvI. A uparAMta staMbhanapurAvatAra pArzvanAthanuM maMdira karAvyuM. ahIM paNa vastupAle satyapurAvatAra mahAvIranuM mahimAsvarUpa maMdira baMdhAveluM. neminAthanI pratimA ane AtmIya, pUrvaja, anuja, putrAdinI mUrtio sahitano aMka
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ vastupAla-tejapAlanI kIrtanAtmaka pravRttio 187 sukhoddhATanaka ke mukhoddaghATanaka staMbha karAvyo. uttara bAjue pitA AsarAja ane pitAmaha somanI azvArUDha mUrtio karAvI. jinamaThanI prapA karAvI ane traNa devakulikAo karAvI. zivAtyamAM potAnI, potAnI patnInI, tejapALa ane enI bhAryAnI mUrti mukAvI. aMbAzikhare aMbikAsadanano navo maMDapa karAvyo. aMbikAnuM ArasanuM parikara karAvyuM. ahitanI devakulikA karAvI. ahIM caMDapanA zreyArthe neminAthanI mUrti tathA caMDapa, malladeva, tejapALa ane potAnI mUrtio karAvI. avalokanAzikhare caMDaprasAdanI puNyavRddhi arthe nemijinanI pratimA tema ja caMDaprAsAdanI ane potAnI pratimA mukAvI. pradyumanazikhare somanA zreyArthe nemijinanI mUrti tathA somanI ane tejapALanI mUrti mukAvI. zAMbazikhare pitA AsarAjanA kalyANa arthe neminAthanI pratimA tema ja AsarAja ane kumAradevInI pratimA mukAvI". tejapALe giranAra upara to mAtra "kalyANatraya saMjJaka neminAthanuM maMdira baMdhAvyAnA ullekho che. e maMdirano samarasiha-mAladee I. sa. 1438mAM AmUlacUla uddhAra karelo ane hAla te saMgrAmasonInA maMdira tarIke oLakhAya che. vastupAle karAvelA pArzvanAthanA caityane sthAne saMprati rAjAnA maMdiranA nAme oLakhAtuM zANarAja ane bhuMbha I. sa. 1453mAM baMdhAveluM maMdira UbhuM che; jayAre satyapuravIrane sthAne narapAla saMghavIe I. sa. 1438nA arasAmAM mahAvIranuM navIna ja maMdira baMdhAvyuM ke hAla melakavasahI tarIke oLakhAya che. aMbikAnA maMdirano paNa zreSThI somale I. sa. 1468mAM pUrNarUpe uddhAra karelo che. chatAM vastupAlanI mukhyakRti "vastupAla-vihAra' haju astitvamAM che. neminAthanA maMdiranI pAchaLa e maMdira AveluM che. temAM paNa joke maMDaponI chato, saMvaraNA, ane garbhagRhanAM zikhara 15mI zatAbdImAM navesarathI baMdhAyAM lAge che. A maMdiramAM ja saMvata 1288nA varSavALI vastupAlanI 6 moTI ane mahattvapUrNa zilAlekhaprazastio lagAvelI che. A devAlaya gujarAtanA sthApatyanI eka aNamola kRti gaNAya che. DuMgara uparanA sthApatya uparAMta giranAranI taLeTImAM tejapAle gaDha sahita tejalapura vasAveluM. temAM mammANI khANanA paththaramAMthI ghaDelI pArzvanAthanI pratimA sahita AsarAjavihAra karAvyo. A uparAMta tyAM vasatI, saMdhezagRha, satrAgAra, vApI, prapA, ane navahaTTa karAvyAM. pArzvanAthanI pUjA mATe udyAna karAvyuM; ane mAtAnA nAmathI kumArasarovara karAvyuM. vastrApathamAM bhavanAthano uddhAra karAvyo. tyAM AgaLa kAlamegha kSetrapAla sthApyA ane AzvamaMDapa karAvyo. tejapAlanI A tamAma kRtio (kadAca kumArasarovara sivAya)* kALabaLe naSTa thaI cUkI che. bhavanAtha mahAdevano aMdarano jUno bhAga haju Ubho che. te to maitrakakAla jeTalo che. * taLAva daravAjA bahAra AvelAM A taLAvamAM have vasAhata banI gaI che.
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ 188 nircantha aitihAsika lekha-samuccaya-2 (4) vAmanasthaLI - maMtrI tejapALe vaMthaLImAM vasatI karAvI ane gAmanA prAMtamAM vApI karAvI. (5) devapattana vastupAle ahIM purAtana caMdraprabhajinanA maMdiranA aMta bhAge pauSadhazAlA sahita aSTApadaprAsAda baMdhAvyo. eka bIjI pauSadhazAlA paNa karAvI ane Avaka mATe adRzAlA ane gRhamAlA karAvI ApyAM. bhagavAna somanAthanI ratnakhacita muMDamALA rAjA viradhavaLanA saMtoSa mATe karAvI. somanAthanA maMdira AgaLa tejapAle potAnI kIrti mATe DuMgara jevA be hAthI ane eka ghoDo karAvyA. dvijanA vedapATha mATe brahmazAlA ane satrAgAra karAvyAM. tejapALe AdinAthanuM moTuM maMdira karAvyuM. anupamAdevIe. I. sa. 1234mAM mahAvIranA biMbanI pratiSThA karAvI. vastupAle karAvelA aSTApadanA staMbho ane suMdara chata hAla ahIMnA jummA masjidanA pravezamaMDapamAM che; jayAre tejapAlavALA AdinAtha maMdiranA staMbho ane maMDapanI chata mAIpurI masjidamAM che". (6) kuheDIgrAma tapodhano mATe vastupAle abhirAma (ArAma? Azcama ?) karAvyora (7) koDiyanAri koDInAramAM vastupAle neminAthatyane caMcadhvajathI zobhita karyuM. aMbikAnA maMdirano uddhAra karI tenA para hemakalaza caDhAvyo. (8) ajAharapura unA pAsenA ajArAgrAmamAM maMtrIzvara vastupAle jinAdhIza(pArzvanAtha ?)nA maMdirano uddhAra karI tenA zikhara para kAMcanakalaza mukAvyo. nityapUjA arthe gAmanI bahAra vATikA ane vApI karAvyAM. (9) madhumatI mahuvAmAM jAvaDI zreSThIe karAvela vIramaMdira para vastupAle dhajA ane hemakuMbha mukAvyAM. (10) tAladhvajapura taLAjAmAM vastupAle RSabhadevano prAsAda karAvyo.
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ vastupAla-tejapAlanI kIrtanAtmaka pravRttio 189 (11) arkapAlita pAlItANA kSetranI najIka AvelA uttara madhyakALamAM aMkapaliya nAme ke atyAre aMkevALiyAnA nAme oLakhAtAM gAmamAM vastupAle janakanI dharmavRddhi mATe zrI vIrajinanuM maMdira karAvyuM. mAtRpuNyArthe prapA, pitRpuNyArthe satra, svazreyArthe vastupAlasarovara ane grAmalokonA kalyANa mATe zivamaMdira ane pAnthAvAsa kuTi paNa karAvyAM. (12) valabhI valabhIpuramAM malladevanA zreyArthe vastupAle RSabhaprabhunA maMdirano uddhAra karyo; kUpa, sudhAkuMDa, ane prapA karAvyAM. (13) virejathagrAma ahIM vastupAla vihAra karAvyo, tema ja yAtrikonI sagavaDa mATe satra ane prapA karAvyAM. saMghane UtaravA mATe pratolI sahita sthAna karAvyuM. pAMca maTha karAvyA. (14) vAlAbhuMDAdra (vALAka paMthaka ?)mAM vastupAle vaTakupAMDapikA karAvI. (15) kaliguMdIgrAma tejapALe ahIM prapA ane vApI karAvyAM, vastupAla tenI DAbI bAjue gAMgeyanuM kalayukta maMdira karAvyuM. (16) vardhamAnapura vastupAle vaDhavANamAM vardhamAnajinezano hemakuMbhadaMDavibhUSita bAvana jinAlayavALo prAsAda karAvyo. saMdharakSA mATe durga karAvyo. vIrapAladevanA (mahAvIranA ?) purAtana devAlayano uddhAra karAvyo. vApI karAvI ane be satrAgAro karAvyAM. A maMdire kALanA garbhamAM vilIna thaI gayAM che. (17) dhavalakakka viradhavalanA samayamAM dhoLakA vAghelAonuM pATanagara hatuM. ahIM vastupAle zatruMjayAvatAra zrI nAbhijinezano vizAlabiMbapratiSThita, suvarNakalazayukta, caturvizati prAsAda tema ja kapardIyakSanuM maMdira karAvyuM. pauSadhazAlA karAvI, munio mATe bIjI vasatI paNa karAvI. rANakabhaTTArakanA maMdirano uddhAra karAvyo tathA vApI ane prapA karAvyAM. tejapAle ahIM
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ nirprantha aitihAsika lekha-samuccaya-2 ujjayaMtAvatAra zrI neminAthano 'trailokyasuMdara'prAsAda karAvyo. ahIMnI TAMkA masjidamAM A paikInA keTalAka avazeSo hovA joIe. vastupAlanA mUlamaMdiranuM sthAna dhoLakAmAM batAvavAmAM Ave che, paNa vartamAna maMdira pramANamAM arvAcIna che. (18) dhaMdhuktaka vastupAle dhaMdhukAmAM caturviMzatibiMba ane vIrajina sahita aSTApada caitya karAvyuM. kumAravihArano uddhAra karI emAM mUlanAyakanI pratiSThA karI ane zikhara para hemakuMbha mukAvyAM. tejapAle ahIM moDhavasatimAM pAMcAlikA(pUtaLI)vALo raMgamaMDapa karAvyo. e uparAMta ahIM traNa dharmazAlA, be vidyAmaTha ane traNa satrAgAra karAvyAM. dhaMdhukA ane haDAlAnA prAMtaramAM vIradhavaLanA sukRta mATe prapA sahita vApI karAvI 13. 190 saurASTra pradezamAM karAvela sukRtyonA avalokana bAda have lATamAM temaNe karAvela kRtionI noMdha joIe. (19) gaNezvara vastupAle ahIM I. sa. 1235mAM gaNezva2nA maMdirano maMDapa karAvyo. (20) navasArikA navasArImAM tejapAle bAvana jinAlayayukta pArzvanAthano prAsAda karAvyo. (21) ghaNadivyApurI gaNadevImAM tejapAle nemicaitya karAvyuM. (22) jhIjharIA grAma tejapAle (jhagaDiyAmAM ?) prAsAda, sarovara ane vApI karAvyAM. (23) bhRgukaccha ahIM udayanamaMtrInA putra AmrabhaTTe I sa 1166mAM punarnirmANa karelA prasiddha zakunikAvihAramAM 25 devakulikAo para hemadaMDa sahita kalyANakuMbha mukAvyA. maMdiranuM pratolInirgama dvAra tAratoraNa sahita navuM karAvyuM. gUDhamaMDapamAM potAnA ane lalitAdevInA zreyArthe parikarayukta ajitanAtha ane zAMtinAthanI pratimAo tema ja tenI (korDa ?) dakSiNamAM potAnI ane lalitAdevInI mUrti karAvI. e zakunicaityanA mukha pAse ArasanI be devakulikAo karAvI. (temAM ?) pArzvanAtha ane mahAvIranAM biba mukAvyAM. munisuvratasvAmInI dhAtunI mUrti
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ vastupAla-tejapAlanI kIrtanAtmaka pravRttio 191 karAvI. jAMbunada (sonAnI) ane dhAtunI 20 jina pratimAo paNa karAvI. A bhRgupuramAM cAra caityo tema ja vApI, kUpa, ane prapAyukta abhedya durga karAvyo. gAma bahAra puSpavana karAvyuM. tejapAle ahIM lekhamayI mUrtio karAvI, tema ja yugAdIzanA maMdira para he mahAdhvaja caDAvyo. tyAM uttara ane dakSiNe ema be devakulikAo karAvI. traNa kAMcanakuMbha padharAvyA. snAtrapITha para dhAtubiMba padharAvyAM, nAgendrAdi (nAgendra gaccha AdinA?) munionI lepamathI pratimAonI potAnA guru (vijayasenasUri ?) dvArA pratiSThA karAvI. (24) vaDakRSaNapalli vastupAle ahIM(vaTakUpa ?)nA be caityomAM (anukrame) nAbheya ane neminAthanA biMbanI pratiSThA karAvI. suvratasvAmInA caityamAM hemabiMba mukAvyuM. (25) zuklatIrtha vastupAle satrAgAra karAvyuM. (26) vaTapadra vaDodarAmAM tejapAle pArzvajinendrano aMdaropama vizALa prAsAda karAvyo. (27) vatkATapura (AkoTA ?)mAM AdinAthanA maMdirano tejapAle uddhAra karAvyo. (28) asovanagrAma tejapAle aticatya karAvyuM. (29) darbhAvatI DabhoI vAghelAonI priya bhUmi hatI. ahIM maMtrIpuMgavoe keTalAMka mahattvanAM sukRtyo karAvelAM. vastupAle ahIMnA vaidyanAtha maMdiranA 20 suvarNa kaLazo (pUrve mAlavAno subhaTavarmana harI gayelo tenA sthAne) navA karAvI mukAvyA. enA garbhagRhanI bahAranI bhIMtamAM varadhavala, jaitaladevI, malladeva, potAnI tathA tejapAlanI mUrti karAvI. dinapati(sUrya)nI paNa mUrti mukAvI. uttaradvAra pAse toraNa karAvyuM. kAMcanakuMbhathI zobhatI be bhUmikAvALI vRSabhaMDapikA (naMdImaMDapikAkarAvI. e maMdiranA agrabhAgamAM tejapAle jainamaMdira karAvyuM ne enA para suvarNanA nava kalaza mukAvyA. tyAM prazasti mukAvI. svayaMvara mahAvApI karAvI. kailAsa parvata samA toraNayukta, suvarNakuMbhAMkti pUrvajamUrtiyukta (171 devakulikAonA parivAra sAthe ?) pArzvajinezvaranA caityanI racanA karAvI. tyAM valAnakamAM gajarUDha, rajatapuSpamAlAdhArI mAtA
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ nirgandha aitihAsika lekha-samuccaya-2 kumAradevInI pratimA mukAvI. nagara pharato vividhabhaMgI vapra (durga) karAvyo. revorUsaMgame (vIradhavalanA nAmathI ?) vIrezvara devanuM maMdira karAvyuM. kuMbhezvara tIrthamAM tapasvI maMDapa karAvyo. 192 atyAre to DabhoImAM vaidyanAtha mahAdeva ke pArzvanAthanA maMdirano patto nathI. vaidyanAtha maMdira sAme je jainamaMdira haze, kadAca tenA avazeSo tyAMnA mahAlakSmInA navA maMdiramAM vaparAyA lAge che. tyAM lalATabiMba tarIke dvArazAkhAmAM jinamUrti che. DabhoInA killAnAM traNa dvAro--nAMdoda, vaDodarA, ane mahuDI--tejapAle baMdhAvelAM lAge che; jyAre pUrva taraphanI gaDhakALikAnA maMdiravALI hIrAbhAgoLa to tyAMnA prazastilekha anusAra vIsaLadeva vAghelAe I. sa. 1253mAM baMdhAvI che. kalAnI dRSTie A dvAro kevaLa gujarAtanA ja nahIM, sArAye bhAratanA gaurava samA che. (30) pAvakagiri pAvAgaDha para tejapAle arhatadeva(saMbhavanAtha)no gajAzvana2 pIThAMkti sarvatobhadraprAsAda (caumukha prAsAda) tema ja Adijineza, ajitanAtha, ane arbudanAganAM maMdiro karAvyAM. neminAtha ane aMbikAnAM maMdirono uddhAra karyo. pAvAgaDhanAM A tamAma maMdiro sarvathA naSTa thayAM che. enA para rahelAM sAta jaina maMdiro to 15mI zatAbdInA ane pUrva taraphanAM jhUmakhAnAMo have digaMbara saMpradAyanA kabajAmAM AvI gayAM che. (31) staMbhanaka zeDhI nadIne kinAre, thAMbhaNAmAM, staMbhana pArzvanAthanuM prAcIna pratimAvALuM maMdira hatuM. enA zikhara para vastupAle kAMcanakuMbha ane daMDa mukAvyAM, enA gUDhamaMDapamAM nAbheya ane neminAthanI, ane jagatImAM sarasvatInI pratimA karAvI. maMdira pharato nagAkAra prAkAra karAvyo. vApIno uddhAra karAvI be prayA karAvI. (32) staMbhatIrtha gujarAtamAM aNahilavADapATaNa pachInuM sauthI moTuM jaina kendra to hatuM khaMbhAta. ahIM sacivezvara vastupAle mokaLe mane saddharmakRtya karyAM che. ahIM potAnI patnInA kalyANArthe mathurAbhidhAna ane satyapurAbhidhAnanAM jinAlayo karAvyAM. valAnaka ane trika, moDhA AgaLa pratolI, maTha tathA aTTamAM 6 jinabiMbanI racanA karI. aSTamaMDapa (aSTApada maMDapa ?) sahita ArasanA uttAnapaTTa ane dvArapatrayukta bAvana jinAlaya karAvyuM. tenA para bAvana prauDha dhvajadaMDa ane ghaTa mukAvyAM. traNa toraNavALI pAMcAlikA(putaLI)nI zreNI karAvI. tyAM pitAnA zreyArthe zatruMjaya ane giranAranA pratihastaka (paTTa) karAvyA ne enI Avaka mATe be TTikA, cAra
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ vastupAla-tejapAlanI kIrtanAtmaka pravRttio gRhavATikA ane eka vATikA ApyAM. ahIMnA prAcIna zAliga jinAlayanA gUDhamaMDapano uddhAra karAvyo. enA garbhagRhanA dvAre khattakamAM potAnI ane tejapAlanI mUrti mukAvI; lakSmIranA zreyArthe enI paridhimAM aSTApadano uddhAra karAvyo. rANaka zrIaMbaDa ane vairisiMhanA puNyArthe enI bAjunA caityamAM be arhabiMba mukAvyAM. RSabhasvAmInA kumAravihAramAM mUlanAyaka karAvyAM, enA 72 suvarNakuMbhadaMDa sahita navAM karAvyAM tathA baMne bAjue devakulikA karAvI. mahAvIra ane pArzvanAthanI paNa pratiSThA karAvI. pautra pratApasiMhanI ane enA nAnAbhAInI puNyavRddhi mATe anukrame nirgamana dvAra ane valAnakanA pravezamAM ema be ardhakulikAo karAvI. osavAlagacchIya pArzvanAthanAM jinAlayomAM potAnI ane tejapAlanI mUrti karAvI; enA mokSapuradvAre toraNanA staMbha pAse malladevanI ane potAnA kalyANa mATe yugAdidevanI ane potAnI patnInA zreyArthe nAbheya ane vIranI mUrtio karAvI; vizeSamAM enA gUDhamaMDapamAM be kAyotsarga jina karAvyAM, thArApadragacchIya zAMtinAtha jinAlayanA valAnaka, trika, ane gUDhamaMDapano uddhAra karAvyo. (prastuta maMdiramAM ?) kelikA phaI, phuA tribhuvanapAla, ane potAnA zreyArthe anukrame saMbhavanAtha, abhinaMdana jina ane zAradAnAM biMba paTTazAlAmAM karAvI pratiSThita karyAM. zatruMjayAvatAranA maMdiramAM neminAtha ane pArzvanAthanI be devakulikAo karAvI. kSapaNArdavasatikAno uddhAra karAvyo; emAM caMdraprabhanuM biMba mukAvyuM. maTha ane be aTTa karAvyAM, rohaDIcaityamAM ajayasiMhanI mUrti karAvI, ane enA kalyANArthe nAbheyanI mUrti karAvI. brahmANagacchIya neminAthanA jinAlayamAM AdinAthanI devakulikA karAvI. saMDeragacchIya mallinAtha-jinAlaye lalitAdevInA zreya mATe sImaMdhara prabhu ane (enA) vizALa maMDapamAM devakulikA sahita yugaMdhara, bAhu, subAhu ane jinAdhipa sthApyAM. bhAvaDAcAryagIya pArzvajinezano jinatraya nAmaka prAsAdano uddhAra karyo. cAhAvihAranuM valAnaka karAvyuM; emAM vacamAM dhAtumaya biMba mukAvyuM. AsarAjavihAre pittaLanuM samavasaraNa karAvyuM. sva-kulasvAmI (kuladeva ?)nA maMdira AgaLa raMgamaMDapa karAvyo. tejapAle temAM mAtAnA zreyArthe ariSTaneminI pratimA mukAvI, jaina sAdhuonA nivAsa mATe eka pauSadhazAlA karAvI. munio mATe bIjI pAMca vasatI karAvI. khaMbhAtamAM vastupAle keTalAka brAhmaNa maMdirone anulakSIne paNa sukRta karAvelAM : jemake vIradhavalanA zreyArthe vaidyanAtha maMdirano uddhAra karAvyo; eno akhaMDapada maMDapa karAvyo; emAM malladevanI mUrti mukAvI, tyAM samIpamAM pautra pratApasiMhanA kalyANa arthe banne bAju gavAkSavALI prapA karAvI. bhImezvaranA maMdira para kaLaza ane dhvajadaMDa caDhAvyA; enA garbhagRhamAM potAnI tathA tejapAlanI mUrti karAvI; enI jagatImAM vaTasAvitrI-sadana sahita lalitAdevInI mUrti karAvI. lolAkRti doA tathA mekhalA-vRSa karAvyAM. potAnA ane potAnA ni ai bhA 2-25 193
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ nigrantha aitihAsika lekha-samuccaya-2 baMdhunA zreyArthe takra-vikraya vedikA-sthAna karAvyuM. bakulAdityanA maMdira AgaLa sudhAmaMDapa karAvyo. tyAM maMdira AgaLa uttAnapaTTa karAvyo. (pharasabaMdhI karAvI) yazorAja nAmaka zivAlaya karAvyuM. vIradhavalanA ullAsa mATe IMdumaMDali zivAlaya karAvyuM. nagaranA upakAra mATe kRSNanuM iMdirA sahita maMdira karAvyuM. dvijarAja mATe brahmapurI karAvI ane tera vATikA ApI. SaTkarmanirata brAhmaNone zAsana karAvI rAmapaDikA grAma ApyuM. kUpa, ArAma, prapA, taTAka, vATikA, brahmapurI ane zaivamaThanI racanA karAvI. jalasthala (baMdara) para AvatA vaNijo(vepA2Io)nI sagavaDa mATe zulkamaMDapikA (jakAtanI mAMDavI) karAvI. mahisAgara saMgame zaMkha sAthenA yuddhanA samaye raNamAM paDela rAjAonA kalyANArthe bhuvanapAlazivanA maMdiramAM daza devakulikAo karAvI, enI jagatImAM caMDikAyatana ane ratnAkaranuM maMdira karAvyuM. (33-34) AzApallI ane karNAvatI 194 sulatAna ahamadazAha dvArA sthApita ahamadAbAda(amadAvAda)nA sthAne yA bAjumAM A banne nagaro solaMkIyugamAM vidyamAna hatAM. ahIM khAsa to tejapAle ja sukRto karAvyAM lAge che. eNe ahIM (AzApallImAM) hemakuMbhAvalIyukta ArasanuM naMdIzvarAvatAra caitya karAvyuM. zatruMjayAvatAranA prAsAda para hemadhvajA caDhAvI. udayanavihAramAM be khattaka karAvI potAnA putranA zreyArthe vI2 ane zAMtijinanI pratimA sthApI. zAMtuvasatImAM mAtAnA puNyodaya mATe mUlanAyaka karAvyA. vAyaTIyavasatImAM paNa mAtAnA kalyANa mATe mUlanAyaka karAvyA. karNAvatImAM vitijinAlaya para hemakuMbha caDAvyA. (35) kAzahRda amadAvAdanI najIkanA kAsIndrAmAM vastupALe aMbAlaya karAvyuM ane tejapALe nAbheya bhavanano uddhAra karyo. (36) pattana gujarAtanA garavA pATanagara pATaNamAM to aneka devamaMdiro hatAM. staMbhatIrthanI jema ahIM paNa pUrve racAI gayelA keTalAye prAsAdonI hakIkata parokSa rIte jANavA maLe che. anya graMthomAMthI A prAsAdonA astitva vize AdhArabhUta mAhitI maLatI hoI jinaharSe ApelI hakIkato keTalI cokkasa che eno khyAla Ave che. ahIMnAM sukRto moTe bhAge tejapAle karAvelAM jaNAya che. paMcAsarA-pArzvanAthano AmUlacUla uddhAra karAvI, emAM mUlanAyaka sthApI, e prAsAdane hemakuMbhathI vibhUSita karyo. gaja, azva, naratharanI racanAvALo bhagavAna zAMtinAthano 72 devakulikAyukta AsarAjavihAra karAvyo; enA 52 kula 77 suvarNa lazo caDhAvyA. te prAsAdanI DAbI bAju kumAradevInA puNyArthe ajitasvAmInuM caitya karAvyuM; emAM kumAradevInI
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ vastupAla-tejapAlanI kIrtanAtmaka pravRttio 195 gojArUDha mUrti mukAvI. kumAravihAracaitya para sAta tAmrakalaza caDhAvyA. AhaDadevanA caityamAM mukhamaMDapa karAvyo ane te maMdiramAM neminAthanI dhAtupratimA padharAvI, koraMTavAlagacchIya caityamAM caMdraprabhajina karAvyA. khaMDelavAlavasatImAM kAyotsarga jinayugma karAvyuM. zAMtvasatikAno jIrNoddhAra karAvI tenA para hemakuMbha caDhAvyo. mallinAtha jinAdhIzanA maMdirano uddhAra karAvyo. (mu ? ukezavasatImAM moTuM (jina)biMba karAvyuM. virAcArya-jinAgAramAM gajazAlA karAvI. temAM aSTApadAvatAranuM unnatacaitya karAvyuM. rAjavihAra para navA kAMcana kalaza karAvyA. mUlanAtha jina-mUlavasatikAprAsAda)no kalaza karAvyo. zIlazALI munio mATe (100?) dharmazALA karAvI. nAgendragacchanA sAdhuo mATe traNa majalAvALo upAzraya karAvyo; tyAM satrAlayanI zreNI karAvI. (37) bAulA grAma tejapAle ahIM neminAthanuM maMdira karAvyuM. (38) vaDanagara vaDanagaramAM tejapAle AdijinezanA prAsAdano samuddhAra karyo. A mULa maMdira dazamA zatakanA madhyabhAgamAM ane enI sAmenI be devakulikAo dazamA zatakanA aMtabhAge thayelI. mULamaMdiranA vedibaMdha sudhIno bhAga kAyama rAkhI upalo tamAma bhAga tema ja gUDhamaMDapa ane trika tejapALe navesarathI karAvelAM. mULamaMdirano jaMghAthI uparanA samasta bhAgano 18mI zatAbdImAM pharIne uddhAra thayo che. (39) vyAghapalli vAghelAonI janmabhUmi vAghelamAM pUrvajoe karAvela jinamaMdirano uddhAra karAvyo. (40) nirIndragrAma vALA nAmanA vAlInAtha(vyaMtara valabhInAtha)nA maMdirano uddhAra karyo. (41) sIMdulagrAmamaMDala zrI vIra-jinanA maMdiramAM kazuMka karAvyuM. (42) goghA godharAmAM cAra (jina)vezma karAvyAM; girIndra samo uttuMga gaja-azva racanAMkita caturvizati ajitasvAmI tIrthezano prAsAda tejapALe karAvyo. (43) maMDali mAlamAM AdijinendranI vasatI karAvI. moDha avasatImAM mUlanAyaka padharAvyA.
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ 196 nircantha aitihAsika lekha-samuccaya-2 kumArajinAlayano uddhAra karAvyo. (44) zaMkhezvara ahIM suprasiddha pArzvanAthanA caityano uddhAra karI te navuM karAvyuM. tenI devakulikAo para hemakuMbho mukAvyA. (45) serisaka serisAmAM maLelAM pabAsaNonA lekhonA AdhAre pArzvanAthabhavanamAM malladeva ane puNyasiMhanA puNyArthe nemi ane vIra khattakamAM sthApyAM. A sivAya (mUla)caitya para kAMcanakuMbha mukAvyA. cAra catuSkikAo karAvI ane dharmazALAno uddhAra karyo. jinapUjana arthe vApI apAyukta vATikA ApI. apAyukta satrAgAra karAvyuM. (46) prahnAdanapura pAlaNapuramAM jinavembha para hemakuMbha mukAvyAM. vAmapattakamAM moTuM biMba mukAvyuM. tyAM balAnakano uddhAra karyo. potAnA puNya mATe (vastupALa ?) vasatI karAvI. (47) bhImapallI bhIlaDiyAmAM suvarNakuMbhayukta pArzvanAthanA unnata maMdiranuM nirmANa karAvyuM. gaurIzaMkara saMyukta rANakezvaraprasAda (varadhavaLa zreyArthe haze?) karAvyo. (48) karkarApurI kAkaramAM Adi-jinezano prAsAda karAvyo tathA narendranI (bhImadevanI ke varadhavalanI ?) ane potAnI dhAtunirmita pratimAo vastupALe) khattake sthApI. (49) AdityapATaka caitya ane dhAtubiMba karAvyAM. (50) vAya(Da?)grAma (vAyaDa ?)mAM vIra jaganga(jinamahAvIra)nA caityano uddhAra karyo. (51) sUryapura bhAsvatazmano uddhAra karyo. vedapAThIo mATe brahmazAlA karAvI. eka, vidyArthIo mATe, ane bIjuM sArvajanika, ema be satrAgAra karAvyAM.
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ vastupAla-tejapAlanI kIrtanAtmaka pravRttio 197 (52) thArApadra tharAdamAM kumAravihAranA sahodara samuM navIna jainamaMdira karAvyuM. jinAgAramAM tejapALe anupamAdevInA zreyArthe mULanAyakanI sthApanA karI. (53) umArasIjagrAma vastupALa prapA ane pAWkuTi karAvI, badarakUpamAM prapA karAvI. (54) vijApura zrI vIra ane nAbheyanAM jinAlayo hemakuMbhAMkita karyA. (55) tAraMgA kumAravihAramAM nAmeya ane nemijina khattakamAM pratiSThita karyA, jenA lekho mojUda che. gujarAtane aDIne Avela arbudamaMDala ane satyapura(sAMcoromaMDala e samaye solaMkIonA Adhipatya nIce hatAM; te pradezanI nagarIomAM paNa vastupAla yA tejapALe tIrtha sukRtyo karAvelAM. (pa6) caMdrAvatI (tejapALe ?) potAnA puNya mATe vasatI karAvI. (57) arbudagiri banne bAju hRda sahita padyA karAvI. daMDeza vimalanA maMdiramAM malladevanA zreyArthe mallinAthanI pratiSThA (I. sa. 1222) khattakamAM karAvI. jiteMdrabhavana 24 suvarNa daMDakalazathI alaMkRta karyuM. pradyumana, zAba, aMbA ane avalokananAM zikharonI avatArarUpa kulikAo karAvyAM. tejapALe ArasanA adyaparyata UbhA rahelA jagavikhyAta luNavasahI maMdiranI I. sa. 1232mAM racanA karI ane mUlaprAsAda, gUDhamaMDapa, trika, raMgamaMDapa, valAnaka ane 48 devakulikAothI ene zaNagAryuM. A uparAMta vastupALa tema ja tejapAle acalezvaravibhunA maMDapano tema ja zrImAtAnA maMdirano uddhAra karAvyo. (58) satyapura sAMcoranAvina (mahAvIra)nA maMdiramAM devakulikAyugma karAvyuM. (pUrva) haraNa karAyelA caMdraprabhanuM adhivAsana karyuM.
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ 198 nircantha aitihAsika lekha-samuccaya-ra rAjasthAnanA sudUranA pradezomAM paNa maMtrI vastupALa tIrthadhAmo karAvyAnA ullekha vastupALacaritamAM maLI Ave che. (59) nAgapura nAgoramAM satrAlaya zarU karAvyuM. pArzvanAthanA maMdirano jIrNoddhAra karAvyo. caturvizati jinAlaya karAvyuM. (60) zaMkhapura zAMtinAthanuM maMdira karAvyuM. zAMbavasatImAM nAbheyanuM bhavana karAvyuM. (61) devapallI jinacaitya karAvyuM. (62) kheTa(ka) kheDanagaramAM jinacaitya karAvyuM. (63) (jA ?)vaTanagara navuM nemizna karAvyuM. (64) khadirAlaya vastupALa nAbheya-jineMdranuM maMdira karAvyuM; ane tejapALe trizalAdevInuM bhavana karAvyuM. (65) citrakUTa citoDamAM pahADI para ariSTaneminuM jinAgAra karAvyuM, je pachIthI "samidhezvara' zivAlayamAM parivartita thayuM che. jinaharSanI noMdho parathI ema jaNAya che ke vastupALa mahArASTra, madhyabhArata, ane cheka dilhI sudhI tIrthadhAmo karAvelAM. (66) nAsikyapura nAsikanA jinavemamAM khattakamAM jinabiMba karAvyAM. (67) vasaMtasthAnaka avaMti jinAlayanA khattakamAM jinabiMba mukAvyAM.
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ vastupAla-tejapAlanI kIrtanAtmaka pravRttio 199 (68) sUryAdityapura RSabhaprabhunuM maMdira karAvyuM. (29) gopagiri gvAliyaramAM jinapUrti sthApI. AmasarovaranI pALe zAMtijinAlaya karAvyuM. potAnA hita mATe dharmacakra sahitanuM dhAtubiMba karAvyuM. (70) yoginIpura dilhImAM gomaTAkAraaha(bAhubalI)nuM unnata caitya karAvyuM. sametazikharathI lAvela vajabiMba ane cakrezvara mahAdevI sthApyAM. jinaharSanAM keTalAMka vidhAno taddana spaSTa nathI; jema ke AzApallI pAse ke koI bIje sthaLe, moTe bhAge to vastupALe, potAnA nAmathI nagara vasAvI temAM tIrthAdhipa vardhamAna jinezanuM hemakuMbhavALuM nagopama devAlaya karAveluM ne tyAM viradhavalanA sukRtya mATe gaja, vAji ane naratharavALA brahmAno prAsAda karAvyo. jinaharSe noMdhelI hakIkato Ama to zaMkAthI para che paNa dvArakAnA upalakSamAM kahelI vAto atyaMta vivAdAspada gaNavI joIe. jinaharSa kahe che ke tejapALe (?) gomatIsAgara saMgame uttuMga nemicetya karAvyuM, have A sthAne to dvArakAdhIza zrIkRSNanuM maMdira che. sAMpratakALe jainomAM evI mAnyatA che ke A maMdira neminAthanuM hatuM ane jo ema hoya to e tejapALanI (?) kRti Thare, paNa dvArakAdhIzanA maMdiranA mUlaprAsAda tema ja kapilIno bhAga to siddharAjanA samaya jeTalAM purANAM che ane emAM spaSTa rIte ja vaiSNava zilpacihno che. enuM Ayojana paNa brAhmaNIya prathAne anusare che, brAhmaNadharmIone jaino para eka AkSepa e che ke teo keTalAMka brAhmaNa tIrthadhAmone asalamAM jaina hatAM tevuM manAve che. have haDakata e che ke vartamAna dvArakAmAM jaina pratimAonA koI avazeSo maLatA ja nathI, to pachI jinaharSe AvI noMdha kema karI haze? A saMbaMdhe vicAratAM ema lAge che ke dvArakAdhIzanuM maMdira neminAthanuM hovAnI mAnyatA 15mI zatAbdImAM paNa jainomAM pracalita haze ane e AdhAre jinaharSe dvArakAdhIzanA maMdiranuM nAma pADyA sivAya gomatIsAgara saMgame tejapAla (?) nirmita nemicetyanI vAta lakhI hoya athavA to dvArakAdhIzanA maMdiranI sAmenA bhAgamAM bAjumAM kyAMka kadAca hoya paNa kharuM. paNa enuM kaMI ja nakkara pramANa nathI e Azcaryajanaka gaNAya. dvArakAdhIza ane rukimaNInAM purANAM maMdiro jaLavAI rahe to neminAthanuM jabaruM maMdira sarvathA naSTa thaI jAya tema mAnavuM tarka susaMgata lAgatuM nathI. jinaharSa vadhumAM noMdhe che ke zaMkhoddhAradvIpamAM tejapALe prathamAInuM maMdira karAvyuM ane
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ 200 ninya aitihAsika lekha-samuccaya-2 viradhavalanA zreyArthe zaMkhezvarano uddhAra karAvyo. A vAtomAM tathya hoI zake che. ahIM ekatra karelI A viSaya paranI mAhitI uparAMta paNa A banne baMdhuonAM anya sukRtyo haze je aMge bhaviSyamAM sAmagrI upalabdha thaze to puravaNIrUpe eka lekha ApavA lekhakono saMkalpa che. TippaNo : 1. vastupAla ane lalitAdevInA putra jaitrasiMhano A putra haze ? 2. keTalAka prazastikAronAM kathana anusAra IMdirAnI; artha eka ja che. 3. AkhaMDala maMDapa; keTalAka prazastikAronAM kathana anusAra : artha eka ja che. 4. jinaharSe ahIM nijanAyaka zabdano viniyoga karyo che. 5. jinaharSe karela "nijadetA"no artha karavo ? 6, gokhalA samajavAnA. 7, jA, mAuM, sAu, dhanadevI, sogA, vaya ane pAlA, 8. jAbAlipura(jAlora)nA rAjA udayasiMhanA maMtrI yazovara vastupAlanA murabbI mitra hatA. banne vacce agAdha maitrI hatI eTale yazovaranA kalyANa mATe zatruMjaya para vastupAle pratimAo bharAvI hoya to e banavAjoga che. 9, jainasiMhe tejapAlanA smaraNArthe cAndonmAnapuramAM gajaazvanI racanAvALo prAsAda karAvyAnuM jinaharSa noMdhe che. A prAsAda paNa svargArohaNaprAsAda samajavAno, svargArohaNaprAsAda saMbaMdhamAM eka saMzodhanAtmaka lekha zrI prabhAzaMkara somapurA ane sAMprata lekhaka dvArA svAdhyAyamAM chapAI cUkyo che. 10. aMbAjInA devAlayavALuM "aMbA zikhara to e nAmathI Aje paNa oLakhAya che, paNa avalokana, zAMba, ane pradyumna zikharInAM nAma badalAI jaI Aje to gorakhanAtha, dattAtraya, ane oghaDanAthanA, nAmathI paricayamAM che. 11, vastupAla-tejapAlanA prabhAsamAM karAvela jainamaMdiranI carcA A agAu "svAdhyAya' pustaka, aMka 3 (akSaya tRtIyA, visaM. 2022)mAM "prabhAsapATaNanAM prAcIna jaina maMdiro'e zIrSaka taLenA sacitra lekhamAM vistArathI A lekhanA lekhako karI cUkayA che. (juo ahIM e punarmudrita lekha.) 12 kaDIgrAma tema ja lekhamAM AvatAM bIjAM keTalAMka prAcIna gAmonAM arvAcIna nAmo aMge vAghelA yuga para mahAnibaMdha lakhI pIeca.DI.nI upAdhi meLavanAra zrI navInacaMdra AcArya saMzodhana karI rahyA hatA. pachIthI e pustaka chapAI gayuM hatuM. 13. vaTemArguo mATe rastA upara haze. 14, bharUca pAse jhaghaDiyA e jhAMjhariyA kadAca hoI zake. jinaharSe ApelA prAmakramamAM te bese che kharuM ?