Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ vairATane lekha. na. 278 ] (269) varATa nagarane zilA lekha. rAjapUtAnAnA jayapura rAjyamAM eka vairATa yA khairATa nAmanu gAma AveluM che. zrIyuta DI. Ara. bhAMDArakarI peAtAnA eka tra rIpeATaeNmAM A sthAna sabadhI sakSipta itihAsa ApatAM jaNAve che ke avalAkana. matsya dezanA rAjAnuM vizadranagara, jemAM pAMca pAMDavA gupta vezamAM rahyA hatA, te ane A khairATa bane ekaja che . ema sAmAnyarIte mAnavAmAM Ave che. dakSiNa bhAratamAM paNa A nAmanA be sthaLA AvelAM che jemAM eka te dhAravADa prAMtamAMnuM hAMgala nAmanuM gAma che ke jene kAda bavazanA lekhamAM virATa nagara lakheluM che. bIntu kAThiyAvADanI najIkamAM Avelu amadAmAda chaThThAnu dhoLakA gAma che. A dhoLakA tathA vijaya nAmanA guhileAta rAjAe mULa virATa nAmanA gAmane vijayapura nAma ApIne navu. adhAvelu. te gAma, e be ekaja che. ane A kAraNane laine nigahAma je berATa ane vijayapurane ekaja mAne che te bhUla che. para'tu ATalu tA nakkI ja che ke mahAbhAratanuM virATanagara ane A prastuta berATa ane ekaja che. kAraNa ke virATa ' nAmane e * berATa ' zabda sUcave che, nahi ke hAMgala ane dhoLakA zabdo. bairATanI AnubAjunA pradezane hajI paNa leAkeA matsyadeza kahe che. vizeSamAM, pAMDavAnA rahe AsathI pavitra thaelI jagyAe, ke jemanAM varNanA mahAbhAratanA virATa pa mAM ApelAM che, temane hajI paNa ahinA lAkA batAvyAM kare che. udAharaNa tarIkeH--jemAM bhIma rahetA hatA te 'bhImakI Du'garI,' kIcakanA mahelanI TekarI, arjune mANa mArIne pAtALamAMthI kADhelI khaNugaMgA, kairaveAnAM pagalAM tathA temaNe cArelA DhArAnAM pagalAM ityAdi. A rIte jotAM bairATaja virATanagaranI sAthe sabadha dharAve che. temaja khairATamAMthI ghaNI purANI vastue paNa nikaLatI jovAmAM Ave che. ' , ' , 4 Arkio lAjIkala savhe, vesTana sa`tra; pregresa rIpe, 1910. 679
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ - --- --- -------- ~-~-~~-~~-~~-~ prAcIna jainalekhasaMgraha. (27) [ dharATano lekha, na. 378. ~~ ~- ~~- ~-~-~---- tathA, bairATa ane yavana caMga (Yuan Chwang) nuM pilI-e-te-le-(Po-li-ye-to_lo.) ke jene rAjA e cInA musApharanA kathana mujaba rize (Pei-she ) agara basa ( Bais) rAjaputa jAtine hatA, te, ane ekaja che ema paNa keTalAkanuM mAnavuM che. mahamada gajhanIne samakAlIna alabirUnI (I. saM. 30-1031) narAnA ( Narann) athavA bajhanaha (Bazanah) ne gujarAtanI rAjadhAnI lakhe che. teNe vistArathI ApelA varNana uparathI ema jaNAya che ke bairATa rAjadhAnI nArAyaNapuranI sAthe ekatA dharAve che. A uparathI ema paNa siddha thAya che ke bairATanI AsapAsane pradeza kaI vakhate gujarAtamAM gaNAtuM haze ane e vAta asaMbhavita paNa nathI, kAraNa ke eka vakhate A pradeza gurjara-pratIhAranA, tathA pAchaLathI baDagujara, ke jemanI saMkhyA hAlamAM paNa tyAM ghaNuM jovAmAM Ave che temanA, tAbAmAM hate. purANa vastu zedhakane jovA lAyaka evI traNa vastuo ahi jaNAya che-(1) pArzvanAthanuM maMdira, (2) bIjaka pahADa, ane (3) bhImakI DuMgarI. pAzvanAthanuM maMdira hAlamAM digaMbara jaino, ke jemane uttara rAjaputAnAmAM "sarAvagI" kahevAmAM Ave che, temanI svAdhInatAmAM che. paraMtu e nivivAda rIte kahI zakAya che ke mULa e maMdira tAMbaranI mAlikInuM hatuM. devAlayanI najIka kaMpAuDanI bhAratamAM eka lekhavALI zilA jaDelI che tenA avelekanathI A kathana satya kare che. e lekhanI miti zaka saMvata 150-I. sa. 1587 nI che. te vakhate akabara bAdazAha rAjya karatA hatA ane hIravijayasUri AcArya hatA. akabare bairATamAM IdrarAja nAmane eka adhikArI nI hatuM jenA tAbAmAM bairATane kaMga eTale jaMgale * " kaMga" ne artha ahiM lekhake " jaMgala" ( Forest) karyo che te vicitra lAge che. "kaMga" ne prasiddha artha to "pura= gara" thAya che ane teja ahiM baMdha besato lAge che.--saMgrAhaka 680
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ virATanA lekhe naM. 378 ] ( ra71) avalokana. hatA. te jAte zrImAlI vANio ho, ane ramaNa tenuM gotra hatuM. lekhamAM pahelAM ema paNa lakhavAmAM AvyuM che ke akabaranA vajIra TeDaramale pahelAM tenA tAbAmAM gAme saMpyAM hatAM. te I dvarAje A devAlaya baMdhAvyuM ane tenuM nAma "mahadaya prasAda" ayavA "IdravihAra evuM rAkhyuM. (patAnA nAma uparathI A bhIjuM nAma pADyuM hoya tema lAge che) (ItyAdi '. upara ApelAM zrIyuta bhAMDArakaranA varNanathI A lekhanuM sthaLa vigere spaSTa jaNAI Ave che. have lekhakta hakIkatanuM kAMIka vizeSa spaSTIkaraNa joIe - A lekha 11 7 lAMbI ane 1 4" pahelI zilA upara 40 paMktiomAM ketarAele che. bhASA saMskRta gadya che. jamaNuM bAju tarapha pattharane uparano bhAga tuTI javAthI temaja DAbI bAjue nIceno bhAga paNa kharI javAthI ghaNIka lAIne apUrNa ja hAtha lAgI che. te paNa jeTale bhAga akSata che tenA uparathI lekhane sAra bhAga sArI peThe samajI zakAya che. prathama paMkitamAMnA jatA rahelA bhAgamAM mitinA mATe vikrama saMvata Apela hatuM je bIjI paMkitamAM zarUAtamAM ApelA 159 nA zaka saMvata uparathI, 1644 hAya tema nizcita jaNAya che. ( zaka saMvamAM 135 umeravAthI vikrama saMvat Ave che te hisAbe 1500 +13=1644; I. sa. 1587 ) trIjI paMkitathI 10 mI paMkita sudhI, akabara bAdazAha, ke jenA rAjyamAM A lekha ane emAM varNaveluM maMdira taiyAra thayuM hatuM tenI prazaMsA ApelI che. e prazaMsAmAM, hIravijayasUrinI mulAkhAta laI temanA manane saMtuSTa karavA mATe jIvarakSA saMbaMdhI je pharamAna teNe bahAra paDayA hatA temane paNa khAsa ullekha karavAmAM Avyo che. navamI paMkitamAM vidyamAna rahelA pATha uparathI jaNAya che ke 681
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ prAcIna jainalekhasaMgraha. (272 ) [ vairATane lekha. naM. 378. rahelA e pramANe te ullekha akabara bAdazAhe varSa bharamAM badhA maLI 106 (gdharAta) divasa jIvahiMsA nahiM karavA mATe pharamAna karyuM hatuM. e 106 divasamAMthI 40 divasa te bAdazAhanA janmamAsa saMbaMdhI hatA ane 48 sAla bharanA badhA ravivAranA divase hatA. bAkI rahelA divasomAM jana dharmanA paryuSaNa parvanA divase (ke je bIjA aneka lekha pramANe 12 nI saMkhyAvALA hatA) vigere hatA. tenA pachI "vaIrATa nagara" ne ullekha karavAmAM AvyuM che. bAramI paMkitanA prAraMbhamAM lakhyA pramANe e vaIrATa nagaramAM tAMbA ane gerU AdinI aneka khANa hatI A kathanane abulaphajalanI AIna-e-akabarIne paNa Teke maLe che. temAM paNa bairATamAM tAMbAnI aneka khANo hovAnuM lakheluM che. zrIyuta bhAMDArakaranA lakhavA pramANe "A gAma tathA enI AsapAsanI jagyAo hajI sudhI dhAtunA kacarAthI DhaMkAelI che." A kathana pachI maMdira nirmAtAnI vaMzAvaLI ApI che je khaMDita thaI javAnA lIdhe pUrI jANI zakAtA nathI. paraMtu eTaluM spaSTa jaNAya che ke tenI jJAti zrImAlI ane getra rokANa hatuM. temaja tenA pUrvajemAM prathama prasiddha purUSa saM. nAhyA nAme thaze. hAlA pachInA eka be nAme jatAM rahyAM che je ghaNuM karIne tenI strI ane putranAM haze. cidamI paMktinI AdimAM eka delhI nAmanI strInuM nAma vaMcAya che. pachInI vaMzAvalI A pramANe che -tene putra saM. Isara-strI jhabaku; temane putra saM. ratanapAla-strI medAI temano putra saM. devadatta-strI dhakhU, temane saM. bhAramala thaye. A bhAramalane bAdazAhe kAMI ApyuM jene ullekha 13 mI paMkitanA naSTabhAgamAM karela hatuM. 14 mI paMkitanA prAraMbha pramANe jaNAya che ke ToDaramale tene sArA mAnapUrvaka ghaNA gAmane kArabhAra karanAra eka meTe adhikArI banAvyuM hatuM. te pachI, e saM. bhAramalane putra indrarAja ane tenA kuTuMbanAM nAma ApyAM che, je A pramANe che-- 682
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ tharAdanA khAna, % ] (23) avalokana saM. bhAramala-strI.... * zika, saM. ajayarAja saM. svAmIdAsa. (9ii e-japanI, imA) (spIrInAM 2 nagIna), strI ...kAM. sa, tuja. . cUhaDamalla saM. vimaladAsa saMjagajIvana, strI matAM, - saM. kacarA, AnA pachI (paM. 18 thI) jaNAvavAmAM Ave che ke-vaIrATa nagarane adhikAra bhogavatA IndrarAje pitAne ukata kuTuMba sAthe kalyANArya ghaNuM dhana kharcane IndravihAra urpha mahadayaprAsAda nAmanuM maMdira banAvyuM, jemAM mUlanAyaka tarIke vimalanAtha tIrthakaranI pratimA sthApita karI. e maMdiramAM bIjI paNa aneka pratimAo sthApana karavAmAM AvI. jemAMnI A mukhya hatI-pitAnA pitAnA nAmathI pASANamaya pArzvanAthanI mUti, khAsa potAnA nAmathI pittalamaya caMdraprabhanI mUrti ane bhAI ajyarAjanA nAmathI jhaSabhadevanI mUti, A pachI lekhamAM, pratiSThA karanAra AcArya hIravijasUrinuM varNana ApyuM che, jemAM e AcAryo pitAnA jIvanamAM je je vizeSa yA mahAna kAryo karyAM temane saMkSipta rIte ullekha kare che. e ullekhamAM akabara bAdazAha sAthenI mulAkAtanuM paNa sUcana che ja. 31 thI te 38 sudhInI paMktiomAM, e mahAna AcAryanA ziSya mahApAdhyAya kalyANavijayanI prasaMzA che ke jemanA hAthe A pratiSThA kArya karAvavAmAM AvyuM. chevaTe A prazasti banAvanAra paM. lAbhavijaya gaNi, lakhanAra pa. semakuzala gaNi ane bhaIrava putra masarapha bhagatuM mahavAla (je ghaNuM karIne ketaranAra haze) nuM nAma ApI lekha pUrNa karavAmAM AvyuM che, ( 35 683
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ prAcIna jainalekhasaMgraha. (2 ) [ dharATane lekha naM. 379 - hIravijyasUrinA jIvanavRttAMta saMbaMdhI lakhAelA prAyaH dareka graMthamAM vaIrATanA A IndrarAjanuM nAma tathA teNe karelA pratiSThA mahatsavane ullekha kare che. temAMthI prastutamAM upayukata jaNAtI hakIkata ahIM ApelI upayegI thaI paDaze. paMDita devavimalagaNi racita hRaumAnya marAkrAncanA avelekanathI jaNAya che ke ukata AcAryavaye akabara bAdazAhanI mulAkAta laI AgarAthI pAchA gujarAta tarapha AvatAM rastAmAM nAgAra (jodhapura rAjyamAM) cAturmAsa (saMvat 1643) rahyA. comAsuM utaryA bAda tyAMthI vihAra karIne pipADha nAmanA gAmamAM AvyA. tyAM vaIrATathI IndrarAjanA pradhAna-purUSe AvyA ane AcAryajIne vaIrATa AvIne IndrarAje navIna baMdhAvelA jinamaMdiranI pratiSThA karavA vijJapti karI. sUrie pite te vaIrATa AvavA nA kahI paraMtu pitAnA prabhAvika ziSya nAme mahopAdhyAya kalyANavijayajIne tyAM javAnI AjJA karI. te mujaba upAdhyAya pitAnA ziSya parivAra sAthe pipADhathI vihAra karI vaIrATa gayA ane tyAM indrarAjanA A maMdiranI pratiSThA karI. A pratiSThA mahatsava IndrarAje ghaNu ThAThapUvaka karyo. hAthI, gheDA, kapaDAM, ghareNAM, bhejana ane cAMdI sonAnA sikkAonAM dAna karI athajanenuM dAridraya dUra karyuM. ekaMdara A kAryamAM indrarAje 40 hajAra rUpiAne kharca kara 1 grAmAzvadvipatAmrakhAnyadhipatiH sAmantabadyo'jani zrImAlAnvayabhAramallatanayaH shriiindrraajstdaa| AhvAtuM sugurUnsvakIyasacivAstenAtha saMpreSitAH prAsAde nijakArite bhagavatAM mUrtipratiSThAkRte // 214-61 / 2-ratnasvarNasuvarNakopalamayAptA pratiSThAkSaNe hastyazvAMzukabhUSaNAzanamukhAnekaprakAraistadA / bhojeneva punargRhItavapuSA vizvArthidausthyacchide catvAriMzadanena rUpakasahasrANi vyayIcakrire // phIsamA; 4-262 ! 684
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ ~~~~~ ~ ~~~~-~ rAjagRhano lekha. naM. 280 ] (275) , avalokana ~ ~~~~~~ ~~~~~~~~~~~~~ hIravijyasUrinA paTTadhara AcArya vijyasenane paramabhakata khaMbhAta nivAsI kavi RSabhadAsa paNa "hIrasUrirAsamAM A prasaMga mATe upara pramANe ja varNana Ape che. mahepAdhyAya kalyANavijyanA ziSya jayavijaye saMvat 1655 mAM kalyANavijayarAsa racyo che (A vakhate kalyANavijaya vidyamAnaja hatA e dhyAnamAM rAkhavA lAyaka che), temAM paNa A pratiSThAkAyanI vistArathI nedha levAmAM AvI che. A prazastinI racanA karanAra pa. lAbhavijaya gaNi te kalyANavijaya upAdhyAyanA eka pramukha vidvAna ziSya hatA, ane suprasiddha jaina tArkika ane mahAna lekhaka yazevi upAdhyAyanA gurUpa. nyAyavijayanA gurU hatA.