Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ upAdhyAya 5danI mahattA | DaoN. ramaNalAla cI. zAha cauda pUrvanA sArarUpa paMcamaMgala mahAzvata skaMdha svarUpa navakAramaMtramAM paMca parameSTine namaskAra che. arihaMta, siddha, AcArya, upAdhyAya ane sAdhu e pAMca jagatanAM sarvotkRSTa maMgalamaya ArAdhya pado navakAramaMtramAM namo arihaMtANa ane namo siddhANaM e be padamAM arihaMta ane siddhane namaskAra che. arihaMta ane siddhamAM devatattva raheluM che. namo AyariyANaM, namo uvajhAyANaM ane namo loe savva sAhUNaM e traNa padamAM AcArya, upAdhyAya ane sAdhune namaskAra che. AcArya, upAdhyAya ane sAdhu e traNamAM gurutattva raheluM che. eso paMca namukkAro, savya pAvappaNAsaNo; maMgalANaM ca savyasiM, paDhamaM havaI maMgalam - cUlikAnAM A cAra padamAM dharmatattva raheluM che. deva, guru ane dharma - e traNe tattvamAM jyAM sudhI sAcI svAbhAvika zradhdhA na pragaTe tyAM sudhI samyakatvanI prApti na thAya. jyAM sudhI navakAramAM rasa-ruci na thAya tyAM sudhI jIva AdhyAtmika mArge bIjI game teTalI sAdhanA kare to paNa te bahu phaLadAyI na nIvaDe. eTalA mATe ja zAstrakAre namaskAra bRhata phaLa prakaraNamAM kahyuM che : suciraMpi tavo taviyaM, cinnaM caraNaM ca bahu paDhiyaM / jai tA na nammukAre raI, tao taM gayaM vihalaM // (ghaNAM lAMbA kALa sudhI tapazcaryA karI hoya, bahu sArI rIte cAritrane pALyuM hoya, vyutazAstrano bahu abhyAsa karyo hoya, paraMtu je navakAramaMtramAM rati na thaI hoya (AnaMda na Avato hoya) to te saghaLuM niSphaLa gayuM ema jANavuM.) navakAramaMtramAM AcArya, upAdhyAya ane sAdhu e traNene karelA namaskAramAM gurune namaskAra che. koIkane prazna thAya ke devane namaskAra karavAmAM arihaMta ane siddhane judA judA namaskAra karAya che, kAraNa ke devanAM e be spaSTa bhinna svarUpa che. paraMtu AcArya, upAdhyAya ane sAdhu traNene judA judA namaskAra karavAne badale e traNe mATe mAtra guru zabda prayojIne namaskAra na karAya ? deva, guru ane dharmanuM zaraNuM ApaNe laIe chIe tyAre cAra zaraNa judAM judAM bolIe chIe. cattAri zaraNaM... mAM arihaMta, siddha, sAdhu ane dharma e cAranuM zaraNuM laIe chIe. AcArya ane upAdhyAyanuM juduM zaraNa letA nathI. sAdhunA zaraNamAM temanuM zaraNa AvI jAya che. to pachI navakAramaMtramAM tema na karI zakAya ? 141 upAdhyAya-padanI mahattA
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ vastuta: AcArya, upAdhyAya ane sAdhu e traNe mukhyata ane prathamata: sAdhu ja che. eka apekSAe teo traNe samAna che. teo traNe mATe zramaNa zabda ja vaparAya che. jJAnAcAra, darzanAcAra, cAritrAcAra, tapAcAra ane vIryAcAra e paMcAcAranuM pAlana, pAMca mahAvratonuM tathA samiti ane guminuM pAlana, bAra prakAranuM tapa, dasa prakArano munidharma, pariSaha ane upasarganuM sahana karavuM AhAra, zA, veza ItyAdi bAbatomAM teo vacce koI bheda nathI. tema chatAM AdhyAtmika vikAsakramanI draSTie sAdhu ane AcArya vacce taratamatAnI aneka bhUmikAo rahelI che. navadIkSita sAdhuthI zarU karIne Adarza AcArya sudhIno vikAsakrama ArAdhakanA lakSamAM rahevo joIe. eTalA mATe ja AcArya, upAdhyAya ane sAdhune judA judA namaskAra karavAnI AvazyakatA che. koIkane kadAca prazna thAya ke to pachI AcArya ane sAdhune namaskAra karavAnI vAta yogya jaNAya che, paNa vacce upAdhyAyanA padanI zI AvazyakatA che? devatavamAM jema arihaMta ane sAdhu evA be vibhAga pADyA tema gurutatvamAM AcArya ane sAdhu evA be vibhAga zuM basa nathI? A praznano uttara e che ke jaina zAsananI paraMparA jo barAbara vyavasthita rIte calAvavI hoya to upAdhyAyanuM pada mAtra Avazyaka ja nahi, anivArya che. sAdhu ane AcArya vacce mAtra upAdhyAyanuM pada ja nahi, bIjA ghANAM pada UbhA karavAM hoya to karI zakAya. paraMtu temAM Adarza svarUpanuM staMbharUpa pada hoya to te ekamAtra upAdhyAyanuM ja che. tIrthaMkara paramAtmAe prabodhelA mokSamArganA jJAnane loko sudhI, ane vizeSapaNe sarvavirati sAdhu sudhI vyavasthita rIte pahoMcADavAnuM kArya upAdhyAya bhagavaMto ja karatA hoya che. vyavahAramAM upAdhyAya nAmadhArI badhA upAdhyAyo ekasarakhI koTInA na hoI zake, paraMtu jaina darzanamAM upAdhyAya bhagavaMtono je Adarza rajU karavAmAM Avyo che ane emanA je guNo darzAvavAmAM AvyA che te jotAM navakAramaMtramAM upAdhyAya-uvajhAya bhagavaMtane je namaskAra karavAmAM Ave che tenI yathArthatAnI sarvathA saghapratIti thayA vagara raheze nahi. zrutajJAnanA dhAraka upAdhyAya bhagavaMta na hoya to mokSamArga jhaDapathI lupta thaI jAya. eTalA mATe ja anAdi siddha navakAramaMtramAM namo uvajajhAyANa padanuM eTaluM ja mahattva raheluM che. upAdhyAya (ardhamAgadhImAM vijhAya) zabdanI vyAkhyA nIce pramANe jovA maLe che : upetya adhIyate'smAt / (jemanI pAse jaIne adhyayana karavAmAM Ave che te upAdhyAya.) upa-samIpe adhivasanAt zrutasya Ayo-lAbho bhavati yebhyaste upaadhyaayaaH| (jemanI pAse rahevAthI bhUtano Aya (lAbha) thAya che te upAdhyAya.) hemacaMdrAcArya abhidhAnaciMtAmaNimAM kahe che : upAdhyAyastu paatthkH| 142 zrI vijayAnaMdasUri svargArohaNa zatAbdI graMtha
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ (je bhaNAve, paThana karAve te upAdhyAya.) (jemanI pAse adhika vAra javAnuM thAya che te upAdhyAya.) smaryate sUtrato jinapravacanaM yebhyaste upAdhyAyaH / (jemanI pAse jinapravacananuM smaraNa tAjuM karavAmAM Ave che te upAdhyAya.) upAdhAnamupAdhiH sannidhistenopAdhinA upAdhau vA AyolAbhaH zrutasya yeSAmupAdhInAM vA vizeSaNAnAM prakramAcchobhanAnAmAyo-lAbho yebhyaste upAdhyAyAH / adhi-Adhikyena gamyate iti upAdhyAyaH / (jemanI upAdhi arthAt saMnidhithI zrutano Aya arthAt lAbha thAya che te upAdhyAya.) AdhinAM manaH pIDAnAmAyo lAbha: -AdhyAya: adhiyAM vA ( nakA: kutsArthatvAt) kubudhdhInAmAyo'dhyAyaH, durdhyAnaM vAdhyAya: upahataH AdhyAyaH vA yaiste upAdhyAyaH / (jeoe Adhi, kubudhdhi ane durdhyAnane upahana arthAt samApta karI dIdhuM che te upAdhyAya che.) AvazyakacUrNimAM kahyuM che : tamupetya ziSTA adhiyanta ityupAdhyAyaH / (jemanI pAse jaIne ziSya adhyayana kare che te upAdhyAya che.) AvazyakaniryuktimAM kahyuM che : uti uvaogakaraNe vatti a pAvaparivajjaNe hoI / jJatti a jhANassa kae utti a osakkaNA kamme // (jeo 3 eTale upayogapUrvaka, va eTale pApakarmanuM parivarjana karatAM karatAM, jJa eTale dhyAna dharIne, ya eTale karmamaLane dUra kare che te upAdhyAya che.) rAjavArtikamAM tathA sarvArtha sidhdhimAM upAdhyAyanI vyAkhyA ApatAM kahyuM che : vinayenopetya yasmAd vratazIlabhAvanAdhiSThAnAdAgamaM zrutAkhyamadhiyate ityupAdhyAya : / (jemanI pAse bhavyajano vinayapUrvaka jaIne zrutanuM adhyayana kare che evA vratazIla ane bhAvanAzALI mahAnubhAva upAdhyAya kahevAya che.) niyamasAramAM zrI kuMdakuMdAcArye upAdhyAya nAM lakSaNo darzAvatAM kahyuM che : che upAdhyAya-padanI mahattA rayaNattayasaMjuttA jiNakahiyapayatthadesayA sUrA / NikkhasvabhAvasahitA uvajjhAyA erisA hoti // 945 *
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ (ratnatrayathI saMyukta, jinakathita padArthono upadeza karavAmAM zUravIra tathA ni:kAMkSA bhAvavALA evA upAdhyAya hoya che.) digaMbara paraMparAnA dhavalA graMthamAM kahyuM che : (jeo cauda pUrvarUpI mahAsAgaramAM praveza karIne mokSamArgamAM sthita che tathA mokSanI bhAvanAvALA zIladharone (munione) upadeza Ape che evA munIzvaro te upAdhyAya che.) cosa - puvva-mahopahimagamma sivaritthio sivatthINaM / sIladhAraNaM vattA hoI muNIso uvajjhAyo // upAdhyAya bhagavaMtono mahimA keTalo badho che te zAstrAkAroe emanA gaNAvelA guNo uparathI samajAya che. paMcaparameSThinA kula 108 guNa gaNavAmAM Ave che. temAM arihaMtanA bAra, siddhanA ATha, AcAryanA chatrIsa, upAdhyAyanA pacIsa ane sAdhunA sattAvIsa guNa hoya che. upAdhyAya bhagavaMtanA pacIsa guNa nIce pramANe gaNAvavAmAM Ave che : 11 guNa : agiyAra aMgazAstra pote bhaNe ane gacchamAM bIjAone bhaNAve. 12 guNa : bAra upAMgazAstro pote bhaNe ane gacchamAM bIjAone bhaNAve. 1 caraNasittarI pote pALe ane paLAve. 1 karaNasittarI pote pALe ane paLAve. Ama, upAdhyAya bhagavaMtanA A pramANe je paccIsa guNa gaNAvavAmAM Ave che te savigata nIce pramANe che : agiyAra aMga sUtronAM nAma nIce pramANe che : (1) AcArAMga, (2) sUtrakRtAMga, (3) sthAnAMga, (4) samavAyAMga, (5) vivAha prajJami (bhagavatI TIkA), (6) jJAtAdharmakathA, (7) upAsakadazAMga, (8) aMtakRtadazAMga, (9) anuttaropapAtika, (10) praznavyAkaraNa, (11) vipAkasUtra. bAra upAMgasUtronAM nAma nIce pramANe che : (1) ovavAIya, (2) rAyapaseNiya, (3) jIvAjIvAbhigama, (4) paNavaNA, (5) sUrapaNatti, (6) jaMbUdIvapatti, (7) caMdapaNatti, (8) nirayAvaliyA, (9) kappavaDaMsiyA, (10) pulphiyA, (11) puppacUliyA, (12) hiMdasA. caraNa eTale cAritra, sittarI eTale sittera cAritrane lagatA sitera bola eTale caraNasittarI. sAdhu-bhagavaMtoe A sittera bola pALavAnA hoya che. emAM paNa e pALavAmAM jyAre samartha thAya tyAre teo upAdhyAyapadane pAtra bane che. 144 zrI vijayAnaMdasari svargArohaNa zatAbdI graMtha
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ caraNasittarI bola mATe nIce pramANe gAthA che : vayasamaNadhamma-saMjama - veyAvaccaM ca baMbhagutio / nANAitiaM tava kohaniggahAi caraNamevaM // (vrata, zramaNadharma, saMyama, vaiyAvacca, brahmacaryanI guptio, jJAnAditrika, tapa ane krodhAdino nigraha e caraNa che.) Ama, caraNasittarInA sittera bola nIce pramANe che : vrata (ahiMsAdi mahAvrata) zramaNadharma saMyama vaiyAvacca brahmacaryanI guptio (vADa) jJAnAditrika (jJAna, darzana, cAritra) tapa (cha bAhya + cha AvyaMtara) krodhAdino (cAra kaSAyono) nigraha kula prakAra 70 prakAra karaNa eTale kriyA. sittarI eTale sittera bola. karaNa sittarI vize nIcenI gAthAmAM kahevAyuM che : upAdhyAya-padanI mahattA prakAra 5prakAranAM 10prakArano 17 prakArano 10prakAranI 9 prakAranI 3 prakAranAM 12prakAranAM piMDa visohI samiI, bhAvaNa paDimA ya iMdianiroho / paDilehaNa guttIo abhiggahA ceva karaNaM tu // (piMDa vizuddhi, samiti, bhAvanA, pratimA, Indriyanirodha, pratilekhanA, gupti ane abhigraha e karaNa (kriyA) che.) karaNasittarInA sittera bola nIce pramANe che : piMDavizuddhi simita bhAvanA pratimA 4 4 5 12 12 prakAranI prakAranI prakAranI prakAranI 145
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ 0 Indriyanirodha 5 prakArano pratilekhanA 25 prakAranI gupti 3 prakAranI abhigraha 4 prakAranA 70 prakAra upAdhyAya bhagavaMtanA pacIsa guNa bIjI rIte paNa gaNAvavAmAM Ave che, jema ke agiyAra aMganA agiyAra guNa ane cauda pUrvanA cauda guNa ema agiyAra ane cauda maLIne pacIsa guNa. agiyAra aMganAM nAma joI gayA. cauda pUrvanAM nAma A pramANe che : (1) utpAda pUrva, (2) agrAyaNI pUrva, (3) vIryapravAda pUrva, (4) astipravAda pUrva, (5) jJAnapravAda pUrva, (6) satyapravAda pUrva, (7) AtmapravAda pUrva, (8) karmapravAda pUrva, (9) pratyAkhyAnapravAda pUrva, (10) vidyApravAda pUrva, (11) kalyANa pUrva, (12) prANAyu pUrva, (13) kriyAvizAla pUrva, (14) lokabiMdusAra pUrva zrI jJAnavimalasUrie "navakAra bhAsa' mAM upAdhyAya bhagavaMtanA pacIsa guNa A baMne rIte darzAvyA che. juo : aMga agyAra, cauda pUrva je, valI bhANI bhAgAve jehare; guNa paNavIsa alaMkya, dRSTivAda aratha geha re. athavA aMga IgyAra je valI, tehanA bAra upAMga re; caraNakaraNanI sittarI, je dhAre ApaNaI aMga re. upAdhyAya mahArAjanA pacIsa guNamAM agiyAra aMga, bAra upAMga tathA naMdIsUtra ane anuyogasUtra e be maLIne pacIsa guNa paNa gaNAvAya che. vaLI, upAdhyAyanA pacIsa guNa nIce pramANe paNa gaNAvavAmAM Ave che : bArasaMga viubudhdhA karaNa caraNa juo| panbhavaNA joga niggo uvajjhAya guNaM vNde|| (bAra aMganA jANakAra, karaNasittarI ane caraNasittarInA guNothI yukata, prabhAvanA tathA yogathI yukata evA upAdhyAyanA guNone vaMdana karuM chuM.). bAra aMganA bAra guNa, eka guNa karaNasittarIne, eka guNa caraNacittarIno, ATha prakAranI prabhAvanAnA ATha guNa tathA mana, vacana ane kAyA e traNanA yoganA traNa guNa ema maLIne upAdhyAyanA pacIsa guNo gaNAvavAmAM Ave che. 146 zrI vijayAnaMdasUri svargArohaNa zatAbdI graMtha
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ jema AcArya bhagavaMtanA chatrIsa guNa chatrIsa judI judI rIte gaNAvavAmAM Ave che tema upAdhyAya bhagavaMtanA pacIsa guNa pacIsa judI judI rIte gaNAvavAmAM Ave che. zrI jJAnavimalasUri navakAra bhAsamAM kahe che : paMcavIsa pacavIsI guNataNI, je bhAkhI pravacanamAMhi re; muktAphala mAlA pari, dIpe jasa aMgi uchAhI re. upAdhyAya zrI yazovijayajI paNa navapadanI pUjA mAM A pacIsa pacIsano nirdeza karatAM kahe che dhare paMcane varga vargita guNaughA' ahIM emaNe gaNitazAstrInA pAribhASika zabdo vAparyA che. pAMcano varga eTale 5 x 5 = 25. vargane pharI vargita karavAmAM Ave eTale 25 x 25 = 625 thAya. upAdhyAya bhagavaMta eTalA guNono dhAraNa karanAra hoya che. Ama zAstrakAroe upAdhyAya bhagavaMtanA 25 X 25 eTale kula 625 guNa batAvyA che. alabatta, AmAM agiyAra aMga, caraNasittarI, karaNasittarI vagere guNo ekAdhika vAra Ave che eTale kula 6ra5 guNa karatAM thoDA ochA guNa thAya, to bIjI bAju caraNasittarI ane karaNasittarInA sittera sittera guNane eka eka guNa tarIke batAvAmAM AvyA che tene badale tenA peTAbhedone svataMtra guNa tarIke oLakhavAmAM Ave to A saMkhyA ghaNI vadhI jAya. saMskRta zabda upAdhyAya uparathI ardhamAgadhI-prAkRtamAM vijhAya zabda Avyo che. adhyApana karAvanAra te upAdhyAya e arthamAM bhAratIya bhASAomAM upAdhyAya uparathI upAdhya, pALe, ojhA, jhA, jevA zabdo pracalita thayA che. paraMtu paMcaparameSThimAM upAdhyAyanuM pada viziSTa prakAranuM che. upAdhyAya zrI yazovijayajIe paMcaparameSThi gItA mAM upAdhyAyanA judA judA paryAyo nIce pramANe ApyA che : upAdhyAya, varavAcaka, pAThaka, sAdhaka, siddha, karaga, jharaga, adhyApaka, kRtakarmA, kRtavRddhA; zikSaka, dIkSaka, thavira, tharaMtana, ratnavizAla, mohajyA, pArichaka, jitaparizrama, vRtamAla. sAdhArI, vidita-padavibhAga, kuttiyAvaNa, vigata parAga; apramAdI, sadA nirvivAdI, ayAnaMda, AtamapramAdI. A uparAMta paMDita, paMnyAsa, gaNi, gaNacitaMka, pravartaka vagere zabdo paNa prayojAya che. alabatta, temAM kriyA kartavyAdinI dRSTie keTaloka pAribhASika bheda rahelo che. upAdhyAya-padanI mahattA 147
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ upAdhyAya bhagavaMtanAM lakSaNo darzAvatAM, vizeSAvazyaka bhASyamAM nIcenI gAthAomAM kahyuM che : nAma ThavaNA davie bhAve cauvviho uvjjhaayo| davve loIvasippA dhamme taha anntitthiiyaa| (nAma upAdhyAya, sthApanA upAdhyAya, dravya upAdhyAya ane bhAva upAdhyAya ema cAra prakAre upAdhyAya kahyA che. laukika zilpAdino upadeza karanAra tathA potAnA dharmano upadeza karanAra anya tIrthio (anyadarzanIo) te dravya upAdhyAya kahevAya che.) vArasaMgo jiNakkakhANe sajjhAyo kahiu~ buhe| jamhA taM uvaisaMti uvajjhAyA neNa vuccaMti / / (dvAdazAMgarUpa svAdhyAya jinezvara bhagavAne kahyo che. eno svAdhyAya ziSyone upadeze che tethI teo (bhAva) upAdhyAya kahevAya che.) utti uvaogakaraNe jhatti ya jjhANasma hoI nidese| eeNa hoi ujjhA jeso acNo vi pajjAo / (3 zabda upayoga karavAnA arthamAM tathA phI zabda dhyAnanA nirdezamAM che. eTale 3nsa zabdano artha upayogapUrvaka dhyAna karanAra evo thAya che. upAdhyAya zabdanA AvA paNa bIjA paryAya che.) uvagamya jao'hoyaI jaM covgymjjhyaaviti| jaM covAyajjhAyA hiyassa to te uvjjhaayaa| (jenI pAse jaIne bhaNAya athavA je potAnI pAse AvelAne bhaNAve, tema ja je hitano upAya ciMtavanAra hoya tene upAdhyAya kahevAmAM Ave che.) AyAradesaNAo AyAriyA, vinnynnaaduvjjhaayaa| attha padAyagA vA guravo suttssuvjjhaayaa| (AcArano upadeza karavAthI AcArya ane anyane bhaNAvavAthI upAdhyAya kahevAya. vaLI, arthapradAyaka te bhagavaMta AcArya ane sUtrapradAyaka te upAdhyAya kahevAya.) paMcAdhyAyI mAM upAdhyAyanAM lakSaNo batAvatAM kahyuM che : upAdhyAyAH samAdhIyAn vAdI syAdvAdakovidaH / vAgmI vAgbrahmasarvajJaH siddhaantaagmpaargH| kavirjatyagrasUtrANAM zabdAthaiH sidhdhasAdhanAt / gamako'rthasya mAdhurye dhuryo vaktRtvavartmanAm / 148 zrI vijayAnaMdasUri svargArohaNa zatAbdI graMtha
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ upAdhyAyatvamityatra zrutAbhyAso'sti kaarnnm| yadadhyeti svayaM cApi ziSyAnadhyApayed guruH| zeSastatra vratAdInAM sarva sAdhAraNo vidhiH| (upAdhyAya zaMkAnuM samAdhAna karavAvALA, vAdI, syAdvAdamAM nipuNa, suvikatA, vAr brahma, sarvajJa eTale ke zAstrasidhdhAMta ane AgamonA pAragAmI, zabda ane artha dvArA vArtika tathA sUtrone siddha karavAvALA hovAthI kavi, arthamAM madhuratA ANanAra, vakatRtvanA mArganA agraNI hoya che. upAdhyAyanA padamAM dhRtAbhyAsa mukhya kAraNabhUta hoya che, kAraNa ke teo svayaM adhyayana karatA hoya che ane ziSyone adhyayana karAvanAra guru arthAt upAdhyAya hoya che. upAdhyAyamAM taduparAMta vratAdinA pAlanamAM munionA jevI ja sarvasAdhAraNa vidhi hoya che.) zrI padmavijayajI mahArAje nIcenI kaDImAM upAdhyAyanA vinaya guNano mahimA gAya che. mAragadarzaka avinAzIpaNuM AcAra vinaya saMkete jI, sahAyapaNuM dharatAM sAdhu jI namIe ehi ja hete jI. upAdhyAya mahArAjanA 625 guNamAM vinayano guNa anivAryapaNe samAviSTa hoya ja. tema chatAM vinaya guNa upara sakAraNa bhAra mUkavAmAM Ave che. emano vinaya guNa emanA guru bhagavaMta pratyeno che. e guNa emanA vyavahAra-vartanamAM divasa rAta spaSTapaNe nItarato anyane jaNAya che. ethI ja emanI pAse svAdhyAya karanAra muniomAM potAnA vAcanAdAtAno guNa svAbhAvika rIte ja keLavAya che. teo vinIta bane che. muni svAdhyAya kare ane chatAM emanAmAM jo vinaya guNa sahajapaNe na pragaTe to emanA svAdhyAyanuM bahu phaLa na rahe. vyavahAramAM kahevAya che ke je vaDIlone mAna nathI Apato te bIjAonuM mAna bahu pAmI zakato nathI. lazkarI jIvanamAM kahevAya che ke Only those who respect their seniors can command respect from their juniors. Avazyaka niryukitanI 903mI gAthAmAM viyayA zabda prayojAyelo che. eno artha thayo vinayanathI. vinayana eTale sArI rIte dorI javuM, sArI rIte bhaNAvavuM, sArI rIte bIjAmAM saMkrAnta karavuM, bIjAmAM savizeSa pratyAropaNa karavuM. upAdhyAya mahArAja sAdhuone svAdhyAya karAvIne temanAmAM jJAnanuM vinayana kare che. abhayadevasUrie bhagavatIsUtranI TIkAmAM A vinayana dvArA bhavya jIvo upara upAdhyAya mahArAjanA upakAranuM mahattva darzAvyuM che. namasyatA caiSAM susaMpradAyAt jinavacanAdhyApanato vinayanena bhvyaanaamupkaaritvaaditi| upAdhyAya mahArAjanA A vinaya ane vinayana e be guNone keTalAka eka samaje che. jo ke e baMne guNo paraspara gADha rIte saMkaLAyelA che, to paNa te baMnenA bhinna viziSTa spaSTa artha che. upAdhyAya-padanI mahattA 149
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ AcArya, upAdhyAya ane sAdhu e traNa padamAM vikAsa kramanI dRSTie sAdhu ane upAdhyAya vacce aMtara che teTaluM aMtara upAdhyAya ane AcArya vacce nathI. gacchavyavasthAnI dRSTie AcAryanuM sthAna caDiyAtuM che tema chatAM AcArya ane upAdhyAya ghaNI badhI daSTie samAna hoya che. keTalIka vAra keTalAka gacchamAM AcArya mAtra eka ja hoya che ane upAdhyAya eka karatAM vadhu hoya che. eTale AcAryanA padane pAtra hovA chatAM keyalAka upAdhyAya jIvana paryaMta upAdhyAya ja rahe che. upAdhyAya zrI yazovijayajI zrI paMcaparameSTi gItA mAM upAdhyAya bhagavaMta AcArya bhagavaMta samAna ja che te darzAvatAM kahe che : 'sUtra bhaNIe sakhara jeha pAse te upAdhyAya, je artha bhASe teha AcArya e bheda lahIe, doImAM adhika aMtara na kahIe.' jeha AcArya pada yogya dhIra, suguruguNa gAjatA ati gaMbhIra; zrIpAla rAsanA cothA khaMDamAM rAjA ane rAjakuMvara (yuvarAja)nuM rUpaka prayojIne gaccha-vyavasthAnI dRSTie upAdhyAyanA kAryano mahimA darzAvatAM kahevAmAM AvyuM che : rAjakuMvara sarIkhA gaNaciMtaka AcArija pada joga; je uvajjhAya sadA te namatAM, nAve bhava bhaya roga. rAjakuMvara jevI rIte rAjAnI anupasthitimAM rAjAnI javAbadArI vahana kare che tema AcArya bhagavaMtanI anupasthitimAM AcAryanuM pada pAmavAne yogya evA upAdhyAya bhagavaMta gaNanI-gacchanI ciMtA karatA hoya che. evA upAdhyAya bhagavaMtane namaskAra karatAM bhavano bhaya ke bhayarUpI roga Avato nathI. 150 zrI jJAnavimalasUrie paNa navakAra bhAsanA cothA padamAM upAdhyAyane yuvarAja tarIke oLakhAvatAM kahyuM che : cothe pade uvajjhAyanuM, guNavaMtanuM dharo dhyAna re, juvarAjA sama te kahyA, padisUrine sUri samAna re, je sUri samAna vyAkhyAna kari, paNi navi dhare abhimAna re valI sUtrArthano pATha daI, bhavi jIvane sAvadhAna re. digaMbara paraMparAnA dhavalA graMthamAM paNa kahyuM che zrI vijayAnaMdasari svargArohaNa zatAbdI graMtha
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ caturdazavidyAsthAnavyAkhyAtAra : upAdhyAyA: tAtkAlika pravacanavyAkhyAtAro vA AcAryasyoktA zeSa lakSaNa samanvitA: sNgrhaanugrhaadigunnhiinaaH| cauda vidyAsthAno viSe vyAkhyAna karavAvALA upAdhyAya hoya che, athavA tAtkAlika pravacano (zAstro) vize vyAkhyAna karavAvALA upAdhyAya hoya che. teo saMgraha, anugraha vagere guNo sivAya AcAryanA badhA ja guNothI yukta hoya che. upAdhyAya mahArAja zrutajJAnanA pAragAmI hoya ane te ja pramANe temanuM utkRSTa saMyamamaya jIvana hoya to teo avazya vadhumAM vadhu trIje bhave mokSagati prApta kare. je upAdhyAya mahArAja A ja pramANe guNo dharAvIne pachI samayAnusAra AcAryanI padavI prApta kare ane AcAryano guNa dharAve teo paNa avazya vadhumAM vadhu trIje bhave mokSagati pAme. upAdhyAyajI zrI yazovijayajI zrIpAla rAsa mAM lakhe che. artha sUtrane dAna vibhAge, AcAra ja uvajajhAya bhava traNya lahe je zivasaMpada, namite supasAya. (potAnA ziSyone zAstronA artha ane sUtranA dAna karavAnA vibhAgathI anukame AcArya ane upAdhyAya vaccenuM aMtara che. upAdhyAya sUtra bhaNAve che ane AcArya tenA gUDhArtha samajAve che. AcArya ane upAdhyAya potapotAnAM pada anusAra traNa bhavamAM zivasaMpadamokSa saMpatti meLavanAra che. teone prasantApUrvaka namaskAra karIne temanI kRpAprasAda meLavo.) upAdhyAya zrI yazovijayajI paMcaparameSThi gItA mAM paNa A vAtano nirdeza karatAM lakhe che saMgraha karata upagraha nija viSaye ziva jAya, bhava trIje utkarSathI, AcAraja uvajhAya, eha vacana IhAM bhAkhyo, bhagavaIvRtti leI, eka ja dharmi nizcaya, vyavahAre doI bheI. upAdhyAyajI zrI yazovijayajIe ahIM bhagavatIsUtranI vRttino AdhAra Apyo che ane upAdhyAya tathA AcAryamAM vyavahAradaSTithI bheda che, nizcayadaSTithI to teo baMne eka ja che evuM spaSTa pratipAdana karyuM che. upAdhyAya bhagavaMto zAstronA adhyayana ane adhyApananA kAryamAM savizeSapaNe, kartavyarUpe magna rahetA hovA chatAM temanI vrata-tapAdi kriyAomAM jarA paNa nyUnatA AvatI nathI. teo potAnA ziSyone, anya munione vAcA ApavA uparAMta kriyAonAM rahasya paNa samajAvatA hoya che ane adhyayana karatAM karatAM munio kriyAnI bAbatamAM pramAdI na bane te tarapha pANa pUratuM lakSa ApatA hoya upAdhyAya-padanI mADanA 151
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ che. upAdhyAya bhagavaMta sAdhumAMthI upAdhyAya thayA hoya che eTale sAdhu tarIkenA temanAM vrata-tapAdi cAlu ja hoya che ane sAdhunA sattAvIsa guNothI to teo yukata hoya ja che. potAnA paMcAcAranA vizuddha pAlana dvArA teoe vAcanA letA munio samakSa eka anukaraNI udAharaNa pUruM pADavAnuM hoya che. upAdhyAya mahArAja bAhya badhI kriyAo upayogapUrvaka karatA hovA chatAM ane potAnA gacchamAM sAraNAdika kartavya karatA hovA chatAM temanuM citta satata dhyAnamAM rahetuM hoya che. teo AgamonA mukhyArtha uparAMta akSara, pada, vAya, vAyasamUhano zo tAtparyArtha che, tathA temAM kevAM kevAM raho gUMthI levAmAM AvyAM che tenuM manana-ciMtana karatA rahetA hoya che. temanuM bhAvaciMtana maulika avagAhanarUpa, anuprekSArUpa hoya che. temano rasano viSaya jinezvarakathita padArthonAM rahasyone pAmavAno hoya che. ethI ja teo Atmamagna hoya che arthAt AtmArUpI gharamAM ramaNa karatA hoya che. kahyuM che sAraNAdika gacchamAMhi karatAM, paNa ramatAM nija ghara ho, raMgIle jI urA tuM to pAThaka pada mana dhara ho. zrI pAla rAsamAM paNa kahyuM che tapa sajhAye rata sadA, dvAdaza aMganA dhyAtA re, upAdhyAya te AtamA, jaga baMdhava, jaga bhrAtA re. upAdhyAya bhagavaMta divasa-rAta anya kriyAo karatA hovA chatAM ane samudAyanAM anya vyavahAranAM kAryo emANe karavAnAM hoya to paNa emanuM citta to vyutazAstranA tamAma padArthomAM satata ramatuM hoya che. emane mATe upamA ApavAmAM Ave che ke, jema jala vinA mAchalI taraphaDe tema vyutazAstra vinA upAdhyAya mahArAjane cena na paDe. zAstronA adhyayana ke adhyApanano temane kayAreya thAka na lAge. vastRta adhyayana-adhyApananI vAta Ave tyAM teo utsAhamAM AvI jAya. adhyApananA kAryane temane kayAreya bojo na lAge. divasarAta kyAreya koI paNa ziSya ke anya koI gRhastha zaMkAsamAdhAna mATe Ave tyAre teo avazya tatpara ja hoya. e kAryamAM teo kyAreya utAvaLa na kare te veTha na utAre. pUrI dhIraja, khaMta, zAnti ane samabhAvathI tathA eTalA ja utsAhathI teo padArthane, tatvane, siddhAMtane samajAve. kyAreka pUchanAra vyakti gusso kare, AvezamAM AvIne khoTI khoTI dalIla kare to paNa upAdhyAya mahArAja eTalA ja samabhAvathI ane kSamAbhAvathI, jarUra paDe to madhyastha ke karuNAbhAvathI tene samajAve. teo pote kayAreya roSe na bharAya ke uttara ApavAnuM roSapUrvaka na TALe. alabatta, teo pAtra joIne kare, tenI grahaNazakita ane smaraNazakita ekasarakhI na hoya eTale je jIva je dazAmAM hoya tyAMthI tene UMce caDhAvavAnI dRSTithI pUrA sadbhAvapUrvaka teo adhyayana karAve. mAsatusa muninuM daSTAMta jANItuM che. munine kazuM AvaDatuM nahotuM ane kazuM ja yAda rahetuM nahotuM. temanA 152 zrI vijayAnaMdasUri svargArohaNa zatAbdI graMtha ?
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ tevA prakAranAM jJAnAvaraNIya karmono udaya jANIne upAdhyAya mahArAja temane rAgadveSa na karavA mATe eka ja vAkya bhArapUrvaka yAda rAkhavAnuM, gokhavAnuM zikhavADe che 'mA tuSa mA ruSa.' munine A vAkya paNa pUruM yAda rahetuM nathI ane teo mAsatusa gokhe che, paNa upAdhyAya mahArAjanI zikhAmaNa pramANe atyaMta bhAvapUrvaka gokhe che. bIjAo emanI ajJAna dazAnI hAMsI kare che, paNa muni to guru mahArAjanI zikhAmaNa yAda rAkhIne, potanAmAM ja magna banIne evI UMcI bhAvapariNatie pahoMce che ke emane kevaLajJAna thAya che. Ama, upAdhyAya mahArAja pAtrAnusAra adhyayana karAvIne yogya jIvane kevaLajJAna sudhI pahoMcADI zake che. zrutazAstranuM adhyayana ane adhyApana e upAdhyAya mahArAjanA kartavyarUpa che. eTalA mATe potAnuM adhyayana karavAmAM ane ziSyone adhyayana karAvavAmAM teo jo pramAda seve athavA mana vagara, kaMTALA ke udvega sAthe teo adhyayana karAve to temane doSa lAge che ane tenuM temaNe prAyazcitta levuM paDe che. upAdhyAya mahArAjano Adarza to e che ke emanI pAse adhyayana karavA AvanArane paNa thAka na lAge, paNa temanA adhyayanamAM rasa, ruci ane vega vadhe. ziSya taraphathI AdarabhAva, pUjyabhAva naisargika rIte pAmavo e sahelI vAta nathI. jJAnadAnanI sAthe sAthe apAra vAtsalyabhAva hoya to ja e pramANe banI zake. upAdhyAya mahArAja ziSyonA zraddheya guru bhagavaMta hovA joIe. AvA upAdhyAya mahArAja mUrkha ziSyane paNa jJAnI banAvI de. teo paththaramAM paNa pallava pragaTAvI zake. upAdhyAya zrI yazovijayajI zrIpALa rAsamAM lakhe che mUrakha ziSya nipAI je prabhu, pahANane pallava ANe te uvajjhAya sakalajana pUjita, sUtra aratha savi jANe jaina zAsananI paraMparAmAM ziSyone vAcanA ApI utsAhita karavAmAM kizora vayanA zrI vajrasvAmInuM udAharaNa advitIya che. emanI pAse vAcanA lenAra sAdhuo emanA karatAM umaramAM ghaNA moTA hatA. keTalAka alpabuddhinA ke maMdabuddhinA hatA. teone paNa vajasvAmI pAse vAcanA letAM badhuM AvaDI jatuM. keTalAka ziSyone dhAryA karatAM ghaNA ochA samayamAM samajAI jatuM ane yAda rahI jatuM. vajrasvAmI pAse adhyayana karAvavAnI eka viziSTa labdhi hatI. Ama upAdhyAya padano mahimA ghaNo moTo che. upAdhyAya-padanA namaskAranuM, jApa ane dhyAnanuM mahattva zAstrakAro e supere samajAvyuM che : zrI bhadrabAhusvAmI Avazyaka niryuktimAM upAdhyAya bhagavaMtane namaskAra karavAno mahimA samajAvatAM kahe che upAdhyAya-padanI mahattA 153
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ uvajjhAyanamukkAro jIvaM moeI bhvshssaao| bhAveNa kIramANo hoI puNo bohilaabhaae| uvajjhAyanamukkAro dhannANaM bhavakkhayaM kunnNtaannN| hiyaaM aNummuyaM to visottiyAvArao hoii|| uvajjhAyanamukkAro esa khalu vannio mhtthotti| jo maraNammi uvagge abhikkhaNaM kIraI bhuso|| uvajjhAyanamukkAro svypaavppnnaasnno| maMgalANaM ca savvesiM paDhama havaI maMgalaM / / (1) upAdhyAya bhagavaMtane namaskAra karelo namaskAra jIvane hajAro bhavathI mukta karAve che. vaLI bhAvapUrvaka karAto namaskAra to bodhilAbhane mATe thAya che. (2) upAdhyAya bhagavaMtane karelo namaskAra dhanya mANasone mATe bhavakSaya karanAro thAya che tathA hRdayamAM anusmaraNa karAto namaskAra apadhyAnane nivAranAro thAya che. (3) upAdhyAya bhagavaMtane karAto namaskAra mahAna arthavALo hoya che evuM varNavavAmAM Ave che tathA mRtyu pAse AvyuM hoya tyAre te namaskAra bahu vAra karAya che. (4) upAdhyAya bhagavaMtane karAyelo namaskAra sarva pApano vinAza karanAra che ane sarva maMgalomAM prathama maMgala che. zrI pAla rAsanA cothA khaMDamAM upAdhyAya bhagavaMta vize vaLI kahevAyuM che bAvanA caMdana sama rasavayoge, ahita tApa saviTALe, te uvajhAya namIje je valI, jinazAsana ajuAle re. ( jeo bAvanAcaMdananA rasa jevAM potAnAM zItaLa rasavacano vaDe lokonA ahitarUpI saghaLA tApane TALe che tathA jeo jinazAsanane ajavALe che tevA upAdhyAya bhagavaMtane bhAvapUrvaka namaskAra karo.) upAdhyAya zrI yazovijayajI mahArAja navapadanI pUjA mAM upAdhyAyapadanI pUjAmAM ratnazekharasUrie siri sirivAla kahA mAM lakhelI gAthA AdyakAvya tarIke nIce pramANe Ape che suttatthavitthAraNatapparANaM, namo namo vaaygkuNjraannN| gaNassa sAdhAraNa sArayANaM savvakkhaNA vajjiyamaMtharANaM // sUtrArthano vistAra karavAmAM tatpara ane vAcakamAM kuMjara (hAthI) samAna upAdhyAya mahArAjane namaskAra karavAnuM kahevAmAM AvyuM che. upAdhyAya mahArAja sUtra ane tenA arthanA vistAra karIne 154 zrI vijayAnaMdasUri svargArohaNa zatAbdI graMtha
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ samajAve che. vaLI teo dvArA sUtrArthanI paraMparA vistaratI cAle che. upAdhyAya mahArAja sUtrono artha sAmAnyathI samajAve che ane AcArya bhagavaMta vizeSathI artha samajAve che arthAt jyAM jyAM avakAza hoya tyAM tyAM tenAM gUDha rahasyo prakAze che. paMcaparameSThi namaskAra ane sAdhanAmAM paMnyAsa zrI bhadraMkaravijayajI gaNivara lakhe che, zrI upAdhyAya bhagavaMtano namaskAra kevI rIte bhAvanamaskAra bane che te joIe zabda, rUpa ane gaMdha e jema anukrame zrota, cakSu ane ghANanA viSayo che, tema rasa ane sparza anukrame rasanendriya ane sparzendriyanA viSayo che ane tenuM AkarSaNa jIvane anAdinuM che. te TALavAnA upAya tarIke ane te dvArA upAdhyAyanA namaskArane bhAvanamaskAra banAvavA mATe zrI upAdhyAya bhagavaMtono svAdhyAya ane tethI utpanna thato eka prakArano rasa te baMnenuM prANidhAna Avazyaka che. dvAdazAMgIrUpa pravacanano svAdhyAya niraMtara karavo ane anyane karAvavo e zrI upAdhyAya bhagavaMtanuM sarvazreSTha kartavya che.. e svAdhyAyano rasa atIndriya tRptine Ape che, ke je tRpti sayukta bhojanano niraMtara svAda karanArane paNa kadI thatI nathI ... zrutajJAnanA abhyAsathI zrI upAdhyAya bhagavaMtone thatI tRpti te anAdiviSayanI atRptine zamAvanArI che ane atIndriya tRptinA nirupama AnaMdane ApanArI che. ratnazekhasUrinI gAthAne anusarI upAdhyAya zrI yazovijayajI kahe che dvAdaza aMga sajjhAya kare je, pAraga dhAraka tAsa, sUtra aratha vistAra rasika te, namo uvajjhAya ullAsa. vaLI teo upAdhyAyapadano mahimA samajAvatAM kahe che nAma aneka viveka, vizArada pArada puNya, paramezvara-AjJAta, guNa suvizuddha agaNya, namIe zAsana-bhAsana, patitapAvana uvajjhAya, nAma japatAM jehanuM, nava vidhi maMgala thAya. paMnyAsa zrI bhadraMkaravijayajI mahArAja A viSe kahe che, uvajjhAya zabda paNa upayogakaraNamAM tathA dhyAnanA nirdezamAM vaparAyelo che. arthAt zrI upAdhyAya bhagavaMto sadA upayogI ane niraMtara dhyAnI hoya che. zrI ratnazekharasUrie zrIpALarAjAnI kathA 'sirisirivAla kahA' mAM upAdhyAyapadanuM dhyAna dharavAnuM kahyuM che upAdhyAya-padanI mahattA gaNatittIsu niutte suttatthajjhAvaNaMmi ujjute / sajjAe lINamaNe sammaM jhAeha ujjhAe / 155
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ gaNa (ga7-dharmasaMgha) nI tRpti (sArasaMbhALa) mAM niyukata (gacchanI sArAvArAgAdi karavAnA adhikArathI yukata), sUtra tathA arthanuM adhyayana karAvavAmAM tatpara ane svAdhyAyamAM lIna manavALA zrI upAdhyAya bhagavaMtanuM samyaka prakAre dhyAna karo. siri sirivAla kahA mAM nIcenI gAthAomAM paNa upAdhyAyapadanA dhyAnanuM mahattva samajAvatAM kahyuM che : je bArasaMghasajajhAya pAragA dhAragA tayatthANaM / tadubhaya vitthArarayA te haM jhAemi ujjhaae|| annANavahi vihurANa pANiNaM sua rasAyaNaM sAraM / je diti mahAvijA tehaM jhAemi ujjhaae|| mohAdi dachanaThThappa nANa jIvANa ceyaNaM diti| je kevi nariMdA Iva te haM jhAemi ujjhaae| zrI ratnazekharasUri upAdhyAya bhagavaMta mATe vaLI lakhe che : sUttattha saMvegamayaM sueNaM, saMnIrakhIrAgaya vissuennN| tamhA hu te uvajjhAyarAye, jhAeha niccaM pikyppsaae| (sArA zuddha jala samAna sUtramaya, khIra samAna arthamaya ane amRta samAna saMvegamaya evA prasiddha zrutajJAna vaDe je upAdhyAyarUpI rAjA kRpAprasAda ApI bhavyAtmAne prasanna kare che temanuM haMmezAM dhyAna karaze.) mRta eTale AgamasUtro. e sUtro zabdamaya che, tema ja arthamaya che. emAM nirUpAyelA padArthanA bodha saMvega janmAve evo che. AvA zrutajJAnane dAtA upAdhyAya mahArAja potAnA ziSyonA cittane vizuddha banAvI enI puSTi kare che. Avo kRpAprasAda varasAvanAra upAdhyAya mahArAjanuM haMmezAM dhyAna dharavuM joIe. emanuM evuM dhyAna dharavAthI emanA guNo potAnAmAM Ave. upAdhyAya zrI yazovijayajI zrI paMcaparameSThi gItAmAM upAdhyAya bhagavaMtanA dhyAnathI thatA AdhyAtmika ane laukika lAbha varNavatAM lakhe che nitya uvajajhAyanuM dhyAna dharatAM, pAmIe sukha nija citta gamatAM, hadaya durlona vyaMtara na bAdhe, koI virUo na vayarI virAdhe. 156 zrI vijayAnaMdasUri svargArohaNa zatAbdI graMtha
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ navapadanI ArAdhanAmAM eTale paMcaparameSThinI tathA darzana, jJAna, cAritra ane tapanI ArAdhanAmAM zAstrakAroe bhinna bhinna raMganI saMkalanAne ghaNuM ja mahattva ApyuM che. paMcaparameSThimAM arihaMta padano zveta, siddha padano lAla, AcArya padano pIta (pILo), upAdhyAya padano nIlo (lIlo) tathA sAdhu padano zyAma raMga che. darzana, jJAna, cAritra ane tapa e darekano zveta raMga che. A varNonI saMkalanA vizeSata dhyAtA-dhyAnanI daSTie karavAmAM AvI che ane temAM viziSTa prayojana raheluM che. sAmAnya anubhavanI e vAta che ke AMkha baMdha karIne koI paNa eka padArthanuM dhyAna dharIe to AMkha baMdha thatAM ja zyAma varNa dekhAya che, pachI dhIme dhIme nIlo varNa, pachI pILo varNa ane pachI zveta varNa dekhAya che. dhyAnamAM bahu sthira thatAM bAlasUrya jevo, tejanA goLA jevA lAla varNa dekhAya che. paMcaparameSThimAM chelluM pada sAdhunuM che. tyAMthI jIve uttarottara caDhatAM caDhatAM siddha dazA sudhI pahoMcavAnuM che. eTalA mATe raMgano krama e pramANe ApavAmAM Avyo che. darzana, jJAna, cAritra ane tapa e AtmAnA ja guNo hovAthI teno zveta varNa rAkhavAmAM Avyo che. upAdhyAyapadano raMga nIlo che. vIjaLInA be tAra aDatAM temAMthI jharatA taNakhAno jevo bhUrI jhAMyavALo lIloraMga hoya che tevA raMgathI mAMDIne ghAsanA lIlA raMga jevA lIlA raMga sudhInA raMga hoya che. nIlamaNinI prabhA paNa zItaLa, nayanaramya ane manohara hoya che. udyAnanI hariyALI vanarAji pote prasanna hoya che ane jonArane paNa prasanna karI de che. hariyALAM vRkSo potAnA Azraye AvanArano zrama harI le che ane temane zItaLatA, prasannatA arpe che. tevI rIte upAdhyAya bhagavaMta pote haMmezAM upazAMta ane prasanna hoya che tathA emanA sAnnidhyamAM AvanArane teo zAMta ane prasanna karI detA hoya che. upAdhyAya bhagavaMta pAse bhavano bhaya ane thAka Utare che, zaMkAnuM samAdhAna thAya che ane te thatAM prasannatA anubhavAya che. maMtrazAstramAM aMtarAyo, upadravo ke azivanA nivAraNa mATe nIla (lIlA raMga)nuM dhyAna dharavAnuM vidhAna che. upAdhyAya bhagavaMta jJAnanA AvaraNane ke aMtarAyane dUra karavAmAM sahAyabhUta thAya che. eTalA mATe emanuM dhyAna lIlA varga sAthe karavAnuM kahevAmAM AvyuM che. maMtrazAstramAM (jaina, hiMdu ane bauddha e traNemAM) batAvyA pramANe A vizvamAM mukhya pAMca tattvo che. A paMca mahAbhUta che : (1) pRthvI, (2) jala, (3) vAyu, (4) agni ane (5) AkAza. varNamAlAnA pratyeka varNa (akSara) sAthe koI ne koI tattva saMkaLAyeluM che. maMtramAM varNAkSaro hoya che. eTale maMtroccAranI sAthe A tattvonuM sUkSma anusaMdhAna thAya che. navakAramaMtramAM paNa e rIte enA akSaro sAthe A pAMce tattvo saMkaLAyelA che. maMtravido batAve che te pramANe navakAra maMtranA namo e be akSaro uccAratAM AkAza tatva sAthe anusaMdhAna thAya che. namo uvajjhAyANaM e padano uccAra karatI vakhate namo=AkAza, u=pRthvI, va-jala, jhA=pRthvI ane jala, yA=vAyu ane Na=AkAza * e pramANe tattvo sAthe anusaMdhAna thAya che. - upAdhyAya-padanI mahattA 157
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ maMtrazAstrane jyotiSazAstra sAthe saMlagna karavAmAM Ave che. potAne je je graha naDato hoya tenI ArAdhanA mATe judA judA maMtronuM vidhAna che. maMtravidoe navakAra maMtrano paNa e dRSTie parAmarza karyo che ane upAdhyAya padano maMtra 'OM hrIM namo uvajjhAyANaM' budhanA grahanI zAMti mATe pharamAvyo che. navapadanI ArAdhanAmAM, zAzvatI AyaMbilanI oLInI vidhi sahita tapazcaryAmAM cothA divase upAdhyAya padanI ArAdhanA karavAnI hoya che. upAdhyAya bhagavaMtanA paccIsa guNa hoya che. eTale e divase savAre pratikramaNa pachI logassano kAusagga karavAno hoya che. tyAra pachI jina maMdire jaI pacIsa sAthiyA karavAnA, pacIsa khamAsaNAM devAnA, pacIsa pradakSiNA karavAnI OM hrIM namo uvajjhAyANaMnI vIsa navakAravALI gaNavAnI hoya che. khamAsaNA mATe nIce pramANe duho bolavAno hoya che. pratyeka pradakSiNA ane khamAsaNA pachI namaskAra karatI vakhate upAdhyAyanA eka eka guNanA nirdeza sAthe namaskAra karAya che, jema ke zrI AcArAMga sUtra paThana guNayuktAya zrI upAdhyAya nama:. A rIte agiyAra aMga ane cauda pUrva ema maLIne pacIsanA nirdeza sAthe duhA tathA khamAsaNApUrvaka namaskAra karAya che. tapa sajjhAye rata sadA, dvAdaza aMganA dhyAtA re; upAdhyAya te AtmA, jagabaMdhava jagabhrAtA re. upAdhyAya padano raMga lIlo hovAthI jeo te divase eka dhAnanuM AyaMbila karavAnI bhAvanA dharAvatA hoya teo AyaMbilamAM maganI vAnagI vApare che. pacIsa sAthiyA karyA pachI je phaLa-naivedya mUkavAmAM Ave che temAM potAnI zakti anusAra lIlA varganA phaLa-naivedya mUkI zake che. zaktisaMpanna zrImaMto pacIsa marakata Ni paNa mUkI zake che. cokhAnA sAthiyAne badale maganA sAthiyA paNa te divase karI zakAya che. upAdhyAyapadanI ArAdhanA karanArane te divase evI bhAvanA bhAvavAnI hoya che ke upAdhyAya bhagavaMtanI jema huM paNa zAstronuM paThana-pAThana karAvavAnI sakita prApta karuM ane jJAnAntarAya karmano kSaya karI siddha-buddha-mukata banuM. Ama pAMca parameSThimAM upAdhyAyapadano mahimA paNa ghaNo moTo che. sAdhunA padamAMthI upAdhyAyanA pada sudhI pahoMcavAnuM paNa jo eTaluM saraLa na hoya to upAdhyAyanuM pada aupacArika rIte prApta karyA pachI e padane sArthaka karavuM e keTalI badhI duSkara vAta che te samajAya che. eTale ja jaina zAsananI paraMparAmAM potAne maLelA upAdhyAyanA padane ujjavaLa karanArI vibhUtio keTalI virala che ! zrI hIravijayasUrinA ziSya, sattarabhedI pUjAnA raciyatA, kuMbhAranuM gadheDuM thUMke tyAre kAusagga 158 zrI vijayAnaMdasUri svargArohaNa zatAbdI graMtha
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ pAravAno abhigraha dhAraNa karanAra ane tethI AkhI rAta UbhA UbhA kAusagga dhyAnamAM e pUjAnI racanA karanAra zrI sakalacaMdrajI upAdhyAyanuM nAma keTaluM badhuM preraka che. e ja pramANe zrI hIravijayasUrinA ziSyo upAdhyAya zrI bhAnucaMdrajI ane upAdhyAya zrI zAMticaMdrajI gItArtha prabhAvaka upAdhyAya hatA. aneka rAsakRtionA racayitA upAdhyAya zrI samayasuMdarajI, upAdhyAya zrI meghavijayajI, upAdhyAya zrI mAnavijayajI, upAdhyAya zrI kalyANavijayajI, upAdhyAya zrI sidhdhicaMdrajI tathA upAdhyAya zrI kIrtivijayajInAM nAma paNa zAsanaprabhAvakomAM suparicita che. taduparAMta zrIpALa rAsa ane puNyaprakAzanAstavananA racayitA upAdhyAya zrI vinayavijayajI, upAdhyAya devacaMdrajI mahArAja ane A badhA upAdhyAyomAM jemaNe saMskRta, ardhamAgadhI ane gujarAtImAM aneka racanAo ApI che ane traNa traNa covIsIonI racanA karI che evA upAdhyAya zrI yazovijayajInuM nAma upAdhyAyomAM ziramora samAna che. jemanuM sAhitya rasa ane bhAvapUrvaka vAMcatAM jemanA caraNamAM mastaka sahajapaNe pUjyabhAvathI namI paDe che evA upAdhyAya-mahopAdhyAya zrI yazovijayajI mahArAje to upAdhyAyapadane ghaNuM badhuM gaurava apAvyuM. upAdhyAyajI mahArAja eTaluM bolatAM ja e zabdo zrI yazovijayajI mATe vaparAyA che evI tarata pratIti thAya che, kAraNa ke upAdhyAya zabda emanA nAmanA paryArUpa banI gayo che. A uparAMta bIjA ghaNA badhA upAdhyAya bhagavaMto thaI gayA che jemaNe jaina zAsanane dIpAvyuM che. vastuta: zAsananI paraMparA jJAnadAnamAM advitIya evA upAdhyAya bhagavaMto dvArA ja sArI rIte cAlI zake che. eTalA mATe ja temane zAsananA sthaMbhabhUta tarIke oLakhAvavAmAM AvyA che. Apa AcArya nahi paNa AcArya jevA, AcArya bhagavaMtane sahAyarUpa, zrutajJAnarUpI rasAyana dvArA ziSyone mAtRsama vAtsalyabhAvathI susajaja karI zrutaparaMparAne cAlu rAkhanAra, kSamA, Arjava, mArdava ItyAdi guNothI yukata, nirAkAMkSI, nirabhimAnI, pacIsa-pacIsI jeTalA guNothI yukta evA upAdhyAya bhagavaMta jinazAsananA AdhArasthaMbharUpa che. jaina darzanamAM upAdhyAya bhagavaMtano Adarza ghaNo ja UMco rahyo che. ethI paMcaparameSThimAM, navakAramaMtramAM upAdhyAya - uvajhAya bhagavaMtanuM sthAna adhikArapUrvaka yathArtha sthAne raheluM che. emane japa-tapa dhyAnapUrvaka karAyelo sAco namaskAra bhavabhramaNa dUra karavAmAM, mokSaprAptimAM avazya sahAyarUpa bane che. upAdhyAya-5danI mahattA 159