Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________
容容容容容容容容
發乐發明明就明明發明發明發乐發明明就明明發明發
વાધ્યાય કલા : ૩ (૨૦ કુલક, હૃદયપ્રદીપ, શક્રસ્તવ આદિ)
• આશીર્વાદ છે. અધ્યાત્મયોગી પૂજ્ય આચાર્યશ્રી વિજયકલાપૂર્ણસૂરીશ્વરજી મ.સા.
• પ્રેરણા પૂ.આ. શ્રી વિજયકલાપ્રભસૂરીશ્વરજી મ.સા. પૂ.પં.શ્રી કલ્પતરુવિજયજી મ.સા.
- સંપાદન : પં. મુક્તિયદ્રવિજય ૫. મુનિય દ્રવિજય
• પ્રકાશન છે શાન્તિ જિન આરાધક મંડલ
c/o. ભોગીલાલ ગાંધી શાન્તિ નિકેતન, Po. મનફરા, જી. કચ્છ,
તા. ભચાઉ, પીન : ૩૭૦ ૧૪છે. ફોન : (૦૨૮૩૭) ૨૮૬૬૩૮
દ્રવ્ય સહાયક નવજીવન શ્વેતામ્બર મૂર્તિપૂજક
જૈન સંઘ જ્ઞાનખાતું લેમિંગ્ટન રોડ, મુંબઈ - ૪૦૦ ૦0૮. $
$ $ $$$
女听听女乐乐长乐芬乐其乐女乐乐长乐芬乐於听女乐#
历经听听听听听听听听听听听听校
容容容容容空空历容男 5 પુસ્તક :
સ્વાધ્યાય કલા : 3 (૨૦ કુલક, હૃદયપ્રદીપ, શક્રસ્તવ આદિ) • પ્રેરણા :
પૂ.આ.શ્રી વિજયલાપ્રભસૂરીશ્વરજી મ.સા. પૂ.પં.શ્રી કલ્પતરુવિજયજી મ.સા. સંપાદન : પં. મુક્તિયદ્રવિજય
૫. મુનિન્દ્રવિજય • સંપર્ક : * : શાક્તિ જિન આરાધક મંડલ
c/o. રામજી રાયશી સાવલા આર. જે. કોટેજ, પહેલે માળે, જહાંગીર દાજી ક્રોસ લેન, સ્લેટર રોડ, મુંબઈ - ૪૦૦ ૦૦૭. • ચંપક બી. દેઢિયા ૨૦, પંકજ ‘એ’, પ્લોટ નંબર ૧૭૧, એલ. બી. એસ. માર્ગ, ઘાટકોપર (વેસ્ટ), મુંબઈ - ૮૬. ફોન : (૦૨૨) ૨૫૧૦૧૯૯૦ મુદ્રક : Tejas Printers 403, VimalVihar Apartment, 22, Saraswati Society, Nr. Jain Merchant Society, Paldi,
AHMEDABAD - 7. • Ph. : (079) 6601045 . 空 空男巫男巫男巫男巫男巫
乐投蛋蛋赞明明明明明明明明明明明
$
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________
| सूरिभट्टारकाः एवं कथयन्ति स्म...
जैनशासनशृङ्गाराः सच्चिदानन्दमयाः अध्यात्मयोगिनः पूज्यपादा: गुरुवर्याः आचार्यप्रवरा: श्रीमद् विजयकलापूर्णसूरीश्वराः वांकी तीर्थ - चातुर्मास्ये (वि.सं. २०५५, आ. ब. ७-८-९) प्ररूपितवन्तः -
. पूर्वाचार्याणां संरक्षण-विनियोगादिगुणत्वात् परम्परागतं किञ्चित् श्रुतज्ञानम् अस्माभिः लब्धम् । इयं श्रुतसमृद्धिः अस्माभिः अपि अस्मदनुगामिभ्यः देया । न दद्याम चेत् अपराधिनः वयं भाविप्रजादृष्ट्या । इतोऽपि इदं शासनं सार्धाष्टादशसहस्त्रवर्षाणि यावद् इह स्थास्यति तच्च श्रुतज्ञानाधारेणैव ।
. स्वाध्यायः किल साधूनां जीवनम् । स्वाध्यायसमये तु स्वाध्यायः करणीयः एव, किन्तु अन्तराऽपि यदा यदापि समयो लभ्येत तदा तदाऽपि स्वाध्यायः करणीयः ।
प्रत्येकाऽवसरेषु यथा वणिग् लाभं पश्येत् तथैव साधुरपि प्रत्येकाऽवसरेषु स्वाध्यायलाभं पश्येत् ।
• संवरः निर्जरा च मुक्ति-मार्गः ।
स्वाध्यायात् संवर-निजी भवतः । स्वाध्यायात् नवः नवः संवेगः उत्पद्यते । स्वाध्यायं विदधानः उल्लसितान्तकरण: साधुः चिन्तयति-भगवत्कथितानि तत्त्वानि कीदृशानि अद्भुतानि ? अयं खलु संवेगः ।।
स्वाध्यायात् भगवन्मार्गे निश्चलता उत्पद्यते । स्वाध्यायः किल महत् तपः । तपसा च निर्जरा जायते । • दानं कर्तुं कः प्रभवेत् ? धनवानेव । उपदेशं कर्तुं कः प्रभवेत् ? ज्ञानवानेव ।
वाचनादिपञ्चविधं स्वाध्यायं विदधाने साधी उपदेशशक्तिः स्वयमेव प्रादुर्भवति ।
स्वाध्यायस्य सप्तमं फलं किल परोपदेश-शक्तिः ।
• स्वाध्यायस्य सप्त महान्ति फलानि । तानि चेमानि -
(१) आत्महितज्ञानम् । (२) पारमार्थिकः भावसंवरः । (३) नूतनज्ञानात् अपूर्वसंवेगवृद्धिः । (४) निष्कम्पत्वम् । (५) उत्कृष्टं तपः । (६) कर्म-निर्जरा । (७) परोपदेश-शक्तिः ।
• किञ्चिदपि ज्ञानं विनियोगार्थमेव भवति, न स्वपार्वे सञ्चयनार्थमेव । अन्येभ्यः अदीयमानं ज्ञानं विनष्ट भविष्यति ।
धनमददानः कृपणः चेत् ज्ञानमददानः कथं न कृपण:?
अन्येभ्यो दानादेव अस्मज्ज्ञानं वृद्धि यायात् ।
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________
मुनिः पठितुमागतं नाऽवगणयेत्, अपि तु वात्सल्यपूर्वकं पाठयेत् । एवंकरणात् अव्यवच्छित्तिः स्यात् ।
(पञ्चवस्तुक ५६५-५६६) अहं चेत् शिष्यान् पाठयिष्यामि, तेऽपि तच्छिष्यप्रशिष्यादीन् पाठयिष्यन्ति । इत्थं सम्यक् परम्परा चलिष्यति ।
अतः एव सिद्धयनन्तरं विनियोगः दर्शितोऽस्ति । प्रणिधान-प्रवृत्ति-विघ्नजय-सिद्धि-प्राप्त्यनन्तरमपि विनियोगः चेत् न प्राप्तः, ज्ञानं सानुबन्धं न भवेत् भवान्तराऽनुयायि न भवेत् ।
न दृश्येत चेत् कोऽपि अध्ययनार्थी , स्वयमेव कमपि आहूय पाठयन्तु ।
पुष्पं विकासाऽनन्तरं सौरभं प्रसारयति तथा भवानपि अध्ययनानन्तरं ज्ञान-सौरभं प्रसारयतु । तच्च विनियोगादेव सम्भवति ।
इत्थमेव तीर्थपरम्परा चलिष्यति । जिनशासनस्य चलन्त्यां अखण्ड-परम्परायां वयं मनागपि निमित्तत्वं प्राप्नुयाम, ईदृशं भाग्यं कुतः ?
बीजं स्थायि भवेत् । बीजं स्यात् चेत् वृक्षप्राप्तिः स्वयमेव भविष्यति । श्रुतज्ञानं किल बीजम् ।
अत्र अल्पवयसः बहवः साधवः साध्व्यश्च सन्ति । इदं श्रुत्वा अध्ययनाऽध्यापने अग्रगामिनः भवन्तः भविष्यन्ति उत सन्तोषिणः एव ? अत्र सन्तोषः खलु अपराधः ।
किन्तु तत् ज्ञानम् अहङ्कारं न जनयेत् इत्यत्रापि प्रतिजागरणीयम् । एतदर्थं भागवती भक्तिः उपादीयताम् ।
'जिम जिम अरिहा सेवीए रे, तिम तिम प्रगटे ज्ञान' यथा यथा अर्हन् सेव्येत, तथा तथा ज्ञान प्रादुर्भवेत् ।
धनार्जनाऽनन्तरं तत्संरक्षणं कियत् कष्टपूर्णमेतत् चेत् भवन्तः न जानन्ति पृच्छन्तु कञ्चित् अनुभविनम् ।
भो दिनेशमहाभागाः ! ("दिनेश रवजी महेता, भुवड-कच्छ, सम्प्रति मद्रास" इति परिवारद्वारा तदानीं उपधानाऽनुष्ठानं चलद् आसीत् वांकी तीर्थे ) सत्यमिदं खलु ? मनाग् अनवधानतायामेव धनं विनश्यति ।
ज्ञानेऽपि एवमेव । ज्ञानार्जनाऽनन्तरमपि तत्संरक्षणं किल कष्टपूर्णम् । ज्ञान - संरक्षणमिच्छन्ति चेत् भवन्तः अन्यान् पाठयन्तु । अन्यान् पाठयिष्यन्ति भवन्तः चेत् भवन्त एव पुनः पठिष्यन्ति । भवतां ज्ञानं सुरक्षितं भविष्यति ।
अहमपि वाचनादिषु यत् कथयामि तदेव ज्ञानं तिष्ठति, अवशिष्टं विनश्यति ।
इह वयं ११० साधु-साध्व्यः स्मः । १५-२० वृद्धान् विहाय अन्ये तु अध्ययनाऽध्यापनक्षमाः सन्ति एव ।
इत्थम् अध्ययनाऽध्यापनकरणात् किं प्राप्नोति मुनिः तत् जानन्ति भवन्तः ? तीर्थकरनामकर्माऽपि स बध्नीयात् इति हरिभद्रसूरयः कथयन्ति ।
(कहे कलापूर्णसूरि-१, पृ. ४०७ तः ४२१)
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________
वर्षत्रितयात् पूर्वं वांकीतीर्थे पूज्याचार्याः ईदृशीं दिव्यां वाणीं वर्षयन्ति स्म । वयं तत् वाणी वारि अवतारयामः स्म । ( तदानीं वयं न ज्ञातवन्तः यत् इत्थं लिखितमिदं 'कहे कलापूर्णसूरि' नामक पुस्तकं भविष्यति आराधकानां च कृते तत् अमूल्य: अलङ्कारः भविष्यति । वयं तु यथावत् सहजरूपेण लिखामः स्म ।
प्रारम्भे एकस्याः प्रतेः ५०-१०० वा प्रतिकृतयः ( झेरोक्ष) कारिता:, किन्तु तासु निष्ठितासु ५०० प्रतयः मुद्रिता: कारणीया:, इति चिन्तितम् किन्तु ५०० पुस्तकेभ्यः १००० पुस्तक मुद्रणे न महार्घानि भविष्यन्ति इति केनचित् तज्ज्ञेन कथितं श्रुत्वा १००० पुस्तकानि मुद्रणीयानि इति निश्चितम् किन्तु मनसि भयमासीत् यत् सूरिभट्टाकानाम् ईदृशीं तत्त्वम्भीरवाण कः पठिष्यति ? किन्तु अद्य वयं पश्यामः द्वयोः आवृत्त्योः जातयोरपि अद्यापि लोकाः तत् कामयन्ते ।
इदानी (वर्षामेडी, वै. शु. १३) कुमारपाल वी. शाह इत्यैतै: महानुभावैः कथितम् 'कहे कलापूर्णसूरि' पुस्तकप्रकाशनेन भवद्भिः अत्युत्तमं कार्य कृतम् । अहं लेखनीमादाय अधोरेखां (अन्डरलाइन) कर्तुमुद्यतः, किन्तु कुत्र अधोरेखां कुर्याम् ? सर्वमेव पुस्तकम् अधोरेखा योग्यम् ।)
इदानीं वयं वांकीतीर्थस्य तस्मिन् एव त्रिशलाभवने उपविष्टाः स्मः, यस्मिन् सूरिपादैः वाणी-भागीरथी प्रवाहिता आसीत् (भयङ्करभूकम्पेन परितः भद्रेश्वर वडाला गुंदाला लुणी गोअरसमा मुन्द्रादि ग्राम -
नगर -
जिनालयेषु ध्वस्तेषु अपि वांकीतीर्थस्य विशाल: जिनालय: अखण्ड अस्ति ।)
श्रीचरणानां विद्यमानतायाम् इह दर्शनार्थिनां महान् सम्मर्दः आसीत् । अधुना नीरवा शान्तिरस्ति तथापि सूरिदेवानां साधना - परमाणवः अस्मिन्नेव क्षेत्रे भ्राम्यन्तः सन्ति, ये अद्यापि साधक साधनायां वेगमापूरयन्ति ईदृश: अनुभव: वांकीतीर्थाऽऽगमनाऽनन्तरं जायते एव सहृदय-साधकानाम् ।
आचार्यपादानां स्मरणार्थं प्रकाश्यमानस्य 'स्वाध्याय कला' इत्यस्य पुस्तकस्य प्रस्तावनाऽपि पूज्याचार्याणां साधना स्थलीरूपे वांकी तीर्थे पूज्याचार्याणामेव गुरुमंदिरस्य शिलान्यास - प्रसङ्गे लिख्यते इत्यपि एका आनन्दप्रदा घटनाऽस्ति ।
विद्याविशमि
अस्मिन् पुस्तके प्रत्येकप्रकरण- प्रारम्भे प्रत्येकगाथानामाद्याक्षराणि न्यस्तानि । तानि कण्ठस्थीकृत्यैव यदि तत्तत्प्रकरणादिकं प्रारभ्येत चेत् विद्यार्थिभिः अनेकलाभा: प्राप्स्यन्ते इति वयं विश्वसिमः ।
अस्माकं श्लोकादिकण्ठस्थकर्तॄणामयमनुभवः यत् गाथास्तु वयं स्मरामः किन्तु गाथा -क्रम-स्मरणे स्खलनामनुभवामः । आद्याक्षर कण्ठस्थीकरणात् इयं समस्या निरस्ता भविष्यति ।
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________
इमां पद्धतिमवलम्ब्य भवद्भिः गाथाः कण्ठस्थीकृताः चेत् वर्षाणि यावत् भवन्तः ताः गाथाः न विस्मरिष्यन्ति । अन्तरा कुत्रचित् एकाऽपि गाथा अर्दवितर्दा न भविष्यति । किञ्च, २५ तमी ४७ तमी वा गाथा का ? इति शोधनमपि सरलं भविष्यति । यतः पञ्चानां पञ्चानामेव गाथानाम् आद्याक्षराणि संगृह्य तानि न्यस्तानि सन्ति 1 परावर्तनारूपस्वाध्याये एका गाथाऽपि न लुप्ता भविष्यति । कदाचित् सा लुप्ता स्यात् चेत् झटिति भवन्तः ज्ञास्यन्ति अस्मिन् स्थाने इयं गाथा स्वस्ता विस्मृता वा ।
मा मन्यन्तां भवन्तः यत् इयं नवीना पद्धतिरस्ति इति । इयं तु प्राचीना एव पद्धतिः पूर्वाचार्यैः आचीर्णा च । चैत्यवन्दन-भाष्यग्रन्थादिषु सम्पदाऽविस्मरणार्थं पद्धतिमिमां प्रयुक्तवन्तः एव तत्कर्तारः श्रीदेवेन्द्रसूरयः । यथा द्वादशाऽधिकाराः कथं स्मरणीया: ?
नमु जे अ अरिहं लोग सव्व पुक्ख तम सिद्ध जो देवा; उज्जि चत्ता वेआ वच्चग अहिगार पढम पया ॥ (चैत्यवन्दनभाष्यम् ४२ ) (अत्र द्वित्राणि अक्षराणि गृहीतानि एतावानेव विशेषः । यतः अस्माभिः अकारं विहाय एकमेवाक्षरं गृहीतम् ।)
'नमु' तः 'नमुत्थुणं'
'जे अ' तः 'जे अ अईआ' 'अरिहं' तः 'अरिहंत चेइआणं'
'लोग' तः 'लोगस्स उज्जो अगरे' इत्यादिकम् । इमामेव पद्धतिमत्र वयम् दर्शितवन्तः । प्रारम्भसमये विचित्ररूपेण दृश्यमानानानाम् एषां पदानां कण्ठस्थीकरणे प्रयासः सम्भवेत् तथापि स प्रयास: नैव व्यर्थतां गमिष्यति अपितु तत्तत्प्रकरणादिकस्य अधिकदृढीकरणे अत्यन्तं सहायकं भविष्यति ।
सकृत् प्रयोगे कृते भवन्तः ज्ञास्यन्ति । अनया पद्धत्या स्तवन- स्वाध्याय (सज्झाय) - चैत्यवन्दनादीनि कण्ठस्थीकृतानि भविष्यन्ति चेत् वर्षाणि यावत् भवन्तः तानि न विस्मरिष्यन्ति ।
अधिक समयाऽभावे एषाम् आद्याक्षरपदानां पुनरावर्तनमात्रेण तत्तत्प्रकरणपुनरावर्तनतुल्यः लाभः भविष्यति । अस्माभिस्तु एकस्मिन् लघु'नोटबुके' चतुःप्रकरणादीनाम् आद्याक्षराणि केवलं लिखितानि तद्द्वारा च कार्य निर्वहामः । अनया पद्धत्या नूतनाः विद्यार्थिनस्तु लाभान्विताः भविष्यन्ति एव किन्तु पुराणा: विद्यार्थिनः अपि केवलं आद्याक्षराणि कण्ठस्थानि करिष्यन्ति चेद् विस्मृतसूत्राणि पुनः स्मृतानि कर्तुं प्रभविष्यन्ति । अत्र मनागेव प्रयासः आवश्यकः ।
अस्माभिः अयं प्रयोगः विहितः । नूतनविद्यार्थिनः अपि अस्मिन् प्रयोगे अस्माभिः नियोजिताः सन्ति । अस्मिन् बहवः लाभाः अस्माभिः दृष्टाः । अन्येऽपि एतान्
१०
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________
लाभान् प्राप्नुवन्तु इति भावनया अस्मिन् स्वाध्याय-पुस्तके एव प्रकरणादीनां प्रारम्भे आद्याक्षराणि न्यस्तानि ।
सूचना : अत: आरभमाणानां गाथानां द्वे अक्षरे गृहीते । यथा 'अब्भय तुरी उसं' अस्याः गाथायाः 'अब्भ' इति गृहीतम् ।
एषां सूत्राणां स्वाध्यायद्वारा सर्वे स्वाध्यायार्थिनः
मनः शुद्धिम् आत्मशुद्धि च प्राप्य स्वजीवितं प्रसन्नतापूर्ण विदधतु इति आशास्यते ।
वांकी तीर्थम्, त्रिशला भवनम् ता. मुन्द्रा, जी. कच्छ पिन: ३७० ४२५.
पं. मुक्तिचन्द्रविजयः गणिः मुनिचन्द्रविजयश्च
वि. सं. २०५८, वै. ब. ६ दि. १-६-२००२, शनिवासरः, पू. कलापूर्णसूरि-गुरुमंदिरशिलान्यास - दिनम् ।
૧૧
•
अनुभा •
१.
શ્રી કુલક સંગ્રહ ૨. હૃદયપ્રદીપષત્રિંશિકા
3.
શક્રસ્તવ
૪. શ્રીગૌતમાષ્ટકમ્
५.
€.
શ્રીરત્નાકરપશ્ચવિંશતિકા
७.
શ્રી પંચમી-સ્તુતિ
८. खेडादृशी-स्तुति
८.
યોગસાર
૧૦. સાધુમર્યાદાપટ્ટક
શ્રીસિદ્ધસારસ્વતસ્તવ
૧૨
૧૩
૫૮
७०
૩૧
७३
૭૬
66
७८
८८
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________
॥ શ્રી શંખેશ્વર પાર્શ્વનાથાય નમઃ ।
॥શ્રીપદ્મ-જીત-હીર-કનક-દેવેન્દ્ર-કલાપૂર્ણ-કલાપ્રભસૂરિગુરુભ્યોનમઃ
મંગલં પદ્મ-જીતાઘા, મંગલં કનકો ગુરુઃ । મંગલં સૂરિદેવેન્દ્ર:, કલાપૂર્ણાસ્તુ મંગલમ્ ॥ • શ્રી કુલક સંગ્રહ •
૧. ગુણાનુરાગ કુલક
• આઘાક્ષરો .
સઉત્તેજિ (૫), સોગુજ્જોજો (૧૦), તંચજેપ (૧૫), આએજપિસા (૨૦), પુએષાકાર્સ (૨૫), જગુએ (૨૮) સયલ-કલ્લાણ-નિલય, નમિઊણ તિત્વનાહપયકમલ | પરગુણ-ગહણ-સરૂવું, ભણામિ સોહગ્ન-સિરિજણયું || ૧ || ઉત્તમ-ગુણાણુરાઓ,નિવસઇ હિયયંમિ જસ્ટ પુરિસસ્સ । આતિત્થય૨-૫યાઓ, ન દુલ્લહા તસ્સ રિદ્ધિઓ || 2 || તે ધન્ના તે પુન્ના, તેસુ પણામો હવિજ્જ મહ નિચ્ચું | જેસિ ગુણાણુરાઓ, અકિત્તિમો હોઇ અણવરયં || ૩ || કિં બહુણા મણિએણં, કિં વા તવિએણ કિં વ દાણેણં । ઇક્કું ગુણાણુરાય, સિહ સુક્ખાણ કુલભવ ॥ ૪ ॥ જઇવિ ચરસિ તવ વિઉલ, પઢસિ સુયં કરિસિ વિવિહ-કાઈ । ન ધરિસ ગુણાણુરાયું, પરેસુ તા નિષ્ફલં સયર્લ || ૫ || સોઊણ ગુણુક્કરિસં, અન્નક્સ કરેસિ મચ્છરૂં જઇવિ । તા નૂર્ણ સંસારે, પરાહવં સહસિ સવ્વત્થ
|| ૬ ||
૧૩
|| ૧૦ ||
|| ૧૧ ||
ગુણવંતાણ નરાણું, ઈસા-ભરતિમિરપૂરિઓ ભણસ । જઇ કહિવ દોસલેસં, તા ભમિસ ભવે અપારંમિ | ૭ || જં અધ્મસેઈ જીવો, ગુણં ચ દોસં ચ ઇત્ય જમ્મુમિ । તું પરલોએ પાવઈ, અબ્બાસેણું પુણો તેણં || ૮ || જો જંપઇ પરદોસે, ગુણસયભરિઓ વિ મચ્છરભરેણું || ૯ || સો વિઉસાણમસારો, પલાલપુંજવ્વ પડિભાઇ જો પરદોસે ગિષ્ઠઇ, સંતાસંતેવિ દુષ્ટભાવેણં । સો અપ્પાણું બંધઇ, પાવેણ નિરત્થએણાવિ તં નિયમા મુત્તવ્યં, જત્તો ઉપજ્જએ કસાયન્ગી । તં વર્ત્યે ધારિા, જેણોવસમો કસાયાણં જઇ ઇચ્છહ ગુરુચત્ત, તિહુયણ મખ્ખુંમિ અપ્પણો નિયમા । તા સવ્વ-પયત્તેણં, પરદોસ-વિવજ્જણ કુણહ ॥ ૧૨ ॥ ચઉહા પસંસણિજ્જા, પુરિસા સવ્વુત્તમુત્તમા લોએ । ઉત્તમઉત્તમ ઉત્તમ, મઝિમભાવા ય સવ્વેસિ ।। ૧૩ ।। જે અહમઅહમ અહમા, ગુરુકમ્મા ધમ્મવજ્જિયા પુરિસા | તે વિ ય ન નિંદણિજ્જા, કિંતુ દયા તેલુ કાયવ્વા | ૧૪ || પચ્ચગુખ્મડજુજ્વણવંતીણં, સુરહિસારદેહાણું | જુવઈણં મજ્જગઓ, સવ્વુત્તમ રવવંતીર્ણ || ૧૫ || આજમ્મબંભયારી, મણવયકાએહિં જો ધરઇ શીલં । સવ્વુત્તમુત્તમો પુણ, સો પુરિસો સવ્વનમણિજ્જો। ૧૬ । યુગ્મ એવંવિહ જુવઇગઓ, જો રાગી હુજ્જ કવિ ઇગ સમયે । બીય સમયંમિ નિંદઇ, તે પાવું સવ્વભાવેણ
|| ૧૭ ||
૧૪
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________
જમૅમિ તસ્મિન પુણો, હવિજ્જ રાગો મÍમિ જસ કયા
સો હોઇ ઉત્તમુત્તમ-રવો પુરિસો મહાસત્તો | ૧૮ || પિચ્છઈ જુવઈ રd, મણસા ચિતઈ અહવ ખણમાં | જો ન ચરઇ અકસ્જ, પત્થિર્જતો વિ ઇન્જીહિ || ૧૯ II સાહૂ વા સટ્ટો વા, સદારસંતોસ-સાયરો હુક્કા . સો ઉત્તમો મણુસ્સો, નાયબ્બો થોવ સંસારો || ૨૦ || પુરિસર્ભેસુ પવઠ્ઠઇ, જો પુરિસો ધમ્મઅત્યપમુહેસુI અનુન્નમનાબાહ, મઝિમરવો હવઇ એસો || ૨૧ ||. એએસિં પુરિસાણં, જઇ ગુણગહણ કરેસિ બહુમાણા | તો આસસિવસુહો, હોસિ તુમ નર્થીિ સંદેહો | ૨૨ પાસત્પાઇસુ અહુણા, સંજમસિઢિલેસ મુક્કજોગેસુI નો ગરિહા કાયવ્વા, નેવ પસંસા સહામર્ઝા || ૨૩ / કાઉણ સુ કરુણે, જઈ મન્નઇ તો પયાસએ મગ્ન | અહ સઇ તો નિયમા, ન તેસિં દોસ પયાસેઇ | ૨૪ / સંપઇ દૂસમસમએ, દીસઇ થોવો વિ જલ્સ ધમ્મગુણો ! બહુમાણો કાયવો, તસ્સ સયા ધમ્મબુદ્ધીએ || ૫ | જઉ પરગચ્છિ સગછે, જે સંવિગ્ના બહુસુયા મુણિણો | તેસિં ગુણાણરાય, મા મુંચસુ મચ્છરષ્પહઓ | ૨૬ // ગુણરયણ-મંડિયાણું, બહુમાણે જો કરેઠ સુદ્ધમણો | સુલહા અન્નભવંમિ ય, તસ્મ ગુણા હુંતિ નિયમેણું / ૨૭IL એય ગુણાણરાય, સમ્મ જો ધરઇ ધરણિ મજઝેમિ ! સિરિ સોમસુંદરપય, સો પાવઇ સÖનમણિર્જ II ૨૮ |
૨. શ્રી ગુરુપ્રદક્ષિણા કુલકમ્
- આદ્યાક્ષરો . ગો‘અક્સ’સાહ ‘અવ' (૫), ચિંજામદુ જ (૧૦), જજબ‘અહ“અહી” (૧૫), ઈઆઆ (૧૮). ગોઅમ સુહમ્મ જંબૂ, પભવો સિર્જભવાઇ આયરિયા | અન્નેવિ જુગપ્પહાણા, તઈ દિ સુગુરુ તે દિટ્ટા || ૧ / અજજ કયત્વો જમ્મો,અજી કયત્વે ચ જીવિય મઝT જેણ તુહ દંસણામય-રસેણ સિત્તાઈ નયણાઈ || ૨ || સો દેસો તં નગર, ગામો સો અ આસમો ધન્નો | જલ્થ પહુ ! તુમ્હ પાયા, વિહરંતિ સયાવિ સુપસન્ના// ૩ // હત્યા તે સુકયત્નો, જે કિઈકમૅ કુણંતિ તુહ ચલણે ! વાણી બહુગુણખાણી, સુગુરુગુણા વન્નિઆ જીએ | ૪ ||. અવયરિયા સુરધેણું, સંજાયા મહ ગિહે કણયqટ્ટી દારિદ્ અજ્જ ગયું, દિઠે તુહ સુગુરુ મુહકમલે || ૫ || ચિંતામણિસારિષ્ઠ, સંમત્ત પાવિયં મએ અજ્જા સંસારો દૂરીકઓ, દિઠે તુહ સુગુરુ મુહકમલે || ૬ ||. જા રિદ્ધિ અમરગણા, ભુજંતા પિયતમાઇસંજુત્તા | સા પુણ કિત્તિયમિત્તા, દિઠે તુહ સુગુરુ-મુહિકમલે // ૭ // મણવયકાયેહિં મએ, જે પાવું અન્જિય સયા (ભયવ) I તે સયં અજ્જ ગયું, દિઠે તુહ સુગુરુ મુહકમલે | ૮ || દુલ્લાહો જિણિદ ધમ્મો, દુલહો જીવાણ માણસો જન્મો | લદ્દેવિ મણુઅજમે, અબદુલ્લહા સુગુરુસામગ્ગી || ૯ II
૧૬
૧૫
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________
જત્થ ન દિસંતિ ગુર, પચ્ચસે ઉક્રિએહિ સુપસન્ના | તત્ય કહે જાણિજ્જઇ, જિણવયણે અમિઅસારિચ્છી ૧૦II. જહ પાઉસંમિ મોરા, દિણયરઉદયમિ કેમલવણસંડા | વિહસંતિ તેણ તચ્ચિય, તહ અર્પે દંસણે તુમ્હ | ૧૧ || જઇ સરઇ સુરહિ વચ્છો, વસંતમાસ ચ કોઇલા સરઇ | વિઝ સરઇ ગઈદો, તહ અહ મણં તુમ સરઇ / ૧૨ // બહુયા બહુયા દિવસડા, જઇ માં સુહગુરુ દીઠ I લોચન બે વિકસી રહ્યાં, હીઅડઈ અભિય પઇઠ || ૧૩ || અહો તે નિન્જિઓ કોહો, અહો માણો પરાજિઓ અહો તે નિરક્રિયા માયા, અહો લોહો વસીદ્ધિઓ // ૧૪ || અહો તે અજવું સાહુ, અહો તે સાહુ મદ્દવ | અહો તે ઉત્તમ ખંતી, અહો તે મુત્તી ઉત્તમાં || ૧૫ // અહં સિ ઉત્તમો ભંતે ! પચ્છા હોહિસિ ઉત્તમો | લોગુત્તમુત્તમ ઠાણું, સિદ્ધિ ગચ્છસિ નીરઓ / ૧૬ / આયરિઅ-નમુક્કારો, જીવ મોએઇ ભવ સહસ્સાઓ ભાવેણ કીરમાણો, હોઇ પુણો બોહિલાભાએ | ૧૭ II આયરિય નમુક્કારો, સવ્વપાવપ્પણાસણો | મંગલાણં ચ સવ્વર્સિ, તઇયં હવઈ મંગલ / ૧૮ |
સંપુન્નઈદિયાં, માણસતં ચ આયરિયખિત્તા જાઇકુલજિણધમ્મો, લક્મતિ પશ્યપુણેહિ || ૧ // જિણચલણકમલસેવા, સુગુપાયાજુવાસણં ચેવો સજઝાયવાયવડાં, લક્મતિ પબ્યપુષ્ણહિં || ૨ //. સુદ્ધો બોહો સુગુરુહિ, સંગમો ઉવસમં દયાલુત્તા દાખિન્ન કરણે જં, લબત્મતિ પમ્ભયપણેહિ || ૩ // સંમત્ત નિશ્ચલ તું, વયાણ પરિપાલણે અમાયત્ત પઢણું ગુણર્ણ વિણઓ, લભંતિ પભૂયપુષ્ણહિ || ૪ || ઉસ્સગ્ગ અવવાયે, નિચ્છવિવહારંમિ નિણિત્તા મણવયણકા સુદ્ધી, લક્મતિ પભૂયપુર્ણહિં . પ . અવિયારે તારુન્ન, જિણાણે રાઓ પરોવાયારત્તા નિÉપયા ય ઝાણે, લભંતિ પભૂયપુણેહિ || ૬ || પરનિંદાપરિહારો, અપ્પસંસા અત્તણો ગુણાણે ચા સંવેગો નિવ્વઓ, લભંતિ પમ્ભયપુર્ણહિ || ૭ ||. નિમ્પલસીલબ્બાસો, દાણુલાસો વિવેગસંવાસો. ચઉગઇદુહસતાસો, લબત્મતિ પમ્ભયપુણેહિ ૮ || દુક્કડગરિહા સુકડા-ઘુમોયણું પાયચ્છિા -તવચરણ ! સુહજઝાણ નમુક્કારો, લભંતિ પબ્યપુષ્ણહિં || ૯ || ઇય ગુણમણિભંડારો, સામગ્ગી પાવિઊણ જેણ કઓ . વિચ્છિન્નમોહપાસા, લહંતિ તે સાસયં સુષ્મ / ૧૦ ||
૩. પુણ્ય કુલકમ્
• આઘાક્ષરો છે સંજિસુસંઉ (૫), ‘અવિપનિહુઈ (10)
૧૮
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________
૪. દાનકુલકમ્
• આધાક્ષરો છે. પધદાદાલ (૫), કપમૂદાજ (૧૦), ધજીજિદા‘અઈઃ (૧૫), તિસિકપ૪િ (૨૦). પરિહરિએ રજ્જારો, ઉપ્પાડિઅ-સંજમિક્કગુરુભારો ! ખંધાઓ દેવદૂસ, ચિઅસંતો જયઉ વીરજિણો || ૧ | ધમ્મત્યકામભેયા, તિવિહં દાર્ણ જયંમિ વિખાયા તવિ અ જિણિંદમુણિણો, ધમ્મદાણું પસંસંતિ // ૨ // દાણું સોહગ્ગકર, દાણું આરુષ્ણકારણે પરમં ી દાણું ભોગનિહાણું, દાણ ઠાણું ગુણગણાણું || ૩ || જાણેણ ફુરઇ કિરી, દાણેણ હોઇ નિમ્મલા કંતિ ! દાણાવર્જિઅહિઅઓ, વઇરી વિ હુ પાણિય વહઇ | ૪ || ધણસત્યવાહ-જન્મે, જે ઘયદાણું કયું સુસાહૂણં ! તકારણમુસભજિણો, તેલુક્કપિયામહો જાઓ | ૫ | કરુણાઇ દિન્નદાણો, જમ્મતરગહિઅપુત્રકિરિઆણો તિસ્થયર-ચક્કરિદ્ધિ, સંપત્તો સંતિનાહો વિ || ૬ || પંચસયસાહુભોયણ-દાણાવર્જિઅસુપુન્નપન્મારો | અચ્છરિઅ-ચરિઅ-ભરિઓ, ભરો ભરતાહિવો જાઓ. મૂલં વિણાવિ દાઉં, ગિલાણપડિઅરણજોગવભૂણિ | સિદ્ધો અ રણકંબલ-ચંદણવણિઓ વિ સંમિ ભવે II & II દાઊણ ખીરદાણું, તવેણ સંસિઅંગસાહુણો ધણિએ . જણજણિઅચમક્કારો, સંજાઓ સાલિભદ્દો વિ / ૯ /
૧૯
જમ્મતરદાણાઓ, ઉલ્લસિઆડપુવકુસલઝાણાઓ ! કયઉન્નો કયપુન્નો, ભોગાણું ભાયણે જાઓ || ૧૦ || ઘયપૂસ વત્થપૂસા, મહરિસિણો દોસલેસપરિહોણા | લદ્ધીઇ સવગચ્છો-વગ્રહગા સુહગઈ પત્તા || ૧૧ || જીવંતસામિપડિમાએ,સાસણં વિઅરિજણ ભરીએ. પવઇઊણ સિદ્ધો, ઉદાઇણો ચરમરાયરિસી / ૧૨ || જિણહરમંડિઅવસુહો, દાઉં અણુકંપપત્તિદાણાઈ તિત્થપ્પભાવગરેહિ, સંપત્તો સંપઇરાયા / ૧૩ / દાઉં સદ્ધાસુદ્ધ, સુદ્ધ કુમ્માસએ મહામુણિણો.. સિરિમૂલદેવ કુમારો, રજ્જસિરિ પાવિઓ ગુરુઈ II ૧૪ . અડદાણમુહરકવિઅણ-વિરઇ-સયસંખકવ્વવિન્દરિએT વિક્રમ-નરિંદ-ચરિએ, અક્કવિ લોએ પરિક્રછા ૧૫ | તિયલોયબંધવેહિ, તન્મવચરિમેહિ જિણવરિંદેહિં કયકિચ્ચેહિ વિ દિન્ન, સંવચ્છરિ મહાદાણું || ૧૬ || સિરિ સેકંસકુમારો, નિસ્સયસ સામિઓ કહં ન હોઇ ફાસુઅદાણ-પવાહો, પયાસિઓ જેણ ભરહંમિ || ૧૭ // કહં સા ન પસંસિર્જાઇ, ચંદણબાલા નિણંદદાણેણં . છમ્માસિઅતવતવિઓ, નિવ્વવિઓજીએવીરજિણો ! ૧૮ II પઢમાઇ પારણાઇ, અકરિંસ કરંતિ તહ કરિૌંતિ
અરિહંત ભગવંતો, જલ્સ ઘરે તેસિં ધુવા સિદ્ધી || ૧૯ / જિણભવણબિંબપુત્યય-સંઘસરૂવેસુ સત્તખિસુ ! વવિએ ધણું પિ જાયઇ, સિવફલયમો અણંતગણું |૨૦I.
ર0
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________
૫. શીલકુલકમ્
* આઘાક્ષરો .
સોસીસીસિ (૫), પંચાનંભસી (૧૦), સિહમથુલું (૧૫), અચ્ચનિસજે (૨૦)
|| ૨ ||
|| ૩ ||
|| ૪ ||
સોહગ્ગમહાનિહિણો, પાએ પણમામિ નેમિજિણવઇણો । બાલેણ ભુયબલેણં, જણદ્દણો જેણ નિજ઼િણિઓ ॥ ૧ ॥ સીલ ઉત્તમવિત્ત, સીલં જીવાણ મંગલં પરમં । સીલં દોહગ્ગહર, સીલં સુક્ષ્માણ કુલભવણું સીલં ધમ્મનિહાણ, સીલં પાવાણ ખંડણ ભણિય | સીલ જંણ જએ,અકિત્તિમં મંડણું પરમં નરયદુવારનિરુંભણ-કવાડસંપુડસહોઅરચ્છાયું । સુરલોઅ-ધવલ-મંદિર-આરુહણે પવરનિસ્સેણિ સિરિઉગ્ગસેણધૂયા, રાઈમઈ લહઉ સીલવઈ રેહં | ગિરિવિવરગઓ જીએ, રહનેમિ ઠાવિઓ મળ્યે | | || પજ્જલિઓ વિ હુ જલણો, સીલપ્પભાવેણ પાણીઅં હોઈ । સા જયઉ જએ સીઆ, જીએ પયડા જસ-પડાયા || ૬ || ચાલણીજલેણ ચંપાએ, જીએ ઉગ્ગાડિઅં દુવારતિગં । કસ્સ ન હરેઇ ચિત્તે, તીએ ચિરઅં સુભદ્દાએ નંદઉ નમ્મયાસુંદરી, સા સુચિરં જીએ પાલિએં સીલં । ગહિલત્તણું પિ કાઉં, સહિયા ય વિડંબણા વિવિહા || ૮ || ભĒ કલાવઈએ, ભીસણરન્નમિ રાયચત્તાએ ।
|| ૭ ||
જં સા સીલગુણેણં, છિત્રંગા પુણજ્ઞવા જાયા
|| ૯ ||
૨૧
↑
સીલવઈએ સીલં, સક્કઇ સક્કોવિ વન્નિઉં નેવ । રાયનિઉત્તા સચિવા, ચઉરો વિ પવંચિઆ જીએ || ૧૦ || સિરિવદ્ધમાણપહુણા, સુધમ્મલાભુત્તિ જીએ પદ્ધવિઓ । સાજયઉ જએ સુલસા, સારયસસિવિમલસીલગુણા | ૧૧ || હરિહરખંભપુરંદર,-મયભંજણપંચબાણબલદü લીલાઇ જેણ લિઓ, સ થૂલભદ્દો દિસઉ ભદ્રં ।। ૧૨ || મણહરતારુજ્ઞભરે, પદ્ઘિજ્જતો વિ તરુણિનિયરેણું । સુરગિરિનિશ્ચલચિત્તો, સો વયરમહારિસી જયઉ || ૧૩ || ણિઉં તસ્સ ન સક્કા, સસ્સ સુદંસણસ્સ ગુણનિવહેં । જો વિસમસંકડેસુ વિ, પડિઓ વિ અખંડ સીલધણો ॥ ૧૪ ॥ સુંદરિ સુનંદ ચિલ્લણ, મણોરમા અંજણા મિગાવઈ આ । જિણસાસણ સુપસિદ્ધા, મહાસઈઓ સુ ં કિંતુ ॥ ૧૫ || અચ્ચકારિઅ દદ્ગુણ, (સુણિઊણ) કો ન ધુણઇ કિર સીસું । જા અખંડિઅ-સીલા, ભિલ્લવઈ-કન્થિઓ વિ દઢ || ૧૬ || નિયમિત્તે નિયભાયા, નિય જણઓ નિય પિયામહો વા વિ ।
નિયપુત્તો વિ કુસીલો, ન વલ્લહો હોઇ લોણું ॥ ૧૭ || સવ્વેસિ પિ વયાણું, ભાણું અસ્થિ કોઇ પડિઆરો । પક્કઘડમ્સ વ કન્ના, ન હોઇ સીલં પુણો ભગ્ગ || ૧૮ || વેઆલભૂઅરક્ખસ-કેસરિચિત્તયગઈદસપ્પાણું | લીલાઇ દલઇ દપં, પાલતો નિમ્નલ સીલં || ૧૯ || જે કેઇ કમ્મમુક્કા, સિદ્ધા સિજજ્યંતિ સિઝિ િંતિ તહા | સવ્વેસિ તેસિ બલ, વિસાલસીલસ્સ માહü || ૨૦ ||
...
૨૨
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________
૬. શ્રી તપઃ કુલકમ્
• આધાક્ષરો છે સોસં અથિ’છસો (૫), ગોપુદેપ‘અનિ’ (૧૦), ‘અઈમ્પનંસેતુ (૧૫), જંજિમાથકિ (૨૦) સો જયઉ જુગાઈજિણો, જસ્સેસે સોહએ જડાઊડો | તવજઝાણગ્નિપજલિએ-કમ્મિધણ ધૂમ-લહરિ વા/ ૧ //. સંવચ્છરિએ તવેણ, કાઉસ્સગ્નેમિ જો ઠિઓ ભયd | પૂરિઅ નિયયપઇન્નો, હરઉ દુરિઆઈ બાહુબલી || ૨ ||| અથિરે પિ થિર વંકંપિ, ઉજૂએ દુલહંપિ તહ સુલહં | દુસ્તજનૃપિ સુસજઝં, તવેણ સંપન્જએ કર્જ // ૩ // છઠ્ઠ છઠેણ તવં, કુણમાણો પઢમગણહરો ભયવં ! અખીણમહાણસીઓ, સિરિગોયમસામિઓ જયઉં || ૪ || સોહઇ સર્ણકુમારો, તવબલખેલાઇસદ્ધિસંપન્નો. નિર્ટુઅ ખવડિયંગુલિ, સુવન્નસોહં પયાસંતો / ૫ //. ગોખંભગષ્મગલ્મિણીબંભિણીઘાયાઇ ગુરુઅપાવાઈ ! કાઊણ વિ કણય પિ વ, તવેણ સુદ્ધો દેઢખહારી || ૬ || પુવભવે તિવ્રતવો, કવિઓ જે નંદિસેણ-મહરિસિણા | વસુદેવો તેણ પિઓ, જાઓ ખયરીસહસ્સાણું || ૭ || દેવાવિ કિંકરાં, કુણંતિ કુલજાઇવિરહિઆણંપિન તવમતપભાવેણં, હરિકેસબલસ્સ વ રિસિમ્સ II & II પડસયમેગપડેણં, એગણ ઘડેણ ઘડસહસ્સાઈ જં કિર કુણંતિ મુણિણો, તવકેપ્પતરુસ્ટ તે ખુ ફલ / ૯ /
અનિઆણસ વિહિએ, તવસ્સ તરિઅલ્સ કિં પસંસામો.. કિજ્જડ જેણ વિણાસો, નિકાઈયાણં પિ કમ્માણ ૧૦ | અઈદુક્કરતવકારી, જગગુરુણા કહપુચ્છિએણ તદા વાહરિઓ સો મહપ્પા, સમરિજ્જઓ ઢંઢણકુમારો // ૧૧ || પઇદિવસ સત્તજણે, હણિઊણ(વહિઊણ)ગહિયવીરજિણદિષ્પો દુગ્ગાભિહગ્ગહનિરઓ, અજુણઓ માલિઓસિદ્ધો // ૧૨ //. નંદીસરઅગેસુવિ, સુરગિરિસિહરેવિ એગફાલાએ .. જંઘાચારણમુણિણો, ગદ્ઘતિ તવપ્પભાવેણું | ૧૩ //. સેણિયપુર જેસિં, પસંસિઅં સામિણા તવોરૂવં તે ધન્ના ધન્નમુણી, દુહવિ પંચુત્તરે પત્તા / ૧૪ / સુણિકણ તવ સુંદરી-કુમરીએ, અંબિલાણ અણવરયT સર્ફેિ વાસસહસ્સા, ભણ કમ્સ ન કંપએ હિઅN II ૧૫ II. જં વિહિઅમંબિલતવ, બારસવરિસાઈ સિવકુમારેણ તે દર્દ્ર જંબુરd, વિન્ડઇઓ સેણિઓ રાયા / ૧૬ //. જિણકપ્પિઅ પરિહારિઅ, પડિમાપડિવન્નલંદયાણં સોફણ તવસરૂવે, કો અન્નો વહઉ તવગવું || ૧૭ // માસદ્ધમાખવઓ, બલભદ્દો રૂપવં પિ હુ વિરત્તો | જો (સો?) જયઉ રન્નવાસી, પડિબોહિએ સાવયસહસ્સો // ૧૮ //. થરહરિઅધરં ઝલહલિઅ-સાયરં ચલિયસયલકુલસેલા જમકાસી જય વિહુ, સંઘકએ તે તવસ્સ ફલ // ૧૯ / કિં બહુણા ભણિએણં, જં કસ્સવિ કહેવિ કWવિ સુહાઈ ! દીસંતિ (તિહુઅણ) ભવણમઝે, તત્યતવો કારણંચેવ || ૨૦ ||
૨૪
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________
૭. શ્રી ભાવ કુલકમ્
• આદ્યાક્ષરો છે કનિમણુજી (૫), ભકબજૂહ (૧૦), પપજીસિભા (૧૫), વિસિર્જભાકિંઈ (૨૧). કમઠાસુરેણ રઇયમિ, ભીસણે પસયતુલ્લજલબોલે ભાવેણ કેવલલચ્છિ, વિવાહિઓ જયઉ પાસજિણો || | નિષ્ણુન્નો તંબોલો, પાસેણ વિણા ન હોઇ જહ રંગો ! તહ દાણીલતવભાવણાઓ, અહલાઓ સવ્ય ભાવ વિણા | ૨ || મણિમંતઓસહીણ, જંતતંતાણ દેવયાણં પિાં ભાવેણ વિણા સિદ્ધી, ન હુ દીસઇ કલ્સ વિ લોએ / ૩ // સુહભાવણાવસેણં, પસન્નચંદો મુહુરમિત્તેણં ! ખવિણ કમ્પગંઠિ, સંપત્તો કેવલં નાણું | || ૪ || સુસૂસતી પાએ, ગુરુણીર્ણ ગરહિઊણ નિયદોસે ! ઉપન્નદિવ્યનાણા, મિગાવઈ જયઉ સુહભાવા || ૫ || ભયકં ઈલાઇપુત્તો, ગુરુએ વંસંમિ જો સમારૂઢોમાં દહૂણ મુણિવરિંદે, સુહભાવ કેવલી જાઓ | . કવિલો આ બંભણમુણી, અસોગવણિઆઈ મજઝયારંમિ લાહાલોëત્તિ પય, પઢંતો (ઝાયતો) જાયજાઇસરો // ૭ II. નવગનિમંતણપુવૅ, વાસિઅભત્તેણ સુદ્ધભાવેણ; ભુજંતો વરનાણું, સંપત્તો કૂરગડૂ વિ
૮ પૂબૈભવસૂરિવિરઇ, નાણાસાઅણપભાવદુમેહો | નિયનામ ઝાયતો, માસતુસો કેવલી જાઓ // ૯ //.
હત્યિમિ સમારંઢા, રિદ્ધિ દર્ટુણ ઉસભસામિસ્સT તwણ સુહઝાણેણં, મરુદેવી સામિણી સિદ્ધા // ૧૦ || પડિજાગરમાણીએ, જંઘાબલખીણમન્નિઆપુત્તા સંપત્તકેવલાએ, નમો નમો પુષ્કચૂલાએ || ૧૧ // પન્નરસયતાવસાણ, ગોઅમનામેણ દિન્નદિધ્ધાણં . ઉપ્પન્નકેવલાણું, સુહભાવાણં નમો તાણું || ૧૨ // જીવસ્ય સરીરાઓ, ભેએ નાઉં સમાહિપત્તાણું . ઉપ્પાડિઅનાણાણું, ખંદકસીસાણં તેસિં નમો | ૧૩ | સિરિવદ્ધમાણપાએ, પૂઅત્થી સિંદૂવારકુસુમેહિ . ભાવેણ સુરલોએ, દુગઈનારી સુહં પત્તા // ૧૪ / ભાવેણ ભુવણનાઈ, વંદેઉં દદુરોવિ સંચલિઓ! મરિઊણ અંતરાલ, નિયનામંકો સુરો જાઓ / ૧૫ || વિરયાવિરયસહોઅર, ઉદગમ્સ ભરેણ ભરિઅસરિઆએ .
ભણિયાએ સાવિઆએ, દિન્નો મગૃત્તિ ભાવવસા | ૧૬ // સિરિચંડરુદ્દગુરુણા, તાડિજીંતો વિ દંડઘાણી તક્કાલ તસ્સીસો, સુહલેસો કેવલી જાઓ | ૧૭ | જં ન હુ ભણિઓ બંધો, જીવસ્ય વહ વિ સમિઇગુરાણું ! ભાવો તત્ય પમાણે, ન પમાણે કાયવાવારો | ૧૮ II. ભાવચ્ચિય પરમત્યો, ભાવો ધમ્મસ્સ સાહગો ભણિઓ ! સમ્મત્તસ્તવિ બીએ, ભાવચ્ચિય બિંતિ જગગુરુણો // ૧૯ / કિં બહુણા ભણિએણે, તત્ત નિસુણેહ ભો ! મહાસત્તા | મુખસુહબીયભૂઓ, જીવાણ સુહાવો માવો || ૨૦ ||
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________
ઇયદાણસીલતવભાવણાઓ, જો કુણઈ સત્તિભત્તિપરો દેવિંદવિંદમહિઅં, અઇરા સો લહઈ સિદ્ધિસુહં || ૨૧ //
અણુબંધહેઉસરવા, તત્ય અહિંસા તિહા જિગુદિટ્ટા દબ્લેણ ય ભાવેણ ય, દુહાવિ તેસિ ન સંપત્તા || ૯ ||
૮. અભવ્ય કુલકમ્
આદ્યાક્ષરો • જકતામતિ (૫), ચ‘અણજિ‘અણુ” (૯) જહ અભવિજીવહિં, ન ફાસિયા એવમાઇયા ભાવા | ઈદત્તમણુત્તરસુર-સિલાયનર-નારયતં ચ / ૧ / કેવલિગણહરહર્ભે, પવજ્જા તિત્કવચ્છર દાણા પવયણસુરી સૂરd, લોગંતિય-દેવસામિત્ત || ર III તાયત્તીસસુરત્ત પરમાહમ્પિય-જુયલમણુઅiી સંભિન્નસોય તહ, પુલ્વધરાહારપુલાયત્ત || ૩ | મઇનાણાઈ સુદ્ધી, સુપત્તદાણું સમાધિમરણત્તા ચારણગમહુસધ્ધિય, ખીરાસવીણઠાણૉ || ૪ || તિસ્થયર-તિસ્થપડિમા, તણુપરિભોગાઇ કારણેવિ પુણો પુઢવાઇય ભાવંમિ વિ, અભવ્ય જીવહિં નો પત્ત | ૫ | ચઉદસ-રયણનંપિ, પત્ત ન પુણો વિમાણસામિત્તા સમ્માનાણસંયમ, તવાઇ ભાવા ન ભાવદુર્ગ || ૬ | અણુભવજુત્તા ભરી, જિણાણ સાહમ્પિયાણ વચ્છલ્લા ન ય સાહેબ અભવો, સંવિગત્ત ન સુપ્પષ્મ || ૭ | જિણજણયજણણિજાયા, જિણ જમુખા જસ્મિણી જુગપહાણા | આયરિયપયાઇ દસગં, પરમ– ગુણદ્વૈપ્પાં || ૮ ||
૯. પુણ્યપાપ કુલકમ્
• આદ્યાક્ષરો છજસ‘અઠ્ઠાતિ (૫), દબાવાછાસ (૧૦), ઈલએલએ (૧૬) છત્તીસદિસહસ્સા, વાસસયે હોઇ આઉપરિમાણું ! ઝિઝતં પઈસમય, પિચ્છઓ ધમ્મમ્મિ જઇઅવં || 1 | જઇ પોસહસહિઓ, તવનિયમગુણેહિ ગમ્મદ એગદિë I તા બંધઇ દેવાઉ, ઇનિયમિત્તાઈ પલિયાઈ || ૨ // સગવીસે કોડીયા, સત્તહરરી કોડિલખ સહસ્સા યો સત્તસયા સત્તડુત્તરિ, નવભાગા સત્તપલિયમ્સ || ૩ || અટ્ટાસીઈ સહસ્સા, વાસણયે, દુન્નિ લખપહરાણું ! એગોવિ અ જઇ પહો, ધમ્મજૂઓ તા ઇમો લાહો ૪ ||. તિસયસગં ચત્તકોડિ, લકખા બાવીસ સહસ બાવીસા) દુસય દુવીસ દુભાગા, સુરાઉબંધો ય ઇગપહરે | ૫ ||. દસ લખ-અસીય સહસા,મુહુરૂ સંખા ય હોઇ વાસસએ / જઇ સામાઇઅસહિઓ, એગોવિ અ તા ઇમો લાહો / ૬ / બાણવયકોડિઓ, લકુખા ગુણસદ્ધિ સહસ્તપણવીસી નવસયપણવીસજુઆ, સતિહા અડભાગપલિયમ્સ || ૭ || વાસસયે ઘડિઆણં, લખિગવીસં સહસ તહ સટ્ટી | એગાવિ અ ધમ્મજુઆ, જઇ તા લાહો ઇમો હોઇ || ૮ |
૨૮
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________
છાયાલકોડી ગુણતીસલખ છાસઠ્ઠીસહસ્સ સયનવાં | તેસઠ્ઠી કિંચૂણા, સુરાઉ બંધેઉ ઇગઘડિઓ || ૯ || સદ્દી અહોરણ, ઘડિઆઓ જલ્સ જંતિ પુરિસસ્સી નિયમણ વિરહિઆઓ, સોદિઅહનિફલોસ્સ / ૧૦II ચત્તારિ અ કોડિયા, કોડિઓ સત્ત લખ-અડયાલા | ચાલીસ ચ સહસ્સા, વાસસય હૃતિ ઊસાસા || ૧૧ || ઇક્કોવિ અ ઊસાસો, ન ય રહિઓ હોઇ પુષ્ણપાવેહિં. જઇ પુણેણં સહિઓ, એગોવિ અ તા ઇમો લાહો || ૧૨ ll. લખદુગ સહસંપણચાં, ચસિયા અટ્ટ ચેવ પલિયાઈ કિંચૂણા ચઉભાગા, સુરાઉ બંધે ઇગુસાસે || ૧૩ IL એગુણવીસ લખા, તેસફીસહસ્સ દુય સત્તટ્ટી પલિયાઈ દેવાઉ, બંધઈ નવકારઉસ્સગ્ગો // ૧૪ / લક્ષ્મિગટ્ટી પણતીસ-સહસ દુસય-દસપલિય દેવાઉ 1 બંધઈ અહિયં જીવો, પણવીસુસાસઉસ્સગ્ગો | ૧૫ || એવં પાવપરાયાણં, હવેઇ નિરયાઓ અસ્સ બંધોવિT ઇઅ નાઉ સિરિ જિણકિત્તિ-અંમિ ધમૅમિ ઉજમ કુણહ // ૧૬ II
લુદ્ધા નરા અત્યપરા હવંતિ, મૂઢા નરા કામપરા હવંતિ | બુદ્ધા નરા ખંતિપરા હવંતિ, મિસ્સા નરા તિત્રિવિ આયરતિ | ૧ | તે પંડિયા જે વિરયા વિરોહે, તે સાહુણો જે સમયે ચરંતિ ! તે સરિણો જે ન ચયંતિ ધર્મો, તે બંધવા જે વસણે હવંતિ || ૨ || કોહાભિભૂયા ન સુહ લહંતિ, માણંસિણો સાયપરા હવંતિ | માયાવિણો હુતિ પરસ્ટ પેસા, લુદ્ધા મહિચ્છા નરય ઉવિતિ | ૩ || કોહો વિસં કિં અમય અહિંસા, માણો અરી કિં હિયમMમાઓ માયા ભયં કિ સરણં તુ સચ્ચે, લોહો દુહં કિ સુહમાહ સુદી |૪ || બુદ્ધી અચંડ ભયએ વિણીય, કુદ્ધ કુસીલ ભયએ અકિત્તી | સંભિન્નચિત્ત ભયએ અલચ્છી, સચ્ચે ફિયં સંભયએ સિરી ય || ૫ || ચયંતિ મિત્તાણિ નર કયગ્ધ, ચયંતિ પાવાઈ મુર્ણિ જયંત . ચયંતિ સુક્કાણિ સરાણિ હંસા, ચયંતિ બુદ્ધી વિયં મણુસ્સે || ૬ || અરોઈઅર્થે કહિએ વિલાવો, અસંપહારે કહિએ વિલાવો. વિસ્મિત્તચિત્તે કહિએ વિલાવો, બહુ કુસીસે કહિએ વિલાવો / ૭ // દુકા નિવા દંડપરા હવંતિ, વિજાહરા મંતપરા હવંતિ મુખો નરા કોપરા હવંતિ, સુસાહુણો તત્તપરા હવંતિ || ૮ સોહા ભવે ઉગ્ગતવસ્સ ખંતી, સમાણિજોગો પસમસ્સ સોહા | નાણું સુઝાણું ચરણસ્સ સોહા, સીસસ્સ સોહા વિણએ પવિત્તી || ૯ અભૂસણો સોહઇ બંભયારી, અકિંચણો સોહઇ દિકખધારી . બુદ્ધિજુઓ સોહઈ રાયમંતી, લજજાજુઓ સોહઇ એગપત્તિ // ૧૦ || અપ્પા અરી હોઇ અણવટ્ટિયમ્સ, અપ્પા જસો સીલમઓ નરલ્સ | અપ્પા દુરપ્પા અણવટ્ટિયમ્સ, અપ્પા જિઅપ્પા સરખું ગઈ ય / ૧૧ ||
૧૦. શ્રી ગૌતમ કુલકમ્
• આઘાક્ષરો • ઉતેકોકોળુ (૫), ચ‘અરો'દુસો‘અભૂ’ (૧૦), ‘અપ્પા”નનજે, (૧૫), સજૂહિંદા‘અસા” (૨૦)
૨૯
૩૦
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________
ન ધમ્મકક્શા પરમન્ચિ કર્જ, ન પાણિહિંસા પરમ અકર્જા ન પેમરાગા પરમત્યિ બંધો ન બોહિલાભા પરમથિ લાભો || ૧૨ // ન સેવિયવા પમયા પરક્કા, ન સેવિયવ્વા પુરિસા અવિજ્જા | ન સેવિયવો અહિમાનિ હીણા, ન સેવિયવા પિસુણા મણુસ્સા || ૧૩ // જે ધમ્પિયા તે ખલુ સેવિયવ્યા, જે પંડિયા તે ખલુ પુચ્છિયવા | જે સાહુણો તે અભિનંદિયવ્યા, જે નિમ્મમાં તે પડિલાભિષવા / ૧૪ | પુત્તા ય સીમા ય સમ વિભત્તા, રિસી ય દેવા ય સમ વિભત્તા | મુફખા તિરિશ્મા ય સમં વિભત્તા, મુઆ દરિદ્રા ય સમ વિભત્તા // ૧૫ || સવા કલા ધમ્મકલા જિણાઇ, સવા કહા ધમ્મકહા જિણાઇ ! સવં બલ ધમ્મબલે જિણાઇ સવૅ સુહ ધમ્મસુહં જિણાઇ // ૧૬ || જૂએ પસત્તસ્સ ધણસ્સ નાસો, મંસે પસત્તસ્સ દયાઇ નાસો | મજે પસાક્સ જસસ્સ નાસો, વેસા પસાસ્સ કુલમ્સ નાસો || ૧૭ | હિંસાપસત્તસ્સ સુધમ્મ નાસો, ચોરી પસાસ્સ સરીર નાસો | તહા પરસ્થિસુ પસત્તયમ્સ, સવ્યસ્સ નાસો અહમાં ગઈ ય || ૧૮ || દાણું દરિદ્સ્સ પહુસ્સે ખંતિ, ઇચ્છા વિરોહો ય સુહોઇયસ્સ | તારુન્નએ ઈદિયનિગ્રહો ય, ચત્તારિ એઆણિ સુદુક્કરાણિ // ૧૯ || અસાસય જીવિયમાહુ લોએ, ધર્મ ચરે સાહુ જિણોવઈä I ધમ્મો ય તાણું સરખું ગઈ ય, ધર્મે નિસેવિ7 સુહં લહંતિ || ૨૦ ||
જંવકજa (૨૦), “અહિ”મોધ અઈમ્સ (૨૫), પહઈલો (૩૦), કોનાજચિર (૩૫), જસુ“અપ્પા”બો‘અવ' (૪o), પતંઈ (૪૩) ધમ્મપ્પહારમણિજ્જ, પણમિg જિણે મહિંદનમણિર્જા અપ્પાવબોહકુલયું, વૃદ્ઘ ભવદુહકયાલયે || 1 || અત્તાવગમો નક્નઈ, સયમેવ ગુણેહિ કિ બહુ ભણસિT સૂરુદઓ લખિજઈ, પહાઇ ન ઉ સવહનિવહેણ / ૨ //. દમ-સમ-સમત્ત-મિત્તી-સંવેઅ-વિવેઅતિવ્યનિબૅઆ એએ પગઢઅપ્પા-વબોહબીઅસ્સ અંકુરા || ૩ || જો જાણઇ અપ્પાખં, અપ્પાણે સો સુહાણ ન હુ કામી | પત્તષ્મિ કણ્વરુષ્ણ, રુકુખે કિં પત્થણા અસણે || ૪ || નિઅવિજ્ઞાણે નિરયા, નિરયાઇ દુહં લહંતિ ન કયાવિ જો હોઇ મગ્ગલગો, કહે સો નિવડેઇ કવમ્પિ ? || ૫ || તેસિં દૂરે સિદ્ધી, રિદ્ધિ રણરણયકારણે તેસિં! તેસિમપુષ્ણા આસા, જેસિ અપ્પા ન વિજ્ઞાઓ | ૬ || તા દુત્તરો ભવજલહી, તા દુજેઓ મહાલઓ મોહો ! તા અઇવિસમો લોહો, જા જાઓ ન (નો) નિઓ બોહોII II. જેણ સુરા-સુરનાહા, હહા અણાહુત્વ વાહિયા સોવિની અજઝપ્પઝાણજલણે, પયાઇ પયંગgણે કામો || ૮ || જં બદ્ધપિ ન ચિટ્ટઇ, વારિજ્જતં વિ સરઇ અસેસે. ઝાણબલેણે તે પિ હુ, સયમેવ વિલિજ્જઈ ચિત્ત || ૯ || બહિરંતરંગભેયા, વિવિહા વાહી ન દિતિ તસ્સ દુહં . ગુરુવયણાઓ જેણં, સુહજઝાણરસાયણે પત્ત || ૧૦ ||
૧૧. શ્રી આત્માવબોધ કુલકમ્
• આઘાક્ષરો . ‘અત્તાદજાનિ (પ), તાજેન્જબ (૧), જિદુએલજી (૧૫),
૩૧
૩૨
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________
જિઅમપૂચિંતણપર, ન કોઇ પીડેઇ અહેવ પીડેઇ | તા તસ્સ નત્યિ દુખે, રિણમુર્ખ મન્નમાણસ / ૧૧ | દુખાણ ખાણી ખલુ રાગદેસા, તે હુંતિ ચિત્તેમિ ચલાચલંમિ | અજઝપ્પજોગણ ચએઇ ચિત્ત, ચલત્તમાલાણિઅકુંજરુવુ || ૧૨ // એસો મિત્તમમિત્ત, એસો સગ્ગો તહેવ નરઓ અને એસો રાયા રંકો, અખા તુકો અતુટ્ટો વા | ૧૩ // લદ્ધા સુરનરરિદ્ધી, વિસયા વિ સયા નિસેવિઆ ણેણા પુણ સંતોસણ વિણા, કિં કલ્થ વિ નિવુઈ જાયા ? / ૧૪ / જીવ ! સયં ચિએ નિશ્મિઅતણુઘરરમણી-કુટુંબનેહેણું ! મેહેણ વ દિણનાહો, છાઇક્લસિ તેઅવંતો વિ || ૧૫ / જં વાહિવાલસાનરાણ, તુહ વેરિઆણ સાહીણે . દેહે તત્થ મમત્ત, જિઅ! કુણમાણો વિ કિં લહસિ? I ૧૬ | વરભરપાણહાણ ય, સિંગારવિલવણેહિ પુટ્ટો વિ | નિઅપહુણો વિહડતો, સુણએણ વિ ન સરિસો દેહો ! ૧૭// કટ્ટાઇ કડુઅ બહુહા જં, ધણમાવજ્જિ તએ જીવી કટ્ટાઇ તુઝ દાઉં, તે અંતે ગહિઅમન્નહિ | ૧૮ જહ જહ અજ્ઞાણવસા, ધણધન્નપરિગ્રહ બહું કુણસિ | તહ તહ લહું નિમજ્જસિ, ભવે ભવે ભારિઅતરિ વી/ ૧૯ / જા સુવિણે વિ હુ દિટ્ટા, હરેઇ દેહાણ દેહસવર્સી. સા નારી મારી ઇવ, જયસુ તુહ દુમ્બલત્તેણં || ૨૦ || અહિલસસિ ચિત્તશુદ્ધિ, રક્સસિ મહિલાસુ અહહ મૂઢત્તા નીલીમિલિએ વચૅમિ, ધવલિમા કિં ચિર ઠાઇ ? / ૨૧ //
મોહેણું ભય(વ?)દુરિએ, બંધિએ ખિત્તોતિ નેહનિગડેહિ | બંધવમિસણ મુક્કા, પારિઆ તસુ કો રાઓ ? | ૨૨ / ધમ્મો જણઓ કરુણા, માયા ભાયા વિવેગનામણા ખંતિ પિઆ સપુત્તો, ગુણો કુટુંબ ઇમં કુણસુ | ૨૩ / અઇપાલિઆહિં પગઇસ્થિઆહિં, જે ભામિઓસિ બંધેલું સંતે વિ પુરિસકારે, ન લજ્જસે જીવ ! તેણંપિ | ૨૪ / સયમેવ કુણસિ કમ્મ, તેણ ય વાણિજ્વસિ તુમ એવા રે જીવ! અપ્પવેરિઅ, અન્નસ્સ ય દેસિ કિં દોસં // ૨૫ //. તે કુણસિ તં ચ જંપસિ, તું ચિંતસિ જેણ પડસિ વસણોણે 1 એય સગિહરહસ્સે, ન સક્કિમો કહિઉમન્નસ્સ || ૨૬ || પંચિંદિયપરા ચોરા, મણજુવરશ્નો મિલિતુ પારસ્સા નિઅનિઅઅર્થે નિરતા, મૂલદિઇ તુઝ લુપતિ / ૨૭ II હણિઓ વિવેગમંતી, ભિન્ન ચરિંગધમ્મચક્કપિ મુઠું નાણાઇધણં, તુમંપિ છૂઢો કુગઇકૂવે | ૨૮ / ઇત્તિઅકાલ હુંતો, પમાયનિદ્દાઇગલિયચેઅો જઇ જગ્નિઓસિ સંપઇ, ગુસ્વયણા તા ન વેએસિ || ૨૯ | લોગપમાણોસિ તુમ, નાણમઓ ખંતવીરિઓસિ તુમાં નિયરજ્જઠિઈ ચિંતસુ, ધમ્મઝાણાસણાસીણો || ૩૦ . કો વ મણો જુવરાયા, કો વા રાયાઇ રજપબમૅસે | જઈ જગ્નિઓસિ સંપઇ, પરમેસર પવિસ ચેઅન્નો (ચેઅન્ન) / ૩૧ // નાણમઓ વિ જડો વિવ, પહૂ વિ ચોસલ્વ જલ્થ જાઓસિ | ભવદુર્ગામિ કિં તત્ય, વસસિ સાહીણસિવાયરે || ૩૨ //.
૩૪
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________
જલ્થ કસાયા ચોરા, મહાવયા સાવયા સયા ઘોરા | રોગા દુઠ્ઠભુજંગા, આસાસરિઆ ઘણતરંગા || ૩૩ / ચિંતાડવી સકટ્ટા, બહુલતમાં સુંદરી દરી દિઠા. ખાણી ગઈ અણેગા, સિહરાઈ અઠમયભે || ૩૪ || રયણિઅરો મિચ્છત્ત, મણદુક્કડઓ સિલા મમત્ત ચ | તે બિંદસુ ભવસેલ, ઝાણાસણિણા જિઅ સહેલું || ૩૫ | જત્યસ્થિ આયનાણું, નાણે વિયાણ સિદ્ધિસહયું સેસ બહું વિ અહિય, જાણતુ આજીવિઆમિત્ત / ૩૬ / સુબહુ અહિએ જહ જહ, તહ તહ ગÒણ પૂરિઅં ચિત્ત ! હિઅઅપ્પબોહરહિઅસ્ત, ઓસહાઉ ઉઠ્ઠિઓ વાહી. ૩૭ II અપ્રાણમબોહંતા, પરં વિબોહંતિ કેઇ તેવિ જડાના ભણ પરિયÍમિ છૂહિએ, સત્તાગારેણ કિં કર્જ || ૩૦ || બોહંતિ પર કિંવા, મુગંતિ કાલ નરા પૉંતિ સુખં ! ઠાણમુઅતિ સયાવિહુ, વિણાડડયબોહં પુણ નસિદ્ધી ૩૯ો. અવરો ન નિદિઅવો, પસંસિઅલ્વો કયા વિ ન હુ અપ્પા | સમભાવો કાયવ્વો, બોહસ્સ રહસ્સમિણમેવ | ૪૦ | પરસખિત્ત મંજસુ, રંજસુ અપ્પાણમપ્પણા ચેવી વજ્જસુવિવિહ કહાઓ, જઇ ઇચ્છસિ અપ્પવિત્રાણા ૪૧ / તં ભણસું ગણસુ વાસુ, ઝાયસુ ઉવઇસસુ આયરેલુ જિઆ| ખણમિત્તમપિ વિઅખણ, આયારામે રમસિ જેણી ૪૨ II ઇય જાણિઊણ તત્ત, ગુરુવઈä પર કુણ પયત્તા લહિલણ કેવલસિરિ, જેણે જયસેહરો હોસિ || ૪૩ //.
૧૨. જીવાનુશાસ્તિ કુલકમ્
• આધાક્ષરો • રેરેરેરેરે (પ), રેરેરેરેઈજી (૧૧) રે જીવ ! કિં ન બુઝસિ, ચઉગઇ સંસારસાયરે ઘોરે ! ભમિઓ અસંતકાલ, અરહટ્ટઘડિવ જલમઝે | ૧ || રે જીવ ! ચિંતસુ તુમ, નિમિત્તમિત્ત પરો હવઇ તુઝ || અસુહપરિણામજણિય, ફલમેયં પુવૅકમ્માણું || ૨ // રે જીવ ! કમ્મભરિયું, ઉવએસ કુણસિ મૂઢ ! વિવરીઅં દુગ્ગઇગમણમાણે, એસ શ્ચિય હિયઇ (હવઇ) પરિણામો // ૩ //. રે જીવ ! તુમ સીસે, સવણા દાઊણ સુણસુ મહ વયણે જે સુખં ન વિ પાવિસિ, તા ધમ્મવિવન્જિઓ નૂણll ૪ || રે જીવ ! મા વિસાય, જાહિ તુમ પિચ્છિઊણ પરરિદ્ધી ધમ્મરહિયાણ કુત્તો?, સંપન્જઈ વિવિહસંપત્તી || ૫ |. રે જીવ ! કિં ન પિચ્છસિ, ઝિઝંત જુવર્ણ ધણું જીઅં | તહવિહુ સિબ્ધ ન કણસિ, અપ્પહિયં પવરજિણધર્મો ૬ || રે જીવ ! માણવજ્જિા , સાહસપરિહણ દીણ ગયલજ્જ | અચ્છસિ કિં વીસત્યો, ન હુ ધર્મે આયર કુણસિ || ૭ || રે જીવ! મણુયજમ્મ, અકયત્વે જુવ્વણં ચ વોલીણું ! ન ય ચિષ્ણ ઉષ્ણતd, ન ય લચ્છી માણિઆ પવરા || ૮ || રે જીવ ! કિં ન કાલો, તુઝ ગઓ પરમહં નીયંતસ્સ | જે ઇચ્છિયં ન પત્ત, તે અસિધારાવયં ચરસુ || ૯ ||
૩૫
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________
ઇય મા મુણસુ મણેણં, તુજઝ સિરી જા પરસ્ટ આઇત્તા ! તા આયણ ગિહેસુ, સંગોવય વિવિહાયણ || 10 || જીવિએ મરણેણં સમ, ઉપ્પ૪ઇ જુવ્રણ સહ જરાએ ! રિદ્ધી વિણાસસહિ, હરિસવિસાઓ ન કાયવ્વો / ૧૧ ||
નયરિંદિએ પયંગા, હુંતિ મયા પુણ સવણદોસણું | એએ પંચ વિ નિહë, વયંતિ પંચિંદિએહિ પુણો || ૮ || જસ્થ ય વિસય વિરાઓ, કસાયચાઓ ગુણસુ અરાઓ ! કિરિઆસુ અપ્પમાઓ, સો ધમ્મો સિવસુહો લોએ (સુહાવાઓ ?) I ૯ |
૧૩. ઇન્દ્રિયાદિવિકાર નિરોધકુલકમ્.
• આધાક્ષરો રકુરિકોમા (પ), કાફીનજ (૯). રજ્જાઇભોગતિસિયા, અક્વસટ્ટા પડંતિ તિરિએનું ! જાઈમણ મત્તા, કિમિજાઈ ચેવ પાવંતિ || ૧ || કુલમત્તિ સિયાલિત્તે, ઉઠ્ઠાઈજોણિ જંતિ રૂવમએT બલમત્તે વિ પયંગા, બુદ્ધિમએ કુક્કડા હુંતિ || ૨ // રિદ્ધિમએ સાણાઇ, સોહગ્નમએણ સપ્તકાગાઈ ! નાણમએણ બદલ્લા, હવંતિ મય અટ્ટ અઇદુટ્ટા / ૩ // કોહણસીલા સીહે, માયાવી બગાણંમિ વઐતિ | લોહિલ્લ મૂસગરે, એવં કસાઅહિં ભમડંતિ || ૪ || માણસદંડેણે પુણ, તંદુલમચ્છા હવંતિ મણદુકા/ સુયતિત્તરલાવાઈ, હોઉ વાયાઇ બજઝંતિ || ૫ || કાણ મહામચ્છા, મંજારા (ઉ) હવંતિ તહ કૂરા | તે તે કુણંતિ કર્મો, જેણ પુણો જંતિ નરએસુ || ૬ | ફાસિંદિયદોસણું, વણસુયરત્તમંમિ જંતિ જીવા વિI જિહાલોલુય વગ્યા, ઘાણવતા સપ્તજાઈશું // ૭ II
૧૪. શ્રી કર્મ કુલકમ્
• આધાક્ષરો • તેવીવીદાવી (૫), ગસીસકોન (૧૦), ‘અંધ’ની‘અવં'સમિ (૧૫), વવાનાપા‘અણ' (૨૧). તેલુક્કિક્કલ્સ મલ્લમ્સ, મહાવીરસ્સ દારુણા | ઉવસગ્ગા કહં હંતા, ન હુંત જઈ કમ્પયં || 1 || વીરસ્સ મિનુયગ્ગામે, કેવલિસ્તાવિ દારુણો | અઇસારો કહે હુંતો ?, ન હુંત જઇ કમ્મય | ૨ //. વીરસ્ય અટ્રિઅગ્ગામે, જખ્ખાઓ સૂલપાણિણો | વેઅણાઓ કહે હુંતી ?, ન હુતં જઇ કમ્મય || ૩ || દારુણાઓ સલાગાઓ, કન્નેનું વીરસામિણો | પમ્બિવંતો કહે ગોવો? ન હુંત જઇ કમ્મય || ૪ || વીસ વીરસ્ય ઉવસગ્ગા, જિણિંદસ્સાવિ દારુણા | સંગમાઓ કહે હુંતા ? ન હુંત જઇ કમ્મય || ૫ | ગયસુકુમાલસ સીસંમિ, ખાઇરંગારસંચયT પમ્બિવંતો કહે ભટ્ટો , ન હુંતં જઇ કમ્મય || ૬ //
૩૭
૩૮
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________
કહસ્સ વાસુદેવસ્મ, મરણં એગાગિણો વણે ! ભાયાઓ કહે હુંd ?, ન હુંત જઇ કમ્મય || ૧૮ || નાવાસ્ટિમ્સ ઉવસગ્ગો, વદ્ધમાણસ્સ દારુણો | સુદાઢાઓ કહે હુંતો ?, ન હુંત જઇ કમ્મય / ૧૯ II. પાસનાહરૂ ઉવસગ્ગો, ગાઢો તિર્થંકરસ્ટ વિશે કમઠાઓ કહે હુંતો ?, ન હુતં જઇ કમ્મય | ૨૦ | અણુત્તરા સુરા સાયા-સુખસોહગલીલયા | કહં પાવંતિ ચવણ ?, ન હુંત જઇ કમ્મય | ૨૧ //.
થા
સીસા ઉ ખંદગસ્તાવિ, પીલિજ્જતા તયા કહે ? | જં તેણ પાલણાવિ, ન હુંતં જઇ કમ્મય | ૭ | સર્ણકુમારપામુખચકિણો વિ સુસાહુણો . વેયણાઓ કહે હુંતા ?, ન હુંતં જઇ કમ્પયું |૮ | કોસંબીએ નિયંઠસ્સ, દારુણા અશ્કિવેયણા | ધણિણો વિ કહે હુંતા ?, ન હુંત જઇ કમ્પયું || ૯ | નમિસંતો મહાદાહો, નરિદસ્સાવિ દારુણો | મિહિલાએ કહ્યું હતો ?, ન હુંત જઇ કમ્મય || ૧૦ || અંધત્ત બંભદત્તસ્ત, સુદેહસ્સાવિ દુસ્સહ | ચકિત્સાવિ કહે હુi ?, ન હુંત જઇ કમ્મય || ૧૧ // નીયગુત્તે જિર્ષિદો વિ, ભૂરિપુષ્ણો વિ ભારહે તે ઊપજેંતો કહે વીરો ?, ન હું જઇ કમ્મય || ૧૨ // અવંતીસુકુમાલો વિ, ઉજેણીએ મહાયસો. કહું સિવાઈ ખર્જતો, ન હુંત જઇ કમ્મય || ૧૩ // સઈએ સુદ્ધસીલાએ, ભત્તારા પંચ પંડવા | દોવઈએ કહ્યું હુંતા ?, ન હુતં જઇ કમ્મય || ૧૪ || મિયાપુન્નાઇજીવાણું, કુલીણાણ વિ તારિસં. મહાદુકુખે કહે હુંd ?, ન હુંત જઇ કમ્મય || ૧૫ / વસુદેવાઈર્ણ હિંડી, રાયવંસોભવાણ વિ. તારુષ્ણ વિ કહે હુતા?, ન હુંત જઇ કમ્ય / ૧૬ II વાસુદેવસ્ય પુત્તોવિ, નેમિસીસો વિ ઢંઢણો | અલાભિલ્લો કહે હુંતો ? ન હેતે જઇ કમ્મય // ૧૭ II
૩૯
૧૫. દશ શ્રાવક કુલકમ્.
• આધાક્ષરો • વાનિયંકાકા (પ), આકંસચસાસાઈ (૧૨) વાણિયગામપુરંમિ, આણંદો જો ગિહવઈ આસી . સિવનંદા સે ભજ્જા, દસસહસ્ત ગોઉલા ચહેરો / ૧ / નિતિવિવહારકલંતરઠાણેસું, કણયકોડિબારસગાં સો સિરિવીરજિસેસર, પાયમૂલે સાવ જાઓ / ૨ // ચંપાઈ કામદેવો, ભદ્દાભજ્જો સુસાવ જાઓ છગ્ગોઉલ અટ્ટારસ, કંચણકોડીણ જો સામી || ૩ || કાસીએ ચુલણિપિયા, સામા ભજ્જા ય ગોઉલા અટ્ટ | ચકવીસ કણયકોડી, સઢાણ સિરોમણી જાઓ | ૪ || કાસીઈ સૂરદેવો, ધન્ના ભજ્જા ય ગોઉલા છચ્ચ | કણયટ્ટારકોડી, ગઠીયવઓ સાવઓ જાઓ | ૫ ||
o
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________
આલંભિયાનયરીએ, નામેણું ચુલ્લસયગઓ સટ્ટો । બહુલાનામેણ પિયા, રિદ્ધી સે કામદેવસમા || ૬ || કંપિલ્લપટ્ટણંમિ, સશ્નો નામેણ કુંડકોલિયઓ । પુસ્સા પુણ જમ્સ પિયા, વિહવો સિરિકામદેવસમો || ૭ || સદાલપુત્તનામો, પોલાસંમી કુલાલજાઈઓ । ભજ્જા ય અગ્નિમિત્તા, કંચણકોડીણ સે તિન્નિ ચઉવીસ કણયકોડી, ગોઉલ અટ્ઠવ રાયગહનયરે । સયો ભજ્જા તેરસ, રેવઇ અડ સેસ કોડીઓ ।। ૯ ।। સાવત્ચીનયરીએ, નંદણિપિયનામ સદ્ગુઓ જાઓ । અસ્મિણિનામા ભજ્જા, આણંદસમો ય રિદ્ધિએ || ૧૦ || સાવત્ચીવત્થો, લંતગપિય સાવગો ય જો પવરો । ફગ્ગુણિનામકલત્તો, જાઓ આણંદસમવિહવો || ૧૧ || ઇક્કારસ પડિમધરા, સવ્વેવિ વી૨૫યકમલભત્તા । સવ્વુ વિ સમ્મદિષ્ટિ, બારસવયધારયા સવ્વુ
|| ૧૨ ||
|| ૐ ||
૧૬. શ્રી ખામણા કુલકમ્
• આઘાક્ષરો :
જોનઘાનિહા (૫), જૈતિબેજછિ (૧૦), સસઓમફા (૧૫), ચસા‘અક્ક’“અબ્બ’૫ (૨૦), રુષઆમિદ (૨૫), સુદેભવં (૩૦), પઈસજિઇ (૩૯)
જો કોઇ મએ જીવો, ચઉગઇસંસારભવડિલ્લંમિ । દૂવિઓ મોહેણં, તમહં ખામેમિ તિવિહેણું
૪૧
|| ૧ ||
નરએસુ ય ઉવવજ્ઞો, સત્તસુ પુઢવીસુ નારગો હોઉં । જો કોઇ મએ જીવો, દૂહવિઓ સંપિ ખામેમિ || ૨ || ઘાયણચુન્નણમાઇ, પરોપ્પરં જં કયાઈ દુખ્ખાઈ । કમ્ભવસએણ નરએ, સંપિ ય તિવિહેણ ખામેમિ ॥ ૩ ॥ નિદ્દયપરમાહમ્મિઅ-વેણં બહુવિહાઈ દુસ્ખાઈ જીવાણું જણિયા, મૂઢેણે સંપિ ખામેમિ
હા ! હા ! તઇયા મૂઢો, ન યાણિમો પરમ્સ દુક્ખાઈ । કરવત્તયછેયણ-ભયણેહિં, કેલીએ જણિયાઈ | | || ♥ કિં પિ મએ તઇયા, કલંકલીભાવમાગએણ કર્યું | દુર્ખ નેરઇયાણું, તં પિ ય તિવિહેણ ખામેમિ || ૬ || તિરિયાણું ચિય મઝે, પુઢવીમાઇસુ ખારભેએસુ । અવરોપ્પરસત્થેણં, વિણાસિયા તે વિ ખામેમિ બેઇદિય-તેઈદિય-ચઉરિંદિયમાઇણેગજાઇસુ ।
જે જીવા વેલવિયા, દુક્ખન્ના તે વિ ખામેમિ સન્દૂલસીહગંડયજાઇયું, જીવઘાયજણિઆસુ । જે ઉવવજ્ઞણ મએ, વિણાસિયા તે વિ ખામેમિ
॥ ૪ ॥
જે ભક્ષિય-દુવિયા, તે વિય તિવિહેણ ખામેમિ | ૮ | જલયરમઝગએણં, અણેગમચ્છાઇરૂવધારેણું | આહારકા જીવા, વિણાસિયા તે વિ ખામેમિ || ૯ || છિન્ના ભિન્ના ય મએ, બહુસો દુઢેણ બહુવિહા જીવા | જે જલમઝગએણં, તે વિ ય તિવિહેણ ખામેમિ | ૧૦ || સપ્પસરિસવમઝે, વાનરમજ્જારસુણહસરહેસુ |
|| ૧૧ ||
૪૨
|| ૭ ||
|| ૧૨ ||
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________
ઓલાવગિદ્ધકુક્ડ-હંસબગાઇસું સઉણજાઇસુ ! જે છુહવસેણ ખદ્ધા, કિમિમાઇ તે વિ ખામેમિ | ૧૩ . મણુએસ વિ જે જીવા, જિન્મિદિયમોહિએણ મૂઢણ ! પારદ્ધિરમંતેણં, વિણાસિયા તે વિ ખામેમિ || ૧૪ . ફાસગઢિએણ જે ચ્ચિય, પરદારાઇસુ ગચ્છમાણેણં ! જે દુમિય દૂહવિયા, તે વિ ય ખામેમિ તિવિહેણું ! ૧૫ II. ચઅિદિયઘાણિદિય-સોદિયવસગએણ જે જીવા | દુખંમિ મએ ઠવિયા, તે હં ખામેમિ તિવિહેણું || ૧૬ II સામિત્ત લહિઊણં, જે બદ્ધા ઘાઇયા ય મે જીવા સવરાહનિરવરાહા, તે વિ ય તિવિહેણ ખામેમિ || ૧૭ II અક્કમિઉણું આણા, કારવિઆ જે ઉ માણભંગેણં, તામસભાવગએણે, તે વિય તિવિહેણ ખામેમિ || ૧૮ || અમ્પકખાણું જે મે, દિન્ન દુદ્દેણ કરૂઇ નરસ્સ | રોસણ વ લોભેણ વ, તે પિ ય તિવિહેણ ખામેમિ / ૧૯ / પરઆવયાએ હરિસો, પેસુન્ન જે કર્યા મએ ઈહઈ ! મચ્છરભાવઠિએણં, તે પિ ય તિવિહેણ ખામેમિ || ૨૦ || રુદ્દો ખુદસહાવો, જાઓ ભેગાસુ મિચ્છજાઇસ ધમ્મોત્તિ સુહો સદો, કન્નહિ વિ તત્વ નો વિસુઓ ૨૧ // પરલોગનિપ્રિવાસો, જીવાણ સયાવિ ઘાયણપસરો જં જાઓ દુહહેલ, જીવાણું તં પિ ખામેમિ || ૨૨ // આરિલખિત્ત વિ મએ, ખફિણવાનુરિયડુમ્બજાઇસુ | જે વિ હયા જિયસંઘા, તે વિ ય તિવિહેણ ખામેમિ | ૨૩ /
મિચ્છત્તમોહિએણે, જે વિ હયા કે વિ મંદબુદ્ધિએ !
અહિગરણકારણેણં, વહાવિઆ તે વિ ખામેમિ || ૨૪ || દવદાણપલીવણય, કાઊણે જે જીવા મએ દઢા | સરદહતલાયસોસે, જે વહિયા તે વિ ખામેમિ | ૨૫ / સુહદુલ્લલિએણ મએ, જે જીવા કેઇ ભોગભૂમિનુ અંતરદીસુ વા, વિણાસિયા તે વિ ખામેમિ | ૨૬ || દેવત્તે વિય પત્ત, કેલિપસણ લોહબુદ્ધીએ . જે દૂહવિયા સત્તા, તે વિય ખામેમિ સવૅવિ | ૨૭ II. ભવણવઇર્ણ ક, આસુરભાવમ્પિ વટ્ટમાણેણં! ણિયહણણમણેણં, જે દુમિયા તે વિ ખામેમિ | ૨૮ // વંતરરૂવેણું મએ, કેલીકિલભાવઓ ય જે દુખી જિવાણં સંજણિયું, તે પિ ય તિવિહેણ ખામેમિ | ૨૯ || જોઇસિએસ ગએણં, વિસયામિસમોહિએણ મૂહેણાં જો કોવિ કઓ દુહિઓ પાણી મે તં પિ ખામેમિ || ૩૦ | પરિદ્ધિમચ્છરેણં, લોહનિબુડેણ મોહવસગેણં . અભિયોગિએણ દુખે, જાણ કર્યા તે વિ ખામેમિ / ૩૧ // ઇય ચઉગઇમાવઠ્યા, જે કે વિ ય પાણિણો મએ વહિયા | દુખે વા સંવિયા, તે ખામેમિ અહં સર્વે | ૩૨ / સર્વે ખમંતુ મજઝ અહંપિ તેસિં ખમેમિ સવૅસિંા જે કેણઈ અવરદ્ધ, વેર ચાંઉણ મજઝન્હો || ૩૩ //. ન ય કોઇ મઝ વેસો, સયણો વા એન્થ જીવલોગંમિ | દંસણનાણમહાવો, એક્કો હં નિમ્મો નિચ્ચો || ૩૪ /
૪૩
४४
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________
જિણસિદ્ધા સરણે મે, સાહૂ ધમ્મો ય મંગલં પરમં જિણનવકારો પવરો, કમ્મક્ખયકારણે હોઉ ઇય ખામણા ઉ એસા, ચઉગઇમાવજ્ઞયાણ જીવાણું । ભાવવિસુદ્ધીએ મહં, કમ્મક્ખયકારણે હોઉ
•
૧૭. વૈરાગ્ય કુલકર્
૭ આદ્યાક્ષરો •
॥ ૩૫ ॥
૪૫
|| ૩૬ ||
જતભરુગ (૫), કિંમુજપિતા (૧૦), જાયોકાર્જકો (૧૫), પંતાજાજરૂપતાતા (૨૨) જમ્મજરામરણજલે, નાણાવિહવાહિજલયરાઇશે | ભવસાયરે અસારે, દુલ્લહો ખલુ માણુસો જન્મો ।। ૧ ।। તમ્મિ વિ આયરિયખિત્ત, જાઇકુલરૂવસંપયાઉથં । ચિંતામણિ સારિચ્છો, દુલ્લહો ધમ્મો ય જિણભણિઓ ।। ૨ ।। ભવકોડિસએહિં, પરિહિંડિઉણ સુવિસુદ્ધપુન્નજોએણ । ઇત્તિયમિત્તા સંપઇ, સામગ્ગી પાવિયા જીવ રૂવમસાસયમેયં, વિજ્યુલયાચંચલ જએ જી । સંઝાણુરાગસરિસં, ખણરમણીયં ચ તારુÄ || ૪ || ગયકન્નચંચલાઓ લચ્છીઓ તિયસચાવસારિચ્છે ।
|| ૩ ||
વિસયસુ ં જીવાણું, બુઝસુ રે જીવ ! મા મુઝ || ૫ || કિંપાકફલસમાણા, વિસયા હાલાહલોવમા પાવા । મુહમહુરત્તણસારા, પરિણામે દારુણસહાવા
|| ૬ ||
ભુત્તા ય દિવ્યભોગા, સુરેસુ અસુરેસુ તહય મણુએસ । ન ય જીવ ! તુજ્ઞ તિત્તી, જલણસ્સ વ કટ્ટનિયરેહિં || ૭ || જહ સંઝાએ સઉણાણું, સંગમો જહ પહે ય પહિયાણું | સયણાણં સંજોગો, તહેવ ખણભંગુરો જીવ ! || ૮ || પિયમાઇભાઇભઇણી,-ભજ્જાપુત્તત્તણે વિ સવ્વુવિ । સત્તા અણંતવારં, જાયા સન્થેસિ જીવાણું || ૯ || તા તેર્સિ ડિબંધ, ઉવિર મા તં કરેસુ રે જીવ ! । પડિબંધ કુણમાણો, ઇહયં ચિય દુક્તિઓ ભમિસિ || ૧૦ || જાયા તરુણી આભરણવજ્જિયા, પાઢિઓ ન મે તણઓ । ધૂયા નો પરિણીયા, ભઇણી નો ભત્તુણો ગમિયા || ૧૧ || થોવો વિહવો સંપઇ, વૠઇ ય રિણું બહુવ્વઓ ગેહે । એવં ચિંતાસંતાવદુભિઓ દુઃખમણુહસિ || ૧૨ || કાઉવિ પાવાઇ, જો અત્થો સંચિઓ તએ જીવ । સો તેસિં સયણાણં, સવ્વેસિ હોઇ ઉવઓગી || ૧૩ || જં પુણ અસુરૂં કર્માં, ઇક્કુચિય જીવ ! તેં સમણુહસિ । ન ય તે સયણા સરણ, કુગઇએ ગચ્છમાણસ || ૧૪ || કોહેણું માણેણં, માયા લોભેણ રાગદોસેહિં | ભવરંગઓ સુઇરં, નડુત્વ નચ્ચાવિઓ તેં સિ પંચેહિં ઇંદિએહિં, મણવયકાએહિં દુઃજોગેહિ । બહુસો દારુણરૂä, દુઃખં પત્તું તએ જીવ ! તા એઅન્નાઉણું, સંસારસાયરેં તુમેં જીવ ! । સયલસુહકારણમ્મિ, જિણધર્મો આયર કુણસુ ॥ ૧૭ ॥
|| ૧૫ ||
|| ૧૬ ||
૪૬
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________
જાવ ન બદિયાણી, જાવ ન જરરખ્ખસી પરિડુરઇ જાવ ન રોગ વિયારો, જાવ ન મર્ચી સમુલ્લિયઇ II ૧૮ જહ ગેહમિ પવિત્ત, પૂર્વ ખણિઉં ન સક્કઇ કોવિ ! તહ સંપત્તે મરણે, ધમ્મો કહ કીરએ જીવ ? || ૧૯ || પત્તમ્મિ મરણસમએ, ડઝસિ સોઅગ્નિણા તુમ જીવ ! | વગુરપડિઓ વ મઓ, સંવકૃમિઉ જહ વ પખી | ૨૦ || તા જીવ ! સંપર્ય ચિય, જિણધમે ઉર્જામં તુમ કુણસુ મા ચિન્તામણિસન્મ, મણુયત્ત નિષ્ફર્લ ણેસુ || ૨૧ || તા મા કુણસુ કસાએ, દિયવસગો ય મા તુમ હોસુ | દેવિંદસાહુમહિય, સિવસુષ્મ જેણ પાવિહિસિ | ૨૨ /
જો ધમ્મ કુણઇ નરો, પૂઇજ્જઈ સામિઉ વ લોએણ / દાસો પૈસો વ્ર જહા, પરિભૂઓ અત્યંત@િચ્છો || ૪ ||. ઇય જાણિઊણ એય, વીમસહ અત્તણો પયત્તેણં જો ધમ્માઓ ચુક્કો, સો ચૂક્કો સવ્વસુખાણું || ૫ || ધમ્મ કરેહ તુરિય, ધમ્મણ ય હૃતિ સવસુખાઇ સો અભયપાણેણં, પંચિંદિયનિગ્રહણં ચ || ૬ || મા કીરઉ પાણિવહો, મા જંપણ મૂઢ ! અલિયવણાઈ મા હરહ પરધણાઈ, મા પરદારે મઈ કુણહ || ૭ || ધમ્મો અત્થો કામો, અન્ને જે એવમાઇયા ભાવાને હર હરતો જીયું, અભય દિતો નરો દેઇ || ૮ || ન ય કિચિ ઇહં લોએ, જીયાહિતી જિયાણ દઇયયર ! તો અભયપયાણાઓ, ન ય અન્ન ઉત્તમ દાણું || ૯ ||. સો દાયા સો તવસી, સો ય સુધી પંડિઓ ય સો ચેવો જો સવ્વસુખબીયં,જીવદયે કુણઇ ખંતિ ચ | ૧૦ | કિં પઢિએણ સુએણ વ, વખાણિએણ કાઈ કિર તેણ | જત્થ ન નન્જઇ એય,પરસ્સ પીડા ન કાયવ્વા || ૧૧ // જો પહરઇ જીવાણું, પહરઇ સો અત્તણો સરીરંમિ | અપ્પાણ વેરિઓ સો દુખસહસ્સાણ આભાગી || ૧૨ // જે કાણા ખુજ્જા વામણા ય, તહ ચેવ રૂવપરિપીણા | ઉત્કંતિ અહન્ના, ભોગેહિ વિવજ્જિયા પુરિસાll ૧૩ //. ઇય જે પાવિતિ ય દુહસયાઈ, જણહિયયસોગજણયાઈ | તં જીવદયાએ વિણા, પાવાણ વિલંબિયં એયં || ૧૪ /
૧૮. સારસમુચ્ચય કુલકમ્
• આધાક્ષરો છે નઉંજા જોઈ (૫), ધમાધનસો (૧૦), કિંજોજંઈ૪ (૧૫), સન અચ્છ” ભત (૨૦), ‘આ’તેઈકજ (૨૫), જ‘અઈમ્મા“અચ્ચે” કિં (૩૦), સંજતોવત (૩૫), લનાએ (૩૮) નરનરવદેવાણં, જે સોકખ સવ્વમુત્તમ લોએ તે ધમ્મણ વિઢપ્પઇ, તન્હા ધમૅ સયા કુણહ / ૧ // ઉચ્છિન્ના લિં ચ જરા? નટ્ટા રોગા ય કિં મયં મરણ ઠઇયં ચ નરયદાર ? જેણ જણો કુણઈ ન ય ધમ્મ || ૨ || જાણઇ જણો મસ્જિદ, પેચ્છઇ લો મરંતય અન્ન | ન ય કોઇ જએ અમરો, કહ તહ વિ અણાયરો ધમ્મ // ૩ /
૪૭
४८
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________
જં નામ કિંચિ દુષ્મ, નારયતિરિયાણ તહ ય મણુયાણું ! તે સવં પાવેણં, તન્હા પાવં વિવર્જહ || ૧૫ // સયણે ધણે ય તહ પરિયણે,જો કુણઈ સાસયા બુદ્ધી | અણધાવંતિ કુઢેણં, રોગા ય જરા ય મગૂ ય || ૧૬ // નરએ જીય ! દુસ્સહવેયણાઉ, પત્તાઉ જાઓ પઈ મૂઢ ! જઇ તાઓ સરસિ ઇનિંડ, ભત્ત પિન રુચ્ચએ તુઝ // ૧૭ || અચ્છતુ તાવ નિરયા, જે દુર્ખ ગમ્ભવાસમજનૃમિ | પરં તુ વયણિજ્જ, તે સંપઇ તુઝ વીસરિયં // ૧૮ // ભમિઉણ ભવગ્રહણે, દુખાણિ ય પાવિણ વિવિહાઈi લમ્ભઇ માણસજમ્મ, અખેગભવકોડિદુલૅભ | ૧૯ / તત્વ વિ ય કેઇ ગર્ભે, મયંતિ બાલgણંમિ તાસન્ને ! અન્ને પુણ અંધલયા, જાવજીવં દુહં તેસિં || ૨૦ || અન્ને પુણ કોઢિયયા, ખયવાહિ સહિયપંગુભૂયા યી દારિણડભિભૂયા, પરકમ્મકરા નરા બહવે || ૨૧ // તે ચેવ જોણિલખ્ખા, ભમિયવ્યા પણ વિ જીવ ! સંસારે | લહિઊણ માણસત્ત, જે કુણસિ ન ઉર્જામં ધમ્મ | ૨૨ . ઇય જાવ ન ચક્કસિ, એરિસમ્સ ખણભંગુરસ્ત દેહસ્સ | જીવદયાવિત્તિો, તો કુણ જિણદેસિય ધમ્ | ૨૩ .. કમૅ દુખસરૂ, દુખાણુહરં ચ દુખહેલું ચ | કમ્માયત્તો જીવો, ન સુમ્બલેસંપિ પાઉણઇ | ૨૪ || જહ વા એસો દેહો, વાહિહિં અહિઠ્ઠિઓ દુહં લહઈ ! તહ કમ્મવાહિnલ્યો, જીવો વિ ભવ દુહ લહઈ || ૨૫ //
જાયંતિ અપચ્છાઓ, વાહિઓ જહા અપચ્છનિરયસ્સા સંભવઇ કન્મવુડૂઢી, તહ પાવાડપચ્છનિરયસ્સ || ૨૬ || અઇગરુઓ કમ્મરિઉ, કયાવયારો ય નિયસરીરત્નો | એસ ઉવિખિર્જતો વાહિ વ વિણાસએ અપ્પ // ૨૭ || મા કુણહ ગયનિમીલ, કમ્મવિઘાર્યામિ કિં ન ઉર્જામહ . લધૂણ મણુયજમ્મ, મા હારહ અલિયમોહહયા / ૨૮ /. અચ્ચતવિવજ્જાસિય,-મઇણો પરમચૈદુમ્બરૂવેસુ ! સંસારસુહલવશું, મા કુણહ ખણું પિ પડિબંધ | ૨૯ / કિં સુમિણદિટ્ટપરમત્ય,-સુન્નવસ્થેસ્સ કરહુ પડિબંધ 1 સવં પિ ખણિયમેય, વિહડિસ્સઇ પેચ્છમાણાણ II ૩૦ / સંતંમિ જિણુદ્ધિ, કમ્મસ્મયકારણે ઉવાર્યામિ | અધ્વાયત્તેમિ ન કિં, તદિટ્ટભયા સમુક્યૂહ / ૩૧ / જહ રોગી કોઇ નરો, અઇદુસહવાહિવેયણાદુહિઓ | તદુહનિલ્વિન્નમણો રોગહરં વેક્નમન્નિસઇ /૩૨ / તો પડિવર્જાઇ કિરિયું, સુવેજ્જભણિયં વિવજઇ અપચ્છા તુચ્છન્નપચ્છભોઈ, ઇસી સુવસંતવાહિદુહો / ૩૩ //. વવગયરોગાયકો, સંપત્તાડડરોગ્ગસોમ્નસંતુટ્ટો બહુ મન્નઇ સુવેન્જ, અહિણે દેઈ વેક્યૂકિરિયે ચા ૩૪ || તહ કમ્મરાહિમહિઓ, જમ્મણમરણાઉઇન્નબહુદુષ્પો તત્તો નિવિજ્ઞમણો, પરમગુરુ તપણુ અગ્નિસઈ || ૩૫ | લáમિ ગુસંમિ તઓ, તન્વયણવિસે કયઅણુટ્ટાણો | પડિવજઇ પવર્જ, પમાયપરિવર્જણવિસુદ્ધ || ૬ |
પ0
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________
નાણાવિહતવનિરઓ, સુવિશુદ્ધાસારભિખભોઇ યT સવ– અપ્પડિબદ્ધો, સયણાઇસુ મુકવામોહો || ૩૭ | એમાઇ ગુરૂવઇ, અણુમાણો વિસુદ્ધમુણિકિરિયા મુચ્ચઇ નીસંદિદ્ધ, ચિરસંચિયકમ્મવાહિહિં | ૩૮ ..
પૂ. સોમસુંદરસૂરિ-રચિત ૧૯. સંવિજ્ઞ સાધુ યોગ્ય નિયમમુલકમ્
• આધાક્ષરો છે. ભનિતના‘અણે” (૫), વાપકે “અ” ૫ (૧e), ‘અહ’ અ” ઉ “અસ”“અન્ન' (૧૫) સજમ “અ”રો (૨૦), બંપએપમ (૨૫), ‘અહ’ તનિનિ “અ” (૩૦), દવિપચનિ (૩૫), સેવાભસવું (૪o) દુસંજસંવતએ (૪૭). ભુવણિક્કાઇવસમ, વીરં નિયગુરુપએ અ નમિઊણI ચિરઇઅરદિખિઆણં, જુગૅ નિયમે પવખામિ / ૧ // નિઅઅિરપૂરણફલા, આજીવિઅમિત્ત હોઇ પવજ્જા ધૂલિહરીરાયત્તણ-સરિસા, સલૅસિં હસણિજ્જા || ૨ // તન્હા પંચાયારા-રાહણહેલું ગણિજ્જ ઇઅ નિઅમેT લોઆઇકટ્ટરવા, પવજ્જા જહ ભવે સફલા || ૩ II. નાણારાહણહેલું, પાદિઅહં પંચગાહપઢણું મા પરિવાડિઓ ગિહે, પણગાહાણં ચ સટ્ટા ય || ૪ || અષ્ણસિં પઢણઢ્યું, પણ ગાહાઓ લિહેમિ તહ નિર્ચ | પરિવાડીઓ પંચ ય, દેમિ પઢતાણ પઇદિયાં || ૫ ||
વાસાસુ પંચસયા, અ ય સિસિરે અ તિત્રિ ગિખંમિ. પાદિયહ સજઝાય, કરેમિ સિદ્ધતગુણણેણં || ૬ || પરમિનિવપયાણું, સયમેગે પાદિષ્ણ સરામિ અહં | અહ દંસણઆયારે, ગહેમિ નિઅમે ઇમે સમ્મ || ૭ || દેવે વંદે નિચ્ચે, પણ સક્ક–એહિ એકવારમહં ! દો તિત્રિય વા વારા, પઇજામં વા જહાસત્તિ || ૮ || અટ્ટમી ચઉદ્દસીસું, સવ્વાણિ વિ ચેઇયાઈ વંદિજ્જા | સલૅવિ મહા મુણિણો, સેસદિણે ચેઇઅં ઇક્વે / ૯ / પઇદિણ તિત્રિ વારા, જિઠે સાહુ નમામિ નિઅમેણું ! વેયાવચ્ચે કિંચી, ગિલાણ-વુઢાઇણે કુલ્લે | ૧૦ | અહ ચારિત્તાયારે, નિમિષ્ણહણ કરેમિ ભાવેણ . બહિ ભૂગમણાઈસુ, વજે વત્તાઈ ઈરિય€ // ૧૧ // અપમસ્જિયગમણમ્મિ અસંડાસપમસ્જિઉં ચ વિવિસણે ! પાઉંછણય ચ વિણા, ઉવવિસણે પંચ નમુક્કારા / ૧૨ // ઉગ્વાડેણ મુહેણં, નો ભાસે અહવ જરિયા વારા | ભાસે તત્તિઅમિત્તા, લોગસ્સ કરેમિ ઉસ્સગ્ગ || ૧૩ // અસણે તહ પડિક્કમણે, વયણે વજે વિસે કન્જ વિણા સક્રિયમુવહિં ચ તહા, પડિલેહંતો ન બેમિ સયા || ૧૪ . અન્નજલે લબત્મતે વિહરે, નો ધાવણં સકજેણું ! અગલિઅજલ ન વિહરે, જરવાણીય વિસેસણું || ૧૫ .. સક્રિયમુહિમાઇ, પમસ્જિઉં નિખિલેમિ ગિહેમિના જઇ ન પમત્તેમિ તઓ, તત્થવ કહેમિ નમુક્કાર / ૧૬ |
પર
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________
જલ્થ વ તત્વ વ ઉજઝણિ, દંડગઉવહીએ અંબિલ કુવે | સયમાં સઝાય, ઉસ્સગ્ગ વા ગુણેમિ અહં || ૧૭ || મત્તગપરિક્વર્ણમિ અ, જીવવિણાસે કરેમિ નિશ્વિયં અવિહાઇ વિહરિઊર્ણ પરિઠવણે અંબિલ કુલ્લે | ૧૮ || અણુજાણહ જસુગ્ગહ, કહેમિ ઉચ્ચારમાગટ્ટાણે || તહ સંન્નાડગલગજોગ, કેપ્પતિવ્હાઇ વોસિરે તિગં | ૧૯ . રાગમયે મણવયણે, ઇક્વિં નિવિય કરેમિ અહં કાયકુચિટ્ટાએ પુણો, ઉપવાસ અંબિલ વા વિ | ૨૦ | બેદિયમાઈણ વહે, હદિઅસંખા કરેમિ નિવિયયા ભયકોહાઇવસેણં,અલીયવયÍમિ અંબિલયે || ૨૧ || પઢમાલિયાઇ ન ગિહે, ઘયાઇવલૂણ ગુરુઅદિઠાણં દિંડગતપ્પણગાઈ, અદિ#ગહણે ય અંબિલયં || ૨૨ / એગિન્જીહિ વાં, ન કરે પરિવાડિદાણમવિ તાસિં! ઇગવરિસારિહમુવહિં, ઠાવે અહિગ ન ઠાવેમિ || ૨૩ // પત્તગ દુષ્કરગાઇ, પન્નરસ ઉવરિ ન ચેવ ઠાવેમિાં આહારાણ ચહિં, રોગ વિ અ સંનિહિ ન કરે // ૨૪ / મહારોગ વિ અ કાઢ, ન કરેમિ નિસાઇ પાણીયં ન પિબે ! સાયં દોઘડિયાણું, મઝે નીરું ન પિબેમિ || ર૫ || અહવા નિચ્છિા સૂરે, કાલે નીરે કરેમિ સાયકાલ અણહારીસહસંનિહિ,-મવિ નો ઠાવેમિ વસહીએ / ૨૬ II તવઆયારે ગિહે, અહ નિયમે કઈવએ સસરીએT ઓગાહિયં ન કથ્થઇ, છઠ્ઠાઇ તવં વિણા જોગ | ૨૭ /
નિવિયતિગં ચ અંબિલ,-દુર્ગા ચ વિણ નો કરેમિ વિનયમહં | વિગદદિણે ખંડાઇ,-ગકાર નિયમો અ જાજીવ || ૨૮ // નિવિઅયોધનગિpહે, નિત્રિયતિગમક્ઝિવિગઇદિવસે અT વિગઈ નો ગિહેમિ અ, દુન્નિ દિશે કારણે મુd / ૨૯ / અટ્ટમીચઉદ્દસીસું, કરે અહં નિત્રિયાઈ તિન્નેવા અંબિલદુર્ગ ચ કુબે, ઉપવાસં વા જહાસત્તિ || ૩૦ દધ્વનિત્તાઇગયા, દિણે દિણે અભિગ્ગહા ગહેઅલ્વા | જીયંમિ જઓ ભણિ, પચ્છિત્તમભિગ્ગહાભાવે | ૩૧ / વિરિયાપારનિયમે, ગિહે કેઇ અવિ જહાસત્તિા દિણપણગાહાઇડ્યું, અત્યં ગિણહે મણેણ સયા || ૩૨ // પણવાર દિણમઝે, પમાયયંતાણ દેમિ હિયસિકMT એગં પરિક્વેમિ અ, મત્તયં સવ્વસાહૂણં | ૩૩ / ચઉવીસ વીસ વા, લોગસ્સ કરેમિ કાઉસગ્ગમિાં કમ્મખયટ્ટા પઇદિએ, સઝાય વા વિ તમિત્ત / ૩૪ / નિદાઇપમાણે, મંડલિભંગ કરેમિ અંબિલયા નિયમા કરેમિ એગ, વિસ્સામણમં ચ સાણં // ૩૫ // સેહગિલાણાઇણે, વિણાવિ સંઘાયાઈ સંબંધ પડિલેહણમલ્લગપરિ-ઠવણાઇ કુલ્લે જહાસત્તિ || ૩૬ // વસહીપવેસિ નિગ્નશ્મિ, નિસાહિત્યવસ્સિયાણ વિસ્તરણે પાયાડામજણે વિ ય, તત્થવ કહેમિ નવકાર | ૩૭ .. ભયવં પસાઉ કરિઉં,ઇચ્છાઇ અભાસણંમિ વુસુI ઇચ્છાકારાતકરણે, લહુસુ સાહૂસુ કન્વેસુ || ૩૮ ||
પ૩
૫૪
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________
|| ૨ ||
સવ–વિ ખલિએસુ, મિચ્છાકારસ્સ અકરણે તહ યા સયમન્નાઉ વિ રિએ, કહિયવો પંચ નવકારો || ૩૯ / વૃદ્ધસ્સ વિણા પુચ્છ, વિસેવન્યું ન દેમિ ગિહે વાT અન્નષિ એ મહકર્જ, વુડૂä પુચ્છિય કરેમિ સયા | ૪૦ || દુમ્બલસંઘયણાણ વિ, એએ નિયમા સુહાવહા પાય | કિંચિવિ વેગેણં, ગિહિવાસો છડિઓ જેહિ | ૪૧ || સંપઇકાલે વિ ઇમ, કાઉં સક્ક કરેઇ નો નિઅમે. સો સાધુત્તગિહિરણ,-ઉભયભટ્ટો મુણેયબ્બો || ૪૨ / જલ્સ હિઅયંમિ ભાવો, થોવો વિ ન હોઇ નિયમગહણંમિમાં તસ્સ કહë નિરત્યયમસિરાવણિ કૂવખણણું વ / ૪૩ || સંઘયણકાલબલદૂસમા,-૨યાલંબણાઈ ધિતૂર્ણ સવં ચિએ નિઅમધુર, નિરુન્જમાઓ પમુઍતિ // ૪૪ / વચ્છિન્નો જિણકપ્પો, પડિમાકપ્પો અ સંપઇ નત્યિ | સુદ્ધો આ થેરકપ્પો, સંઘયણાઈણ હાણીએ || ૪૫ . તહવિ જઇ એઅનિયમ-રાહણવિહિએ જએજ્જ ચરણંમિ. સમ્મમુવઉત્તચિત્તો, તો નિયમારાહગો હોઇ | ૪૬ | એએ સર્વે નિયમાં, જે સમ્મ પાલયંતિ વેગા તેસિં દિકખા ગહિઆ, સહલા સિવસુહલ દેઈ // ૪૭ ll
નમવિ સિરિ વદ્ધમાણસ્સ પયપંકયું ! ભવિઅ જિઅ ભમરગણ નિચ્ચપરિસેવિય . ચઉગઈ જીવજોણીય ખામણ કરે ! ભણિમુ કુલયં અહં નિસુણિયું જહ સુએ નારયાણું જીઆ સત્તનરય () બન્મવા | અપજ્જ પન્જર ભેએહિં ચઉદસ ધુવા | પુઢવિ પત્તેય વાઉ વણસ્સઇર્ણતયા પંચ તે સુહુમ ચૂલા ય દસ હુંતયા અપક્લ પક્કર ભેએહિ વીસ ભવે ! અપક્વ પર્જર પત્તેય વણસ્સઇ દુવે II. એવમેગિંદિઆ વીસ દો જુત્તયા | અપજ્જ પજ્જ બિંદિ તેદિ ચઉરિદિયા નીર થલ ખેઅરા ઉરગ પરિસપયા | ભુજગ પરિખ સન્નિવસત્રિ પંચિંદિયા ||. દસવિ તે પન્જ અપન્જર વીસ કયા | તિરિયસવેડાયાલીસ ભેયા ગયા પંચ દસ કમ્મભૂમી ય સુવિસાલયા | તીસ અકસ્મભૂમી અ સુહકારયા // અંતરદીવ તહ પવર છપ્પષ્ણય ! મિલિય સય મહિય મેગેણ નર ઠાણય
|| ૩ ||
| ૪ ||
૨૦. ઇરિયાવહિય કુલકમ્
• આદ્યાક્ષરો • નના‘અપ'નીપ (૫), તભકિ‘અપપ (૧૦), કંઈઈ (૧૩).
૫૫
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________
|| ૧૧ //
કરણ કારણ અણુમઇ સંજોડિયા | એગ લખ સહસ ઇગતિસય ચાલીસયા || કાલતિએ ગણિય તિન્ન લમ્બ ચઉ સહસયા | વીસહિઅ ઇરિઅ મિચ્છામિદુક્કડપયા ઇણપરિ ચઉગઇમાંહી જે જીવયા ! કમ્મપરિપાકિ નવનવિય જોણિઠિયા // તાહ સવાહક કરિય સિર ઉપ્પરે ! દેમિ મિચ્છામિ દુક્કડં બહુબહુ પરે ઇઅ જિઅ વિવિહપ્પરિ મિચ્છામિદુક્કડં . કરિહિ જિ ભવિઆ સુઠમણા || તિ છિદિઅ ભવદુહં પામિઅ સુર સુહંસ સિદ્ધિનયરિ સુહ લહઈ ઘણા
|| ૧૨ ||.
તત્ય અપર પwત નરગમયા | વંત પિત્તાઇ અસન્નિ અપજ્જત્તયા || મિલિય સલૅવિ તે તિસય તિઉત્તરા મણુય જન્મમ્મિ તમ હૃતિ વિવિહપ્પયર ભવણાઇ દેવ દસ પન્નર પરહમ્પિયા! જૈભગા દસ ય તહ સોલ જંતર ગયા // ચર થિરા જોઇસા ચંદ સૂરા ગહા ! તહ ય નખત્ત તારા દસ ભાવહા કિમ્બાસા તિક્ષ્ણી સુર ચાર વેમાણીયા | ભેય નવનવ ય ગેલિજ્જ લોગંતિયા || પંચ અણુત્તરા સુરવરા તે જ્યા ! એગહિણે સયં દેવ દેવી જુયા અપજ્જ પન્જર ભેએહિ સયાણુઆ| ભવણ વણ જોઇ વિમાણિયા મિલિયા | અહિએ તેસફી સવિ હૃતિ તે પણસયા | અભિયા પદસય ગુણિએ જાયા તયા પંચસહસા છસય ભેય તીસાહિયા | રાગદોસેહિ તે સહસ એગારસા | દુસય સક્રુિત્તિ મણ વય કએ પુણો . સહસ તેનીસ સયસત્ત અસિઇ ઘણો
| ૭ ||
| || ૧૩ ||
|
૮ ||
• હદયપ્રદીપપબિંશિકા :
• આધાક્ષરો • શજાસવિભો (૫), ત્વધસં‘અનિ’મો (૧૦), ‘અથ'કાયયબ (૧૫), સયજુગુયે (૨૦), મુતાષત (૨૫), રુએસૈમયાઃ (80), વિલોતાનયશ (૩૬). શબ્દાદિ - પચ્ચવિષયેષુ વિચેતનેષ, થોડત્તર્ગતો હદિ વિવેકકલાં વ્યક્તિ | યસ્માદ્ ભવાન્તરગતા પિ ચેષ્ટિતાનિ, પ્રાદુર્ભવત્ત્વનુભવં તમિમ ભજેથાઃ
| ૧ ||
| 10 ||
૫૮
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________
||
૨ |
| 9 ||
| ૩ ||
|| ૮ ||
જાનન્તિ ચિન્નતુ કર્તમીશાઃ, કતું ક્ષમા યે ન ચ તે વિદન્તિા જાનન્તિ તવં પ્રભવન્તિ કર્યું, તે કેડપિ લોકે વિરલા ભવત્તિ સમ્યગુ વિરક્તિર્નનુ યસ્ય ચિત્તે, સમ્યગુ ગુર્યસ્ય ચ તત્ત્વવેત્તા | સદાનુભૂલ્યા દેઢનિશ્ચયો ય-, સ્વસ્થવ સિદ્ધિનહિ ચાપરસ્ટ વિગ્રહ કૃમિનિકાસકુલ, દુઃખદ હદિ વિવેચયત્તિ કે ગુપ્તિબદ્ધમિવ ચેતન હિ તે મોચયન્તિ તનુયત્રયન્દ્રિતમ્ ભોગાર્શમેતદ્ ભવિનાં શરીર, જ્ઞાનાર્થમેતત્ કિલ યોગિનાં વૈ | જાતા વિષે ચેદ્વિષયા હિ સમ્યગુર જ્ઞાનાત્તતઃ કિં કુણપસ્ય પુણ્ય ત્વમાંસમેટોડસ્થિપુરીષમૂત્ર-, પૂર્વેડનુરાગઃ કુણપે કર્થ તે દેષ્ટા ચ વક્તા ચ વિવેકરૂપ-, સ્વમેવ સાક્ષાત્ કિમુ મુuસીત્યમ્
ધન ન કેષાં નિધન ગત વૈ, દરિદ્રિણ કે ધનિનો ન દેષ્ટાઃ | દુઃખૈકહેતૌ વિભવેડતિતૃષ્ણાં, ત્યકૃત્વા સુખીસ્વાદિતિ મે વિચારઃ સંસાર - દુઃખાન્ન પરોસ્તિ રોગ, સમ્યવુિચારાતુ પરમૌષધું ની તદ્રોગદુઃખસ્ય વિનાશનાય, સચ્છાઋતોડય ક્રિયતે વિચારઃ અનિત્યતાયા યદિ ચેત્ પ્રતીતિ-, સ્તત્ત્વસ્ય નિષ્ઠા ચ ગુરુપ્રસાદાત્ | સુખી હિ સર્વત્ર જને વને ચ, નો ચેદ્રને ચાથ જનેષુ દુઃખી મોહાલ્પકારે ભ્રમતીહ તાવતું, સંસાર-દુઃખૈશ્ચ કદÅમાનઃ | યાવદ્વિવેકાર્કમહોદયેન, યથાસ્થિત પશ્યતિ નાત્મરૂપમ્. અર્થો ઘનર્થો બહુધા મતોથમ્ સ્ત્રીણાં ચરિત્રાણિ શવોપમાનિ વિષેણ તુલ્યા વિષયાશ્ચ તેષાં, યેષાં હૃદિ સ્વાત્મલયાનુભૂતિઃ
|
૪ ||
| ૯ ||
| ૫ ||
| || 10 ||
II
E
II
પ૯
FO
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________
|| ૧૨ II
| ૧૭ ||
|| ૧૩ ||
|| ૧૮ ||
કાર્ય ચ કિં તે પરદોષદેટ્યા, કાર્ય ચ કિં તે પરચિન્તયા ચT વૃથા કથં ખિઘસિ બાલબુદ્ધ ! કુરુ સ્વકાર્ય ત્યજ સર્વમાન્યતું યસ્મિનું કૃતે કર્મણિ સૌગલેશો દુઃખાનુબન્ધસ્ય તથાતિ નાન્તઃ | મનોભિતાપો મરણં હિ યાવતું મૂર્ખાડપિ કુર્યાતુ ખલુ તન્ન કર્મ યદર્જિત વૈ વયસાડખિલેન, ધ્યાન તપો જ્ઞાનમુખ ચ સત્યમ્ | ક્ષણેન સર્વ પ્રદહત્યહો ! તત્વ કામો બલી પ્રાપ્ય છલું યતીનામું બલાદસૌ મોહરિપુર્જનાનાં જ્ઞાન વિવેકે ચ નિરાકરોતિ | મોહાભિભૂત હિ જગનિષ્ટ તત્ત્વાવબોધાદપયાતિ મોહઃ સર્વત્ર સર્વસ્ય સદા પ્રવૃતિ, દુઃખસ્ય નાશાય સુખસ્ય હતોઃ . તથાપિ દુઃખ ન વિનાશમેતિ, સુખ ન કસ્યાપિ ભજેત્ સ્થિરત્વમ્
યત્ કૃત્રિમ વૈષયિકાદિસૌનું, ભ્રમનું ભવે કો ન લભેતુ મર્યઃ સર્વેષ સચ્ચાધમમધ્યમેષ, યદ્ દેશ્યતે તત્ર કિમભુત ચ સુધાતૃષાકામવિકારરોષહેતુશ્ચ તદ્ ભેષજવદત્તિ ! તદસ્વતન્ત્ર ક્ષણિકં પ્રયાસ, યતીશ્વરા દૂરતર ત્યજત્તિ ગૃહીતલિગસ્ય ચ ચદ્ધનાશા, ગૃહીતલિગો વિષયાભિલાષી | ગૃહીતલિકો રસલોલુપક્ષે, વિડમ્બનં નાસ્તિ તતોડધિકં હિ યે લુબ્ધચિત્તા વિષયાર્થભોગે, બહિર્વિરાગા હદિ બદ્ધરાગાઃ | તે દામ્બિકા વેષધરાક્ષ ધૂર્તા, મનાંસિ લોકસ્ય તુ રન્જયન્તિ મુગ્ધ% લોકોડપિ હિ યત્ર માર્ગે નિવેશિતસ્તત્ર રતિ કરોતિ ધૂર્તસ્ય વાર્ધઃ પરિમોહિતાનાં, કેવાં ન ચિત્ત ભ્રમતીહ લોકે
I[ ૧૪ II
| ૧૯ ||
// ૧૫ |
| ૨૦ |
| ૧૬ ||
| ૨૧ ||
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________
યે નિઃસ્પૃહાસ્યક્તસમસ્તરાગા-, સ્તવૈકનિષ્ઠા ગલિતાભિમાનાઃ ।
સન્તોષપોથૈકવિલીનવાચ્છા-, સ્તે રઞ્જયન્તિ સ્વમનો ન લોકમ્ તાવઢિવાદી જનરન્જકશ્ચ, યાવન્ન ચૈવાત્મરસે સુખજ્ઞઃ | ચિન્તામણિ પ્રાપ્ય વરં હિ લોકે, જને જને કઃ કથયનું પ્રયાતિ પણાં વિરોધોઽપિ ચ દર્શનાનાં, તથૈવ તેષાં શતશશ્ચ ભેદાઃ । નાનાપથે સર્વજનઃ પ્રવત્તઃ, કો લોકમારાધિયતું સમર્થઃ તદેવ રાજ્ય હિ ધનં તદેવ, તપસ્તદેવેહ કલા ચ સૈવ । સ્વસ્થ ભવેચ્છીતલતાશયે ચંન્દ્, નો ચેક્ વૃથા સર્વમિદં હિ મન્યે રુêર્જનઃ કિં યદિ ચિત્તશાન્તિ, સ્તુêર્જનૈઃ કિં યદિ ચિત્તતાપઃ । પ્રીણાતિ નો નૈવ દુનોતિ ચાન્યાનુ, સ્વસ્થઃ સદોદાસપરો હિ યોગી
૬૩
|| ૨૨ ॥
|| ૨૩ ||
11 28 11
|| ૨૫ ||
॥ ૨૬ ॥
એકઃ પાપાત્ પતિત નરકે યાતિ પુણ્યાત્ સ્વરેકઃ, પુણ્યાપુણ્યપ્રચયવિગમાત્ મોક્ષમેકઃ પ્રયાતિ । સંગાલૂનું ન ભવતિ સુખં ન દ્વિતીયેન કાર્ય, તસ્માદેકો વિચરતિ સદાનન્દસૌપ્ટેન પૂર્ણઃ ત્રૈલોક્યમેતદ્ બહુભિર્જિત હૈ-, ર્મનોજયે તેઽપિ યતો ન શક્તાઃ । મનોજયસ્યાત્ર પુરો હિ તસ્માત્, તૃણું ત્રિલોકીવિજયં વદન્તિ મનોલયાન્નાસ્તિ પરો હિ યોગો, જ્ઞાનં તુ તત્ત્વાર્થવિચારણાચ્ચ । સમાધિસૌખ્યાન્ન પરં ચ સૌખ્યું સંસારસારૂં યમેતદેવ યાઃ સિદ્ધયોઽષ્ટાવપિ દુર્લભા યે, રસાયન ચાઞ્જનધાતુવાદાઃ । ધ્યાનાનિ મન્ત્રાશ્ચ સમાધિયોગાશ્ચિત્તેઽપ્રસન્ને વિષવદ્ ભવન્તિ વિદન્તિ તત્ત્વ ન યથાસ્થિતં વૈ, સંકલ્પચિન્તાવિષયાકુલા યે । સંસારદુ:ખૈશ્વ કદર્શિતાનાં, સ્વપ્રેડપિ તેષાં ન સમાધિસૌખ્યમ્
*
|| ૨૭ ||
11 22 11
|| ૨૯ ||
|| ૩૦ ||
|| ૩૧ ||
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________
|| ૩૦ ||
| ૩૩ ||
શ્લોકો વરં પરમતત્ત્વપથપ્રકાશી, ન ગ્રન્થકોટિપઠન જનરજનાય | સજીવનીતિ વરમૌષધમેકમેવ, વ્યર્થ: શ્રમપ્રજનનો ન તુ મૂલભારઃ તાવતું સુખેચ્છા વિષયાદિભોગે, વાવનું મનઃ સ્વાથ્યસુખ ન વેન્નિા લબ્ધ મનઃસ્વાથ્યસુખેંકલેશે, રૈલોક્યરાજ્યડપિ ન તસ્ય વાચ્છા ન દેવરાજસ્ય ન ચક્રવર્તિન-, સ્તâ સુખ રાગયુતસ્ય મન્ય T યદ્વીતરાગસ્ટ મુનેઃ સદાત્મનિષ્ઠસ્થ ચિત્તે સ્થિરતાં પ્રયાતિ યથા યથા કાર્યશતાકુલ વૈ, કુત્રાપિ નો વિશ્રમતીહ ચિત્ત તથા તથા તત્ત્વમિદં દુરાપ, હદિ સ્થિત સારવિચારહીનૈઃ શમસુખરસલેશા ધ્યતાં સંપ્રયાતા, વિવિધવિષયભોગાયત્તવાચ્છાવિશેષાઃ | પરમસુખમિદં ય ભજ્યતેડન્તઃસમાધ, મનસિ યદિ તદા તે શિષ્યતે કિં વદાયતું
શ્રીસિદ્ધસેનદિવાકરવિરચિતઃ
• શકતવઃ • ૐ નમોડહંત ભગવતે પરમાત્માને પરમજ્યોતિષ પરમપરમેષ્ઠિને પરમવેધસે પરમયોગિને પરમેશ્વરાય નમઃ પરસ્તાત્ સદોદિતાદિત્યવર્ણાય સમૂલોન્યૂલિતાનાદિસકલક્તશાય | 1 ||
ૐ નમોડહંતે ભૂર્ભુવઃસ્વસ્ત્રયીનાથમૌલિમદારમાલાચિંતક્રમાય સકલપુરુષાર્થયોનિનિરવવિદ્યાપ્રવર્નકવીરાય નમઃસ્વસ્તિસ્વધાસ્વાહાવપડશેંકાન્તશાત્તમૂર્તયે ભવભાવિભૂતભાવાવભાસિને કાલપાશનાશિને સત્તરજસ્તમોગુણાતીતાય અનન્તગુણાય વાલ્મનોગોચરચરિત્રાય પવિત્રાય કરણકારણાય તરણતારણાય સાત્ત્વિકદૈવતાય તાત્ત્વિકજીવિતાય નિગ્રંન્થપરમબ્રહ્મહૃદયાય યોગીન્દ્રપ્રાણનાથાય ત્રિભુવનભવ્યકુલનિત્યોત્સવાય વિજ્ઞાનાનન્દપરબ્રધ્વંકાભ્યસામ્યસમાધયે હરિહરહિરણ્યગર્ભાદિદેવતાપરિકલિતસ્વરૂપાય સમ્યકશ્રયાય સમ્યગુપ્લેયાય સમ્યકુશરણ્યાય સુસમાહિતસમ્યસ્પૃહણીયાય || ૨ ||
- ૐ નમોડહંતે ભગવતે આદિકરાય તીર્થરાય સ્વયંસબુદ્ધાયપુરુષોત્તમાયપુરુષસિહાયપુરુષવરપુણ્ડરીકાય પુરુષવરગન્ધહસ્તિને લોકોત્તમાય લોકનાથાય લોકહિતાય લોકપ્રદ્યોતકારિણેલોકપ્રદીપાયઅભયદાય દૃષ્ટિદાયમુક્તિદાય માર્ગદાય બોધિદાય જીવદાય શરણદાય ધર્મદાય ધર્મદેશકાય
| ૩૪ ||
| ૩૫ ||
| ૩૬ II
૬૫
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________
ધર્મનાયકાય ધર્મસારથયે ધર્મવરચાતુરન્તચક્રવર્તિને વ્યાવૃત્તચ્છમને અપ્રતિહતસમ્યજ્ઞાનદર્શનસદ્મને II ૩ II
ૐૐ નમોઽહંતે જિનાય જાપકાય તીર્ણાય તારકાય બુદ્ધાય બોધકાય મુક્તાય મોચકાય ત્રિકાલવિદે પારતાય કર્માષ્ટકનિષંદનાય અધીશ્વરાય શમ્ભવે જગત્પ્રભવે સ્વયમ્ભવે જિનેશ્વરાય સ્યાદ્વાદવાદિને સાર્વાય સર્વજ્ઞાય સર્વદર્શિને સર્વતીર્થોપનિષદે સર્વપાષણ્ડમોચિને સર્વયજ્ઞફલાત્મને સર્વજ્ઞકલાત્મને સર્વયોગરહસ્યાય કેવલિને દેવાધિદેવાય વીતરાગાય || ૪ ||
ૐૐ નમોઽહતે પરમાત્મને પરમામાય પરમકારુણિકાય સુગતાય તથાગતાય મહાહંસાય હંસરાજાય મહાસત્ત્વાય મહાશિવાય મહાબોધાય મહામૈત્રાય સુનિશ્ચિતાય વિગતદ્વન્દ્વાય ગુણાધ્ધયે લોકનાથાય જિતમારબલાય ॥ ૫ ॥
ૐ નમોĆતે સનાતનાય ઉત્તમશ્લોકાય મુકુન્દાય ગોવિન્દાય વિષ્ણવે જિષ્ણવે અનન્તાય અચ્યુતાય શ્રીપતયે વિશ્વરૂપાય હૃષીકેશાય જગન્નાથાય ભૂર્ભુવઃસ્વઃસમુત્તારાય માનંજરાય કાલં-જરાય ધ્રુવાય અજાય અજેયાય અજરાય અચલાય અવ્યયાય વિભવે અચિન્ત્યાય અસંખ્યેયાય આદિકેશવાય આદિશિવાય મહાબ્રહ્મણે પરમશિવાય
એકાનેકાારસ્વરૂપિણે ભાવાભાવવિવર્જિતાય અસ્તિનાસ્તિદ્વયાતીતાય પુણ્યપાપવિરહિતાય સુખદુ:ખવિવિક્તાય વ્યક્તાવ્યક્તસ્વરૂપાય અનાદિમધ્યનિધનાય નમોડસ્તુ મુક્તીશ્વરાય મુક્તિસ્વરૂપાય ॥ ૬ ॥
૬૭
ૐ નમોઽહતે નિરાતીય નિઃસાય નિર્ભયાય નિર્ધન્હાય નિસ્તરજ્ઞાય નિરુર્મયે નિરામયાય નિષ્કલંકાય પરમધૈવતાય સદાશિવાય મહાદેવાય શકુરાય મહેશ્વરાય મહાપ્રતિને મહાયોગિને મહાત્મને પચમુખાય મૃત્યુઞ્જયાય અષ્ટમૂર્ત્તયે ભૂતનાથાય જગદાનન્દાય જગત્પિતામહાય જગદેવાધિદેવાય જગદીશ્વરાય જગદાદિકન્ધાય જગદ્ભાસ્વત જગત્કર્મસાક્ષિણે જગચ્ચક્ષુષે ત્રયીતનવે અમૃતકરાય શીતકરાય જ્યોતિશ્ચક્રચક્રિણે મહાજ્યોતિર્થોતિતાય મહાતમઃ (૫ઃ) પારે સુપ્રતિષ્ઠિતાય સ્વયંકર્વે સ્વયંહત્રે સ્વયંપાલકાય આત્નેશ્વરાય નમો વિશ્વાત્મને || ૭ ||
ૐૐ નમોઽહંતે સર્વદેવમયાય સર્વધ્યાનમયાય સર્વજ્ઞાનમયાય સર્વતેજોમયાય સર્વમંત્રમયાય સર્વરહસ્યમયાય સર્વભાવાભાવ-જીવાજીવેશ્વરાય અરહસ્યરહસ્યાય અસ્પૃહસ્પૃહણીયાય અચિત્ત્વચિન્તનીયાય અકામકામધેનવે અસઙ્ગલ્પિતકલ્પદ્રુમાય અચિત્ત્વચિન્તામણયે ચતુર્દશરવાત્મકજીવલોકચૂડામણયે ચતુરશીતિલક્ષજીવયોનિપ્રાણિનાથાય પુરુષાર્થનાથાય પરમાર્થનાથાય અનાથનાથાય જીવનાથાય દેવદાનવમાનવસિદ્ધસેનાધિનાથાય || ૮ ||
ૐૐ નમોઽહંતે નિરન્જનાય અનન્તકલ્યાણ-નિકેતનકીર્તના-(ર્તિતા)ય સુગૃહીતનામધેયાય (મહિમામયાય) ધીરોદાત્તધીરોદ્ધતધીરશાન્તધીરલલિતપુરુષોત્તમપુણ્યશ્લોકશત
સહસ્રલક્ષકોટિવન્દિતપાદારવિન્દાય સર્વગતાય || ૯ ||
૬૮
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________
ૐ નમોડહંતે સર્વસમર્થાય સર્વપ્રદાય સર્વહિતાય સર્વાધિનાથાય કસ્મચન ક્ષેત્રાય પાત્રાય તીર્ધાય પાવનાય પવિત્રાય અનુત્તરાય ઉત્તરાય યોગાચાર્યાય સંપ્રક્ષાલનાય પ્રવરાય આરૈયાય વાચસ્પતયે માલ્યાય સર્વાત્મનીનાય સર્વાર્થાય અમૃતાયસદોદિતાય બ્રહ્મચારિણેતાયિને દક્ષિણીયાય નિર્વિકારાય વર્જર્ષભનારાચમૂર્તયે તત્ત્વદર્શિને પારદર્શિને પરમશિને નિરુપમજ્ઞાનબલવીયજ:શવૈશ્વર્યમયાય આદિપુરુષાય આદિપરમેષ્ઠિને આદિમહેશાય મહાજ્યોતિઃ સ(સ્ત)જ્વાય મહાચિંધનેશ્વરાય મહામોહસહારિણે મહાસત્તાય મહાજ્ઞામહેન્દ્રાય મહાલયાય મહાશાન્તાય મહાયોગીન્દ્રાય અયોગિને મહામહીયસે મહાહંસાય હંસરાજાય મહાસિદ્ધાય શિવમચલમરુજમનત્તમક્ષયમવ્યાબાધમપુનરાવૃત્તમહાનન્દ મહોદય સર્વદુઃખક્ષય કૈવલ્ય અમૃતં નિવણમક્ષર પરબ્રહ્મ નિઃશ્રેયસમપુનર્ભવ સિદ્ધિગતિનામધેયંસ્થાન સંપ્રાપ્તવતે ચરાચરમુઅવતે નમોડસ્તુ શ્રીમહાવીરાય ત્રિજગસ્વામિને શ્રીવર્ધમાનાય || ૧૦ ||
- ૐ નમોડહંતે કેવલિને પરમયોગિને (ભક્તિમાર્ગયોગિને) વિશાલદાસનાય સર્વલબ્ધિસમ્પન્નાય નિર્વિકલ્પાય કલ્પનાતીતાય કલાકલાપકલિતાય વિસ્ફરદુરુશુકલધ્યાનાગ્નિનિર્દશ્વકર્મબીજાય પ્રામાનન્તચતુયાય સૌમ્યાયશાન્તાય મલિવરદાય અષ્ટાદશદોષરહિતાય સંસ્કૃતવિશ્વસમીહિતાય સ્વાહા ૐ હ્રીં શ્ર અહં નમઃ || ૧૧ |
• આધાક્ષરો • લો–જિયનું
લોકોત્તમાં નિષ્પતિમત્વમેવ, વં શાશ્વત મલમપ્યધીશ ! I –ામેકમઈનું શરણં પ્રપદ્ય, સિદ્ધર્ષિસદ્ધમમયસ્વમેવા ૧ || ત્વમે માતા પિતા નેતા, દેવો ધર્મો ગુરુ પરઃ પ્રાણા સ્વર્ગોડપવર્ગશ્ચ, સર્વ તત્ત્વ ગતિર્મતિઃ // ૨ જિનો દાતા જિનો ભોક્તા, જિનઃ સર્વમિદં જગતું ! જિનો જયતિ સર્વત્ર, યો જિનઃ સોહમેવ ચી ૩ યત્કિંચિતુ કર્મણે દેવ! સદા સુકૃતદુષ્કૃતમ્ | તન્મે નિજપદસ્થસ્ય, હું ક્ષઃ ક્ષપય – જિન ! || ૪ || ગુહ્યાતિગુહ્યગોપ્તા વં, ગૃહાણાસ્મલ્કત જપમ્ ! સિદ્ધિઃ શ્રયતિ માં યેન, ત્વત્રસાદાત્ત્વયિ સ્થિતમ્ | ૫ | ઇતિ શ્રી વર્ધમાનજિનનામમગ્ન સ્તોત્ર ||. ઇતિ શક્રસ્તવઃ ||
• શ્રીગોતમાકષ્ટકમ્ •
- - આદ્યાક્ષરો છે શ્રીશ્રીશ્રીય‘અષ્ટા' (પ), ત્રિસશિટ્વશ્રી (૧૦).
શ્રીઇન્દ્રભૂતિ વસુભૂતિપુત્ર, પૃથ્વીભવ ગૌતમગોત્રરત્નમ્ સુવન્તિ દેવાસુરમાનવેન્દ્રાઃ, સ ગૌતમો યચ્છતુ વાંચ્છિતા ૧ શ્રીવર્ધમાનાત્રિપદીમવાણ, મુહૂર્તમાત્રણ કૃતાનિયેના અજ્ઞાનિ પૂર્વાણિ ચતુર્દશાડપિ, સ ગૌતમોયચ્છતુ
૭૦
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________
વાંચ્છિત મે || ૨ || શ્રીવીરનાથન પુરા પ્રણીતમ્ મન્ન મહાનન્દસુખાય યસ્યો ધ્યાયજ્યમી સૂરિવરાઃ સમગ્રાઃ, સ ગૌતમો યચ્છતુ વાંચ્છિત મે || ૩ || યસ્યાભિધાન મુનયોકપિ સર્વે, ગૃત્તિ ભિક્ષાભ્રમણસ્ય કાલે 1 મિષ્ઠાન્નપાનામ્બરપૂર્ણકામાઃ, સ ગૌતમો યચ્છતુ વાંચ્છિત મેT ૪ || અષ્ટાપદાદ્રો ગગને સ્વશન્યા, યયૌ જિનાનાં પદવન્દનાય | નિશમ્ય તથતિશય સુરેભ્યઃ, સ ગૌતમો યચ્છતું વાંચ્છિત મે | ૫ | ત્રિપચ્ચસયાશતતાપસીનામુ, તપ કુશાનામપુનર્ભવાય | અક્ષીણલઝ્મા પરમાન્નદાતા, સ ગૌતમો યચ્છતુ વાંચ્છિત મે || ૬ || સદક્ષિણે ભોજનમેવ દેયં, સાધમિક સસપર્યયેતિ કૈવલ્યવત્રં પ્રદદ મુનીનામુ, સ ગૌતમો યચ્છતુ વાંચ્છિત મે
હાશિવં ગત ભર્તરિ વીરનાથે, યુગપ્રધાનત્વમિલૈવ મવા | પટ્ટાભિષેકો વિદધે સુરેન્દ્ર, સ ગૌતમો યચ્છતુ વાંચ્છિત મે | ૮ | ત્રૈલોક્યબીજે પરમેષ્ઠિબીજું, સજાનબીજું જિનરાજબીજમાં યજ્ઞામ ચોક્ત વિદધાતિ સિદ્ધિ, સ ગૌતમો કચ્છતુ વાંચ્છિત મે || ૯ || શ્રીગૌતમસ્યાષ્ટકમાદરેણ, પ્રબોધકાલે મુનિપુણવા યેા પઠન્તિ તે સૂરિપદ સદૈવાનન્દ લભત્તે સુતરાં ક્રમેણ || 10 ||
કલમરાલવિહંગમવાહના, સિતદુકૂલવિભૂષણલેપના પ્રણત-ભૂમિહામૃતસારિણી, પ્રવરદેહ-વિભાભરધારિણી // ૧ | અમૃતપૂર્ણકમડલુહારિણી, ત્રિદશદાનવમાનવસેવિતા ભગવતી પરમૈવ સરસ્વતી, મમ પુનાતુ સદા નયનાબુજમ્ | ૨ | જિનપતિપ્રથિતખિલવાડ્મયી, ગણધરાનનમડપનર્તકી, ગુરુમુખાબુજખેલનહંસિકા, વિજયતે જગતિ શ્રુતદેવતા // ૩ / અમૃત દીધિતિબિમ્બસમાનનાં, ત્રિજગતીજનનિર્મિતમાનના... નવરસામૃતવીચિસરસ્વતી, પ્રમુદિતઃ પ્રણમામિ સરસ્વતીમ્ || ૪ || વિતતકેતકપત્રવિલોચને, વિહિતસંસ્કૃતિદુષ્કૃતમોચને, ધવલપક્ષવિહડમલાંછિતે, જય સરસ્વતિ પૂરિત-વાંચ્છિત // ૫ || ભવદનુગ્રહતેશતરકિતાસ્તદુચિત પ્રવદન્તિ વિપશ્ચિતઃ, નૃપસભાસુ યતઃ કમલાબલા, -કુચકલાલલનાનિ વિતqતે || ૬ || ગતધના અપિ હિ ત્વદનુગ્રહાતુ, કલિતકોમલવાક્યસુધોર્મયઃ ચકિતબાલકુરંગવિલોચના-જનમનાંસિ હરન્વિતરાં નરાઃ || ૭ || કરસરોરુહખેલનચચેલા,તવ વિભાતિ પરા જપમાલિકા, શ્રુતપયોનિધિમધ્યવિકસ્વરો-વલતરંગકલાગ્રહસાગ્રહા || ૮ | દ્વિરદકેસરિ-મારિભુજમા-સહનતસ્કરરાજજ ભયમ્, તવ ગુણાવલિમાન-તરકિણાં, ન ભવિનાં ભવતિ શ્રુતદેવને II ૯ૐ હ્રીં ક્લીં બ્લ તતઃ શ્ર તદનુ હસકલ હું અથોએ નમોડસ્તે, લક્ષ સાક્ષાત્ક્રપેદ્યઃ કરસમવિધિનાસત્તપા બ્રહ્મચારી | નિર્ધાન્તી ચન્દ્રબિમ્બા, કલયતિ મનસા ત્યાં
શ્રી બપ્પભટ્ટસૂરિવિરચિતઃ • શ્રીસિદ્ધસારસ્વતસ્તવઃ •
• આધાક્ષરો કઅમૃજિ અમુવિ (૫), ભગકઠ્ઠિઓ (10), રેચંસ્ત (૧૩).
૭૨
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________
જગચ્ચન્દ્રિકાભાં, સોઽત્યર્થ વહ્નિકુણ્ડ, વિહિતભૃતહુતિઃ સ્યાદ્દશાંશેન વિદ્વાન્ ।। ૧૦॥ ૨ે રે લક્ષણ-કાવ્ય-નાટક-કથાચમ્પ-સમાલોકને, ક્વાયારું વિતનોષિ બાલિશ મુધા કિં નમ્રવત્રામ્બુજઃ।ભત્યારાધયમન્ત્રરાજમહસાડનેનાનિશં ભારતી, યેન દ્વં કવિતા-વિતાન-સવિતા-દ્વૈતપ્રબુદ્ધાયસે || ૧૧ || ચંચચ્ચન્દ્રમુખી પ્રસિદ્ધ મહિમા સ્વાચ્છા રાજ્યપ્રદાડડનાયાસેન સુરાસુરેશ્વરગૌરભ્યર્ચિતા ભક્તિતઃ । દેવી સંસ્ક્રુતવૈભવા મલયજા - લેપાગરગતિઃ, સા માં પાતુ સરસ્વતી ભગવતી ત્રૈલોક્યસજીવની | ૧૨ || સ્તવનમેતદનેકગુણાન્વિતં, પઠતિ યો ભવિકઃ પ્રમનાઃ પ્રગેસસહસા મધુરૈર્વચનામૃત-નૃપગણાનપિ રઞ્જયતિ સ્ફુટમ્ ॥ ૧૩ ||
• શ્રીરત્નાકરપશ્ચવિંશતિકા . • આદ્યાક્ષરો •
શ્રેજકિંદદ (પ), કૃમત્વવૈપ (૧૦), વિઘ્નવિલો‘અંગ’ (૧૫), આનાનચસ (૨૦), સ્થિવૈપૂર્કિદી (૨૫).
શ્રેયઃશ્રિયામલકેલિસઘ!નરેન્દ્રદેવેન્દ્રનતાંઘ્રિપદ્મ ! I સર્વજ્ઞ ! સર્વાતિશયપ્રધાન ! ચિરું જય જ્ઞાનકલાનિધાન ! ॥ ૧ ॥જગત્રયાધાર ! કૃપાવતાર!દુર્વારસંસારવિકારવૈદ્ય ! । શ્રી વીતરાગ ! ત્વયિ મુગ્ધભાવાદ્વિજ્ઞપ્રભો ! વિજ્ઞપયામિ કિષ્ચિત્ ॥ ૨ ॥ કિં બાલલીલાકલિતો ન બાલઃ, પિત્રોઃ પુરો જલ્પતિ નિર્વિકલ્પઃ । તથા યથાર્થ કથયામિ નાથ ! નિજાશય
૭૩
સાનુશયસ્તવાગે || ૩ || દત્ત ન દાનં પરિશીલિત ચ, ન શાલિશીલં ન તપોભિતષ્ઠમ્ । શુભો ન ભાવોઽપ્યભવદ્ભવેડસ્મિનું વિભો ! મયા ભ્રાન્તમહો મુધૈવ ॥ ૪ ॥ દોડગ્નિના ક્રોધમયેન દષ્ટો, દુષ્ટેન લોભાષ્યમહોરગેણ । ગ્રસ્તોડભિમાનાજગરેણ, માયા-જાલેન બદ્ધોઽસ્મિ કર્થ ભજે સ્વામ્।। ૫ । કૃતં મયામુત્રહિતનચેહ-લોકેઽપિ લોકેશ!સુખ ન મેડભૂત । અસ્માાં કેવલમેવ જન્મ, જિનેશ ! જશે ભવપૂરણાય || ૬ || મળ્યે મનો યજ્ઞ મનોજ્ઞવૃત્તાં, ત્વદાસ્યપીયૂષમયૂખલાભાન્ । વ્રુતં મહાનંદરસં કઠોરમસ્માધ્માં દેવ તદશ્મતોઽપિ || ૭ || ત્વત્તઃ સુદુઃપ્રાપમિદં
મયાતં, રત્નત્રયં ભૂરિભવભ્રમેણ પ્રમાદનિદ્રાવશતો ગતં તત્, કસ્યાગ્રતો નાયક!પૂત્કરોમિ।।૮।।વૈરાગ્યરોડપરવચનાય, ધર્મોપદેશો જનરઞ્જનાય । વાદાય વિદ્યાઽધ્યયનં ચ મેડભૂત, કિયદ્ ધ્રુવે હાસ્યકર સ્વમીશ ! || ૯ || પરાપવાદેન મુખ સદોષમ્, નેત્રંપરસ્ત્રીજનવીક્ષણેન ચેતઃ પરાઽપાયવિચિન્તનેન કૃત ભવિષ્યામિ કથં વિભોઽહમ્ || ૧૦ || વિડમ્બિત યસ્મરઘસ્મરાર્તિ-દશાવશાસ્ત્વ વિષયાન્ધલેન | પ્રકાશિત તદ્ભવતો હ્રિયૈવ, સર્વજ્ઞ ! સર્વ સ્વયમેવ વેત્સિ | ૧૧ || ધ્વસ્તોડન્યમન્ત્રઃ પરમેષ્ઠિમન્ત્રઃ, કુશાસ્ત્રવાક્યૂર્નિહતાગમોક્તિઃ । કર્ત્ત વૃથા કર્મ કુદેવસા-દવાગ્ઝિ હી (હે) નાથ મતિભ્રમો મે ।। ૧૨ ।। વિમુચ્ય દલક્ષ્યગત ભવન્તમ્, ધ્યાતા મયામૂઢધિયા હૃદન્તઃ । કટાક્ષવક્ષોજગભીરનાભિ-કટીતટીયાઃ
૭૪
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________
સુશાં વિલાસાઃ || ૧૩ // લોલક્ષણાવકત્રનિરીક્ષણેન, યો માનસે રાગલવો વિલગ્નઃ | ન શુદ્ધસિદ્ધાન્તપયોધિમણે, ધૌતોડણગારારક! કારણે કિમૂ| ૧૪ | અડાં ન ચ ન ગણો ગુણાનાં, ન નિર્મલઃ કોડપિ કલાવિલાસઃ | હુરટ્યૂભા ન પ્રભુતા ચ કાપિ, તથાણહારદથિતોડહમ્ || ૧૫ |
યુગેલયાશુ ન પાપબુદ્ધિર્ગત વયો નો વિષયાભિલાષઃ | યત્ન ભૈષજ્યવિધૌ ન ધર્મે, સ્વામિન્મહા મોહવિડમ્બના મે // ૧૬ / નાત્મા ન પુણ્ય ન ભવો ન પાપં, મયા વિટાનાં કટુગીરપીયમુઅિધારિ કર્ણો ત્વયિ કેવલાર્કે, પુરઃ સ્ફટે સત્યપિ દેવ ! ધિક્ મામ્ / ૧૭ / ન દેવપૂજા ન ચ પાત્રપૂજા, ન શ્રાદ્ધધર્મશ્ચ ન સાધુધર્મ: લધ્વાપિ માનુષ્યમિદં સમસ્ત, કૃત મયાહરણ્યવિલાપતુલ્યમ્ / ૧૮ || ચક્રે મયાડસરૂપિ કામધેનુ-કલ્પદ્રુચિન્તામણિષ સ્પૃહાર્તિઃ | ન જૈનધર્મો ફુટશર્મદેડપિ, જિનેશ ! મે પશ્ય વિમૂઢભાવમુ / ૧૯ || સલ્મોગલીલા ન ચ રોગકીલા, ધનામો નો નિધનાગમથ્યા દારા ન કારા નરકસ્થ ચિત્તે, વ્યચિત્તિ નિત્યે મયકાધમેન
૨૦ || સ્થિત ન સાધોઈદિ સાધુવૃત્તાતુ, પરોપકારાન્ન યશોડજ્જિતં ચ | કૃતં ન તીર્થોદ્ધરણાદિ કૃત્ય, મયા મુધા હારિતમેવ જન્મ / ૨૧ / વૈરાગ્યરકો ન ગુરૂદિતેષ, ન દુર્જનાનાં વચનેષુ શાન્તિઃ | નાડધ્યાત્મલેશો મમ કોડપિ દેવ, તાર્યઃ કથÊારમય ભવાબ્ધિઃ II ૨૨/ પૂર્વે ભડકારિ મયાન પુણ્ય-માગામિજન્મ પિ નો કરિષ્ય | યદીશોડહં મમ તેન
નષ્ટા, ભૂતોદ્ભવમ્ભાવિભવત્રયીશ!II ૨૩ /કિવા મુધાડતું બહુધા સુધાભુક-પૂજ્ય વદગ્રે ચરિતં સ્વકીયમ્ | જલ્પામિ યસ્માત્ ત્રિજગવરૂપ-નિરૂપકરૂં કિયદેતદત્ર // ૨૪ || દીનોદ્ધારધુરન્ધરસ્વદપરોનાસ્તે મદન્યઃ કૃપા-પાત્ર નાત્રજને જિનેશ્વર ! તથાડયેતાં ન યાચે શ્રિયમ્ | કિંવહન્નિદમેવ કેવલમહો સદ્ધોધિરત્ન શિવ, શ્રીરત્નાકર ! મલૈકનિલય ! શ્રેયસ્કરં પ્રાર્થયે || ૨૫ ||
• • • • • • શ્રી પંચમી-સ્તુતિઃ •
• આધાક્ષરો • શ્રીસંપીસ્વ (૪).
શ્રીનેમિઃ પંચરૂપ-ત્રિદશપતિકૃત-પ્રાજ્ય-જન્મા-ભિષેકઠંચતુ-પંચાક્ષમત્તઢિરદમદભિદા, પંચવડ્યોપમાનઃ, નિર્મુક્તઃ પંચદેહ્યાઃ પરમસુખમયઃ પ્રાપ્તકર્મ-પ્રપંચઃ, કલ્યાણં પંચમી સત્-તપસિ વિતyતાં, પંચમ-જ્ઞાનવાનું વઃ || ૧ || સંપ્રીણનું સચ્ચકોરાનું શિવતિલકસમઃ કૌશિકાનંદમૂર્તિઃ | પુણ્યાબ્ધિઃ પ્રીતિદાયીસિતરુચિરિવ યઃ સ્વીયગોભિસ્તમાંસિ, સાંદ્રાણિ ધ્વંસમાનઃ સકલ-કુવલયોલ્લાસમુચ્ચેશ્વકાર, જ્ઞાન પુષ્યાજ્જિનૌઘઃ સ તપશિ ભવિનાં, પંચમીવાસરસ્ય || ૨ || પીવા નાનાભિધાથમૃતરસમસમં યાંતિ થાસ્યતિ જમ્મુજીવા યસ્માદનેકે વિધિવદમરતાં, પ્રાનિર્વાણપુર્યા યાત્રા દેવાધિદેવાગમદશમસુધા, કુંડમાનન્દહેતુસ્તપંચમ્યાસ્તપસ્યદ્યત-વિશદધિયાં, ભાવિનામસ્તુનિત્યાં ફll સ્વર્ણાલંકાર
૭૫
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________
વલ્સનુ-મણિકિરણગણ-ધ્વસ્વનિત્યાંધકારા,હુંકારારાવ દૂરીકૃતસુકૃતિજનવ્રાત-વિજ્ઞપ્રચારા; દેવી શ્રીઅંબિકાખ્યા જિનવરચરણભોજ-મૂંગીસમાના, પંચમ્યનસ્તપોર્થ, વિતરતુ કુશલ ધીમમાં સાવધાના || ૪ |
• • • • •
• શ્રી એકાદશી સ્તુતિ • શ્રીભાગુ-નેમિર્ખભાષે જલશયસવિધ ર્તિએકાદશીયાં | માદ્યન્મોહાવનીન્દ્ર પ્રશમનવિશિખર પંચ બાણાર્ચિરર્ણઃ || મિથ્યાત્વધ્વાન્તવાનૌ રવિ-કનિકરસ્તીવ્ર-લોભાદ્રિવજં શ્રેયસ્તત્પર્વ વસ્તાત્ શિવસુખમિતિ ના સુવ્રતશ્રેષ્ઠિનોડભૂતુ / ૧ . ઇન્દ્રરહ્મભ્રમભિમુનિપ-ગુણરસા-સ્વાદનાનન્દ-પૂણ્ણઃ | દિવ્યભિઃસ્ફારહાર લલિત વરવપુર્યષ્ટિભિઃસ્વર્વધૂભિઃ || સાર્ધ કલ્યાણકૌઘો જિનપતિનવતે બિન્દુભૂતેન્દુ સંખ્યો ! ઘસે સ્મિનું જગે તદ્ ભવતુ સુભવિનાં પર્વ મચ્છર્મ હેતુ // ૨ // સિદ્ધાન્તાબ્ધિ-પ્રવાહ: કુમતજનપદાનુ પ્લાવયનું યઃ પ્રવૃત્તઃ | સિદ્ધિદ્વીપ નયનું ધી-ધનમુનિવણિજઃ સત્યપાત્ર-પ્રતિષ્ઠાનું ! એકાદેશ્યાદિ-પર્વેદુમણિમતિદિશનું ધીવરાણાં મહાર્ણ | સયાયામ્મશ્ચ નિત્ય પ્રવિતરતુ સ નઃ સ્વપ્રતીરે નિવાસમ્ // ૩ ll તત્પર્વોદાપનાર્થ સમુદિતસુધિયાં શમ્ભસંખ્યા પ્રમેયા | મુત્કૃષ્ટાં વસ્તુવીથીમભયદેસદને પ્રાકૃતીકુર્વતાં તામુ ||. તેષાં સવ્યાક્ષપદૈઃ પ્રલપિતમતિભિઃ પ્રેતભૂતાદિભિI. દુષ્ટર્જન્ય ત્વજન્ય હરતુ હરિતનુ-ન્યસ્તપાદામ્બિકાખ્યા || ૪ ll
પ્રાચીનપરમર્ષિરચિતમ્ - શ્રી યોગસાર પ્રકરણમ્ •
(પ્રથમઃ પ્રસ્તાવઃ) યથાવસ્થિતદેવસ્વરૂપોપદેશઃ
• આધાક્ષરો • પ્રયશુકિત (૫), સાસક ‘અપ’ક (૧૦), હહરાસયા (૧૫), આસંજાઆયે (૨૦), કુંજ્ઞાવિત (૨૫), પૈસઈઆચિ (૩૦), સ્વભઢાયેસ (૩૫), બુમયસ્વતૈ (૪૦), યવીરારાવીય (૪) પ્રણમ્ય પરમાત્માન, રાગદ્વેષવિવજિતમ્ યોગસાર પ્રવક્ષ્યામિ, ગમ્મીરાર્થ સમાનતઃ || ૧ || યદા ધ્યાતિ યદ્યોગી, યાતિ તન્મયતાં તદા | ધ્યાતવ્યો વીતરાગસ્ત૬, નિત્યમાત્મવિશુદ્ધયે || ૨ //. શુદ્ધસ્ફટિકસંકાશો, નિષ્કલશ્ચાત્મનાત્મનિ | પરમાત્મતિ સંજ્ઞાતઃ, પ્રદત્તે પરમ પદમ્ / ૩ // કિન્તુ ન જ્ઞાયતે તાવ, યાવદ્ માલિન્યમાત્મનઃ || જાતે સામેન નર્મલ્ય, સ સ્કુટઃ પ્રતિભાસતે || ૪ ||. તત્ત્વજ્ઞાનબથ્યાદિ-કષાયવિગમક્રમા આત્મનઃ શુદ્ધિકૃતુ સામ્ય, શુદ્ધ શુદ્ધતર ભવેત્ || ૫ // સામ્યશુદ્ધિક્રમેરૈવ, સ વિશુદ્ધત આત્મનઃ | સમ્યકત્વાદિગુણેષુ ચાતું, સ્ફટ: ફુટતર: પ્રભુઃ || ૬ | સર્વમોહક્ષયાતું સામ્ય, સર્વશુદ્ધે સયોગિનિ (ન:) I સર્વશુદ્ધાત્મનવેષ, પ્રભુઃ સર્વસ્ફટીભવેત્ | ૭ ||
૭૮
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________
કષાયા અપસર્પત્તિ, યાવતું ક્ષાજ્યાદિતાડિતાઃ | તાવદાત્મવ શુદ્ધોડયું, ભજતે પરમાત્મતામ્ | ૮ | અપસર્પત્તિ તે યાવતુ, પ્રબલીભૂય દેહિષા સ તાવન્મલિનીભૂતો, જહાતિ પરમાત્મતામ્ || ૯ || કષાયાસ્તગ્નિહન્તવ્ય-સ્તથા તત્સહચારિણઃ | નોકષાયાઃ શિવદ્વારા-ર્ગલીભૂતા મુમુક્ષુભિઃ || ૧૦ || હત્તવ્યઃ ક્ષમા ક્રોધો, માનો માર્દવયોગતઃ | માયા ચાર્જવભાવેન, લોભઃ સંતોષપોષતઃ || ૧૧ || હર્ષ: શોકો જુગુપ્સા ચ, ભય રત્થરતી તથા | વેદત્રયં ચ હન્તવ્યું, તત્ત્વગૈર્દઢબૈર્યતઃ || ૧૨ // રાગદ્વેષમન્વેષ, હિતેષ્વાન્તર-વૈરિષ | સામ્ય સુનિશ્ચલે યાયા-દાત્મવ પરમાત્મતામુ || ૧૩ || સ તાવ દેહિનાં ભિન્નડ, સમ્યગુ યાવન્ન લક્ષ્યતે | લક્ષિતસ્તુ ભજલૈંક્ય, રાગાધનમાર્જનાતુ | ૧૪ | યાદેશોડનત્તવીર્યાદિ-ગુણોતિવિમલઃ પ્રભુઃ | તાદેશાતેંડપિ જાયન્ત, કર્મમાલિન્કશોધનાતુ || ૧૫ આત્માનો દેહિનો ભિન્ના:, કર્મપકકલકિતાઃ || અદેહઃ કર્મનિર્મુક્તઃ, પરમાત્મા ન બિદ્યતે || ૧૬ II. સંખ્યયાનેકરૂપોડપિ, ગુણતત્ત્વક એવ સઃ | અનન્તદર્શનશાન-વીર્યાનન્દગુણાત્મકઃ || ૧૭ || જાતરૂપે યથાજાઢ્યું, બહુરૂપમપિ સ્થિતમૂ | સર્વત્રાપિ તવૈકે, પરમાત્મા તથા પ્રભુઃ || ૧૮ /.
આકાશવદરૂપોડસૌ, ચિતૂપો નીરુજઃ શિવઃ | સિદ્ધિક્ષેત્રગતોડનત્તો, નિત્યઃ શું પરમZતે || ૧૯ //. યેનૈવારાધિતો ભાવાતું, તસ્યાસૌ કુરુતે શિવમ્ સર્વજન્તસમસ્યાસ્ય, ન પરાત્મવિભાગિતા || ૨૦ || કૃતકૃત્યોદયમારાધ્યઃ, સ્વાદાજ્ઞાપાલનાત્ પુનઃ | આજ્ઞા તુ નિર્મલ ચિત્ત, કર્તવ્ય સ્ફટિકોપમન્ || ૨૧ //. જ્ઞાનદર્શનશીલાનિ, પોષણીયાનિ સર્વદા | રાગદ્વેષાદયો દોષા, હન્તવ્યાશ્ચ ક્ષણે ક્ષણે | ૨૨ // એતાવત્યેવ તસ્યાશા, કર્મઠુમકુઠારિકામાં સમસ્તદ્વાદશાાર્થ-સારભૂતાતિદુર્લભા // ૨૩ / વિશ્વસ્ય વત્સલેનાપિ, રૈલોક્યપ્રભુણાપિ ચ | સાક્ષાદુ વિહરમાણેન, શ્રીવીણ તદા કિલ || ૨૪ || ત એવ રક્ષિતા દુઃખ-ભૈરવાદ્ ભવસાગરાતુ | ઇયં વૈઃ સ્વીકૃતા ભક્તિ-નિર્ભરરભયાદિભિઃ || ૨૫ / વૈસ્તુ પાપભરાક્રાન્તઃ, કાલશૌકરિકાદિભિઃ | ન સ્વીકતા ભવાસ્મોધ, તે ભ્રમિણ્યત્તિ દુઃખિતાઃ || ૬ || સર્વજન્તુહિતાર્શવા-શૈવ મોડ્મકપદ્ધતિઃ | ચરિતારૈવ ચારિત્ર-માશૈવ ભવભન્જની || ૨૭ // ઇયં તુ ધ્યાનયોગેન, ભાવ- સારસ્તુતિસ્તવૈ | પૂજાદિભિઃ સુચારિત્ર-ચર્યયા પાલિતા ભવેત્ | ૨૮ // આરાધિતોડqસૌ, ભાવસ્તવેન વ્રતચર્યયા | તસ્ય પૂજાદિના દ્રવ્ય-સ્તવેન તુ સરાગતઃ | ૨૯ ||
૮૦
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________
|| ૩૧ ||
|| ૩૨ ||
|| ૩૩ ||
॥ ૩૪ ||
ચિન્તામણ્યાદિકલ્પસ્ય, સ્વયં તસ્ય પ્રભાવતઃ । કૃતો દ્રવ્યસ્તવોઽપિ સ્યાત્, કલ્યાણાય તદર્થિનામ્ ॥ ૩૦ || સ્વર્ગાપવર્ગદો દ્રવ્ય-સ્તવોડત્રાપિ સુખાવહઃ । હેતુચિત્તલને કો ભૂમિ સાથે ભવેદ્ વિરતિરષ્યસ્ય, યથાશક્તિ પુનદિ । તતઃ પ્રક્ષરિતઃ સિંહઃ, કર્મનિર્મથનું પ્રતિ શ્રાવકો બહુકમાંપિ, પૂજાયૈઃ શુભભાવતઃ । દલયિત્વાખિલં કર્મ, શિવમાપ્રોતિ સત્વરમ્ યેનાજ્ઞા યાવદારાદ્ધા, સ તાવલ્લભતે સુખમ્ । યાવદ્ વિરાધિતા યેન, તાવદ્ દુ:ખ લભેત સઃ સદા તત્પાલને લીઃ, પરમાત્માત્મનાત્મનિ । સમ્યક્ સ શાયતે જ્ઞાતો, મોક્ષ ચ કુરુતે પ્રભુઃ બુદ્ધો વા યદિ વા વિષ્ણુ-ર્યદ્વા બ્રહ્માથવેશ્વરઃ । ઉચ્ચતાં સ જિનેન્દ્રો વા, નાર્થભેદસ્તથાપિ હિ || ૩૬ || મમૈવ દેવો દેવઃ સ્યાત્, તવ નૈવેતિ કેવલમ્ । મત્સરસ્ક્રૂર્જિત સર્વ-મજ્ઞાનાનાં વિમ્નિતમ્ યથાવસ્થિતવિજ્ઞાત-તસ્વરૂપાન્તુ કિંચિત્ । વિવદત્તે મહાત્માન-સ્તત્ત્વવિશ્રાન્તર્દષ્ટયઃ ? સ્વરૂપ વીતરાગત્વ, પુનસ્તસ્ય ન રાગિતા । રાગો યદ્યત્ર તત્રાન્ચે, દોષા દ્વેષાદયો ધ્રુવમ્ નદીપલિતો દેવ, કહું વિનુમતિ ! । ઇત્શ માધ્યસ્થ્યમાસ્થાય, તત્ત્વબુચાવધાર્યતામ્ ॥ ૪૦ ||
॥ ૩૫ ||
|| ૩૭ ||
॥ ૩૮ ||
|| ૩૯ ||
૮૧
|| ૪૧ ||
11 82 11
યદ્વા રાગાદિભિર્દોષઃ, સર્વસંક્લેશકારકૈઃ । દૂષિતેન શુભેનાપિ, દેવેનૈવ હિતેન કિમ્ વીતરાગં યતો ધ્યાયન્, વીતરાગો ભવેદ્ ભવી । ઇલિકા ભ્રમરીભીતા, ધ્યાયન્તી ભ્રમરી યથા રાગાદિદૂષિત ધ્યાયન્, રાગાદિવિવશો ભવેત્ । કામુકઃ કામિની ધ્યાયનું, યથા કાર્યકવિશ્ર્વ ઃ ॥ ૪૩ || રાગાદયસ્તુ પાપ્પાનો, ભવભ્રમણકારણમ્ । ન વિવાદોઽત્ર કોડસ્તિ, સર્વથા સર્વસંમતે વીતરાગમતો ધ્યાયન્, વીતરાગો વિમુચ્યતે । રાગાદિમોહિતં ધ્યાયનું, સરાગો બદ્ધચતે સ્ફુટમ્ ॥ ૪૫ ||
1188 11
ય એવ વીતરાગઃ સ, દેવો નિશ્ચીયતાં તતઃ ।
વિનાં વિ. અનુશ્યપદ ગંગા
|| ૪૬ ||
(દ્વિતીયઃ પ્રસ્તાવઃ) તત્ત્વસારોપદેશકઃ
• આઘાક્ષરો :
સદેપોપ (પ), મૈધ‘અહો’મતા (૧૦), યપયરામા (૧૫), શ‘અષ્ટ’ક્રિ‘અઘ’કિ (૨૦), ક્રિકના (૨૫), દેવેતચસુ (૩૦), પા અણુ’તધસ્વ (૩૫), યક્ષાસા (૩૮). સર્વેડપિ સામ્પ્રતં લોકાઃ, પ્રાયસ્તત્ત્વપરાખાઃ | ફ્લિશ્યન્તુ સ્વાગ્રહગ્રસ્તા, દૃષ્ટિરાગેણ મોહિતાઃ || ૧ || દૃષ્ટિરાગો મહામોહો, દૃષ્ટિરાગો મહાભયઃ । દૃષ્ટિરાગો મહામારો, દૃષ્ટિરાગો મહાજ્વરઃ
|| 2 ||
૮૨
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________
પતિતવ્ય જનૈઃ સર્વે:, પ્રાયઃ કાલાનુભાવતઃ | પાપો મત્સરહેતુસ્ત, નિર્મિતોડસૌ સતામપિ || ૩ . મોહોપહતચિત્તારૂં, મૈત્રાદિભિસંસ્કૃતાઃ | સ્વયં નષ્ટા જન મુગ્ધ, નાશયત્તિ ચ પિગુ હહા | ૪ | પરે હિતમતિર્મેત્રી, મુદિતા ગુણમોદનમ્ | ઉપેક્ષા દોષમાધ્યä, કરુણા દુઃખમોક્ષધીઃ || ૫ | મૈત્રી નિખિલસત્વેષ, પ્રમોદો ગુણશાલિષ. માધ્યશ્ચમવિયેષ, કરુણા દુઃખિદેહિપુ || ૬ || ધર્મકલ્પદ્રુમસ્યતા, મૂલં મૈત્ર્યાદિભાવનાઃ | વૈર્ન જ્ઞાતા ન ચાસ્તાઃ , સ તેષામતિદુર્લભઃ || ૭ II. અહો વિચિત્ર મોહાલ્યું, તદબૈરિહ યજ્જનૈઃ | દોષા અસત્તોડપીફ્યુજો, પરે સન્તોડપિ નાત્મનિ || ૮ || મદીયં દર્શન મુખ્ય, પાખડાન્યપરાણિ તુ મદીય આગમઃ સારઃ, પરકીયાસ્વસારકાઃ | ૯ | તાત્ત્વિકા વયમેવાળે, બ્રાન્તાઃ સર્વેડપ્યતાત્વિકાઃ | ઇતિ મત્સરિણો દુરોતુ-સારિતાસ્તત્ત્વસારતઃ || ૧૦ || યથા હતાનિ ભાડાનિ,વિનશ્યત્તિ પરસ્પરમ્ | તથા મત્સરિણીડન્યોન્ય, હી દોષગ્રહણાદ્ધતાઃ || ૧૧ || પરં પતન્ત પશ્યન્તિ, ન તુ સ્વ મોહમોહિતાઃ | કુર્વન્તઃ પરદોષાણાં, ગ્રહણે ભવકારણમ્ || ૧૨ || યથા પસ્ય પશ્યક્તિ, દોષાનું થધાત્મનસ્તા | સૈવાજરામરત્વાય, રસસિદ્ધિસ્તદા નૃણામ || ૧૩ //
રાગદ્વેષવિનાભૂત, સામ્ય તતં યદુચ્યતે | સ્વશંસિનાં કુવ તતુ તેષાં, પરદૂષણદાયિનામુ // ૧૪ || માનેડપમાને નિન્દાયાં, સ્તુત વા લોખુંકાગ્યને જીવિતે મરણે લાભા-લાભે રકે મહદ્ધિકે કે ૧૫ . શત્રૌ મિત્રે સુખે દુઃખે, હૃષીકાર્થે શુભાશુભે | સર્વત્રાપિ યદકત્વ, તવં તદ્ ભેદ્યતાં પરમ્ || ૧૬ //. અષ્ટકમ્યાપિ યોગચ, સારભૂતમિદં ખલુ ! યતો યમદિવ્યાસોડસ્મિનું, સર્વોડણચૈવ હેતવે ૧૭ II ક્રિયતે દધિસારાય, દધિમળ્યો યથા કિલો તથૈવ સામ્યસારાય, યોગાભ્યાસો યમાદિકઃ || ૧૮ || અદ્ય કલ્યડપિ કૈવલ્ય, સામેનાનેન નાન્યથા | પ્રમાદઃ ક્ષણમપ્યત્ર, તતઃ કતું ન સાચ્ચતમ્ || ૧૯ || કિં બુધન કિમીશનું, કિ ધાત્રા કિમ વિષ્ણુના . કિં જિનેન્દ્રણ રાગાધે-ચંદિ સ્તં કલુષ મનઃ? | ૨૦ || કિં નાન્ટેન સિસૈ રક્તઃ, કિં પર્ટ: કિં જટાભરૈઃ | કિં મુડમુડનેનાપિ, સાયં સર્વત્ર નો યદિ ? | ૨૧ /. કિં વ્રતૈઃ કિં વ્રતાચારે:, કિં તપોભિજીપશ્ચ કિમ્ | કિં ધ્યાનૈઃ કિં તથા થેર્ય-ર્ન ચિત્ત યદિ ભાસ્વરમ્ | ૨૨ // કિં ક્લિષ્ટન્દ્રિયરોધેન, કિં સદા પઠનાદિભિઃ | કિં સર્વસ્વપ્રદાનેન, તત્ત્વ નોન્મીલિત યદિ ? || ૨૩ || નાચલો મુખવઢું ન, ન રાક ન ચતુર્દશી | ન શ્રાદ્ધાદિપ્રતિષ્ઠા વા, તત્ત્વ કિન્ડમલં મનઃ || ૨૪ ||
૮૪
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________
યત્ર સામ્ય સ તરૈવ, કિમાત્મપરચિન્તયા ! જાનીત તદ્ધિના હંહો !, નાત્મનો ન પરસ્ય ચ || ૩૬ // ક્ષાજ્યાદિર્દશધા ધર્મ:, સર્વધર્મશિરોમણિઃ | સોડપિ સામ્યવસામેવ, મૈત્યાદિકૃતકર્મણામ્ || ૩૭ II. સાયં સમસ્તધર્માણાં, સારું જ્ઞાત્વા તતો બુધાઃ | બાહ્ય દૃષ્ટિગ્રહ મુત્વા, ચિત્ત કુરુત નિર્મલમ્ | ૩૦ ||
દેવા શ્રીગૌતમ બુદ્ધ-સ્ત્રિપચ્ચતતાપસૈઃ | ભરતપ્રમુખૈવપિ, કવ કૃતો બાહ્યકુગ્રહ: ? | ૨૫ . દઢપ્રહારિવીરેણ, ચિલાતીપુત્રયોગિના | ઇલાપુત્રાદિભિશૈવ, સેવિતો યોગ ઉત્તમઃ || ૬ || યેન કેન પ્રકારેણ, દેવતારાધનાદિના | ચિત્ત ચન્દ્રોજ્વલું કાર્ય, કિમચૅર્રાહકુઝઃ ? || ૨૦ તથા ચિન્ય તથા વાચ્ય, ચેષ્ટિતવ્ય તથા તથા! મલીમસ મનોહત્યર્થ, યથા નિર્મલતાં વજેતુ | ૨૮ ચચ્ચલસ્યાસ્ય ચિત્તસ્ય, સદૈવત્યથચારિણઃ | ઉપયોગપઃ સ્થય, યોગિભિર્યોગકાફિક્ષભિઃ | ૨૯ || સુકર મલધારિત્વ, સુકર દુસ્તપ તપઃ | સુકરોડક્ષનિરોધથ્ય, દુષ્કર ચિત્તશોધનમ્ || ૩૦ || પાપબુદ્ધયા ભવેત્ પાપં, કો મુગ્ધોડપિ ન વેજ્યદઃ | ધર્મબુક્યા તુ યતું પાપ, તચ્ચિત્ત્વ નિપુર્ણબુધઃ || ૩૧ / અણુમાત્રા અપિ ગુણા, દેશ્યન્ત સ્વધિયાત્મનિ. દોષાસ્તુ પર્વતસ્થલા, અપિ નૈવ કથંચન || ૩૨ // ત એવા વૈપરીચેન, વિજ્ઞાતવ્યાઃ પર વચઃ | દિમોહ ઇવ કોડખેષ, મહામોહો મહાબલઃ || ૩૩ / ધર્મસ્ય બહુધાદ્વાનો, લોકે વિભ્રમહેતવઃ | તેષુ બાહ્યફટાટોપા-ત્તત્ત્વવિભ્રાન્તદેયઃ || ૩૪ / સ્વસ્વદર્શનરાગેણ, વિવદત્તો મિથો જનાઃ | સર્વથવાત્મનો ધર્મ, મજજો ન પરણ્ય તુ || ૩૫ ||
(તૃતીયઃ પ્રસ્તાવ:) સામ્યોપદેશઃ
• આદ્યાક્ષરો : સકસસૂ‘અપ' (૫), શનોરાલોઅર(૧૦), વેએહુયસ (૧૫), સાસ્વયશ્ચિસ્વા (૨), વસુયસના (૨૫), તોક અસનિઃસઈ (૩૧). સહજાનન્દસામ્યસ્ય, વિમુખા મૂઢબુદ્ધયઃ | ઇચ્છન્તિ દુઃખદ દુઃખો-ત્પાદ્ય વૈષયિકં સુખમ્ // ૧ // કષાયા વિષયા દુઃખ-મિતિ વેત્તિ જનઃ સ્કુટમ્ | તથાપિ તમુખઃ કસ્મા, ધાવતીતિ ન બુધ્યતે || ૨ // સવેસક્સ-પરિત્યાગઃ, સુખમિત્યપિ વેત્તિ સઃ | સંમુખોપિ ભવેત્ કિં ન, તસ્યત્યપિ ન બુધ્યતે | ૩ || સૂક્ષ્માઃ સૂક્ષ્મતરા ભાવા, ભેદ્યન્ત સૂક્ષ્મબુદ્ધિભિઃ | એતદ્ દ્વયં તુ દુર્ભેદ, તેષામપિ હિ કા ગતિઃ ? | ૪ || અપરાધાક્ષમા ક્રોધ, માનો જાત્યાઘહંકૃતિઃ લોભઃ પદાર્થતૃષ્ણા ચ, માયા કપટચેષ્ટિતમ્ || ૫ ||
૪૫
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________
શબ્દરૂપરસસ્પર્શ-ગન્ધાસ્થ મૃગતૃષ્ણિકા | દુઃખયત્તિ જ સર્વ, સુખાભાવિમોહિતમ્ || ૬ | નોપેન્દ્રસ્ય ન ચન્દ્રશ્ય, તતુ સુખ નૈવ ચક્રિણઃ | સામ્યામૃતવિનિર્મગ્નો, યોગી પ્રામોતિ યત્ સુખમ્ II ૭ રાગોડભીષ્ટપુ સર્વેષ, વૈષોડનિષ્ટપુ વસ્તુપુ ! ક્રોધઃ કૃતાપરાધષ, માનઃ પરપરાભવે
|| લોભઃ પરાર્થસંપ્રાપ્તી, માયા ચ પરવચ્ચને આ ગતે મૃતે તથા લોકો, હર્ષશ્વાગતજાતયોઃ અરતિર્વિષયગ્રામે, યાશુભ ચ શુભે રતિઃ | ચૌરાદિભ્યો ભય ચૈવ, કુત્સા કુત્સિતવસ્તુષ / ૧૦ II વેદોદયશ્ચ સંભોગે, વ્યલીયેત મુર્યદા | અન્તઃશુદ્ધિકર સામ્યા,- હમૃતમુજ્જુમ્મતે તદા || ૧૧ //. એતેષુ યેન કેનાપિ, કૃષ્ણસર્ષેણ દેહિનઃ | દસ્ય નશ્યતિ ક્ષિપ્ર, વિવેકવરજીવિતમૂ || ૧૨ // દુવિજેયા દુરુચ્છેદા, એતેડભ્યત્તરવૈરિણઃ ઉરિષ્ઠમાના એવાતો, રક્ષણીયા પ્રયત્નતઃ || ૧૩ // યદ્યાત્મા નિર્જિતોડમીભિ-સ્તતો દુઃખાગમાં મહાનું યદ્યાત્મના જિતા એતે, મહાનું સૌખ્યાગમસ્તદા / ૧૪ || સહજાનન્દતા સેય, સૈવાત્મારામતા મતા | ઉન્મનીકરણં તદ્ યદુ, મુનેઃ શમરસે લયઃ || ૧૫ II સામૅ માનસમાવેષ, સામ્ય વચનવીચિષ | સામ્ય કાયિકચેષ્ટાસુ, સાયં સર્વત્ર સર્વદા || ૧૬ ||
સ્વપતા જાગ્રતા રાત્રૌ, દિવા ચાખિલકર્મસુ ! કાયેન મનસા વાચા, સામ્ય સેવ્ય સુયોગિના || ૧૭ || યદિ – સામ્યસંતો, વિશ્વ તુષ્ટ તદા તવા તલ્લોકસ્યાનુવૃજ્યા કિ ?, સ્વમેવૈકં સમં કુરુ || ૧૮ .. શ્રિતશ્રામસ્યયોગાનાં, અપચ્ચ: સામ્યહેતા તથાપિ તત્ત્વતસ્તસ્માજ, જનોડયં પ્લવતે બહિઃ || ૧૦ || સ્વાધીન સ્વ પરિત્યજ્ય, વિષમ દોષમન્દિરમ્ | અસ્વાધીન પર મૂઢ !, સમીક કિમાગ્રહઃ || ૨૦ || વૃક્ષમ્ય ક્ષેદ્યમાનસ્ય, ભૂષ્યમાણસ્ય વાજિનઃ | યથા ન રોષસ્તોષશ્વ, ભવેત્ યોગી સમસ્તથા | ૨૧ || સૂર્યો જનસ્ય તાપાય, સોમ: શીતાય ખિ(વિ?)ઘતે | તદ્ યોગી સૂર્યસોમાભઃ સહજાનન્દતાં ભજેત્ || ૨૨ // યથા ગુડાદિદાનેન, યતું કિંચિત્ ત્યાજ્યતે શિશુઃ | ચલ ચિત્ત શુભધ્યાને-નાશુભં ત્યાજ્યતે તથા | ૨૩ || સર્વભૂતાવિનાભૂત, સ્વ પશ્યનું સર્વદા મુનિ ! મૈત્રાઘમૃતસંમગ્નઃ, કુવ કલેશાંશમપિ સ્પર્શતું ? ૨૪ ||. નાજ્ઞાનાત્ બાલકો વેત્તિ, શત્રુમિત્રાદિકં યથાT તથાત્ર ચેષ્ટતે જ્ઞાની, તદિહૈવ પર સુખમ્ || ૨૫ //. તોષણીયો જગન્નાથ-સ્તોષણીયશ્ચ સદ્ગુરુઃ | તોપણીયસ્તથા સ્વાત્મા, કિમન્વર્બત તોષિતૈઃ ? | ૨૬ || કષાયવિષયાક્રાન્તો, બહિબુદ્ધિરય જનઃ | કિં તેન રુષ્ટતુષ્ટન, તોષરોષ ચ તત્ર કિમ્ | ૨૭ II
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________
અસદાચારિણઃ પ્રાયો, લોકાઃ કાલાનુભાવતઃ | દ્વષત્તેષ ન કર્તવ્ય: સંવિભાવ્ય ભવસ્થિતિમ્ || ૨૮ .. નિઃસદ્ગો નિર્મમઃ શાન્તો, નિરીહઃ સંયમે રતઃ | યદા યોગી ભવેદન્ત-સ્તત્ત્વમુદ્ભાસતે તદા || ૨૯ / સવૃક્ષ પ્રાપ્ય નિર્વાતિ, રવિતતો યથાધ્વગઃ | મોક્ષાધ્વસ્થસ્તપસ્તપ્ત-સ્તથા યોગી પર લયમ્ || ૩૦ || ઇતિ સામ્યતનુત્રાણ-ત્રાતચારિત્રવિગ્રહ: મોહસ્ય ધ્વજિની ધીરો, વિધ્વંસયતિ લીલયા || ૩૧ //
(ચતુર્થઃ પ્રસ્તાવઃ) સત્ત્વોપદેશઃ
• આઘાક્ષરો • ત્યહીસાતાક (પ), પીઉંદુજમુ (૧૦), તાગૃસારાસ્ત્રી (૧૫), દૂયત્વ‘અહએ (૨૦), આક્રિકચાત (૨૫), પ્રકિનાઅસ્થિ (૩૦), યેસુએલો (૩૫), લોસદ્ધિબામાતત (૪ર). ત્યકૃત્વા રજસ્તમોભાવ, સર્વે ચિત્ત સ્થિરીકરું.. ન હિ ધર્માધિકારોબસ્તિ, હીનસત્ત્વસ્ય દેહિનઃ || ૧ || હીનસત્ત્વો થતો જજુ-બંધિતો વિષયાદિભિઃ | બાઢ પતતિ સંસારે, સ્વપ્રતિજ્ઞાવિલોપનાત્ | ૨ // સાવદ્ય સકલ યોગ, પ્રત્યાખ્યામાન્યસાક્ષિકમ્ | વિસ્મૃતાત્મા પુનઃ ક્લીબઃ, સેવકે પૈર્યવર્જિતઃ | ૩ | તાવદ્ ગુસ્વચઃ શાસ્ત્ર, તાવતું તાવ ભાવનાઃ | કષાયવિષયૅર્યાવ, ન મનસ્તરલીભવેત્ || ૪ ||
કષાયવિષયગ્રામ, ધાવત્તમતિદુર્જયમ્ | યઃ સ્વમેવ જયત્યેકં, સ વીરતિલક: કુતઃ ? || ૫ || ધીરાણામપિ વૈધુર્ય-કર રૌદ્રપરીષહૈ: | સ્કૃષ્ટ સન્ કોડપિ વીરેન્દ્રઃ, સંમુખો યદિ ધાવતિ || ૬ || ઉપસર્ગે સુધીરત્વ, સુભીરુત્વમસંયમ | લોકાતિગં કયમિદં, મુનેઃ સ્યાદ્ યદિ કસ્યચિત્ | ૭ | દુસ્સહા વિષયાસ્તાવતું, કષાયા અતિદુઃસહા. પરીષહોપસર્ગાશ્વ, વિધિળું દુઃસહદુઃસહાઃ | ૮ || જગત્રર્યકમલ્લ%, કામઃ કેન વિજીયતે | મુનિવરં વિના કંચિત્-ચિત્તનિગ્રહકારિણમ્ || ૯ || મુનયોપિ થતસ્તન, વિવશીકૃતચેતસઃ | ઘોરે ભવામ્પકૂપેડસ્મિનું, પતિત્વા યાજ્યધસ્તલમ્ | ૧૦ | તાવત્ વૈર્ય મહત્ત્વ ચ, તાવ, તાવ વિવેકિતા | કટાક્ષવિશિખાનું વાવ, ન લિપત્તિ મૃગેક્ષણાઃ || ૧૧ // ગૃહં ચ ગૃહવાતાં ચ, રાજ્ય રાજ્યશ્રિયોડપિ ચી સમર્ણ સકલ સ્ત્રીણાં, ચેષ્ટત્તે દાસવર્જનાઃ || ૧૨ //. સા મિત્ર સૈવ મસ્ત્રી ચ, સા બન્યુઃ સૈવ જીવિતમ્ | સા દેવઃ સા ગુરુશૈવ, સા તત્ત્વ સ્વામિની ચ સા | ૧૩ // રાત્રૌ દિવા ચ સા સા સા, સર્વ સર્વત્ર સૈવ હિ | એવં સ્યાસક્તચિત્તાનાં, કુવ ધર્મકરણે રતિઃ ? || ૧૪ // સ્ત્રીસમુદ્રડત્ર ગમ્ભીરે, નિમગ્નમખિલ જગતું ! ઉન્મજૂતિ મહાત્માડસ્મા, યદિ કોડપિ કથંચન | ૧૫ /
૮૯
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________
દૂર દૂરતરે વાસ્તુ, ખગધારોપમ વ્રતમ્ ! હીનસત્ત્વસ્ય હી ચિન્તા, સ્વાદરસ્થાપિ પૂરણે || ૧૬ // યત્ તદર્થ ગૃહસ્થાનાં, બહુ ચાટુશતાનિ સઃ | બહુધા ૨ કરોત્યુચ્ય:, શ્વેવ દૈત્યં પ્રદર્શયનું | ૧૭ II ત્વમાર્યા વં ચ માતા મે, વંસ્વસા – પિતુઃ સ્વસી ઇત્યાદિજ્ઞાતિસંબન્ધાનું, કુરુતે દૈન્યમાશ્રિતઃ || ૧૮ III અહં ત્વદીયપુત્રોડસ્મિ, કવલેસ્તવ વર્ધિતઃ | તવ ભાગહરથૈવ, જીવકલ્લે તવેહકઃ || ૧૯ // એવમાદીનિ દૈન્યાનિ, લીબઃ પ્રતિજન મુહુઃ | કુરુતે નૈકશસ્તાનિ, કઃ પ્રકાશયિતું ક્ષમઃ ? || ૨૦ || આગમે યોગિનાં યા તુ, સૈહી વૃત્તિઃ પ્રદર્શિતા | તસ્યાસ્ત્રસ્યતિ નાસ્નાપિ, કા કથાચરણે પુનઃ ? || ૨૧ // કિન્તુ સાતૈકલિપ્સઃ સ, વસ્ત્રાહારાદિગૂર્જીયા | કુવણો મન્નતન્નાદિ, ગૃહવ્યાપ્તિ ચ ગેહિનામુ || ૨૨ . કથયંશ્ચ નિમિત્તાધું, લાભાલાભં શુભાશુભમ્ | કોટિ કાકિણિમાત્રણ, હારયેત્ સ્વં વ્રત ત્યજનું || ૨૩ || ચારિત્રેશ્વર્યસંપન્ન, પુણ્યપ્રાભારભાજનમ્ મૂઢબુદ્ધિને વેત્તિ રૂં, રૈલોક્યોપરિવર્તિનમ્ | ૨૪ તતશ્ચ ભિક્ષુકપ્રાય, મન્યમાનો વિપર્યયાત્ | ભાવનિઃસ્વધનેશાનાં, લલનાનિ કરોત્યસૌ || ૨૫ II પ્રશાન્તસ્ય નિરીહસ્ય, સદાનન્દસ્ય યોગિનઃ | ઇન્દ્રાદયોડપિ તે રક-માયાઃ સ્યુઃ કિમતાપરાઃ? | ૨૬ /
કિં વિભુત્વેન કિ ભોગઃ, કિ સૌન્દણ કિં શ્રિયા | કિં જીવિતેન જીવાનાં, દુ:ચેત્ પ્રગણું પુરઃ || ૨૭ II નાશ્મતે યાવદૈશ્વર્ય, તાવદાયાતિ સંમુખમ્ | યાવદભ્યશ્મતે તાવતું, પુનર્યાતિ પરામુખમ્ || ૨૮ || અધર્યાદવિચાર્યેદ-
મિચ્છાવ્યાકુલમાનસઃ | હા હા હેતિ તદર્થ સ, ધાવનું ધાવનું ન ખિદ્યતે || ૨૦ || સ્થિરો ધીરજુ ગમમીરઃ સંપન્નુ ચ વિપલ્સ ચT બાધ્યતે ન ચ હર્ષેણ, વિષાદેન ન ચ કવચિત્ || ૩૦ || યે સિદ્ધા યે ચ સેલ્યન્તિ, સર્વે સર્વે પ્રતિષ્ઠિતાઃ | સર્વ વિના હિ સિદ્ધિને, પ્રોક્તા કુત્રાપિ શાસને || ૩૧ || એવમેવ સુખનૈવ, સિધ્યત્તિ યદિ કૌલિકાઃ | તદ્ ગૃહસ્થાદયોડÀતે, કિં ન સિધ્યન્તિ કચ્યતામુ // ૩૨ // સુખાભિલાષિણોડત્યર્થ, ગ્રસ્તા યાદિગૌરવૈઃ | પ્રવાહવાહિનો શ્વત્ર, દેશ્યન્ત સર્વજન્તવઃ || ૩૩ // એવમેવ સુખનૈવ, સિદ્ધિર્યદિ ચ મન્યતે | તત્કામૌ સર્વજનૂનાં, તદા રિકતો ભવે ભવઃ || ૩૪ . લોકેડપિ સાત્ત્વિકેનૈવ, જીયતે પરવાહિની ! ઉદ્દધુલિકોડપિ નાચેષાં, દેશ્યતેડનાય નશ્યતામ્ / ૩૫ | લોકોત્તરોત્તરગસ્ટ, મોહસૈન્યસ્ય તં વિના / સંમુખ નાપરેઃ સ્થાતું, શકયતે નાત્ર કૌતુકમ્ | ૩૬ / સર્વમસ્ય દીનસ્ય, દુષ્કરં પ્રતિભાસતે || સર્વેકવૃત્તિવીરસ્ય, જ્ઞાનિનઃ સુકર પુનઃ || ૩૭ ||
૯૨
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________
|| ૩૮ ||
॥ ૩૯ ||
દ્વિત્રાત્રિ-ચતુરા વાપિ,યદિ સર્વજગત્યપિ । પ્રાપ્યત્ત્વે ધૈર્યગામ્ભીર્યો-દાર્યાદિગુણશાલિનઃ બાહુલ્યેન તદાભાસ-માત્રા અપિ કલૌ કુતઃ । બુસપ્રાયસ્તુ લોકોડયં, પૂરિતો ભવપૂરકૈઃ માનુષ્ય દુર્લભં લબ્બા, યે ન લોકોત્તર ફલમ્ । ગૃત્તિ સુખમાયત્યાં, પશવસ્તે નરા અપિ તત્પુનર્મોક્ષદો ધર્મઃ, શીલાગવહનાત્મકઃ । પ્રતિસ્રોત:પ્લવાતુ સાધ્યઃ, સત્ત્વસાêકમાનસૈઃ તતઃ સત્ત્વમવષ્ટભ્ય, ત્યા કુગ્રાહિણાં ગ્રહમ્ | ક્રિયતાં ભોઃ ! સુધર્મસ્ય, કરણાયોઘમઃ સદા ॥ ૪૨ ॥
॥ ૪૦ ||
|| ૪૧ ||
•
(પશ્ચમઃ પ્રસ્તાવઃ) ભાવશુદ્ધિજનકોપદેશઃ
• આદ્યાક્ષરો ૦
કાઈઅશ્રુ'મુઆ (૫), નિદિમુકોઔ (૧૦), ઔબીમૂલો (૧૫), સંશોત્રિને‘અધ’ (૨૦), સુસંસુiિજી (૨૫), ક્રૂ‘અન’સાઉય (૩૦), સસુવ૪ (૩૫), એપાચસશા (૪૦), ધદુદુસં (૪૫), તિએઇસ્વ (૪૯).
કાર્યન મનસા વાચા, યત્કર્મ કુરુતે યદા । સાવધાનસ્તદા તત્ત્વ-ધર્માન્વેષી મુનિર્ભવેત્ ઇષ્ટાનિષ્ટેષુ ભાવેષુ, સદા વ્યગ્ર મનો મુનિઃ । સમ્યઙ્ગનિશ્ચયતત્ત્વજ્ઞઃ, સ્થિરીકુર્તીત સાત્ત્વિકઃ
૯૩
|| ૧ ||
॥ ૨॥
118 11
|| ૫ ||
|| ૬ ||
અશુભ વા શુભ વાપિ, સ્વસ્વકર્મફલોદયમ્ । ભુઞ્જાનાનાં હિ જીવાનાં, હર્તા કર્તા ન કશ્ચન મૃતપ્રાય યદા ચિત્તે, મૃતપ્રાય યદા વપુઃ । મૃતપ્રાય યદાઽક્ષાણાં, વૃન્દે પક્વં તદા સુખમ્ આજન્માજ્ઞાનચેષ્ટાઃ સ્વા, નિન્દાસ્તાઃ પ્રાકૃતૈરપિ । વિચિન્ત્ય મૂઢ ! વૈદગ્ધ-ગર્વ કુર્વજ્ઞ લજ્જસે નિરુબ્બાચિત્તદુર્ઘાનં, નિરુન્ધ્યાદયતં વચઃ । નિરુન્ધ્યાત્ કાયચાપલ્યું, તત્ત્વતલ્લીનમાનસઃ દિનાતિવાહિકાં કષ્ટાં, દેા બન્ધાદિદુ:ખિનાર્ | રુદ્ધમેકાન્તમૌનાભ્યાં, તપશ્ચિત્ત સ્થિરીકુરુ મુનિના મસૂર્ણ શાન્ત, પ્રાઞ્જલં મધુરું મૃદુ । વદતા તાપલેશોઽપિ, ત્યાજ્યઃ સ્વસ્ય પરસ્ય ચ || ૮ | કોમલાપિ સુસામ્યાપિ, વાણી ભવિત કર્કશા । અપ્રાગ્ધલાસ્ફુટાત્યર્થ, વિદગ્ધા ચર્વિતાક્ષરા ઔચિત્યં યે વિજાનન્તિ, સર્વકાર્યેષુ સિદ્ધિદમ્ । સર્વપ્રિયંકરા યે ચ, તે નરા વિરલા જને ઔચિત્યં પરમો બન્ધુ-રૌચિત્યં પરમં સુખમ્ । ધર્માદિમૂલમૌચિત્ય-મૌચિત્યં જનમાન્યતા કર્મબન્ધદંઢશ્લેષ, સર્વસ્યાપ્રીતિકે સદા । ધર્માર્થિના ન કર્તવ્ય, વીરેણ ટિનિ યથા બીજભૂતં સુધર્મસ્ય, સદાચારપ્રવર્તનમ્ । સદાચાર વિના સ્વૈરિ-ભ્રુપવાસનિભો હિ સઃ
|| ૯ ||
|| ૧૦ ||
|| ૧૧ ||
|| ૧૨ ||
|| ૧૩ ||
૯૪
|| ૩ ||
|| ૭ ||
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________
મૂર્તી ધર્મ: સદાચારક, સદાચારોડયો નિધિઃ | દઢ વૈર્ય સદાચાર:, સદાચારઃ પર યશઃ || ૧૪ . લોભમુમૂલયમૂલા-દપ્રમત્તો મુનિઃ સદા | લાયોપથમિકે ભાવે, સ્થિતોડનુત્સુકતાં વ્રજેનું | ૧૫ // સંસારસરણિલભો, લોભઃ શિવપથાચલઃ | સર્વદુઃખખનિલભો, લોભો વ્યસનમન્દિરમ્ || ૧૬ // શોકાદીનાં મહાકબ્દો, લોભઃ ક્રોધાનલાનિલઃ | માયાવલ્લિસુધાકુલ્યા, માનમત્તેજવાણી || ૧૭ II ત્રિલોયામપિ યે દોષા-સ્તે સર્વે લોભસંભવાઃ | ગુણાસ્તર્થવ યે કેડપિ, તે સર્વે લોભવર્જનાતું | ૧૮ // ર્નિરપેક્ષ્યાદનૌસૂક્ય-મનસુયાર્ચ સુસ્થતા | સુસ્થતા ચ પરાનન્દ-સ્તદપેક્ષાં ક્ષયેદ્ મુનિઃ || ૧૯ / અધર્મો જિહ્મતા થાવ, ધર્મ: સ્યાદ્ યાવદાર્જવમ્ | અધર્મધર્મયોત, જયમાદિમકારણમ્ | || ૨૦ || સુખમાર્જનશીલત્વ, સુખ નીચે વર્તનમ્ સુખમિન્દ્રિયસંતોષઃ, સુખ સર્વત્ર મૈત્યકમ્ | ૨૧ // સંતુષ્ટ સરલ સૌમ્ય, નમ્ર નં કુરગડુકમાં ધ્યાયનું મુનિ સદા ચિત્તે, કો ન ચાચ્ચન્દ્રનિર્મલઃ ? | ૨૨ . સુકુમારસરૂપેણ, શાલિભદ્રણ ભોગિના ! તથા તપ્ત તપો ધ્યાયનું, ન ભવેત્ કસ્તપોરતઃ ? || ૨૩ // કિં ન ચેતયસે મૂઢ ?, મૃત્યકાલેડપ્યપસ્થિતે ! વિષયેષુ મનો યત્તે, ધાવત્થવ નિરકુશમ્ | ૨૪ /
જીવિતે ગતશેષેડપિ, વિષયેચ્છાં વિયોય તે. ચેત્ તપઃ પ્રચુર્ણ ચેત-સ્તતઃ કિશ્ચિદ્ર ન હારિતમ્ II ૨૫ || કૂટજન્માવતાર રૂં, પાપોપાશ્ચ સંકુલમ્ | વ્યર્થ નીત્યા બતાદ્યાપિ, ધર્મે ચિત્ત સ્થિરીકુરુ || ર૬ | અનન્તાનું પુદ્ગલાવર્તાનુ-નાત્મન્નેકેન્દ્રિયાદિષા બ્રાન્તોડસિ છેદભેદાદિ-વેદનાભિરભિવ્રુતઃ || ૨૭ || સામ્રતં તુ દેઢીભૂય, સર્વદુઃખદવાનલમ્ | વ્રતદુઃખ કિયતુકલ, સહ મા મા વિષીદ ભોઃ || ૨૮ ઉપદેશાદિના કિંચિત, કથંચિત કાર્યને પર:| સ્વાત્મા તુ સ્વહિતે યોતું, મુનીન્દ્રરપિ દુષ્કરઃ || ૨૯ II યદા દુઃખ સુખત્વેન, દુઃખત્વેન સુખ યદા મુનિર્વેત્તિ તદા તસ્ય, મોક્ષલક્ષ્મીઃ સ્વયંવરા || ૩૦ || સર્વ વાસનયા દુઃખ, સુખં વા પરમાર્થતઃ | ગ્લાયત્યàક્ષણેડપ્યો, હતોડણવસ્તુ તુષ્યતિ || ૩૧ // સુખમગ્નો યથા કોડપિ, લીનઃ પ્રેક્ષણકાદિષા ગત કાલ ન જાનાતિ, તથા યોગી પરેડક્ષરે || ૩૨ // મૃગમિત્રો યથા યોગી, વનવાસસુખે રતઃ | તદા વિષયશર્મેચ્છા-મૃગતૃષ્ણા વિલીયતે | ૩૩ . વને શાન્તઃ સુખાસીનો, નિર્ધન્નો નિષ્પરિગ્રહઃ | પ્રાપ્રોતિ યસુખ યોગી, સાર્વભૌમોડપિ તત્કૃતઃ || ૩૪ જન્મભૂત્વાન્ પુલિન્દાનાં, વનવાસે યથા રતિઃ | તથા વિદિતતત્ત્વાનાં, યદિ સ્યાત્ કિમતઃ પરમ્ || ૩૫ //.
૯૫
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________
એકો ગર્ભસ્થિતો જાત, એક એકો વિનફ્લ્યુસિ
|| ૩૮ ||
|| ૩૯ ||
તથાપિ મૂઢ ! પત્યાદીનુ, કિં મમત્વેન પશ્યસિ ? II ૩૬ || પાપં કૃત્વા સ્વતો ભિન્ન, કુટુમ્બે પોષિત ત્વયા । દુ:ખ સહિષ્યસે તેન ભ્રાન્તોઽસિ હા મહાન્તરે ?॥ ૩૭ ॥ ચલ સર્વ ક્ષણાર્ વસ્તુ, દૃશ્યતેઽથ ન દૃશ્યતે । અજરામરવત્ પાપં, તથાપિ કુરુષે કથમ્ સપ્તધાતુમયે શ્લેષ્મ-મૂત્રાદ્યશુચિપૂરિતે । શરીરકેડપિ પાપાય, કોડયું શૌચાગ્રહસ્તવ ? શારીરમાનસૈદુ:ખૈ-બહુધા બહુદેહિનઃ । સંયોજ્ય સામ્પ્રતં જીવ !, ભવિષ્યસિ કથં સ્વયમ્ || ૪૦ || ધર્મ ન કુરુષે મૂર્ખ !, પ્રમાદસ્ય વંશવદઃ । કલ્પે હિ ત્રાસ્યતે કસ્ત્વાં, નરકે દુઃખવલમ્ ॥ ૪૧ || કન્ધરાબહપાપામા, ભવાન્ધી યદ્યધોગતઃ । ક્વ ધર્મરજ્જુસંપ્રાપ્તિઃ, પુનરુચ્છલનાય તે દુઃખપેડત્ર સંસારે, સુખલેશભ્રમોપિ યઃ । સોડપિ દુઃખસહસ્રણા-નુવિદ્વોડતઃ કુતઃ સુખમ્ ? ।। ૪૩ || દુઃખિતાનખિલાઞ્જન્સૂનુ, પશ્યતીહ યથા યથા ।
॥ ૪૨ ॥
તથા તથા ભવસ્યાસ્ય, વિશુદ્ધાત્મા વિજ્યતિ ॥ ૪૪ || સંસારાવર્તનિર્મગ્નો, ઘર્ણમાનો વિચેતનઃ ।
અધ એવ જનો યાતિ, નિકટેઽપિ તટે હહા ॥ ૪૫ || તિર્યંન્ગોયં યથાચ્છિ, નઘાઃ સ્યાત્ પારગઃ સુધીઃ | ભવસ્થાપિ તથોત્સર્ગા-પવાદકુશલો મુનિઃ || ૪૬ ||
૯૭
એભિઃ સર્વાત્મના ભાવૈ-ભાવિતાત્મા શુભાશયઃ | કામાર્થવિમુખઃ શૂરઃ, સુધર્મેકરતિભવેત્ ઇતિ તત્ત્વોપદેશૌઘ-ક્ષાલિતામલમાનસઃ । નિર્દેન્દુ ઉચિતાચારઃ, સર્વસ્યાનન્દદાયકઃ સ્વસ્વરૂપસ્થિતઃ પીત્વા, યોગી યોગરસાયનમ્ । નિઃશેષક્લેશનિમુક્ત, પ્રાપ્રોતિ પરમં પદમ્
•
૧.
..
૩.
૪.
૫.
૬.
૭.
|| ૪૭ ||
॥ ૪૮ ||
॥ ૪૯ ||
• સાધુમર્યાદાપટ્ટક . આચાર્યશ્રી હીરવિજયસૂરિના ફરમાનરૂપ મુનિયોગ્ય નિયમો તથા બોલો
છતે યોગે હમેશાં જિનમંદિરે દર્શન કરવા જવું. હમેશાં (ઓછામાં ઓછી) એક નવકારવાળી (બાધાપારાની) ગણવી.
હમેશાં-પ્રતિદિવસ મોટાની સેવા-ચાકરી કરવી. છતી શક્તિએ હમેશાં દિવસમાં એક ગાથા અથવા છેવટે એક પદ પણ નવું ભણવું. પડિક્કમણું ઠાયા પછીથી લઈને ઈચ્છામો અણુસ્પ્રિં’ સુધી અર્થાત્ છ આવશ્યક પૂરાં થતાં સુધી (૧), આહાર કરતાં (૨), ઉધિ શીખેનું પડિલેહણ કરતાં (૩) અને માર્ગે ચાલતાં (૪) આ ચાર કાર્યો કરતાં બોલવું નહીં. હમેશાં દિનપ્રત્યે એક હજાર ગાથાનો સ્વાધ્યાય કરવોગણવી.
(નાનાં મોટાં થઈને) પાતરા ૭ ઉપરાંત રાખવા નહીં.
૯૮
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________
૮.
૯.
૧૦. બીમારી અને વિહાર વિગેરે કારણ વિના હમેશાં
ઓછામાં ઓછું ત્રિવિહાર બીઆસણું કરવું.
૧૧. મોટા કારણ સિવાય દિવસે તથા રાત્રે પહેલી પોરિસીમાં
ઓછામાં ઓછા એક મહિનામાં છ ઉપવાસ કરવા. જે જે ગામોમાં જાય ત્યાં ત્યાં પહેલે દિવસે પારણાવાળા સાધુને વિગઇ ૨ અને બીજા સાધુઓને વિગઇ ૧ તથા બીજે દિવસે વિગઇ ૨ ઉપરાંત ન કલ્પે. અર્થાત્ એક દિવસમાં બેથી વધારે વિગઈ કોઈ પણ સાધુ-સાધ્વીઓએ લેવી નહીં.
અર્થાત્ સંથારાપોરિસી ભણાવ્યા પહેલાં સૂવું નહીં. ૧૨. હમેશાં એક દિવસમાં ત્રણ ઉપરાંત ડૂચો' ન કલ્પે; પરંતુ
આહાર આદિ વધ્યું હોય તો અથવા આહારથી ખરડાયેલ પાતરૂં વગેરે ગુરૂ આપે તો તેની જયણા. ૧૩. અટવી ઉલ્લંઘન કરવી હોય વગેરે કારણ વિના માર્ગાતીત, ક્ષેત્રાતીત અને કાલાતીત (પાણી વિના) આહાર ન કહ્યું.
૧૪. નવાં-જાનાં કુલ કપડા ૭, કાંબળી ૧, ચોલપટ્ટા ૭, સંથારિઉં ૧, ઉત્તરપટ્ટો ૧, આથી ઉપરાંતવસ્રોન રાખવા.
૧.
2.
ડૂચનો અર્થ બરાબર સમજાણો નથી. ગામઠી ભાષામાં ‘ડૂચો’ એટલે આહારનો કોળીયો, એમ સમજાય છે. - સં.
ચાલુ માર્ગ વિના લાવેલ, અઢી ગાઉ ઉપરાંત લાવેલ અને ત્રણ પહોર વ્યતીત થયેલ આહારપાણી મુનિને કહ્યું નહીં. (શ્રી હીરવિજયસૂરિજીએ અહીં પાણીની છૂટ જણાવી છે.)
ચેર
૧૫. ગીતાર્થ આહારપાણીની માંડલીમાં ન બેસે તે પહેલાં છાસ (૧), ભાત (૨), ખારૂં ડૂચું (૩) અને પાણી (૪) આ ચાર દ્રવ્ય સિવાય બીજું કાંઈ કોઈએ વાપરવું નહીં. મોટા કારણે જરૂર હોય તો ગીતાર્થને પૂછીને વાપરવું. ૧૬. આહાર-પાણીની માંડલીનો કાજો પરઠવ્યા સિવાય અને
પાતરાં ઉપર ગુચ્છા ચડાવ્યા પહેલાં જે સાધુ-સાધ્વી ઉંઘી જાય તેને ગીતાર્થે આયંબિલ કરાવવું. ૧૭. છ ઘડી સૂર્ય ચડ્યા પહેલાં-સૂર્યોદયથી છ ઘડી સુધીમાં, સ્થંડિલાદિ કારણે બહાર ન જવું. કદાચ કોઈ જાય તો ગીતાર્થે તેને આયંબિલ કરાવવું અથવા પોતાની પાસે બેસાડીને એક હજાર ગાથાનો સ્વાધ્યાય કરાવવો. ૧૮. રાતે સ્થંડિલ જવું પડે તો એક આયંબિલ કરવું. ૧૯. ચૌમાસીનો છઠ્ઠ અને સંવચ્છરીનો અઠ્ઠમ મોટા કારણ વિના મૂકવો નહીં.
૨૦. ગૃહસ્થો પાસેથી પાછા આપવાની શરતે-ઉછીના વસ્ત્ર કે કાંબળ બીલકુલ લેવાં નહીં.
૨૧. નીખારેલું (ખેળવાળું, ચમકવાળું કે રંગેલું) વસ્ત્ર હોય તો તેનો રંગ પરાવર્ત કરીને વાપરવું. અર્થાત્ પાણીમાંનાંખીને રંગ-ચમક-ભભકો ઓછો કરી નાખીને વાપરવું. ૨૨. ક્રિયા સંબંધી અનુષ્ઠાન-વિધિ કરવાનો વિશેષે કરીને ખપ કરવો. અર્થાત્ ક્રિયારૂચિ થઈને ક્રિયા કરવામાં તત્પર રહેવું.
૨૩. પડિલેહણ કર્યા વિનાનું વસ્ત્ર-કાંબળ ન વાપરવું.
૧૦૦
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________
આલોયણ - આલોચના ન આપવી.
આ સઘળી મર્યાદા સંબંધી સમસ્ત ગણ-ગચ્છના સાધુસાધ્વીની સારણા-વારણા વગેરે (૧) શ્રી વિજયસેનસૂરિ, (૨) ઉપાધ્યાયશ્રી વિમલહર્ષગણિ, (૩) ઉપાધ્યાયશ્રી શાંતિચંદ્ર ગણિ, (૪) ઉપાધ્યાયશ્રી કલ્યાણવિજય ગણિ અને (૫) ઉપાધ્યાયશ્રી સોમવિજયગણિ એમણે વિશેષે કરીને કરવી, પણ ઉપેક્ષા ન કરવી. ઇતિ.
સંવત્ ૧૬૪૬ના પોષ વદિ ૧૩ને શુક્રવારે શ્રી પાટણ નગરમાં આ સાધુ મર્યાદાપટ્ટક લખાયો છે.
૨૪. ગીતાર્થે પણ પૂર્વોક્ત મર્યાદા પાળવી અને પોતાના
સંઘાડાના સાધુ-સાધ્વીઓ પાસે પળાવવી; છતાં કોઈ
ન પાળે તો ગચ્છનાયકને જણાવવું. ૨૫. પાંત્રીશ બોલ' પાળવા અને ત્રણે ચૌમાસીને દિવસે
(સભામાં) સંભળાવવા. ૨૬. ત્રણ નગર અને તે ત્રણે નગરનાં પરાંઓમાં થઈને માસ
ત્રણ રહેવું. (તેથી અધિક ન રહેવું.) ૨૭. જે ગીતાર્થ પાટીએ બેસે (અગ્રેસર થઈને વ્યાખ્યાન
વાંચે) તેણે માસકેલ્પ આદિની મર્યાદા પળાવવી, છતાં કોઈ ન પાળે તો ગુરુ (ગચ્છનાયક)ને જણાવવું. વળી પાટીએ બીજો કોઈ ગીતાર્થ આવે ત્યારે પોતાના માસકલ્પમાં જે જે સાધુઓને જેટલા જેટલા દિવસો થયા હોય તે સર્વ નવા ગીતાર્થને લખી આપીને કહેવું કે આવી મર્યાદા તમે પળાવજો. એવી મર્યાદા પાળીપળાવી શકે તેણે જ પાટીએ બેસવું. કોઈ સાધુ માસકલ્પાદિની મર્યાદા લોપશે તો પાટીયાદાર ગીતાર્થને
ઠપકો મળશે. ૨૮. સંજોગોવશાત્ કદાચ આંધળાં સાધુ-સાધ્વીનું
વસ્ત્ર-પાત્ર મળી આવે તો તે સર્વસાધારણને માટે રાખવું; પણ કોઇ એકની નિશ્રા કે માલિકીનું કરીને
ન રાખવું. ૨૯, પચાસ વર્ષથી ઓછી ઉમ્મરના ગીતાર્થે શ્રાવિકાને ૧. આ બોલ ગુરૂ પાસેથી જાણવા.
હવે શ્રીમાનું હીરવિજયસૂરીશ્વરજી મહારાજ, સમસ્ત સાધુ-સાધ્વી-શ્રાવક-શ્રાવિકાને ફરમાવે છે કે : શ્રીમાનું વિજયદાનસૂરિજીએ ફરમાવેલા સાત બોલના અર્થ સંબંધી વિષવાદ-ફ્લેશ ટાળવાને માટે એ જ સાત બોલનો અર્થ વિસ્તારથી-વિવેચનથી લખવામાં આવે છે. ૧. પરપક્ષીને' - સામા પક્ષવાળાને કોઈએ પણ કંઈ કઠણ
વચન ન કહેવું. ૨. “પરપક્ષીઓએ કરેલાં ધર્મકાર્યો સર્વથા અનુમોદવા
યોગ્ય નથી.” એમ કોઈએ ન બોલવું. કેમકે અહીં પરપક્ષી શબ્દ દિગંબરી, લોકાગચ્છવાળા, ખરતરગચ્છીય, અંચલગચ્છીય વગેરે જૈનમતના જ ભિન્ન ફિરકાવાળા સમજવા કે જેઓની સાથે તે વખતે વિરોધ વાદ-વિવાદ થયા કરતો હતો.
૧૦૧
૧૦૨
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ દાનરુચિપણું, સ્વભાવથી વિનીતપણું, અલ્પ-કષાયીપણું, દયાળુપણું, પરોપકારીપણું, ભવ્યપણું, દાક્ષિણાળુપણું, પ્રિયભાષીપણું વગેરે જે જે માર્ગાનુસારીપણાના ધર્મકર્તવ્યો છે, તે જૈન સિવાયના અન્યદર્શની કોઈ પણ જીવમાં હોય તો તે પણ શાસ્ત્રને અનુસારે અનુમોદવા યોગ્ય જણાય છે, તો પછી જૈનોમાંહેના જ પરપક્ષીઓ સંબંધી માર્ગાનુસારી ધર્મકર્તવ્યો અનુમોદવા યોગ્ય હોય તેમાં તો કહેવું જ શું ? અર્થાત્ ગમે તે જીવનાં ઉપરોક્ત માર્ગાનુસારી ધર્મકાર્યોની અનુમોદના કરવામાં કંઈ પણ દોષ નથી - અનુમોદના કરી શકાય છે. 3. ગચ્છનાયકને પૂછ્યા સિવાય કોઈએ શાસ્ત્ર સંબંધી નવી પ્રરૂપણા ન કરવી. દિગંબરી ચેત્યો, સાધુ વિના) કેવળ શ્રાવકોએ પ્રતિષ્ઠિત કરેલા ચૈત્યો અને દ્રવ્યલિંગી (યતિ વગેરે)ના દ્રવ્યથી બનેલ ચૈત્યો-એ ત્રણ જાતનાં ચૈત્યો સિવાય બીજાં સઘળાં ચૈત્યો વાંદવા-પૂજવા યોગ્ય જાણવાં. તેમાં જરા થ શંકા ન કરવી. ઉપર્યુક્ત ત્રણે પ્રકારનાં અવંદનિક ચેત્યો કે મૂર્તિઓ જો સ્વપક્ષીના ઘરમાં (કે કબજામાં) હોય તો તે ઉત્તમ સાધુઓના વાસક્ષેપથી વાંદવા-પૂજવા યોગ્ય થાય છે. સાધુઓ પ્રતિષ્ઠા કરાવે.” આ વાત શાસ્ત્રોમાં લખેલી છે. 7. સધર્મિવાત્સલ્ય કરતાં કદાચ સ્વજનાદિક સંબંધને લઈને પરપક્ષીઓને જમવા બોલાવે-નોતરે તો તેથી સધર્મી-વાત્સલ્ય ફોક ન થાય. 8. શાસ્ત્રોમાં કહેલા દેશવિસંવાદી (અમુક અમુક બાબતમાં જ ઉસૂત્રપ્રરૂપણા કરનારા) નિદ્ભવ સાત અને સર્વવિસંવાદી (બધી બાબતોમાં ઉત્સુત્રપ્રરૂપણા કરનાર) નિદ્વવ એક, એને છોડીને બીજા કોઈને નિદ્ભવ ન કહેવા. 9. પરપક્ષીઓ સાથે ચર્ચા-શાસ્ત્રાર્થની ઉદીરણા ન કરવી, પરપક્ષી કોઈ ઉદીરણા કરે તો શાસ્ત્રને અનુસાર ઉત્તર આપવો, પરંતુ ક્લેશ વધે તેમ ન કરવું. 10. શ્રીમાનું વિજયદાનસૂરીશ્વરજી મહારાજે ઘણા લોકોની સમક્ષ જળસરણ કરેલો “ઉસૂત્રકંદકુદ્દાલ” નામનો ગ્રંથ તથા તેમાંનો અસંમત અર્થ બીજા કોઈ ગ્રંથમાં પરપક્ષીઓ લાવ્યા હોય તો ત્યાં તે અર્થ ‘અપ્રમાણ' નહીં માનવા યોગ્ય છે, એમ જાણવું. 11. સ્વપક્ષવાળાના સંઘાત-સોબતનો જોગ ન મળતાં પરપક્ષીઓ સાથે જઈને યાત્રા કરવાથી તે યાત્રા ફોક નિષ્ફળ ન થાય. 12. પૂર્વાચાર્યોના વખતમાં પરપક્ષીઓએ બનાવેલા જે જે સ્તુતિ-સ્તોત્ર સ્તવનાદિ કહેવાતાં હતાં, તે કહેવાની કોઈને ના ન કહેવી. આ બધા બોલથી કોઈ જુદી પ્રરૂપણા કરશે તેને ગુરુનો તથા સંઘનો ઠપકો મળશે. 103 104