Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ 58 sopArAvijJaptikA anusandhAna-56 -saM. munisujasacandra suyazacandravijayau koipaNa nagarIno itihAsa mukhyatayA te nagaranAM prAcIna devasthAno, vAva- kUvA Adi sthApatyo, purAtattvIya avazeSo, nagarano paricaya karAvatI granthonI racanAo ke granthapuSpikAo ityAdi sAmagrI upara AdhAra rAkhe che. prastuta kRtimA kavie prAcIna nagarI sopAraka sambandhi keTalIka bAbato para prakAza pADyo che. sopAraka nagara e koGkaNadezanI rAjadhAnI temaja prAcIna bhAratanI eka suprasiddha nagara hatuM. mahAbhAratamAM, brAhmaNIya paramparAnA purANomAM, bauddhasAhityamAM temaja jainasAhityamAM paNa A nagaranA ullekho maLe che. itihAsamAM paNa A nagaranA sopAraka, sopAraga, sopArA, sahupArA, saurapAraka, supArika ema ghaNAM nAmo prApta thAya che. tathA zaka kSatrapa uSAvadAtanA eka zilAlekhamAM A nagarano ullekha maLe che. Aje A nagara mahArASTranI rAjadhAnI mumbaIthI najIka ThANA jillAmAM AvelA (sopArA) nAlAsopArA gAmanA nAmathI oLakhAya che. 14mI sadImAM A. zrIjinaprabhasUrie 'kalpapradIpa' nAmanA granthanA caturazIti mahAtIrthanAmasaGgrahakalpamAM, purAtanaprabandhasaGgrahanI antargata kumArapAladevatIrthayAtrAprabandhamAM temaja prabandhakoza jevA aitihAsika granthamAM tIrthasvarUpa A nagarano temaja zrIjIvitasvAmI zrI RSabhadeva prabhunA prAsAdanI noMdha karI che. vaLI municandrasUriviracita aSTottarazatatIrthamAlAmAM, vinayaprabha upA0 racita aSTottarazatatIrthayAtrAstavamAM, meghAkRta tIrthamALA ityAdi granthomAM sopArakamaNDaNa jIvitasvAmInuM nAma jovA maLe che. Ama vikramanI 16mI sadI sudhI A nagaranI khyAti ghaNI vistarelI haze. tyArabAda anukrame kALanA pravAhamAM ghaTatI gaI haze. kRtinI bhASA sundara che. karttAe AgaLanI gAthAomAM bharapUra rIte prAkRtika saundaryanuM varNana kartuM che. bIjI gAthAmAM "settuMja tIrathu taNIya talahaTI" A padya mUkavA pAchaLa kartAnuM zuM prayojana che ? te vicAraNIya che. jo ke sopArAne zatruMjayanI taLeTI gaNI te tenuM mAhAtmyamAtra jaNAya che. e kSetrano mahimA te kAle ghaNo hoya. vaLI AdinAthaprabhunI pratimA hoya te parathI
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ oNgasTa 2011 zatrujayanI taLeTIrUpa gaNAtuM hoya ema bane. athavA hAla laghuzatrujayanA nAmathI oLakhAtuM thANA te vakhate zatrujayanA nAme AlekhAtuM haze. ane tenI najIka zatrujayanI taLeTI samuM sopArakanagara haze. A bhAvane puSTa karanArI anya 2 paMktio paNa maLe che te ahIM vidvAnonA abhyAsa mATe TAMkI che. 1. vimalAcalamekhalA'vanIsthitasopArakapattane purA / [zrIsopArakastavanam - ajJAta] 2. mahAtIrthazatruJjayopatyakAyAM...... / [prathamajinastotra - jayAnandasUri] ='tata khiNi Aviu gAmi agAsI' A paGktithI kavie sopArAnI najIkamAM rahelA agAsI gAmanA yugAdIza zrIAdinAthaprabhunA jinAlaya sambandhI noMdha karI che. te agAsI gAma Aje paNa agAsInA nAmathI (nAlAsopArAnI najIka) oLakhAya che. jIvitasAmI (svAmI) nAma zA mATe ? x ....... jiNavayaNasAradiTThaparamatthA suvvayA nAma gaNiNI jIvaMta (pAThabhedathI jIva) sAmi vaMdiya.... [vasudevahiNDI mUla - bhA. 1 pR. 61] x .......caityAni pUrvANi vA cirantanAni jIvantasvAmipratimAdIni.... x [bRhatkalpabhASya bhA. 3, pR. 776] ityAdi paMktio vaDe vasudevahiNDI jevA keTalAya prAcIna granthomAM jIvitasvAmI- kaMika vizeSa mAhAtmya granthakArazrI varNave che. jIvitasvAmI eTale bhagavAna mahAvIrasvAmInA samayamAM ja, prabhue dIkSA lIdhI te pahelAM banelI temanI pratimA. rAjakumAranA zarIrane yogya alaGkArothI suzobhita A pratimA banI eTale zAstrIya rIte vicAra karatA tIrthaMkara bhagavAnanA potAnA samayamAM banelI pratimAne ja jIvitasvAmI pratimA kahI zakAya. jIvitasvAmInI pratimA jene kahevAmAM AvI te uparathI bhAvo lai bIjI je anya tIrthaMkaronI pratimA taiyAra thai te paNa jIvitasvAmInA nAmathI oLakhAtI. prabandhakoza, prAcIna lekho ityAdimAM tenI noMdha maLe che. ahIM paNa kadAca e ja AzayathI yugAdIzane jIvitasvAmI tarIke oLakhyA haze. chatAM e bAbata para vadhu prakAza vidvAno pADaze evI AzA che. [uddhAraNa-jIvantasvAmI-umAkAMta pre. zAha] jaina satyaprakAza. varSa 17, aMka- 5-6
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ anusandhAna-56 m 3 zabdakoza 1. talahaTI = taLeTI 2. dukiya = duSkRta = pApa 3. kheTIya = khoTakAvIne 4. saragajamali = svargasamAna 5. hArahUrA = (hArahArA(saM)-drAkSa 6. AkaMda = ? 7. pagara = guccha 8. dhAmiNi = 9. kahi = koI eka 10. daMtau = zveta 11. UbIThau = aNagamato thayo(?) 12. seta = zveta 13. tIhaM pUjaI = tenA pUrNa thAya. 14. lakuTArasi = dAMDIyA rAsa 15. dhAmI = ? 16. rAkhi = rAkho 17. upakrama = khaMta, udyoga
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ oNgasTa 2011 _____ sopAraka sambandhi sAhitya 1. sopArA vinatI | paDhama jiNesara paya jayatilaka paNamevi.... 2. | sopAraka stavanam | zrIsopArakapattanAvanI.... | ajJAta 3. sopArakamaNDaNa zrIsopArakapattanAdbhutaramA.. ajJAta RSabhajinastuti | zrImajjinastavanam / zrIkuGkaNAkhyaviSayasthita pattanazrI..... | sopArakamaNDana- jayAnandalakSmIlasadvalli- | ajJAta RSabhajinastava(saTIka) kandaM..... 6. | sopAraka zrIRSabha- | jayazrIsaGginaH pRthvyAM... | munisundara devastotram sUri | sopArakamaNDaNa | stuye yugAdIza __ Adijina stuti | vibhUSyamANA..... ajJAta pIkA ajJAta "sopAraka'nI prAcInatAne tathA aitihAsikatAne sUcavatA aneka pramANabhUta ullekho 'jaina paramparAno itihAsa" jevA granthomAM prApta thAya che. to vividha jinapratimAo paranA lekhomAM paNa sopArakano ullekha maLe che. te lekhomAM a 'sahUAlA' evA nAme ullekha pAmyuM che. prakAzita pratimAlekha-saGgraho joIe to AvA aneka ullekho maLI Ave. prastuta kRtinuM sampAdana zrInemi-vijJAna-kastUrasUri jaina jJAnamandirasUratanI hastapratinA AdhAre karavAmAM AvyuM che. prata ApavA badala bhaNDAranA vyavasthApakazrInA AbhArI chIe.
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ 62 IMnamaH / // 6 // // zrI sopArA vijJaptikA // kUMkaNadesi nayara sopArauM, sayala mahItali dIsai sArauM, dhArauM hIA majhAri, nAbhirAya marudevInandana, Adideva tihuyaNajaNamaNDaNa, guNa gAuM saMsAre, sArauM deva savihuM deharAsara, nAbhirAyakulakamaladivAyara, chahi darisaNa AdhAro, saragajamali' sopArauM pATaNa, tihuyaNaloa nayana AnandaNa, aThasaThi tIratha ThAma, settuMja tIrathu taNIya talahaTI', dukiya' kaMkaMma (kamma) savi mAragi kheTIya, 3 bheTIya nAbhimalhAro, 2 anusandhAna-56 terasaiM ANU jihAM sarovara, vAvi - kUvAnaI gaDha-maDha-mandira, tarubhara manavizrAma, sovana ketaki sovana sAliM, dIsaI kadalI vividha rasAliiM, nAlikeraphalamAli, ambA-jAmbU-phaNasu vizAla, hAraharA' karamadI rasAla, tAla tamAlahaM tAla, nAgaveli navaraGga sopArI, elA- lavaGga vastu savi sArI, bIjaurI ArAma, campaka-jAi-jUhia-macakunda, bakula-vela - candanataru abhirAma, - vAlau - Akanda, 6 1 agara pagara kappUra mahAtaru, jali jali paJcavanna kamalAkara, bhAsura kAnti sambhAro. 4
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ oNgasTa 2011 tIrathavara sopAraDaM jANauM, mahAtIrathageM adhika vakhANu, bhaviaNa mana AdhAro, viSama nadI viSamA AghATa, viSamA parvata viSamI vATa, viSamAbharaNa sambhAro, samudratIri jAtAM ulhAsa, dhAmiNi kAmiNi khelaI rAsa, bhAsa gAiM guNasAra kahi nAcaI kahi gAI vAiM, isI pari prabhu mAragi jAiM, mAiM harakha na aGge, dantau0 rAtau vAhiNi baisI, tata khiNi Aviu gAmi agAsI, bhaviyaNa nayaNa suraGge, yugAdIsa nayaNe java dIThau, dukaya kammasambhava tava nIThiu, UbIThau11 saMsAro, seta12 vAni lepamaya mUrati, jiNi dIThaI bhAjai mana Arati, vArai ti visamIvAra, tau majha mana ulhasiuM ANandiiM, bhAvapUrita bhAva sunia chandi, vandisu prabhupayakamalo, bhale phUli AdIsara pUjaiM, sayala manovAJchita tIhaM13 pUjaI, / kIjai maNUbhava saphalo, rAsa-bhAsa-lakuTArasi14-gIti, nAdabhedi pUjaI INi rItiiM prItiM dharI uchAho, kAmitatIratha jIvitasAmI, vaDaiM puNya prabhu darisaNa pAmI, dhAmI15 dhyAu nAho, siddhiramaNi mugatAphalahAro, dukhadAvAnalajalado sAro, dhAro suhasambhAro, mAya-tAya tUM guru AdhAro, rAkhi16 rAkhi prabhu eha sambhAro, tAri tAriji amAro,
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ 64 anusandhAna-56 mahAtIratha sopArA jAmali, avara tIratha natthI mahimaNDali, kaliyuga e jagadIsa, rAjariddhi-surariddhi na mAgauM, eka citti tuha nAmiiM jAgauM, lAgauM tuha paya sIsa maI vInaviu jIvitasAmI, upakrama17 ghaNe calaha tuha pAmI, sAmI jagadAdhAro, triNi kAla je samaraiM bhAviI, ghari baiThAM hui jAtra svabhAviiM, AvaI sukhabhaNDAro // iti zrIsopArA vijJaptikA // zubhaM bhavatu // zrIH // zrIH //