Book Title: Siddhamatruka Prakaranni Bhumika
Author(s): Shilchandrasuri, Dhurandharvijay
Publisher: ZZ_Anusandhan
Catalog link: https://jainqq.org/explore/229308/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIsiddhasenasUri racita 'siddhamAtRkA' prakaraNanI bhUmikA saM. vijayazIlacandrasUri muni dhurandharavijayajI AcArya zrIsiddhasenasUrijI kRta siddhamAtRkAdharmaprakaraNanI mUla kRti ahIM prastuta che. A kRti arthagambhIra chatAM prasanna che. 4 'a' thI prAraMbhIne 'kSa' sudhInA varNonI mALAne prAcIna mahApuruSo siddhamAtRkA kahe che. jagatano samagra vyavahAra bhASAthI ja cAle che. ane te bhASAnI jananI A siddhamAtRkA che. siddhamAtRkA eTale avinAzI evI jagajjananI akSaramAtRkA, je kyAre paNa nAza pAmatI nathI. A siddhamAtRkAnA prAraMbhamAM bhale mIMDI, ca namaH siddhaM ane aMtamAM maGgalaM mahAzrIH / AvatuM // A AkRtine prAcIna kAlathI 'bhale miMDI' kahe che. ene kuNDalinI rUpe A racanAmAM ane anyatra paNa A prakAranI racanAmAM varNavI che. A AkRti mATe 'bhale' zabda ja kema vaparAyo AmnAyanA abhAvanA kAraNe samajAtuM nathI. paNa atyanta prAcInakALathI A rIte ja oLakhAya che. A zabda parama mAMgalika che. mATe vArtAlApanA vyavahAramAM svIkAranA arthamA ApaNe khUba ja vyApakatAthI 'bhale' zabdano upayoga karIe chIe. siddhaM zabdano upayoga 'kyAM' ne badale 'zIda' A apabhraSTa rUpe karIe choe. jaina tAntrikonA mate arha e zabdabrahma che. temAMthI kuNDalinI zaktinuM jAgaraNa, temAMthI anAdi saMsiddha varNamAtRkAnuM prAgaTya A vaizvika krama che. A racanAmAM pUjya AcAryazrI 'ahaM' 'bhale miMDI' 'OM namaH siddhaM' pachI varNamAlA A kramathI ja rahasya upara prakAza pAthare che. A racanAnA 1 thI 62 sudhInA zloko atyanta arthagambhIra rahasyothI bharelA che. jemAM granthakAra 'arha' 'bhale miMDI' ane 'OM namaH siddhaM nuM Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anusaMdhAna-25 adbhuta svarUpa varNave che. jemAM adhyAtmarasikone khUba ja rasa paDe tevU che. pachInA zlokomA a thI laIne ha sudhInA varNo upara cintana che. a thI laIne kSa sudhInA varNonA mAdhyamathI thatAM jApane tAntriko akSamALA kahe che. A racanAmAM namaH siddhaM' thI kSa sudhInA 56' varNone 56 dikkumArikA sAthe sarakhAvyA che. (zloka 45). arihanta paramAtmA zabda brahmasvarUpa che. emanuM sarvaprathama sUtikAkarma 56 dikkumArI ja kare che. indrano adhikAra paNa pachInA krame che. A ghaTanA koka vaizvika rahasya tarapha AMgaLI cIdhe che. siddhamAtRkAne vizvasaMracanA sAthe mULabhUta gUDha sambandha che, e vAta A racanA uparathI samajAya che. bAkI AnuM hArda to koka gurugamaprApta sAdhaka ja samajAvI zake. 'mahAvIranuM nizALagaraguM' nAmathI maLatI prAcIna hastapratomA 'bhale miDI'thI laine sampUrNa varNamAtRkAnA AdhyAtmika artho pratIkothI pragaTa karavAmAM AvyA che. AjathI 60/70 varSa pahelAM rAjasthAnanI pozALomAM A rIte ja bArAkhaDI (varNamALA) bhaNAvavAmAM AvatI hatI, ema jUnA mANaso kahe che.. evI anuzruti che ke prabhu mahAvIra nizALe beThA tyAre indre je prazno karyA tenA je uttara te ja A nizALagaraNuM che. temAM prabhue varNamAtRkAnAM rahasyo pragaTa karyAM che. . ____ A siddhamAtRkA prakaraNa ane nizALagaraNuM banemAM pratipAdananuM jabaradasta sAmya che. A sivAya paNa vraja ane jUnI gujarAtImAM varNamALAnA '52' akSaronA AdhAre ghaNI badhI bAvanI lakhANI che - kizana bAvanI, brahma bAvanI, akSara bAvanI Adi. saMskRta ane dezyabhASAmAM AvI varNamAtakA aMgenI ghaNI badhI gUDha racanAo maLe che. pUjya upAdhyAya zrImeghavijayajI ma., je gUDhatattvonA vettA hatA, emaNe paNa mAtRkAprasAda nAmano virATa grantha racyo che je 50 patra pramANa che. amudrita ane aprApya che. enI eka ja nakala meM eka sthAne joI che. paNa mAlika e pratane dabAvIne beTho che. pU. siddhasenasUri racita bIjI paNa be racanA maLe che. eka che Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ September-2003 namaskAra mAhAtmya ane eka che zakrastava, A traNe racanAomAM bhASAsAmya, padArtha-vivecanAsAmya AMkhe uDIne vaLage evaM che. A baMne racanA svatantra tathA namaskAra svAdhyAya bhAga-2 saMskRta vibhAgamAM mudrita che. zakrastava- 'jino dAtA jino bhoktA' namaskAra mAhAtmyanA prArambhamAM ja che. siddhasenAdhinAtha' zabdano prayoga zakrastavanI jema namaskAra mahAtmyanA prArambhamAM ja che. siddhamAtRkAmAM zloka 51 thI 55 ne zakrastavanA AlApaka sAthe sarakhAvI zakAya. A traNe racanAnA kartA siddhasena eka ja che, e vAta UMDANathI traNe racanAno abhyAsa karavAthI dIvA jevU spaSTa samajAze. namaskAra mahAtmyanA antima zlokomAM A kartA, enI racanA kyAM thaI teno spaSTa ullekha kare che. "siddhasenasarasvatyA sarasvatyApagAtaTe / / zrIsiddhacakramAhAtmyaM gItaM zrIsiddhapattane // " namaskAra mAhAtmyanI racanA sarasvatInadInA kinAre siddhapattana eTale siddhapura pATaNamAM thaI che. basa A sivAya sthaLa-kALano koI ullekha A racanAmAM nathI, ke nathI guruparaMparAno ullekha. paNa A AcArya siddhasena namaskAra mantranA mahAn sAdhaka che. mantramarmajJa che, e vAta niHzaMka che. have A racanAkAra siddhasena divAkara che, ke siddharSi che, ke pravacana sAroddhAra TIkAnA kartA AcArya siddhasena che, ke tattvArtha TIkAnA kartA siddhasena che e prazna che. ke A badhAthI alaga koI ajJAta sAdhaka AcArya siddhasena che je 13mI sadImAM hoya ? mane potAne to A traNe racanA prAyaH upamitibhavaprapaMcAnA kartA siddharSinI hoya tema lAge che. upamitinA zloko sAthe A zlokone sarakhAvI zakAya. zrIcandra kevalIcaritra .paNa eja siddharSinI racanA gaNAya che. 'aha~-akSaratattvastava' dharmopadezamAlAprakaraNa (jayasiMhasUrikRta, racanA saMvat 915 siMghI jaina granthamAlA ane namaskAra svAdhyAya bhA.-2 patra 21 thI 24) enI sAthe paNa A mAtRkA prakaraNanI tulanA karI zakAya. bhASAkIya dRSTie A grantha 9 thI 14mA saikA vacceno mane lAge che. Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anusaMdhAna - 25 zrIratnacandrakRta mAtRkAprakaraNa paNa maLe che jenI prati A. yazodevasUri ma. nA saMgrahamAM che. amudrita che. muni dhurandharavijaya samRddhi epArTa. najIka 'arihaMta' DIsA - 385545 'mAtRkA, varNamAlA, kakko, bArAkhaDI' - Ane viSaya banAvIne thatI racanAonuM pageruM bauddhagrantha 'lalitavistara', mataGgamunikRta saMgItagrantha 'bRhaddezI' tathA somezvarakRta 'mAnasollAsa' sudhI jAya che. adyAvadhi prApya racanAonI saMkhyA 32 AsapAsa che, ane te saMskRtetara eTale ke apabhraMza, gujarAtI, hindI vagere bhASAomAM che. A viSaye vigate jANakArI meLavavA icchanAre Do. harivallabha bhAyANI dvArA sampAdita, mahAcandramunikRta 'bArahakkhara kakka' ( amadAvAda, pArzva phAunDezana, I. 1997) nI prastAvanA vAMcavI joIe. mAtRkAnA prathama akSarane laIne thayela 'kakko' prakAranI racanA saMskRtamAM upalabdha thaI hoya tevo A prathama dAkhalo che. anya AvI saMskRta racanA viSe hajI jANavAmAM AvyuM nathI, e dRSTie prastuta kRti tathA sampAdana nodhapAtra che. mAtRkApradhAna je racanAo atyAre upalabdha ke noMdhAyela che, temAM 13mA zatakathI pahelAMnI koI racanA maLI nathI. evI saMbhAvanA vicArI zaMkAya ke 12 mA saikA bAda A racanAprakAra pratye racanAkAronuM dhyAna AkarSAyuM hoya, ane tyArathI AvI racanAo AraMbhAI hoya. A aTakaLanA sandarbhamAM vicAra karatAM ema lAge che ke 'siddhamAtRkA 'nA kartA A. siddhasenasUri paNa 13mA zatakanA ja, ane te paNa pravacanasAroddhAra TIkA (saM. 1248) nA praNetA ja hoI zake. muni zrI dhurandharavijayajInI e aTakaLa ke 'zakrastava, namaskAra mAhAtmya, siddhamAtRkA - A traNenA kartA eka ja siddhasenasUri che, te sAdhe saMmata thavAmAM leza paNa bAdha nathI jaNAto. zrI siddharSi (upamiti. kAra ) AnA kartA hovAnuM asaMbhava lAge che. 'siddhapurapattana'no 'namaskAra mAhAtmya' gata Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ September-2003 nirdeza, namaskAramAhAtmya ane siddhamAtRkAnI racanAomAM jaDatuM Antarika sAmya - A badhAM parathI A badhI racanAo 13mA zatakanA siddhasenAcAryanI hovAnuM vadhu susaMgata jaNAya che. ane e vAta ne pramANabhUta samajIe to 'zakastava' tathA 'namaskAramAhAtmya'nuM kartRtva siddhasenadivAkarasUrinA nAmanI sAthe joDAtuM AvyuM che, te dhAraNA badalI nAkhavAnI rahe che. "siddhasena' nAma Ave eTale teno sambandha siddhasena divAkarajI joDe joDavAnI rUDha prathA che. temAMye 'zakrastava' mATe to, prAkRta sUtrone saMskRtamAM badalavAnI divAkarajI sAthe joDAyelI kathAnA sandarbhamAM, atyanta sahelAIthI gaLe UtarI jAya tevI vAta gaNAya. parantu, koI vAtane rUDha gatAnugatikatAe mAnavAne badale pramANo ane te-AdhArita UhApoha thakI ja mUlavavI tathA vicAravI vadhu ucita che. _ 'jaina saMskRta sAhityano itihAsa'mAM hI.ra. kApaDiyAe 'siddhamAtRkA' viSe noMdha ApatAM tenA kartA A. siddhasena viSe (?15mo zataka) Ama noMdha ApI che, je nirAdhAra jaNAya che. 15mA zatakamAM koI siddhasenAcArya thayA hoya to te viSe jANavA maLyuM nathI, ane zrIkApaDiyA sAme paNa tevI koI jANakArI hoya tevo saMketa suddhA temaNe Apyo nathI. siddhamAtRkA prakaraNanA padya 1-10mAM saMbhavataH 'ahaM'no mahimA varNavAyo che. 11-15mAM 'bhale' tarIke oLakhAvAtI AkRtinuM varNana che. 16-21mAM 'mIMDI' eTale ke zUnya-0nuM svarUpavarNana thayuM che. 22-44 mAM aneka vikalpo thakI zUnya pachI mUkAtI be rekhA (UbhI lITI) - // nuM vizada varNana che. A rekhAvarNanane 'namaskAramAhAtmya' nA 'namo siddhANaM' padavarNanaprakAzagata 'ddhA' akSaramAMnA 'd-dh'nA saMyoganuM varNana karatAM padyo sAthe sarakhAvIe to A banne kRtio ekakartRka hovAnI sahaja pratIti thAya. 45-50mAM praNavamantra anuM, 51-54mAM 'namaH' ke namaH' muM, 55mAM 'namaH' muM, 56mAM 'siddham'nuM svarUpAlekhana che. 57-58mAM nAbhimAM SoDazadala kamalamAM, hRdayadeze caturviMzatidala kamalamAM ane mukhamAM aSTadala kamalamAM, samagra varNamAlA-mAtRkAnuM dhyAna dharanAra manuSya sarvajJatulya thAya che, te vAta nirdezavAmAM AvI che. 'mAtRkAdhyAna' e dhyAnano eka mAnya ane siddha prakAra che. 59-62mAM siddha-mAtRkAnuM mAhAtmyavarNana thayuM che. Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anusaMdhAna - 25 pachI AraMbhAya che kakkAnA akSaronA krame zlokaracanA. a thI ha sudhInA (anusvAra - visarga sameta) 16 svaro tathA ka vagere 33 vyaJjano mATe 63 - 125 sudhInA zloko che, je aupadezika ane bodhakatAnI dRSTie bahu majAnA che. chevaTe 129 mA padyamAM kakkAzikSaNamAM zIkhavAtuM antima vAkya 'maGgalaM mahAzrIH ' che, ane sAthe granthakArano nAmanirdeza paNa che. 6 A racanAnI hAthapothI amadAvAdanA saMvegI upAzrayanA granthabhaNDAranI che, jenI jeroksa nakala muni zrI dhurandharavijayajIe meLavI hatI, tenA AdhAre A sampAdana karela che. prata 8 patranI che, ane zuddhaprAya che. zrI akSayacandrakRta mAtRkAprakaraNa anusandhAna - 12mAM mudraNa pAmyuM che, tenuM smaraNa paNa A kSaNe thAya che. - zI. (madrAsa) -X----- siddhamAtRkAprakaraNam // ahaM // ahaM vibhurvizvazirovataMsa prAyAntarajyotiranAdyanantaH / siddhAkSarabrahmavitAnagarbho vimuktacittairapi cintanIyaH // 1 // - ahaM samagravarNAnAM dhuri cAnte ca lInavAn / jJAto nataiH parabrahmaniSNAtairnarazekharaH // 2 // ahaM madhyasthatAlInasakalAkSaranAyakaH / tamoghnaikaziroratna- mAmnAto bAlakairapi // 3 // ahaM vidhAtA paramaH pumAnahaM mahezvaro'haM guNasampadA sadA / traiguNyamuktaH kramato jino'pyahaM carAcare'haM khalu nAmadhAmabhiH ||4|| numityekaM dhyeyamadhyAtminAM yo mAyAbIje yatpraticchAyamambhaH / so'haM haMsaH sAttvikA lipsavo me na DrImantaH zvA (svA) tmahAniH kva teSAm ?||5|| so'haM haMsaH kazcidAkAzadevo mAyAsthalyAM yanmarIciprapaJcaH / agre tanvannuttaraGgaM bhavAbdhi svAntabhrAnti hanta datte pazUnAm // 6 // Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ September-2003 so'haM haMsaH sarvalokaikacakSuH paGkAtaGkasyA'ntako yatprakAzaH / saccakrANAM dhvastadoSAndhakAraH kAntAsaGgaM nityaraGgaM cakAra // 7 // naikAtmataikAtmyamanAtmatetidhIritramArgagA maduvyavahArazailataH / niryAti vizvatrayavandyavaibhavA sannizcayAbdhau vrajati svayaM layam ||8|| naikAtmatAM kevalitAmanIzatAM prakAzamAnena parAM carAcare / syAdvAdinA hanta mayaiva kenacit kRtaH prasAdo nikhilAsu dRSTisu || 9 || yAvAn bhAvo yo bhavArthaM sa tAvAn, sarvo'pi syAnmuktaye matprasAdaH / yanmeghAmbhaH kSIyate dhanvabhUmau muktIbhUtaM pazya tacchuktilAbhAt // 10 // arhadviSNuzivasvayambhusugatajyotiHzva(sva) bhAvAmbara brahmAnandacidAtmanaH sadasadUrvAdhaHsthadUrvAGkuraiH / dvaitAdvaitibhirudgatairdhRtanavAkArAGgajanmAntaraM saGkhyAbIjakamAdimaM bhagavatIM zakti bhalIti stumaH // 11 // dvayAtmabhAvAGkuranirmitAkRterjIvAn dizantI navadhA bhavasthitAn / jani-kSaya-sthemaguNatrayImayI sA zaktirekA paramAtmano'rhataH // 12 // bhalate janAya navatattvasudhAM bhalate'stitAM navavidhAGgabhRtAm / navapApakAraNagaNaM bhalate, tadasau bhalIti bhaNitA guNibhiH ||13|| phaNIndrabIjAGkuravidyudAkRteryA bhUrbhuvaH svardadhatIva lakSyate / zaktiH parA kuNDalinI bhalIti sA, lelikhyate'dhuri zabdabrahmaNaH // 14 // bhale bhale kuNDalini ! zriyaM tavAdbhutAM mahAbhUtaguNAtmikAM tadA / jADyAndhakAraM bhalase yadA tadA saMvittivittaM bhalase sanAtanam // 15 // lokezakezavazivezvarazaktibuddhIlakSmyA (kSmya) rhadAtmaparabrahmapadAni yasya / tajJA jaguH stutivacAMsi tadetadIDe zUnyaM guNatrayavikAranikArazUnyam // 16 // antaraGgabahiraGgataraGgaiH zUnyatAmupagatAya nitAntam / zuddhazAzvatazivAya namo'stu kSINapuNyavRjinAya jinAya // 17 // sparza-rasa-gandha-varNA-kRti - pU(pau) rvAparyya-liGga- samayAdyaiH / nAmasthAna-dhyAna- dhyeyairyaH sarvathA muktaH // 18 // 7 Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anusaMdhAna-25 AdyantazUnyo jagadekajIvano ya AdisaGkhyaH sakalo'vizatkalAH / navA'STa saptA'tha SaDeva paJca vA catuslikavyekamitAstataH param // 19 // zAnta: kRtAntastvamahantayojjhitaH zUnyAtmatAM kAJcana yo dadhau parAm / . ahaM sa rUDhyA paramezvaro jane madhyasthatAlInasamagravarNarAT // 20 // dvandvaibhRzaM zUnyavadeva zUnyaH, zUnyo'NumAtraM na niraJjanAnAm / zUnyaikabhAve phalazUnyabuddhe ! paraM layaM saMzrita aikyasiddhyai // 21 // dvayo rekhe nitye mahimaviSaye zaktizivayoIyo rekhe tathye bhuvanajanane puNyatamasoH / ubhe rekhAprApte zivavitaraNe jJAnatapasI ubhau rAgadveSau kila kalitarekhauH bhavapathe ||22|| ubhau rekhAyogyau zritasahajavairAzravabharau jane karmAtmAnau kalitavidhidaivAdibirudau / ubhAveva hyetadvirahakaraNopAyanipuNau jinastAvad rekhAM bhajati samayo'nyastaduditaH // 23 // yadi vA dvandveSu cchAyAtapa-sukhaduHkha-dinakSi(kSa)pA-zivabhaveSu / arimitra-puNyapApa-pramodazugu-tpattimaraNeSu // 24 // tejastama-udayakSaya-jAgaranidrA-parAtmamukhyeSu / yaccittaM samarekhaM teSA rekhe ihA'mutra // 25 // yugmam / / athavA jagadekazaraNyasya rekhe syAdvAdabhUbhujaH / nizcaya-vyavahArAkhye bhuje iva virAjataH // 26 // nityAnityAtmakAn bhAvAn sthApayantyau carAcare / anekAntagRhadvAri rekhe jaitradhvajopame // 27 // Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ September-2003 zabdabrahmazarIre'nekAntAtmA'sti sAkSiNI rUpe / himakaradinakaranADyA-viva rekhe nirbhare sphurataH // 28 // yugAdidevasya zivasya nandinI brAhmIti vizvaprathitA sarasvatI / saundaryasImA kamalA ca sundarItyavApa rekhAmiSato'rhaNAmiha // 29 // nAbhipriyA kuNDalinI bhavAt zivAt jAte surekhe susame susaGgate / ekAntamAnoddhatabuddhaye sthirAsthirapramANapraguNe ime stumaH // 30 // saMsAre zrI-sarasvatyo rekhA prAptA pavitritA / yattyaktamaGginaM sarva-tIrthArNAsi punanti na // 31 // . dvAvimau puruSau loke labdharekhau matau mama / athito yaH karotyeva yazca nArthayate param // 32|| gaGgAsindhU ca pAvinyau dvayo rekhe satAM mate / kArya vinopakArI yo yazca nApahnate kRtam // 33 // svargApavargayormArgoM dvAveva prAJjalau smRtau / zrAddhadharma-yatidharmoM prAptarekhau carAcare // 34 // avazyaM nazvaraM sarvaM dehagehadhanAdikam / dhruvatve dharma-yazasoreva rekhe nirIkSite // 35 // svAtmA devaH karma daivaM rekhe sUnRtavartmanaH / svAtantryaM sarvasantoSo rekhe aizvaryasampadaH // 36 // manye sukhe ca duHkhe ca parAM rekhAM zritA bu(ba) bhau / snigdhairmugdhairvidagdhairyaH saMyogo virahazca yaH // 37 // pIyUSa-kAlakUTe ca dve rekhe munibhirmate / ekA saddarzanaprAptiH parA tadavadhIraNA // 38 // dvau rasendrau dvayoreva rekhAprAptau babhUvatuH / zRGgAro girijAkAnte zAntaH pArA(ra)gate vibhau // 39 / / dharmazAstropaniSadA-midaM rekhAdvayaM dhruvam / paropakAraH puNyAya pApAya parapIDanam // 40 // Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 rekhAprAptAvubhAveva manye sukhiSu mAniSu / sampannAkhilakAmo vA yo vA'stAkhilakAmanaH // 41 // eko'rhan bodhido devaH paraH svAtmA gurUditaH / idaM rekhAdvayaM sthAsnuH siddhAdezazcarAcare // 42 // alaM vA vistareNa / prastutamabhidhIyate- puraskRtaniraJjanA'hamiti rUDhito yA'rcitA pramANayugamagrato jagati jAtarekhaM zritA / dhRtAntarakhilAkSarA jayati kApi zakti parA guNatritayayoginIM suguNalakSa ( kSi) tAmakSatAm ||43|| hetuH zambhoH zaktiH zambhubinduH puraH sthite rekhe / pratyakSA' [pra]tyakSapadArthabodhanipuNe pramANe dve // 44 // mAdirlakSAntA varNAlI dikkumArikAsaGghaH / iti siddhamAtRkAyai namo namo vizvavandyAyai // 45 // yo janmabIjaM zivazaktizabda- brahmAtmacaitanyajagadguNAnAm / SaDdarzanAntarlayatArakAbhAM tAM mAtRkAM vaidhamahaM smarAmi // 46 // acalA'nalA'nilodaka- khamUttiradhaUrvamadhyalokamayaH / arhanmukhamukhyAkSara - siddhaH praNavo'vatu jaganti ||47|| athavA-adhamottamadhyamAdimA-kSarataH sandhiprayogasaMhatAt / uditaM praNavaM jaganmayaM jagadurjAgarayogasampadaH // 48 // Akramya karmANyadhamottamAni kenApi mAdhyasthyamaho mahimnA / jajJe mahAnandamayo muniryo namo namo'stu praNavAya tasmai // 49 // madhyasthatAM madhyamalokapAlaH pApeSu puNyeSu parAM prapadya / yathAvanantAmadhaUddhRrvalokA - vataMsalakSmI jina eka eva // jJa0 // ato brUmahe namaH sakalapAragAmine siddhapaJcaparameSThirUpiNe / atriliGgamahase parAtmane jJAnadarzanacaritrabIjine // 51 // 1. munayaH // , anusaMdhAna-25 Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ September-2003 dunamaH paramavedhase'rhate bhAsvate purahate'mRtadyute / acyutAya sugatAya tAyine bhUrbhuvaHsvarapavargadAyine / / 52 // janamastripuruSArcitAciSe sarvadoSarahitAtmane'rhate / vyApakatriguNatItamUrtaye lokA(ka)pauruSaziromaNizriye // 53 // anamo virajase svayambhuve viSNave dalitadambhakelaye / zambhave'statamase bhavasthitidhvaMsakAraNaguNAtmane'rhate // 54|| namo'stu devAya cidAtmane'rhate, namo'stu zIlAGgadharAya sAdhave / namo'stu dharmAya dayAsvarUpiNe, namo'stu ratnatrayabhaktizAline // 55 // siddhaM trilokI sukhavaibhavaM dhruvaM, siddhaM prasiddhaM tadaho ! guNASTakam / siddhaM parabrahma tadakSaraM satA-manAdisiddhaM zrayatAmihA'kSaram // 56 / / tathAhi SoDazacchadajuSi svaramAlAM, nAbhikandakamale vicarantIm / cintayedatha sakarNikapadme, dvAdazadvayadale hRdi varNAn // 17 // aSTapatrayuji vaktrasaroje, ..................................... / saMsmaraniti jitAkSakaSAyo mAtRkAM sakalavinmanujaH syAt / / 58 / / yugmm|| sudhiyAM cinmayadhAmno jananAt paripAlanAt vizodhanataH / zrIsiddhamAtRkaivaM kamalazrIrjayati mAteva // 19 // anAdinidhanaM veda-siddhAntAdi paramparam / pauruSeyaM paraM jyoti-rmAtRkAkhyamupAsmahe // 6 // pumarthazAstrANyakhilAni yebhyo, bIjotkarebhyo'Gkuravad vikAzam / gRhNanti sadabuddhisudhokSitAni, tebhyo'kSarebhyaH praNato'smi bADham // 61 / / siddhAnta-tarka- zruta-zabda-vidyA-vaMzAdikandapratimapratiSThAn / anAdisiddhAn sumanaHprabandhai-varNAn mahiSyAmi jagatprasiddhAn // 62 / / tad yathA arhantamekaM zaraNaM zrayadhvaM, dharmAnahiMsAprabhRtIn kurudhvam / anAzravatvAya sadA yatadhvaM vimRSTasamyaksulasAvadAtAH // 63 // Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anusaMdhAna-25 aghaM na lokottamacintakAnAM, puNyaM na mithyAtvisamAgatAnAm / duHkhaM na santoSavazaMvadAnAM, sukhaM na sArambhaparigrahANAm // 64|| arhantamantaH smaratAM na pApaM, mithyAtvibhiH saGgakRtAM na puNyam / santoSasAmrAjyajuSAM na duHkhaM, parigrahArambhapuSAM na saukhyam // 65 / / AcAramAjIvitamAzritAnA-mAzAvikAzai rahitAzayAnAm / AjJAmihA''rAdhyati ko'pi dhanyaH, pradezivat kezimunIzvarANAm // 66 // iSTeSvihAmutra sudustyajeSu, zrIrAma-sItAvadasaGgatAnAm / icchAnivRttyA kapilopamAnaM, gRhNAmi duHkhaM RSisattamAnAm // 67 / / IrSyAdidoSatyaja Izvaratve'pIhAdihInAH sukhasaGgame'pi / puNyaiH satAmIkSitatattvamArgA bhavanti vIraprabhuvajratulyAH // 68 // ubhau manuSyau sumanaHpatInAM govindavad gautamavat prazasyau / eko vadAnyo jagadIzvaro'pi, jJAtAkhilArtho'pi paro vinItaH // 69 / / unnidratA zUrakarAgrajAgratsaroruhasyeva vikAzabhAjaH / kasyApi rAjatyabhayasvabhAvaM prapadyamAnasya manaHprasattyai // 70 // UorvIkSAprayatA: sacetanA, UnaM prapazyanti na ke svamRddhibhiH / lokottaraiH saccaritaiH paraM -guruM kartuM kSamAH ke'pi dazArNabhadravat // 71 // Rddhi prakRSTAmapi naSTadRSTAM kSaNena sandhyAmiva ye'vabudhya / sanatkumArasthitimAjuSante, tebhyo bhaveyaM balirIzvarebhyaH // 72 / / RSitAM dadhate na ke budhA RSidattAcaritaM nizamya tat / RjutA-mRdutA-kSamA-'vanI-'RturAjAvataraprabhAbharam // 73 // RkAravat kvApi pade pratiSThA sarvAGgavakrasya nizamyate na / RjoH prasannAnujavattu jantoH, pade nivAsaH paramo(me)'pi dRSTaH / / 74 // lavarNavakrakSaNikAtaraGgonmeSAttamizrA supadArthadRSTau / yAdRk sukhaM tAdRgaho sukhAdau, saumitrivat kecana cintayanti // 75 / / 1. vasantaH, tasya avataraH // 3. vidyut // 2. valkalacIrivat / / Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ September-2003 13 lakAravat prAJjalatojjhitasya daNDAdRte'nyatra na hi prasaGgaH / kiM nAma nAbhUt purato'rhato'pi, gozAlakasyA'navedhirvadhArthaH // 76|| ekatvatattvAmRtasindhumagnAH, sanAtane brahmapathe vilagnAH / pratyekabuddhA namirAjamukhyA bADhaM madIye hRdaye dhvananti // 77|| aizvaryasatsaGgamagehadeha-prANapriyAsnehadhanAdi sarvam / taraGgabhaGgapratimaM vicintya svAlocitaM zrIkarakaNDupAdaiH // 78|| oSTAviva dvau militau tapaH-zamau, satAM sadA mukhyatayA'pavargadau / parasparaprItiparau zrutau navA-'nantAcyutau kiM paralokasAghako ? // 79|| autsukA(kya)mayaM gaNayanti sAttvikA, dAnopakAravratadharmanirmitau / ahakSaye hanta vilambitaiH pathi, zrIneminAthaH praNato na pANDavaiH / / 80 // aMtarvizuddhirmanasaH prasAda-zcAritracaryA ca bahivizuddhiH / dvidhA vizuddhaM subhagaM jayazrI-vRNotyaho ! viSNumiva dvidhApi // 81 // aH sattvamuktaM ra ito rajo hai- stamo ghakhaM mUni parAtmadhAma / ityakSayaM paJcadazaprabhedA aha~ samAzritya na ke'tra siddhAH ? // 82 / / kalA: kalAkelikalaGkakandalI-kuddAlakalpA: kalikAlarAtrayaH / satAM yazobhadramunIzituH kathA-prathA yazobhadrazatapradAyakAH // 83 // kaH kalaGkavikalo'jani loke. kaH kalAnidhirabhUd guNagauraH / kaH khaleSu patitaH patito na, ka: cilaM RSipathaM zrayati sma // 84|| kaH purandhribhiralAbhi na randhra, tRSNayA bhaNa na kaH paribhUtaH / ka: phaNI vanakuTumbakaraNDA-ntargataH phalamavApa durantam // 85 / / kaH prajeza-ziva-buddha-bir3auja:-kezavAdikagaNo'pi na jigye / UrmibhirbhavasamudrabhavAbhi- staM vinA'vanitale jinamekam // 86 / / khalaiH kaSAyairgalahastitAtmA, sa zUlapANirnarakAndhakUpe / patan mahAvIrajinezvareNa, saMrakSito'kAraNavatsalena // 87 // 3. samastaM // 1. avinayaH // 2. candra // Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 anusaMdhAna-25 gatA na ke vaiSayikaiH sukhaiviSai-glAni parAM dvAdazacakravartivat / mahAmbuvAhastanitairivA'dhvagAH, pArIndranAdairiva gandhasindhurAH / / 88 // ghareTTavRtto'viratistriyA yo, nirantarAM bhrAntimavApito'GgI / guNAn kaNAn hanta pinaSTi duSTaH, sa puNDarIkAnujavad vinaSTaH / / 89 / / Ga iva prakRtivakra: prAkRte'pi pratiSThAM na bhajati Gavate vA nA'sya bAlo'pi bhadram / tadiha saralatAyAM vizvato vallabhAyAM matimupacinu matvA nAgacandretivRttam // 10 // caturacittacamatkRtikAriNI, caraNacarcyatamA'tra carAcare / caturacAru cirAya cilAtikA-tanayacinmayatA'calalocanA // 91 / / chalayitA zrutakevalinA mayi, skhalayitA mahatAM marutAmapi / dRDhaprahAri mahAmuninA bhavo, vidalitaH sakalo'pi kalAvatA // 92|| japatapaHkSapaNaiH kRpaNairalaM, rala ! vicAraya hAraya mA rasam / samatayA matayA samayaM naya-niyatameSyati mASatuSatviSam // 93 / / jalAnilastrIparivarjakAnAM, jagattrayIpAvanadarzanAnAm / jaDatvavakatvamucAM munInAM, jayAtirekAya kRtA kathA'pi // 94|| jhaTiti zaizavato'pi zivaM kuru kva ruSite zamaye zamaniSTatA / tadatimuktakamauktikalakSaNaM na ca dadheH zravaso kimu bhUSaNam // 15 // avadanArjavazAlini pRSTata: kupuruSe purataH sarale'pi hi / matamupekSaNamuktamihAgame na yadabhavyagurorapi gauravam ||16|| Talati kanakazailo vizvamadhyasthatAyAstribhuvanagurulIlAkSobhitAtmA kadApi / calati na tu munInAM skandakAcAryaziSyasthiracaritadharANAmantarAtmA kSaye'pi // 97|| ThagamodakaiH priyatamAvacanai-baDizAmiSairvividhavittabharaiH / RSabhAGgajasya RSibhAnumato namati sma nAma na matiH svamatAt / / 98 // 1. gharaTTavat bhramitaH // 2. mUrkhaH / / Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ September-2003 DamarukaravaraudraiH zaivazAkyAdivAkyaiH, kathamiva tava tAvat kSIyatAM mohanidrA / atimadhuragabhIraM puSpacUleva yAva - jjinavacanamudAraM jIva ! na zroSyati tvam // 99 // DhakkA mahAnandapuraprayANe veDA mahAmohagajaprahANe / divyo dhvaniH kaizcana vizvabharturnizamyate zrImarudevayeva // 100 // eAkAravad ye saralAstrizuddhayA tattvatrayI tAn vRNute kramAt te / ratnatrayAbhyAsahatatrivedA- straiguNyamukte mahasi sphuranti // 101 // paNa ivAdau madhyaM (dhyes ) nte tapasA zritarekha eSa harikezaH / kaiH kairna purazcakre gIrvANairbrAhmaNaiH zramaNaiH // 102 // tathyamekamamalaM gRhAzrame, pAtradAnasukRtaM sakhe ! zraya / zAlibhadra - kRtapuNya-candanA - vIrabhadrayazase spRhA'sti cet // 103 // theTe pratItiH pratibhApratiSThA prabhAprabhAvaprabhutApriyANAm / zIleva hIlAM na sudhIrvidhatte zrutvA yazazceTakanandinInAm // 104 // dakSatvadAkSiNyadayAdamAGkarotkarAdikandaM zivasaukhyalagnakam / rajastamomuktamanantasattvabhRt tapastatAnA''ryamahAgiriguruH // 105 // dhanyA ilAtIsutavadvidhijJA, vicitraduHkhArpaNazatrubhUtam / mAtrAdhikeneva mahattvazaktyA bhavaM hi bhAvena parAbhavanti // 106 // na hAraihUrA hRdayaM harante na zarkarA bhAti ca zarkarAbhA 1 sudhA mudhA cenna mamAkSavargaH samyag nipItArdrakumArakIrteH // 107 // parApavAdAzravaNaM parastriyA - madarzanaM zrotradRzoH zucitvakRt / paizUnyamuktI rasanAMcalasya vai asteyamaprANivadha'hrihastayoH // 108 // parAGganAliGganavarjanaM tanoH zaucaM satAM tattvavido viduH sadA / evaM zuci: satpuruSastrimArgapApyabhISyate svAtmavizuddhihetave // 109 // pazya pazya pavanairivoddhataiH parvatA iva nahi prakampitAH / vajrakarNa-kapirAja- kArttikA - stattvanirNayavizuddhabuddhayaH // 110 // 1. lokasamudAya // 2. drAkSA // 15 Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anusaMdhAna-25 phalgu valgu janatApratAraNaM, vedavAkyamapavAdakAraNam / taM maruntamakhabhaJjanaM vinA, ko nivArayati duHSamArake // 111 // badhyate'vikaladhIH sudhIstu no, vAGmanastanuvikalpanAguNaiH / utthitena bhavanAdi dahyate, vahninA na gaganaM kadAcana // 112 / / bhadramastu bhavabhItibhedinAM, zrIyugAdijina-zAnti-neminAm / ye nirargalabhavotsavormibhiH, saGgatA api ciraM na raGgitAH // 113 / / maNipaterasamaiH sumanaHpate-rupacitA bata ye zamasaurabhaiH / na kalikAlanibandhavigandhayo, vidhurayanti kadAcana tAnaho ! // 114 // matvA kSaNaM yadi jinasya tadA'kariSyan pAdAH prasAdamamRtormikirA girA na / hA hanta tatkathamamI phaNizUlapANimukhyAstamomayagarajvariNo'bhaviSyan // 115 // yastanotyatanuzuddhimAtmano, bandhudattacaritAmRtArNave / rAganAgagaralormayo na taM, mUrcchayanti viSamakramA api // 116 / / yama-niyamA-''sana-prANA-yama-pratyAhAra-dhAraNA-dhyAnam / susamAdhiraSTadhaivaM, yogaH zivalakSmiyogakaraH // 117 // rajastamaHsattvamayAzayAnAM, cirakSaNasthAsnuguNapramANe / ratiH kramAt kIrtizarIradharme, vaiguNyabhAjAM tu zive munInAm // 118 / / ratnazravaH-sambhava-padmanAbha-nArAyaNAnAM caritAni tAni / zrutAni keSAM dadate na zAnti, zItAvadAtotratibandhurANi // 119 / / lakSye vizantyavirateH puruSAdhamA ye te prApnuvanti jinarakSitavad vipattim / zrIvarddhamAnacaraNAmbujacaJcarIkA anye tu yAnti jinapAlitavanmahattvam // 120 // vaddhiSNumaitrI-muditA-'nukampA-mAdhyasthyamedhyAsamatApreNItam / vakSaHsthale kaustubhavaccakAsti, samatvamekaM puruSottamAnAm // 121 / / 1. prabhavaM vinA (?); 'rAvaNaM vinA' iti syAt // 2. sahitaM // Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ September-2003 zamaM zarIre zatadhA dadhAnaH, zaraNyamekaM jinameva jAnan / zatakratorapyavikampyacittaH, zaknoti zAntAya padAya gantum // 122 // SaDdRSTidRSTAntavidazcaturtha-SaSTAdiniSThArasikAtmavRtteH / SaDbhedajIvAvananiSThitasya, SaSThI yaterhastagateva lezyA // 123 / / satyaM samAdhi: samatA samarthatA, sahiSNutA sattvakalA sazUkatA / samyaktvasaGgaH saralatvasabhyate, sadA satAM sadgatisAkSiNo guNAH // 124|| hANi ramyANi ramAzca rAmA, hAtikAmyAbharaNAbhirAmAH / bhave bhave bhAgyabhRtAM bhaveyuH, sudurlabhaH kintu jinendradharmaH // 125 / / haMsaH satAM lasati sadgurubhAnubodhye yogAmbuje gRhi-yativrajabIjakoze / samyaktvanAlajuSi zuddhayamAdipatre, puNyAmRtopacitamAnasagarbhajAte // 126 / / lakSyaikabhAg dvAdazabhAvanArase layaM zrayan dhyAnacatuSkapUraNe / laghutvamAjJAvicayAdicintayA labdhvorvalokAntamupaiti cetanaH // 127|| kSamAmRdutvArjavasatyasaMyamatyAgAstayo'kiJcanatA sazaucatA / brahmeti dharmo dazadhA jinoditaH syAd bhUrbhuvaHsvaHsukhasiddhidAyakaH // 128 / / maGgalaM niravadhi sthirA mahA zrIH paraM zaraNamuttamaM mahaH / siddhasenahRdayAdhidaivataM nirmalaM jayati jainazAsanam // 129 // ityAcArya zrIsiddhasenopajJaM zrIsiddhamAtRkAbhidhaM dharmaprakaraNaM samAptamiti zubhaM bhavatu // zrIrastu /