Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI mahAvIra jaina ArAdhanA kendra kA mukhapatra zrRta sAgara AzIrvAda : rASTrasaMta jainAcArya zrIpadmasAgarasUrIzvarajI ma. sA. aMka : 3 vaizAkha vi. saM. 2052, apraila 1996 pradhAna saMpAdaka : manoja jaina saMpAdaka : DaoN. bAlAjI gaNorakara jyeSTha vadi-3 svargArohaNa divasa ke avasara para yoganiSTha zAsana prabhAvaka AcArya zrI buddhisAgarasUrIzvarajI - DaoN. ritendra vI. zAha Aja se kucha varSoM pUrva dezabhakta paM.lokamAnya tilaka kA eka vAkya par3hane meM AyA . unhoMne likhA thA ki yadi mujhe patA hotA ki Apa 'karmayoga' likha rahe haiM , to maiM apanA karmayoga likhane kI ceSTA hI na karatA. prastuta vAkya yoganiSTha AcAryavarya zrI buddhisAgarasUrIzvarajI mahArAja ko likhA gayA thA. jisako par3hakara mere mana meM AcAryazrI kA karmayoga par3hane kI icchA huI thI tathA AcAryazrI ke jIvana evaM kArya ke prati jijJAsA paidA huI. jaise-jaise maiM AcAryazrI kAThamAMDu (nepAla) meM prathama nirmita mahAvIrAlaya kA dRzya ke jIvana ke viSaya meM jAnakArI prApta karatA gayA unakI mahAnatA evaM prabhAvaktA kA citra spaSTa hotA gayA.bhakti bhAva se merA mastaka jhuka gayA.aise mahAna AcAryazrI ke jIvana ke eka rASTrasaMta AcAryazrI padmasAgarasUrIzvarajI kA do prasaMgoM kI carcA yahA~ upayukta hogI. uttarAkhaNDa meM vihAra ____ jaba samAja ke Upara aneka kurivAjoM evaM galata mAnyatAoM kA gahana andhakAra chAyA huA thA taba gujarAta ke vijApura nAmaka choTe se kasbe meM eka divya jyoti kA udaya huA, pa.pU. rASTrasanta, AcArya zrI padmasAgarasUrIzvarajI ma.sA. Adi ThANA kalakattA jinakA nAma bahecara rakhA gayA. bahecara bacapana se hI niDara, parAkramI, tIvra-buddhi evaM se bhavya cAturmAsa pUrNa kara ke zikharajI tIrtha kA 'cha'rI pAlita saMgha tathA zikharajI | pratibhAzAlI thA. ataH kaI logoM ne bhaviSyavANI kI thI ki yaha lar3akA Age calakara bahuta meM zatAdhika jina mUrtiyoM kI aMjanazalAkA evaM pratiSThA Adi bhavya rUpa se karavA | bar3A yogI banegA. svayaM paTela jJAti meM janme the tathApi sAdhujanoM kI saMgati se jainadharma ke prati kara kSatriya kuMDa tIrtha padhAre. vahAM para lachavAr3a tathA Asa-pAsa ke gAMvoM ke anya anurAgI bana gae.dhIre-dhIrejaina dharma ke siddhAntoMko jAnane kI jijJAsA huI.ataHjaina pAThazAlA jAti ke logoM ne khUba bhavya sAmaiyA kiyA jisameM karIbana 3 hajAra se adhika meM jAkara namaskAra mahAmantra evaM pratikramaNa sUtra Adi kA abhyAsa kiyA. kintu itane se unako loga the. kSatriya kuMDa tIrtha pahAr3a ke Upara vahA~ ke AdivAsI logoM ne dezI vAjiMtra santoSa na huA. unakA mana to dharma ke gUDha tattvajJAna evaM rahasyoM meM lagA huA thA. apanI icchA ke sAtha 500 se 600 kI saMkhyA meM nAcate-gAte hue AcAryazrI kA sAmaiyA kiyA. parti ke lie ve mahesANA sthita jaina saMskRta pAThazAlA meM adhyayana heta gae.vahA~ alpa kAla meM jilAdhIza mahodaya kI hAjarI meM eka bar3I sabhA kA Ayojana lachavAr3a vAloM ne hI jainadharma ke mUlabhUta siddhAntoM kA jJAna prApta kara liyA aura adhyApana kArya meM laga gae. kiyA, jisameM abhinaMdana patra AcAryazrI ko arpaNa kiyA gayA. adhyApana kArya karate-karate AdhyAtmika bhAvanA kA udaya huA. adhyApana kArya chor3akara muni pUjya AcAryazrI vahAM se guNiyAjI tIrtha padhAre, vahAM para bhI tIrtha kI ora zrI sukhasAgara jI mahArAja kepAsa jAkara asAra saMsAra kA tyAga kara parama pAvanakArI bhAgavatI se khUba bhavya svAgata kiyA gayA. phira pAvApurIjI padhAre, vahAM para tIrtha kI kameTI dIkSA aMgIkAra kI. aba unakI sAdhanA prArambha huI jo jIvana ke anta taka calatI kI ora se bhavya sAmaiyA kiyA gayA, jisameM hAthI-ghor3e va beMDa ke sAtha sAre gAMva rahI.AtmasAdhanA meM lIna hote hue bhI ve samAja ke kalyANa ke prati sajaga the. kI janatA hAjira thI. usa dina pUre gA~va ko sajAyA gayA thA. usa samaya laukika parva ke dinoM meM anya dharma meM bali car3hAI jAtI thI. loga pazuoM kI upasthita vizAla janasamUha ko sambodhita karate hue AcAryazrI ne kahA ki bhagavAna mahAvIra kevala jainiyoM ke hI nahIM balki pUrI mAnavatA ke pratinidhi the. bali ko dharma mAnate the. aisI hiMsaka kriyA ke kAraNa asaMkhya nirdoSa prANiyoM kI hatyA hotI ve lokottara puruSa the, jinhoMne sampUrNa mAnavatA ke uddhAra ke liye apanA jIvana thI. itanA hI nahIM aise krUra karma ko rAjyAzraya milA huA thA. rAjA bhI prastuta hiMsA meM bhAga arpaNa kara diyA. unhoMne kahA ki Aja deza aura duniyA meM zAMti aura suvyavasthA lete the. isa pazu hiMsA se AcAryazrI kA hRdaya dravita ho uThA. unhoMne pazu hiMsA ko rokane kA kAyama karane ke lie bhagavAna mahAvIra ke satya, ahiMsA, asteya evaM aparigraha ke nizcaya kiyA. eka bAra ve var3odarA meM the. AcAryazrI ke pAsa vidyA priya rAjA sayAjIrAva saMdeza ko na kevala pracArita karane kI varana ina AdoM ko jana-jana ke jIvana meM | gAyakavAr3a Ate the aura dharma carcA Adi karate the.AcAryazrI ke jJAna evaM AcAra se prabhAvita utArane kI AvazyakatA hai. hokara rAjA ne unheM apane mahala meM pravacana hetu Amantrita kiyA, taba AcAryazrI ____ Apane kahA ki pAvApurI kI miTTI bar3I pavitra hai jahA~ bhagavAna mahAvIra ne ukta pazuhiMsA kI bAta kahI aura usako sthagita karane kI preraNA kI. AcAryazrI ne apanA aMtima upadeza diyA aura yahIM para nirvANa bhI prApta kiyA. adhika se kA prabhAva adbhuta thA. unakI bAta sunate hI rAjA ne pazuhiMsA rokane kA Adeza adhika tIrthaMkaroM kI janma, karma aura nirvANa bhUmi hone kA saubhAgya bhI bihAra de diyA. isa prakAra AcAryazrI ne bahuta bar3I pazuhiMsA sadA ke lie baMda karavA [zeSa pRSTha 2 para dI. [zeSa pRSTha 2 para For Private and Personal Use Only
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zruta sAgara, vaizAkha 2052 pRSTha 1 kA zeSa] rASTrasaMta kA vihAra... (sampAdakIya ko hI prApta huA hai. bhagavAna mahAvIra ne janamAnasa kI bhAvanA ko samajhA aura mAnyavara zrutabhakta! unakI mAtRbhASA 'mAgadhI' meM hI upadeza diyA. isI pAvApurI meM unhoMne apane Apake hAthoM meM zrutasAgara kA tRtIya aMka prastuta haiM. isa bIca sAmagrI ke cayana aMtima upadeza meM yaha bhI kahA hai ki jIvana mRtyu kA praveza dvAra hai aura mRtyu kA evaM prastutIkaraNa meM yatheSTa parivartanakara patrikA rocaka banAne kA prayAsa kiyA gayA visarjana dharma sAdhanA se hI saMbhava hai. manuSya svayaM ko samajhane kA prayAsa nahIM karatA. hai. isa bAra jaina dharma ke do manISiyoM zAsana prabhAvaka, yoganiSTha AcAryazrI | jisa jIvana ko prakAzamaya honA cAhie Aja vaha rAga, dveSa, krodha Adi kA zikAra buddhisAgarasUrIzvarajI ma.sA. tathA unakI paraMparA meM pa.pU.gacchAdhipati AcAryazrI | ho rahA hai. dhana-saMpatti Adi kitanI bhI bhautika upalabdhiyA~ ikaTThI kara lI jAya kailAsasAgarasUrIzvarajI ma.sA.kI puNya tithiyoM (kramazaH jyeSTha vadi 3 evaM jyeSTha | unase saMtuSTi nahIM mila sakatI, zAMti nahIM prApta ho sakatI. sudi 2) para unakA saMkSipta paricaya dete hue smaraNAJjali arpita kI gaI hai. | jalamaMdira kI puNya chAyA meM pUjyazrI ke abhinaMdana kA kAryakrama atibhavya rahA. itihAsa ke jharokhe se AcAryazrI haribhadrasarijI kA saMkSipta paricaya karAyA | sabhA meM 5000 ke karIba logoM kI hAjarI thI.Apane pravacana meM kahA ki bhArata gayA hai| jaina paramparA meM yaha mAnyatA dRr3ha hai ki ApakI kRtiyoM kA adhyayana kie | ko dharma nirapekSa nahIM, balki saMpradAya nirapekSa honA cAhie. sabhI dharma ke loga / binA AgamazAstroM kA rahasya pAnA sambhava nahIM hai... apane-apane dharma ke prati vaphAdAra ho jAe~ to pRthvI para svarga utara AegA. pUjyazrI Apako yaha jAnakara parama prasannatA hogI ki pa.pU.rASTrasaMta AcAryazrI ne bar3I hI mArmika vANI meM kahA ki rAga aura dveSa rahita vyakti hI mahAna hai. padmasAgarasUrIzvarajI ma.sA.Adi ThANA ugra vihAra karate hue par3osI deza nepAla ApazrI ne janatA ko durgati se bacane ke liye sapta vyasana tyAgane kI salAha dI. kI rAjadhAnI kAThamANDu meM padhAra cuke haiN| AcArya zrI bhadrabAhusvAmI ke bAda unhoMne kahA ki loga mujhase pUchate haiM mahArAja Apa kauna haiM ? maiM kahatA hU~ ki 'maiM posTamena hU~.bhagavAna mahAvIra kI vANI-upadeza evaM darzana ko jana-jana taka pahuMcAne paramparAgata rIti se vihAra kara nepAla jAne vAle ve jJAta prathama zAsana prabhAvaka AyA hU~. paramAtmA ke vicAroM aura saMdezoM ko Apa taka pahu~cAnA merA uddezya hai. jainAcArya haiM. AcAryazrI ne abhI taka saMyama jIvana meM 65,000 mIla se jyAdA bhagavAna mahAvIra ne samyak AcaraNa ko hI mokSa mAnA hai. AcAra aura vicAra padayAtrA kI hai. ApakI nizrA meM kAThamANDu meM prathamabAra mahAvIrAlaya kI zAnadAra meM jisa dina ekarUpatA AegI, usI dina paramAtmA kI prApti ho jAegI. unhoMne pratiSThA ho rahI hai. ApazrI kI nizrA meM AcAryazrI kailAsAgarasUri jJAna maMdira, paramAtmA ko apanI zraddhA arpita karane ke lie janatA ko prerita kiyA aura kobA apanI vikAsa yAtrA ke cauthe varSa meM vaizAkha sudi chaTha budhavAra ke dina maMgala cAritrika patana rokane kI salAha dI. isa avasara para ghoSaNA kI gaI ki pAvApurI praveza kara rahA hai| jJAnamaMdira sahita zrImahAvIra jaina ArAdhanA kendra kI pragati meM kanyA vidyAlaya tathA jalamaMdira tAlAba meM ghAToM kA nirmANa kiyA jAegA tathA Apa sabhI ke udAra sahayoga kA hI pariNAma hai.jaina zAsana kI sevA ke isa mahAna / | caitra evaM kArtika mAsa meM sUrya deva ko arghyadAna karane diyA jAegA. kArya meM ApakA tana-mana-dhana se anavarata sahayoga milatA rahA hai aura milatA | ApathIkI nizrA meM pAvApurI jaina mandira prAMgaNa meM zrIrAjendra sUrijI kI smRti rahegA, aisI kAmanA hai. Apake sujhAvoM evaM pratikriyAoM ko hama sAdara AmaMtrita meM nirmita ArAdhanA bhavana kA udghATana huA. yahA~ upasthita vizAla janasamUha karate haiM. ko sambodhita karate hue unhoMne jaina-darzana kI mahattA aura vyApakatA para prakAza DAlA. pRSTha 1 kA zeSa yoganiSTha AcArya zrI... AcAryazrI kI jJAnasAdhanA AjIvana calatI rahI.eka saMsthA jitanA kAma karatI hai utanA | dUsare dina pAvApurI grAmavAsiyoM kI ora se abhinaMdana kA kAryakrama bhI | ullekhanIya rahA. grAmavAsiyoM ne pU. AcAryazrI kI preraNA se pAvApurI tIrtha kSetra kAma akele AcAryazrI ne kiyA hai, apane 24 varSa ke sAdhujIvana meM unhoMne eka sau ATha se meM mAMsa-zarAba Adi kA sevana baMda kara diyA. holI ke prasaMga para gAMva meM eka bhI bhI adhika granthoM kI racanA kI aura prakAzita karavAe, jo apane Apa meM bahuta bar3I siddhi pazu-hiMsA nahIM huI aura na hI eka botala zarAba bhI bikA. pravacana kA camatkAra hai. unakA jIvana jJAna evaM dhyAna kI sAdhanA meM hI vyasta rahA . ve apane pAsa kAgaja evaM peMsila aisA huA ki pUre gAMva ke logoM ke hRdaya badala gaye. grAmavAsiyoM ne tathA TrasTI rakhate the. pratidina cintana karake use likhane kA kArya karate the, itanA adhika likhate the ki logoM ne eka cAturmAsa pAvapurI meM karane kI Agraha pUrNa vinatI bhI kI. vahA~ se eka dina meM do-tIna peMsileM samApta ho jAtI thI. unake granthoM meM AdhyAtmika, yoga, darzana evaM pUjyazrI rAjagirijI padhAre, vahAM para bhI khUba bhavya svAgata TrasTa evaM grAmavAsiyoM gaiddhAntika viSayoM kI bAteM kUTa-bUTa kara bharI haiM. unhoMne uccakoTi ke granthoM kI racanA kI hai. | ne kiyA. zrI jayaMtilAla jaina - menejara kI mehanata, TrasTiyoM kI bhAvanA evaM bihAra sAtha hI mAtha sAmAnya janopayogI sAhitya bhI racA hai. rAjya ke bhU.pU. zikSAmaMtrI zrI sureMdra kumArajI 'taruNa' jo ki pUjya zrI ke paramabhakta usa jamAne meM zikSaNa prApta karanA bahuta kaThina thA. gA~va meM ucca zikSaNa kI koI suvidhA | hai evaM bihAra meM sabhI jagaha para unakI upasthiti rahI hai, una saboM kI sevA ne nahIM thI aura zahara meM jAkara par3hanA sabake vaza kI bAta nahIM thI. ataH kaI jaina sAmAnya jJAna | rAjagIri ke kAryakrama meM atyadhika zobhA bar3hA dI.nAgarika abhinaMdana ke dina sabhA . prApta karake hI adhyayana chor3a dete the. samAja kI aisI paristhiti ko dekhakara unhoMne pAlitANA, meM pUre nagara ke loga, bauddha sAdhu evaM anya saMta-mahaMta-adhikArI gaNa kI upasthiti ahamadAvAda aura var3odarA meM samyak jJAna poSaka jaina borDiMgoM kI sthApanA karavAI. jo Aja meM khUba zAnadAra abhinaMdana samAroha kA kAryakrama saMpanna huA. jApAna zAMtistUpa bhI aneka jaina vidyArthiyoM kA Azraya sthAna bane hue haiM. aise the AcArya dIrghadrapTA. ke mukhya bauddha AcArya jo jApAna ke haiM, unhoMne pUjya AcArya zrI ko zAMtistUpa ___AcAryazrI kA jIvana, unake kArya va sAdhanA uccakoTi kI thI. aise mahAna AcAryathI | kA pratIka (maoNDala) arpaNa kiyA. pUjyazrI ne kuMDalapura ke nUtana bhavya jina maMdira ko koTi-koTi vaMdana. kI pratiSThA bhI bar3e bhavya rUpa se saMpanna kI. zeThazrI zreNikabhAI kasturabhAI Adi tathA bambaI-madrAsa-dillI kalakattA se jayakumArasiMhajI-kAMtilAlajI zrImAla yoganiSTha AcArya zrImad buddhisAgarasUrIzvarajI racita AdhyAtmika amara granthoM Adi seMkaDoM kI saMkhyA meM bhAvika logoM kI hAjarI pratiSThA prasaMga para thI. kA pUrA seTa pratyeka parivAra meM saMgrahaNIya hai,ye grantha nimnalikhita pate para upalabdha haiM - zrIgautamasvAmI kI janmabhUmi para banA yaha maMdira ati suMdara va kalAtmaka hai. nAlaMdA zrI mahuDI (madhupurI) jainazvetAmbara mUrtipUjaka TrasTa pAsa meM hone se aneka paryaTaka isa maMdira ke darzana kA lAbha leMge. | posTa-mahuDI, tA. vijApura, ji. mahesANA pUjyazrI kA bihArazarIpha meM sucaMtI parivAra ne khUba suMdara sAmaiyA kiyA. phira 382 855 phonaH (0276384) 626, 627 AcAryazrI kA Agamana paTanA (pATalI putra) meM huA. paTanA siTI meM bhI prabhAvaka [zeSa pRSTha 3 para For Private and Personal Use Only
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zruta sAgara, baizAkha 2052 www.kobatirth.org subhASita mUlAo baMdhaNabhavo dumassa, saMdhAu pacchA samuventi sAhA / sAhappasAhA viruhanti sAhA, tao si puSpaM ca phalaM raso ya / / evaM dhammassa viNao, mUlaM paramo se mokkho / jeNa kittiM, sayaM, sigdhaM, nissesaM ghAbhigacchaI / / 1 1 [9-2-1,2 dazavaikAlika sUtra ] vRkSa ke mUla se skandha utpanna hotA hai, skandha ke pazcAt zAkhAe~ aura zAkhAoM meM se prazAkhAe~ nikalatI haiN| isake pazcAt phUla, phala aura rasa utpanna hotA hai| isI prakAra dharma rUpI vRkSa kA mUla vinaya hai, aura usakA antima phala mokSa hai / vinaya se manuSya ko kIrti, prazaMsA aura zrutajJAna Adi samasta iSTa tatvoM kI prApti hotI hai CReddl jassaMtie dhammapavAI sikkhe, tassaMtie veNaiyaM pauMje / (9-1-12 dazavekAlika sUtra ] jinake pAsa dharma - zikSA prApta kare, unake prati sadA vinaya bhAva rakhanA caahie| asnebesned tamhA viNayamesijjA, sIlaM paDilabhejjao / [1-7 uttarAdhyAyana sUtra ] vinaya se sAdhaka ko zIla-sadAcAra milatA hai| ata: usakI khoja karanI caahie| O pRSTha 2 kA zeSa ] rASTrasaMta kA vihAra.... kAryakrama rahA evaM paTanA jaMkzana meM bhI khUba bhavya kAryakrama Adi rahe. bihAra patrakAra saMgha kI ora se adhyakSa zrI rAmajI mizra ne abhinaMdana samAroha kA suMdara Ayojana nRtya kalAmaMdira ke haoNla meM kiyA. isa kAryakrama meM paTanA ke vauddhika samAja kI acchI upasthiti rahI. dAdAvAr3I bhavana kA udghATana bhI pUjya AcAryazrI kI nizrA meM huA. sarvazrI tAjabahAdurasiMhajI veda, pradIpa koThArI Adi ne kAryakrama ko khUba suMdara rUpa diyA. unhoMne sudarzana seTha kI puNya bhUmi meM unakI caraNa pAdukA evaM thI sthUlabhadrajI ke caraNa pAdukA kA darzana-vaMdana bhI kiyA. pazcAt pU. AcAryazrI gaMgA pula pAra karake hAjIpura padhAre. jahAM para hAthI, ghor3e UMTa va paTanA ke prasiddha baiMDa ke sAtha pUjya AcAryazrI ke parivAra vAloM ne khUba bhavya sAmaiyA Adi kiyA. hAjIpura ke pratiSThita vyakti zrI caMdrezvara prasAda siMhajI ne khUba acchA lAbha isa prasaMga para liyA. AcAryazrI ke parivAra kI jamIMdArI isI vaizAlI jile meM thI. Aja bhI unake parivAra kA isa kSetra meM acchA varcasva hai. isake bAda pUjya AcAryazrI ne mujaphpharapura- motihArI hokara ke vIragaMja (nepAla) meM 31-03-96 ko praveza kiye. mahAvIra janma kalyANaka vahAM para bhavya rUpa se manAyA gayA. 12-03-96 ko nUtana jinAlaya kI pratiSThA ke kAThamAMDu meM zAnadAra praveza kiyA. bar3e mahotsava ke sAtha pratiSThA 25-04-96 ko sampanna ho rahI hai. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jaina sAhitya 2 gatAMka se Age] vividhatA va prAcInatA, bhAratIya saMskRti kI viziSTatA hai. vividha dharma, bhASA evaM paMthoM kA samanvaya bhAratIya saMskRti meM hote hue bhI pratyeka dharma sampradAya evaM bhASA kA apanA svataMtra astitva hai. jaina dharma bhAratIya saMskRti kA eka viziSTa aMga hai. isa dharma kA tatvajJAna, AcAra-vicAra evaM sAhitya bhAratIya saMskRti meM mahattvapUrNa sthAna rakhatA hai. jaina dharma kI dRSTi vizvavyApI va anekAntAtmaka hai. jIvana kI sabhI AvazyakatAeM evaM bhAvanAe~ isa ora dhyAna detI haiM. usI prakAra jaina dhArmika sAhitya bhI vizvavyApI va vaividhyapUrNa hai. yaha sAhitya kevala pAramArthika yA dhArmika hI nahIM balki laukika evaM vyAvahArika AvazyakatAnusAra bhI sajAyA gayA hai. isa samagra sAhitya kA dRSTikoNa dArzanika ke sAtha hI vaijJAnika bhI hai. sAhitya kI aisI koI vidhA nahIM hai jisa kSetra meM yA jisa prakAra meM jaina sAhitya kA sarjana nahIM huA ho. jisa prakAra jaina dharma vizva kA kalyANa kartA aura prANI mAtra kA uddhAraka hai, usI prakAra usake sAhitya kI bhASA bhI vizvavyApaka hotI gaI hai. jisa-jisa deza meM jaina dharma ne padArpaNa kiyA hai vahA~ para pracalita bhASA meM hI jJAna dAna karane kA mahattvapUrNa kArya jaina sAhitya ne kiyA hai. saMskRta, prAkRta, mAgadhI, ardhamAgadhI, zaurasenI, mahArASTrI, gujarAtI, rAjasthAnI, hindI, tamila, telagU, nanda ityAdi bhArata ke vibhinna pradezoM meM bolI jAne vAlI lokabhogya bhASAoM meM isa sAhitya kI racanA huI hai. jaina dharma kA vibhinna samAjoM meM pracAra-prasAra isa kAraNa se bhI sambhava huA. jJAna ke sabhI kSetroM meM jaina dharma ne apane daravAje khule rakhe haiM. sabhI dharmoM ke apane-apane mUla AdhAra graMtha hote haiM jo unake lie Adarza evaM pUjanIya yA sabase adhika sammAnanIya hote haiM. usI prakAra jaina dharma ke sAhitya Agama sabase prAcIna, sarvotkRSTa evaM mUla bhUta dharmagraMtha haiM. jaina dharmAnuyAyiyoM Agama graMthoM ke prati prabhUta zraddhA vidyamAna hai. jaina dharma ke anusAra 'pratyeka utsarpiNI/avasarpiNI kAla meM 24 - 24 tIrthaMkara hote haiM lekina unake upadeza meM sAmyatA hotI hai. pratyeka kAla meM jisa tIrthaMkara kA zAsana calatA ho unhIM kA upadeza aura zAsana, vicAra aura AcAra ke lie prajA meM mAnya rahatA hai. pratyeka cauvIsI meM bhI prathama aura antima tIrthaMkara ke zAsana meM thor3I AcAra bhinnatA rahatI hai. zeSa 22 tIrthakaroM ke kAla meM eka samAnatA rahatI hai. isI dRSTi se bhagavAna mahAvIra cUMki 24 veM tathA antima tIrthakara rahe, isalie unhIM kA upadeza aMtima upadeza hai aura vahI unakI paraMparA meM pramANabhUta mAnA gayA hai. anya tIrthaMkaroM ke upadeza upalabdha bhI nahIM haiM aura yadi haiM to bhI ve bhagavAna mahAvIra ke upadezoM meM sammilita ho gae haiM. bhagavAna mahAvIra ne jo upadeza die the use gaNadharoM ne sUtra baddha kiyA. Avazyaka niyukti (gAthA 192 ) meM isIlie batAyA gayA hai ki arthopadezaka yA artha svarupa zAstra ke karttA gaNadhara haiM. bhagavAna mahAvIra ne spaSTatA kahA hai ki unake upadeza kA saMvAda unake pUrva ke tIrthaMkara bhagavAna pArzvanAtha ke upadeza se hai. zAstroM ke anuzIlana se bhI jJAta hotA hai ki bhagavAna pArzvanAtha tathA bhagavAna mahAvIra svAmI ke AdhyAtmika saMdeza meM mUlataH koI bheda nahIM hai. jaina dharma meM tIrthaMkara praNIta vANI ko Agama kI saMjJA dI gaI hai. ise zruta yA samyak zruta kahA jAtA hai. isI prakAra sthaviroM kI gaNanA meM bhI zruta sthavira ko sthAna milA. AcArya umAsvAti ne zruta ke nimnalikhita paryAyavAcI nAma ullikhita kiye hai zruta, Aptavacana, Agama, upadeza, aitihya, pravacana aura jina vacana. : [kramaza: For Private and Personal Use Only
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zruta sAgara, vaizAkha 2052 itihAsa ke jharokhe se www.kobatirth.org mahAn zAsana prabhAvaza AcArya haribhadra sUri : eka paricaya AcArya zrI haribhadrasUri jaina dharma ke pUrvakAlIna evaM uttarakAlIna itihAsa ke sImA stambha ke rUpa meM satya ke upAsaka, 14 vidyAoM ke pAraMgata mahAna jaina dArzanika, 1444 graMthoM ke racayitA tathA vRttikAra ke rUpa meM sadiyoM se jAne jAte rahe haiM aura yugoM-yugoM taka unakA nAma smaraNa kiyA jAtA rahegA. unakA janma citrakUTa (cittaur3a) nivAsI brAhmaNa parivAra meM huA thA. unakI mAtA kA nAma gaMgaNa aura pitA kA nAma zaMkara bhaTTa thA. bhaTTa haribhadra prakhara vidvAna the jisake kAraNa cittaur3a ke rAjA jitAri ke yahA~ rAjapurohita pada para niyukta kiye gae the. unheM apane jJAna kA bahuta garva thA. unhoMne pratijJA kI thI ki mujhe vAda-vivAda meM jo bhI parAsta kara degA usakA ziSya bana jAU~gA. eka bAra ve eka upAzraya ke rAste se DolI meM baiThakara jA rahe the ki acAnaka unake kAnoM meM yaha gAthA par3IcakkidugaM haripaNagaM, paNagaM cakkINa...... eka sAdhvIjI saMgrahaNI kI yaha gAthA bAra-bAra duharA rahI thI. haribhadra ne dhyAna pUrvaka isakA artha jAnane kA prayAsa kiyA. lekina asaphala rahane para sAdhvIjI ke pAsa jAkara kahA ki isa sthAna para cakacakAhaTa kisa bAta kI ho rahI hai? binA artha ke gAthA kA punarAvartana kyoM ho rahA hai? haribhadra kI vANI meM vakratA adhika thI kintu sAdhvIjI ne, jo dhIra, gaMbhIra, kriyAzIla, evaM vyavahAra nipuNa thI, komala zabdoM meM kahA ki 'nUtana liptaM cikacikAyate' arthAt nUtana lepa kiyA AMgana cakacakATa kara rahA hai. isa sAragarbhita uttara ko sunakara haribhadra prabhAvita hue. unheM aise javAba kI AzA nahIM thI. unake mana meM AyA ki na to isa gAthA kA artha samajha AyA aura na hI pratyuttara kA marma samajha sakA. unhoMne sAgraha vinatI kI ki kRpayA isakA artha samajhAiye apanI pUrva kRta pratijJA kI bAta bhI unhoMne sAdhvI yAkini ko batAI ki vaha unase dIkSA le leMge 'prabhAvaka caritra' meM bhI ullekha hai ki sAdhvIjI usakA artha jAnatI thI lekina apanI maryAdA kA pAlana aura jyAdA lAbha unako prApta ho sake isaliye unheM apane guru AcArya zrI jinabhadrasUrijI ke pAsa artha samajhane ke lie bhejA. jainAcArya ke pAsa jAkara vivekazIla vANI se unhoMne usa gAthA kA artha ' pUchA. aba unakA garva khaMDita ho cukA thA. AcArya jinabhadrasUri ne gAyA kA artha batAyA taba to haribhadra bhaTTa kA jaina dharma ke tatvoM ko jAnane kI utsukatA jAgI. taba jainAcArya ne kahA ki pUrvottara saMdarbha sahita jaina siddhAnta samajhane ke lie muni jIvana ko svIkAra karanA Avazyaka hai. haribhadra ke jJAna kI chora para jaina darzana ke tattva jJAna kI taraMgeM laharAne lagI. haribhadra ne jainAcArya se pUchA bhagavan ! dharma kA phala kyA hai ? vaidika dharma ke evaM jaina dharma phala meM kyA antara hai ? AcAryazrI ne kahA ki sakAma vRti vAle manuSya ko dharma ke phalasvarupa svarga kI prApti hotI hai aura niSkAma vRti vAle ko 'bhava viraha' yAne saMsAra se mukti arthAta mokSa milatA hai. jaina dharma isI saMsAra se mukti kA mArgamokSa kA mArga dikhalAtA hai. haribhadra ko yaha uttara tarkapUrNa evaM satya pratIta huA aura apanI pratijJAnusAra unhoMne jaina vAGgamaya evaM usake phala svarUpa ko aMgIkAra karane ke lie zramaNatva svIkAra kiyA. ve jaina muni Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 4 bana gae. unhoMne sAdhvI yAkini mahattarA ko apanI dharma mAtA ke rUpa meM svIkAra kara apane paricaya ke rUpa meM jyAdAtara kRtiyoM ke anta meM 'mahattarA yAkini dharma sUnu' zabda kA ullekhakara apanI dharma mAtA ke upakAra ko amara banA diyA. ve vedAdi 14 vidyAoM ke pAraMgata to the DI. unameM jaina zAstroM ke vastu tattva ko sarvagrAhI dRSTikoNa se dekhane kI vRtti jAgRta ho uThI, unake hRdaya meM jaina dharma ke prati anurAga bar3hane ke sAtha hI jaina tatva jJAna va anekAMta dRSTi kI utkRSTatA basa gaI. zramaNa jIvana ke pavitra AcAroM kA pAlana karate hue ve AcArya pada ke yogya hue taba unheM AcArya jinabhadrasUri ne AcArya pada para pratiSThita kiyA. AcArya bana kara haribhadrasUrijI ne jaina zAsana kI abhUtapUrva sevA kI. unhoMne sarva darzanoM ke siddhAnta rahasyoM ko apane hRdaya meM AtmasAt kara jJAna kI nirmala dhArA pravAhita kI, jisase Aja taka anaginata jijJAsu bhavya jana apanI jJAna tRSA zAnta kara rahe haiM. kahA jAtA hai ki haribhadrasUri ke graMthoM ke paricaya ke binA jinAgamoM kA hArda nahIM samajhA jA sakatA. anekAntavAda kI samanvayapUta dRSTi se unhoMne jaina zrutajJAna nidhAna pratyakSa kara liyA thA. . AcArya haribhadrasUrijI ke saMsArI bhAMje haMsa aura paramahaMsa nAmaka do ziSya bhI the. donoM hI vyAkaraNa, sAhitya evaM darzana ke vidvAna bana gae the. usa samaya bauddha darzana kI prabalatA thI. rAjyAzraya ke kAraNa bauddha darzana kA prasAra evaM prabhAva jaina samudAya meM bar3I zIghratA se ho rahA thA. bauddha darzana ke abhyAsa ke binA bauddhoM kA khaMDana karanA sambhava nahIM thA. ataH haMsa aura paramahaMsa ne AcArya haribhadrasUri se AzA mAMgI ki ve donoM bauddha vidyApITha meM jAkara adhyayana kara sakeM. nimitta zAstra ke jJAtA AcArya haribhadrasUri ne bhavitavya ko jAnakara anumati nahIM dI, lekina ve donoM nahIM mAne aura bhavitavyatAvaza bauddha bhikSu kA veza dhAraNakara bauddhadarzana kA abhyAsa karane nikala par3e. vidvAna hone ke kAraNa unhoMne bauddha dharma ke marma para apanA dhyAna kendrita kiyA aura thor3e samaya meM hI rahasya granthoM at kaNThastha kara liyA. ve samayAnukUla jainadarzana zailI se bauddha darzana kA khaNDana likha bhI lete the. eka dina unameM se eka patra kisI bauddha bhikSu ke hAtha laga gayA aura bAta khula gaI ki yahA~ koI jaina raha rahA hai. bauddha AcArya ne bar3I kuzalatA se bheda pA liyA aura haMsa va paramahaMsa pahacAna lie gae. ataH ve donoM vahA~ se prasthAna kara gae. mArga meM yAtanAvaza haMsa kA prANAMta ho gayA, kisI prakAra paramahaMsa ne samIpavartI nagara meM jAkara sUrapAla nAmaka rAjA kI zaraNa lI. bAda meM bahuta 'kaSToM ko sahana karate hue AcArya haribhadrasUrijI ke caraNoM meM upasthita hue aura apane avinaya ke lie kSamA mA~gakara samAdhi pUrvaka kAla dharma ko prApta hue. AcArya haribhadra sUri jI ko isa bAta kA bar3A duHkha huA, unhoMne bauddhoM ko zAstrArtha meM parAsta karane kI pratijJA kI sUrapAla rAjA ke yahA~ bauddha AcArya haribhadrasUri ke madhya zAsvArya huA. isake pUrva donoM kI sammati se yaha taya huA thA ki jo parAjita hogA usake pakSa ke vyakti atizaya garma tela meM jala kara mara jAyeMge. sUrapAla rAjA kI sabhA meM kaI dinoM taka vAda-vivAda calatA rahA. anta meM apane adbhuta tarka sAmarthya aura asAdhAraNa jJAna bala se AcArya haribhadrasUrijI vijayI hue. idhara isI samaya haribhadrasUri ke guruvara jinabhadrasUri ko isa ghaTanA kA patA lagA aura turaMta unhoMne kopAviSTa apane ziSya ke pratibodha hetu tIna gAthAe~ likha bhijavAI inameM guNasena [zeSa pRSTha 5 para For Private and Personal Use Only
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zruta sAgara, vaizAkha 2052 pRSTha 6 kA zeSa AcArya haribhadrasUri..... aura agnizarmA ke bhavoM kI ghaTanAeM saMkalita thI jinakA tAtparya thA ki (graMthAvalokana) "vaira kA anubaMdha bhava-bhavAntara taka calatA rahatA hai ataeva krodha ucita hai?" AcArya haribhadrasUri kA krodha ina gAthAoM ko par3hane se zAMta bhImasena caritra SaDrasa se paripUrNa uttama caritra graMtha hai. isameM Atma-tattva ho gayA aura apane krodha (kaSAya) ke prAyazcitta svarUpa apanI ziSya saMtati kI prApti hetu bhava nirvedakAraka va anekAneka Atma-guNa poSaka tathA durguNa zoSaka ke sthAna para unhone jJAna saMtati ke vikAsa kI ora dhyAna kendrita kiyA. kAsa kI ora dhyAna kendrita kiyA. bhAva bahuta hI sahajatA se prastuta kiye gae haiM. apane kaSAya kI upazAnti hote hI prAyazcita ke rupa meM unhoMne 1444 prastuta graMtha meM nIti,nyAya, paropakAra,sevA, sadAcAra,kSamA,tapa, zIla, Adi graMtha nirmANa karane kI pratijJA lI thI, tadanusAra jyAdAtara graMthoM kI racanA | AdarzoM kA yatra tatra prasaMgopAta darzana hotA hai. kara DAlI kintu apane manuSya jIvana kA maryAdita samaya jAnakara zeSa graMthoM / isameM lezamAtra bhI saMdeha nahIM ki dravyAnuyoga, caraNakaraNAnuyoga, gaNitAnuyoga ke sRjana meM ve dina-rAta vyasta rahane lage. evaM dharmakathAnuyogamaya svayaMbhUramaNa samudra tulya gahana sAgara meM zruta jJAna se bAla ___ granthanirmANa kA kArya nirantara jArI rahA. parantu zrutasAgara ko jIvoM para dharmakathAnuyoga dvArA savizeSa sugama upakAra sambhava hai.. granthastha karanA kitanA kaThina hotA hai, vaha jAnate the. eka dina jaba vastutaH dharmakathAnuyoga, sarasa aura sugrAhya hone se baa|k, yuvA, prauDha, sabhI AcAryazrI cintAmagna mudrA meM kucha soca rahe the taba vaMdana karane Ae unake | utkaMThA se par3hate haiM. usameM vIra rasa, karuNa rasa, evaM zAMta rasa Adi sabhI rasoM eka zrAvaka lalliga ne parama vinaya se vinatI kI ki he guru bhagavanta Apa | kA suMdara, bhAvAtmaka, hRdayasparzI vivecana hone ke kAraNa nissaMdeha bhavya janoM ke cintita kyoM haiM ? Agrahavaza AcAryazrI ne batAyA ki merA AyuSya | lie upayogI siddha hotA hai. bhImasena caritra meM ye sabhI guNa vidyamAna hai. jalabinduvat hai aura maiM itane vizAla zruta jJAna ko granthastha kaise kara isa graMtha meM varNita kalyANadAyI dharmakathA kA zraddhA bhAva se zravaNa, manana aura pAU~gA? yaha socakara mujhe cintA ho rahI hai kyoMki sUrya prakAza meM hI | anuzIlana kiyA jAya to hiMsA, asatya, caurya Adi pApAcaraNoM ke phalasvarupa yaha pravRtti hotI hai, jo bilkula maryAdita hai. AcArya bhagavanta kI niHsvArtha | saMsAravardhaka kaSAyAdi azubha pariNAma naSTa hote haiM tathA ahiMsA, sadAcAra Adi vedanA kA rahasya pAte hI lalliga ne kahAH bhagavanta Apa isa cintA ko | ke phalasvarUpa ekAMtika AtmahitakArI pariNAmoM kI prApti hotI hai. pariNAmazuddhi chor3a dIjiye, maiM saba sambhAla lU~gA, Apa apanI zrutaAlekhana pravRtti meM jaba pUrNa svarUpa meM vikasita hotI hai taba jIva zivapada prApti kA adhikArI banatA magna ho jAIye. usane apane pUrvajoM dvArA saMgrahita aneka jAtyaratnoM ko hai. AcArya ke zruta kakSa meM khacita kara diyA. tAki rAta dina eka jaise hI | bhImasena caritra' kA sarjana saMskRta evaM gujarAtI bhASA meM bhI svataMtrarUpa se ratnoM ke svAbhAvika prakAza meM jJAnArAdhana pravRtti nirAbAdha calatI rahe. aSTottarazata graMtha praNetA parama zAsana prabhAvaka yoganiSTha AcArya bhagavaMta zrImad zrAvaka kI zruta bhakti guNa kI pragAr3hatA ke isa prasaMga se patA lagatA | buddhisAgarasUrIzvarajI mahArAja ke paTTAdhikArI pUjanIya vidvAn ziSyaratna prasiddha hai ki jainatva kI prApti kitanI viveka pUrNa hotI hai.AcAryazrI | vaktA AcArya zrI ajItasAgarasUrIzvarajI mahArAja ne kiyA hai. gujarAtI bhASA haribhadrasUrijI ne apane jIvanakAla ke dAna 1444 graMtha nirmita kiye samajhanevAloM ko yaha mUla graMtha bahuta hI sarala evaM subodha pratIta hogA. yoganiSTha haiM. unakI antima kRti 'saMsAra dAvAnala stuti thI. jisakI antima gAthA | AcArya bhagavaMta kI paramparA meM gacchAdhipati AcArya zrImad kailAsasAgarasUrIzvarajI likhate-likhate AcAryazrI devaloka hue taba upasthita zrAvaka samudAya ne mahArAja ke praziSya rASTrasaMta pa.pU. AcArya zrI padmasAgarasUrIzvarajI mahArAja kI usa antima (cauthI) stuti ke zeSa tIna caraNa racakara graMtha paripUrNa kiyA. | ara preraNA se AcArya zrI ajitasAgara sUrIzvarajI mahArAja kI kRtiyoM ko prakAzita AcAryazrI ke viSaya meM jaina paraMparAgata daMtakathAnusAra ve usa samaya hue, | | karane kA yaha prayAsa anumodanIya hai.. jaba caudaha pUrvamaya dRSTivAda rUpa sUrya asta ho rahA thA. unake kaI graMthoM | bhIma sena caritra' (mUla) gujarAtI kA hindI anuvAda zrI raMjana paramAra evaM meM vaha tattvajJAna milatA hai jo anyatra kahIM bhI nahIM mila sakatA hai. pUrvagata suzrI jyoti bAphanA ne bar3I lagana ke sAtha isa prakAra kiyA hai ki hindI pAThakoM jJAna kI chAyA una graMthoM para avazya par3I hai yaha nirvivAda mAnanA hogA. ko pratIta nahIM hogA ki yaha kisI graMtha kA anuvAda hai. anuvAda kI bhASA atyaMta anyathA aisA prarUpaNa nahIM ho sakatA. jaina samAja meM AcAryazrI ke vacana kliSTa na hokara sAmAnya janopayogI hai aura kula milAkara graMtha kI prastuti 'TaMkazAlI' mAne jAte haiM. yaha unakI prAmANikatA kA tathyabhUta pramANa hai. prazaMsanIya hai. AdhyAtmika jagata kA koI aisA viSaya nahIM hogA jo unhoMne bAkI chor3A (sacitra) bhImasena caritra, mUla (gu.) lekhaka : AcArya zrIajItasAgarasUrIzvarajI | ma. sA., preraka : pa. pU. rASTrasaMta AcArya zrIpanasAgarasUrIzvarajI ma. sA. ke ziSya ho. isa prakAra AcAryazrI haribhadrasUrIzvarajI kI jaina dharma meM apanI ratna gaNivarya zrI aruNodayasAgarajI ma. sA. hindI anuvAdaH raMjana paramAra evaM viziSTa pahacAna haiM. unakI graMtha rUpI saMtati Aja ke bhautika yuga meM itanI suzrI jyoti bAphanA, AvRttiH prathama, saM. 2050, mUlya 40/%D, prakAzakaH zrI hI AdhyAtmika jagata ke prati satata kriyAzIla hai. aruNodaya phAuNDezana, kobA, gA~dhInagara. unake pramukha graMtha nimnokta haiM : yogadRSTi samuccaya, laghukSetra samAsa, yogazataka, yogaviMzikA, zrAvaka dharma, yogabindu, anekAntajayapatAkA, pAThakoM se namra nivedana anekAntavAda praveza-TippaNa,zAstravArtA samuccaya, dvijavadana capeTA,loka ___ yaha aMka Apako kaisA lagA, hameM avazya likheM. Apake sujhAvoM kI hameM pratIkSA hai. tatvanirNaya, SaDdarzana, dharmabindu, sarvajJasiddhi, SoDazaka prakaraNa, dharmabindu, Apa apanI aprakAzita racanA/lekha suvAcya akSaroM meM likhakara daMkita kara hameM bheja dhurtAkhyAna, samarAditya kathA, aSTaka prakaraNa, upadezapada, paMcavastu, | " | sakate haiM. apanI racanA/lekhoM ke sAtha ucita mUlya kA TikaTa lagA liphAphA avazya bhejeM paMcAzaka....Adi. anyathA hama asvIkRti kI dazA meM racanA vApasa nahIM bheja sakeMge. uparyukta maulika graMtha upalabdha haiM. parantu unake dvArA racita graMthoM meM zrutasAgara, AcAryazrI kailAsasAgarasUri jJAnamaMdira se mAtra kucha eka graMtha hI vartamAna kAla meM upalabdha hote haiM. 0 zrI mahAvIra jaina ArAdhanA kendra, kobA, gAMdhInagara 382009. For Private and Personal Use Only
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir / jaano| to zruta sAgara, vaizAkha 2052 hindU rASTra nepAla meM prathama mahAvIrAlaya kI zruta sAgara pratiSThA evaM udghATana praznottarI pratiyogitA -2 kAThamANDu] parama tAraka zrI paJcama zrutakevalI zrI bhadrabAhusvAmI kI jAneM sAdhanA bhUmi himAlaya kI goda meM base hindU rASTra nepAla kI rAjadhAnI praznAvalIkAThamANDu nagara meM sarva prathama bhagavAna zrImahAvIra kA nayanaramya bhavya 1. isa cauvIsI meM cakravartI kitane hue? / jinamaMdira nirmita kiyA gayA hai. isa maMdira kA nirmANa saMgamaramara patthara 2. zrImahAvIra prabhu kA zAsana kitane varSoM taka calegA? se huA hai. yahA~ bhagavAna mahAvIrasvAmI sahita anya jina bimboM kI pratiSThA 3. zrImahAvIra prabhu kI pramukha sAdhvI ziSyA kA nAma kyA thA? parama zAsana prabhAvaka rASTrasaMta AcArya zrI padmasAgarasUrIzvarajI mahArAja 4. zrIpArzvanAtha bhagavAna ke kitane gaNadhara the? pramukha gaNadharoM ke nAma batAeM? kI pAvana nizrA meM 21.4.96 se 25.4.96 taka dhUmadhAma se sampanna hogI. 5. zrIpArzvanAtha bhagavAna ke kitane bhava the? unake bhava kI ginatI kahA~ isa avasara para kamala pokharI, kAThamANDu sthita 'bhagavAna mahAvIra jaina se hotI hai? niketana' meM jinabhakti sahita aSTAnikA mahotsava, dhArmika anuSThAna, 6. aSTamaMgala kauna-kauna se haiM? pravacana, jAgaraNa Adi kAryakrama Ayojita kie gaye haiM. bhArata bhara se hajAroM 7. kalyANaka kitane aura kauna-kauna se haiM? kI saMkhyA me Ae jaina zreSThiyoM kI isa kAryakrama meM bhAga lene kI saMbhAvanA | 8. devatAoM ke mukhya lakSaNa kyA haiM ? 9. kaMdamUla kA tyAga kyoM Avazyaka hai? eka laMbe arase ke bAda nepAla padhArane vAle rASTrasaMta AcArya zrI 10.svastika kA kyA prayojana hai? padmasAgarasUrIzvarajI mahArAja pahale bhagavaMta haiM. ApazrI ke svAgata kI ||| praznottarI (kviz2a) pratiyogitA meM bhAga lene kI niyamAvalItaiyAriyA~ vahA~ harSollAsa sahita jora-zora se cala rahI hai. . 1. isa pratiyogitA meM 14 se 25 varSa taka kI Ayu kA yuvAvarga bhAga le sakatA rASTrasaMta AcAryazrI kA nepAla meM samparka sUtraHbhagavAna mahAvIra jaina niketana nepAla jaina pariSada kamala pokharI, kAThamAMDu, nepAla phona- 221165, 221536 (0) phona- 414302, 421370,414215 (R) phaiksa 977 -1-221403 AcArya zrI kailAsasAgarasUri jJAnamaMdira ke viSaya meM udgAra * atratyaH saMgrahaH mahAn vaividhyAnugato durlabhapratisaMpannazca. ___-pro. azoka akalUjakara, kenADA. hastaprata samvandhI saMrakSaNa-vyavasthA ne atyadhika prabhAvita kiyaa| - rAma kRpAlu zarmA, jayapura. yahA~ satyam, zivam aura sundaram kA samanvaya eka jagaha milA / yadihAsti na cAnyatra yannehAsti na tat kvacit. - prA. bihArIlAla caturvedI, ahamadAvAda. * It was an enchanting experience to visit this complex, which is a living symbol of Jaina generosity as also faith. The planning has been superb with lot of foresight and aesthetic sense. The collection has been such as to be a paradise for researchers. - Prof. S. B. Deo, Pune. * We are really inpressed for collection and compilation and preservation of ancient manuscripts and we sincerely hope for its faster growth. - M. C. Bhansali (Advocate), Kota. 2. praznoM ke uttara supAThya evaM pRSTha ke eka hI ora likhe hone cAhie. uttarapatra ke sAtha apanA nAma aura pUrA patA spaSTa likheM. 3. praznottara 15-06-1996 taka saMpAdaka, zrutasAgara, zrI mahAvIra jaina ArAdhanA kendra, kobA, gAMdhInagara 382009 ko avazya prApta ho jAne cAhiye, vilamba se prApta uttaroM para vicAra nahIM kiyA jAyagA. 4. sahI uttarapatroM meM se vijetAoM ke nAma laoNTarI dvArA nikAle jAyeMge. prathama dvitIya evaM tRtIya puraskAra prApta vijetAoM ko kramazaH 150, 100 evaM 75 ru. mUlya kI dhArmika pustakeM pradAna kI jAegI. tathA do anumodana puraskAra diye jAyeMge. vijetAoM kA nAma agale aMka meM prakAzita kiyA jAegA tathA vyaktigata sucanA bhI dI jAegI. 5. isa pratiyogitA meM zrI mahAvIra jaina ArAdhanA kendra se sambandhita koI bhI kAryakartA yA unake parivAra ke sadasya bhAga nahIM le sakate haiM. 6. sampAdakoM kA nirNaya antima nirNaya mAnA jAyagA. zruta sAgara praznottarI pratiyogitA -1 ke uttara 1. rAga-dveSa Adi antarazatruoM ko jItane ke kAraNa tIrthaMkaroM ko jitendriya arthAta jina kahA jAtA hai, 2. AdIzvara bhagavAna kI mAtA marudevI va pitA nAbhi rAjA the. 3.varSa ke andara prANimAtra ke prati kiye gae rAga-dveSa kaSAyAdi sAMvatsarika pratikramaNa dvArA kSamApanA karanA va kSamA denA. 4. pratikramaNa karane se dina va rAta meM kie gae pApoM kA nAza hotA hai, 5. rAta meM ati sUkSma jIva AkAza maNDala meM vyApta rahate haiM. ataH bhojana karate| hue ina jIvoM kI bhojana dvArA hiMsA hotI hai. isaliye jaina samAja meM rAtri bhojana kA niSedha hai| 6. zrI mahAvIra svAmI ke gaNadharoM meM sarvadhika AyuSya 100 varSa Arya sudharmAsvAmI kA thA?|| 7. AcAryazrI mAnatuMgasUrIzvarajI ne dhArAnareza bhoja ke maMtrI matisAgara ke Agraha para isa stotra kI racanA kI. isake pratyeka zloka ke prabhAva se lauha-zRMkhalA ke 44 bandhana khaMDita ho gae. 8. RjuvAlikA tIrtha vihAra ke girIDIha jile meM sammeta zikhara tIrtha se lagabhaga 10|| ki. mI. dUra hai, bhagavAna mahAvIra ko yahA~ zAli vRkSa ke nIce kevala jJAna kI | prApti huI thI. 9. AcArya zrImad vuddhisAgarasUrIzvarajI 105 graMthoM ke praNetA the. inake pramukha graMtha haiM- karmayoga, yogadIpaka, bhajanapadasaMgraha, jaina aitihAsika rAsamAlA. samAdhizatakam, 10. bhagavatI sUtra Agama kA pAMcavA aMga hai.. TipaNIH koI bhI sahI uttara prApta na hone ke kAraNa kisI ko bhI puraskAra nahIM diye jA raheM haiM. -sampAdaka For Private and Personal Use Only
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra zruta sAgara, vaizAkha 2052 jodhapura sthita sevA maMdira, rAvaTI ke saMsthApaka jauharImalajI pArakha kI cira vidAI...... www.kobatirth.org suprasiddha zrutasevaka zrI jauharImalajI pArakha vigata 5 pharavarI 1996 ko divaMgata hue. sva. jauharImalajI ne apanA samagra jIvana zrI saMgha ke mUlabhUta hitoM evaM khAsa kara ke jaina sAhitya ke vikAsa evaM saMrakSaNa ke lie arpita kara diyA thA. dhArmika pravRttiyoM evaM adhyayana meM hI unhoneM apanA pratyeka kSaNa niyojita kiyA thA. ve svayaM meM eka saMsthA the. peze se golDa meDalisTa cArTarDa ekAunTenTa evaM sabhI dRSTi se sampanna hote hue bhI unhoMne vairAgI jIvana apanAyA thA. pichale 30 varSoM se sva. jauharImalajI kA jIvana vizeSa rUpa se jaina sAhitya ke saMrakSaNa va jaina vAGgamaya ke kAryoM meM pravRtta thA. unhoMne jodhapura sthita rAvaTI meM sevA maMdira nAmaka saMsthA sthApita kI. jaina sAhitya ke saMrakSaNa evaM adhyayana ke lie yaha saMsthAna apanA vizeSa sthAna rakhatA hai sva0 pArakhajI aneka jaina saMsthAoM evaM saMgaThanoM se pragAr3ha smpa se jur3e hue the tathA sabhI sampradAyoM kI ora se unheM sammAna prApta thA. samagra jaina samudAya se unhoMne apIla kI thI ki ve jaina dharma kI samRddha AdhyAtmika paramparAoM ke saMrakSaNa ke lie Age AeM. sva0 jauharImalajI kA jaina jJAna bhaMDAroM ke liye advitIya yogadAna thA unhoMne jaisalamera va jodhapura ke jJAna bhaNDAroM meM saMgRhita hastalikhita graMthoM ke beTelaoNga taiyAra karake jaina jJAna bhaNDAroM ko advitIya yogadAna va mArgadarzana diyA hai. sva0 jauharImalajI pUnA sthita bhaNDArakara oriyaMTala rIsarca inTibyUTa dvArA DA. ghATage ke nirdezana me cala rahe prAvRta zabda koSa nirmANa pariyojanA ke pramukha preraka the. sAGgopAGga prAkRta vyAkaraNa kI racanA karane kA bhI unakA svapna thA jo adhUrA raha gayA hai, jise pUrA karane kA dAyitva vidvadvarga kA hai. zrI mahAvIra jaina ArAdhanA kendra kobA sthita AcAryazrI kailAsasAgara sUri jJAna maMdira meM hastapratoM ke sUcIkaraNa, saMrakSaNa, saMvardhana evaM etadartha prakriyAoM ke nirdhAraNa hetu unhoMne apanA amUlya yogadAna diyA thA. unakI sevAoM kI anumodanA ke lie AcArya zrI kailAsasAgarasUri jJAna maMdira meM pa. pU. gaNivarya zrI aruNodayasAgarajI ma. sA. kI nizrA meM zoka sabhA Ayojita kI gaI. isa sabhA meM saMsthA kI ora se svargastha ke vazyakI anumodanA kI gaI evaM AcAryazrI kailAsasAgarasUri jJAna maMdira meM saMrakSita pANDulipiyoM ke sUcIkaraNa ke kArya meM unake yogadAna kA hRdayapUrvaka smaraNa kiyA gayA. sAtha hI sAtha yaha bhAvanA bhI vyakta kI gaI ki vRhad jaina hastaprata, prakAzana evaM kRtiyoM kA sUcIpatra banAne kA jauharImalajI kA sva'na jo ki isa saMsthA meM Age bar3ha rahA hai, pUrI niSThA ke sAtha saMpUrNa kiyA hair. ApazrI tathA pa. pU. gaNivarya zrI aruNodayasAgarajI ma. sA. ne sva. jauharImalajI ke adhUre kAryoM ko pUrA karane ke lie kAryakartAoM kA AhvAna kiyA. sabhA ne divaMgata AtmA kI zAMti ke lie mahAmaMtra smaraNa pUrvaka prArthanA kI. sva. jauharImalajI kA jaina sAhitya ke saMrakSaNa hetu advitIya yogadAna thA. ve eka Adarza zrAvaka dharma ke vratI hone ke sAtha hI tapasvI jIvana ke bilkula karIba the jaina samAja unake isa akAla avasAna kI kSati pUrti nahIM kara sakegA. mAtra jaina samAja hI nahIM apitu sampUrNa bhAratIya vidvasamAja unheM hamezA yAda karatA rahegA. O namra nivedana AcArya zrI kailAsasAgarasUri jJAnamaMdira dvArA cala rahI zrutasaMvardhana kI vividha pravRttiyoM meM udAra mana se lAbha lIjiye aura puNya upArjana kIjiye / sahakAra hI saphalatA kA sUtra hai / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 7 * AcAryazrI kailAsasAgarasUri........ pRSTha 8 kA zeSa ] nagara pramukha haiM. AcAryazrI mahAnagaroM ke sAtha-sAtha gA~voM meM bhI cAturmAsa karane AcAryazrI ke pAvana upadezoM evaM unake ujjvala jIvana se prabhAvita hokara kaI mahAn ke vizeSa icchuka the. unhoMne kaI choTe-choTe gA~voM meM bhI cAturmAsa kiye the, pUjya AtmAoM neM saMyama grahaNa kiyA. nimnalikhita AcArya sAdhu bhagavaMtoM ne pUjya AcAryazrI ke pAsa hI unake ziSya ke rUpa meM dIkSA grahaNa kI thI. 1. pUjya paMnyAsa zrI sUryasAgarajI ma. sA. 2. pUjya AcAryazrI bhadravAhusAgarasUrIzvarajI ma. sA. 3. pUjya pravartaka zrI indrasAgarajI ma. sA. 4. pUjya AcAryazrI kalyANasAgarasUrIzvarajI ma. sA. 5. pUjya muni zrI kaMcanasAgarajI ma. sA. 6. pUjya gaNivarya zrI jJAnasAgarajI ma. sA. 8. pUjya muni zrI saMyamasAgarajI ma. sA. inameM se pUjya paMnyAsa zrI sUryasAgarajI ma. sA. evaM pUjya pravartaka zrI indrasAgarajI ma. sA. kA svargavAsa AcArya zrI kI vidyamAnatA meM hI ho gayA thA. zrI ke 30 se bhI adhika praziSyAdi haiM. jisameM pa. pU. rASTrasaMta AcArya zrI pUjya AcArya padmasAgarasUrIzvarajI ma. sA. kA nAma vizeSa ullekhanIya hai. isake atirikta AcAryazrI ke AjJAnuvartI sAdhu-sAdhviyoM kA bhI vizAla samudAya hai. pUjya pratilekhana karane ke lie AcAryazrI ne kAyotsarga kiyA. vasa,vaha kAyotsarga pUrNa vi. saM. 2041, jyeSTha sudi 2 ke dina prAtaH kAla kA pratikramaNa pUrNakara, ho, usase pahale hI AcArya zrI kI jIvana-yAtrA hI pUrNa ho gayI. ja caturviMzati stava meM 'samAhi vara muttamaM dittu' jaise maMgala zabdoM dvArA samAdhimaya mRtyu samAdhimaya mRtyu prApta kI. jisa mRtyu ke vicAra mAtra se vyakti bhayabhIta ho jAtA kI prArthanA kI jAtI hai, usI caturviMzati stava ke kAyotsarga meM pUjya AcAryazrI ne hai, vaha mRtyu AcAryazrI ke caraNoM meM jhuka gaI. pUjya AcAryazrI kA aMtima saMskAra zrI mahAvIra jaina ArAdhanA kendra, kovA ke prAMgaNa meM kiyA gayA thA. kaI sadiyoM ke bAda aise virala aura virATa vyakti kA samAja meM avataraNa hotA hai, jo sva- AtmakalyANa ke sAtha-sAtha hajAro-lAkho logoM ko AtmakalyANa ke patha aura maranA to sAMsArika jIva kA eka svabhAva hai. janma lene vAlA vyakti eka na para Age bar3hane kI preraNA dekara unake jIvana-patha ko Alokita karate haiM. janma lenA eka dina avazya hI maratA hai. parantu samAdhimaya mRtyu viraloM ko hI prApta hotI hai. pUjya AcAryazrI kI samAdhimaya mRtyu unakI ujvala evaM pavitra jIvana-sAdhanA kA spaSTa citraNa hai. AcAryazrI apanI mRtyu ko zoka nahIM, balki mahotsava banAkara gae. ApakI samagra jIvana sAdhanA mRtyu ke liye thI. AcArya zrI hara samaya kahA karate the ki maiM samAdhimaya mRtyu prApta karanA cAhatA hU~. vAstava meM yahI huA, unhoMne pUrNa jAgRti, zAMti evaM prasannatA ke sAtha mRtyu prApta kI. apanI Atmazuddhi kI aura unase kahA ki- "maiM mRtyu prApta kara zrI sImaMdharasvAmI mRtyu se pUrva rAtri meM apane ziSyoM-praziSyoM Adi se macchAmi dukkaDaM dekara paramAtmA ke pAsa jAnA cAhatA hU~, mujhe jIvana jIne kI koI icchA nahIM hai aura marane kA koI Dara nahIM hai." yahI AcAryazrI ke aMtima udgAra the. Apa zAMti evaM prasannatA kI mUrti evaM samasta jaina samAja ke rAhavara the. Apa meM paramAtmA ke prati zraddhA kUTa-kUTa kara bharI huI thI. Apake roma-roma meM jina zAsana aura paramAtmA kA nAma, prANI mAtra ke prati maitrI bhAvanA kI apUrva gU~ja thI. Apa apanA adhikatara samaya paramAtmA ke smaraNa evaM cintana manana meM vyatIta karate the. kabhI Apako vyartha meM samaya vyatIta karate nahIM dekhA gayA. jisa prakAra se samaya kA sundara upayoga AcAryazrI ne apane jIvana meM kiyA, zAyada hI aisA isa kAla meM koI kara sakegA. AcAryazrI kA jIvana evaM nirmala caritra apane Apa meM anUThA, anokhA, evaM eka Adarza thA, jo yugoM-yugoM taka zraddhAluoM ke jIvana-patha ko Alokita kara unheM ujjavala jIvana jIne kI preraNA detA rahegA. aMta meM pUjya AcAryazrI ke parama pAvana caraNa kamaloM meM bhAvabharI koTizaH bandanA ..... For Private and Personal Use Only O
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zruta sAgara, vaizAkha 2052 kobA sthita mahAvIrAlaya meM | jyeSTha zu.2(svargArohaNa divasa ke upalakSya meM pa. pU. bhagavanta ko smaraNAJjali mahAna dharma samrATa, vividha vizeSatAoM ke dhanI, sampUrNa jaina samAja tilaka ko sUrya kiraNeM prakAzita kareMgI kI mahAna vibhUti, saMyama ArAdhanA kI maMgalamUrti rASTrasaMta AcArya zrI padmasAgarasUri mahArAja sAheba kI preraNA se kovA, AcAryadeva zrI kailAsasAgarasUrIzvarajI gA~dhInagara meM nirmita zrI mahAvIra svAmI ke jinAlaya meM budhavAra, 22 maI ko dupahara ma.sA. 2 bajakara sAta minaTa para prativarSa kI bhAMti isa varSa bhI sUrya kiraNeM maMdira zikhara se praviSTa hokara derAsara meM virAjamAna bhagavAna zrI mahAvIra svAmI ke tilaka ko zAsana ke mahAna prabhAvaka ke rUpa meM AcAryazrI sadiyoM taka bhUlAe nahIM Alokita kareMgI. isa avasara para derAsara meM hone vAlA bhavya prakAza adbhuta rahegA. jA sakeMge. AcArya zrIkailAsasAgarasUrIzvarajI mahArAja ke varadahasta se huI zAsana isa anupama evaM alaukika dRzya ko jyAdA se jyAdA zraddhAlu dekha sakeM, isa | prabhAvanA kA to eka lamvA itihAsa hai.ApazrI dvArA lagabhaga 63 ajanazalAkAeM, hetu zrI mahAvIra jaina ArAdhanA kendra parisara meM kloja sarkiTa TI. vI. kI vyavasthA 80 jinamaMdiroM kI pratiSThA, aneka jinamaMdiroM kA jIrNoddhAra, 30 se bhI adhika upadhAnatapa kI ArAdhanAeM Adi zAsana-prabhAvanA ke aneka vidha kArya sampanna hue kI jAegI. the. ApazrI ke hAthoM meM aJjana huI mUrtiyoM kI saMkhyA lagabhaga 9000 se bhI adhika jJAta ho ki 22 maI 1987 ko pa. pU. gacchAdhipati AcAryazrI kailAsasAgarasUrIzvarajI | AcAryazrI kI saccI pahacAna ma. sA. kA antima saMskAra kovA meM zrI mahAvIra jaina ArAdhanA kendra parisara meM kiyA gayA thA. yaha nahIM ki unhoMne kaI jina maMdiroM pUjya guru bhagavaMta kI smRti ko amara karane ke lie pa. pU. rASTrasaMta AcArya | kI sthApanA karavAI, unakI saccI zrI padmasAgarasUrIzvarajI mahArAja kI preraNA se unake vidvAna ziSya-praziSyoM ne jisa pahacAna yaha bhI nahIM ki unhoMne kaI samaya yaha derAsara bana rahA thA usa samaya aisI jyotiSIya gaNanA dvArA vyavasthA kI upadhAna tapa karavAe yA upAzrayAdi hai ki prativarSa 22 maI ko dupahara 2.07 vaje mahAvIra svAmI ke tilaka ko marya vanavAe, ye saba kucha to unake dvArA kiraNeM prakAzita kareM. hue sahaja kAryoM kI pahacAna hai. unakI yaha dRSya anupama evaM advitIya hotA hai tathA isakA avalokana AlAdaka hai. vAstavika pahacAna to unake virala WITH BEST COMPLIMENTS FROM: vyaktitva ke pahacAna meM hai. gAgara kA saccA paricaya gAgara ke kinAre se nahIM mila sakatA hai, usI prakAra vyakti kI pahacAna bhI vAhara se nahIM, usake aMtara-jIvana se honI cAhiye. paraMtu AcArya zrI to jaise aMtara se the vaise hI bAhara se bhI the. unakA aMtarmana jitanA nirmala aura karuNAmaya thA utanA hI unakA vyavahAra bhI. ve aMdara aura bAhara samAna AGENCIES (INDIA) CORPORATION the. hara vyakati ke prati unakA vyavahAra aMdara aura vAhara se eka samAna hotA thA. AICO AGENCIES PVT. LTD. apane saMyama jIvana ke 47 varSoM ke daurAna pUjya AcAryazrI ne gujarAta, rAjasthAna , madhyapradeza, vihAra, baMgAla, mahArASTra Adi prAntoM meM vicaraNa kara mAnava 75, NEW CLOTH MARKET, ke aMdhakAramaya jIvana ko Alokita karane kA athaka puruSArtha kiyA thA. unhoMne AHMEDABAD 380 002 apane isa puruSArtha meM apUrva saphalatA bhI prApta kI thI . hajAroM logoM ko vyasanaPhones : (Off)2144022, 2144122 (Res)7865325,7866575 mukta kara unheM zAMtipUrNa evaM ujjvala jIvana jIne kA mArgadarzana diyA thA. AcAryazrI Fax:2145207 TELEX : 0121-691 alaga-alaga prAMtoM meM vicaraNa karane ke sAtha-sAtha vahAM ke mahAnagaroM meM cAturmAsa CABLE : ACRYSYNTH | bhI kiye the, jinameM vambaI, pUnA, kalakattA, ahamadAvAda, jAmanagara evaM pAlI Adi [zeSa pRSTha 7 para zrI mahAvIra jaina ArAdhanA kendra saMcAlita Book Post/Printed Matter AcArya zrIkailAsasAgarasUri jJAna maMdira (pUrNatayA kampyUTarIkRta zodha saMsthAna) saha nidezaka (prazAsana) : kArya : jJAna maMdira meM saMgrahAlaya, jJAna-bhaMDAra, kampyUTara va zodha vibhAga kI pravRttiyoM kA saMyojana / / yogyatA : udyamI, anubhavI, paripakva, dhArmika tathA umra 60 varSa se kama / bhAratI vidyA (vizeSa rUpa se jaina vidyA) evaM samvandhita kSetroM meM rUci tathA isa kSetra meM cala rahI yojanAoM ke saMcAlana va naI yojanAoM ke kriyAnvayana kI kSamatA / apekSita vetana evaM vAyoDATA ke sAtha 15 maI 1996 taka nimna pate para Avedana kareM.|| Published & Despatched by Secretary, Sri Mahavir Jain Aradhana Kendra zrI mahAvIra jaina ArAdhanA kendra Koba,Gandhinagar- 382009. Ph: 76204,76205, 76252 kobA, gAMdhInagara 382 009 |Printed at Dhvani Graphics,Vasana, Ahmedabad. Ph: 6634333 For Private and Personal Use Only