Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrAvaka ke bAraha vrata ahiMsA satya acaurya brahmacarya aparigraha vrata vrata vrata vrata ta dizA parimANa vrata upabhoga paribhoga parimANa vrata sAmAyika dezAvagAzika pauSadha vrata vrata ta Jenter pracAraka anarthadaNDa viramaNa vrata atithi saMvibhAga vrata jayapu prakAzaka : samyagjJAna pracAraka maNDala (saMrakSaka : a.bhA. zrI jaina ratna hitaiSI zrAvaka saMgha)
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrAvaka ke bAraha vrata parasparopagraho jIvAnAm saMkalana: maMgalA coraDiyA, jalagA~va gA sukaaku samyagjJAna pracAraka maNDala (saMrakSaka : a.bhA. zrI jaina ratna hitaiSI zrAvaka saMgha)
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ pustaka : zrAvaka ke bAraha vrata prakAzaka : samyagjJAna pracAraka maNDala dukAna naM. 182 ke Upara bApU bAjAra, jayapura-3 (rAja.) phona : 0141-2575997, 2571163 phaiksa : 0141-2570753 Email : sgpmandal@yahoo.in anya prApti sthala : 0 zrI sthAnakavAsI jaina svAdhyAya saMgha ghor3oM kA cauka, jodhapura-342001 (rAjasthAna) phona : 0291-2624891 O Shri Navratanmal ji Bhansali C/o. Mahesh Electricals, 14/5, B.V.K. Ayangar Road, BANGALURU-560053 (Karnataka) Ph. : 080-22265957 Mob. : 09844158943 saMkalanaH maMgalA coraDiyA, jalagA~va navam saMskaraNa : 2009 dasavA~ saMskaraNa : 2010 gyArahavA~ saMskaraNa : 2012 bArahavA~ saMskaraNa : 2015 Shri B. Budhmal ji Bohra 211, Akashganga Apartment, 19 Flowers Road, Kilpauk, CHENNAI-600010 (TND) Mob. : 09444235065 mudrita pratiyA~ : 2100 0 zrImatI vijayAnandinI jI malhArA "ratnasAgara", kalekTara baMgalA ror3a, carca ke sAmane, 491-e, plaoNTa naM. 4, jalagA~va-425001 (mahA.) phona : 0257-2223223 mUlya : 10.00/- (dasa rupaye) lez2ara TAipasaiTiMga samyagjJAna pracAraka maNDala / zrI dineza jI jaina 1296, kaTarA dhuliyA, cA~danI cauka, dillI-110006 phona : 011-23919370 mo. 09953723403 mudraka : dI DaoNmaNDa priTiga presa, jayapura
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ Kle prakAzakIya ThANAMga sUtra ke dUsare ThANe meM do prakAra ke dharma kA kathana hai"duvihe dhamme paNNatte, taM jahA-suyadhamme ceva, carittadhamme ceva" kathita cAritra dharma do prakAra kA kahA hai-"carittadhamme duvihe paNNatte, taM jahAagAracarittadhamme ceva, aNagAracarittadhamme cev|" jo sAdhaka pA~ca mahAvrata, pA~ca samiti, tIna guptyAdi rUpa cAritra ko tIna karaNa, tIna yoga se jIvana paryanta ke lie dhAraNa karate haiM tathA jJAna, darzana, cAritra aura tapa kI ArAdhanA meM lIna rahate haiM ve aNagAra kahalAte haiN| aNagAra viSayavAsanA Adi se rahita hote haiM tathA zAnti aura Ananda meM nimagna rahate haiN| agAradharmI apanI kAmanAoM va vRttiyoM ko pUrNataH rokane meM samartha nahIM hotA lekina unheM sImita avazyameva karatA hai| aniyantrita vRttiyoM ko niyantrita kara tyAga va maryAdA meM avasthita honA 'vrata' kahalAtA hai| vratoM se avrata kI kriyA rUka jAtI hai aura aneka pApoM se jIva baca jAtA hai| yadi vrata aMgIkAra na kare to sabhI sAMsArika pravRttiyoM ke pApa kA bhAgI banakara jIva durgati prApta karatA hai| tIrthaMkara prabhu ne prANI mAtra para asIma kRpA karake durgati se bacane kA mArga prazasta kiyA hai| upAsakadazAMga sUtra meM zrAvaka ke bAraha vratoM kA varNana hai, jinako dhAraNa karake Ananda, kAmadeva Adi zreSThiyoM ne apane jIvana ko maryAdita banAkara ekAbhavatArI banA liyaa| avasarpiNI kAla ke isa pA~caveM Are meM hameM Arya kSetra, uttama kula aura vItarAga bhagavantoM kI vANI sunane va samajhane kA sunaharA avasara prApta hai, nizcaya hI hama bhAgyazAlI haiN| yadi vItarAga vANI ko
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ sunakara hama paMcamahAvrata dhArI sAdhu bana sakeM to sarvazreSTha hai, anyathA kama 4 se kama bAraha vratadhArI zrAvaka to baneM hii| yaha anamola jIvana, vrata dhAraNa kiye binA calA gayA to puna: milanA kaThina hai| prastuta pustaka 'zrAvaka ke bAraha' meM vrata kI pratijJA, aticAra, AgAra, niyama tathA zikSAe~, isa krama se pratyeka vrata kA svarUpa samajhAyA gayA hai| vartamAna meM jo niyama Avazyaka pratIta hote haiM unheM bhI vratoM ke svarUpa meM samAhita karane kA prayAsa kiyA gayA hai| hama vratoM kI mahattA ko samajheMge aura unheM jIvana meM dhAraNa kreNge| isI bhAvanA se pustaka kA prakAzana kiyA gayA hai| pustaka kI sAmagrI ekatrita karane ke lie sau.kAM. maMgalA jI coraDiyA, jalagA~va (mahArASTra) ne samaya-samaya para gurubhagavantoM kI sevA meM jAkara Avazyaka mArgadarzana prApta kiyA, jisase pustaka ke kalevara meM viziSTatA dRSTigocara hotI hai| hama unake hRdaya se AbhArI haiN| pustaka ke prUpha saMzodhana meM zrI saubhAgyamala jI jaina, alIgar3ha-rAmapurA evaM zrI navaratanajI bhaMsAlI, beMgalora kA sahayoga prApta huA, etadartha maNDala parivAra ApakA bhI AbhArI hai| AcAryazrI hIrAcandrajI ma.sA. kI sadaiva yaha preraNA rahatI hai ki hama avirati se virati kI ora kadama bddh'aayeN| hama AcAryapravara kI preraNA ko sAkAra kara bAraha vratadhArI zrAvaka banakara apane jIvana ko kRtArtha kreNge| isI maMgala manISA ke sAtha... : nivedaka : kailAzamala duggar3a adhyakSa sampatarAja caudharI kAryAdhyakSa vinayacanda DAgA maMtrI samyagjJAna pracAraka maNDala
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ samyaktva grahaNa kA pATha samyaktva kA svarUpa "arihaMto mahadevo, jAvajjIvaM susAhuNo gurunno|" __ jiNapaNNattaM tattaM, ia sammattaM mae gahiyaM / / " arihaMta bhagavAna hI mere deva haiM, susAdhu mere guru haiM aura jinezvara praNIta tattva hI merA dharma hai| yaha samyaktva maiMne jIvana paryanta ke lie grahaNa kiyA hai| Aja se pahale ajJAnatA ke kAraNa maiMne mithyA dharma pAlA, vaha merA pApa niSphala hove| pratijJA 1. maiM devagata mithyAtva kA tyAga karane ke uddezya se vItarAga deva (jinezvara bhagavanta) ke atirikta kisI bhI sarAgI deva ko devabuddhi se vandanA namaskAra nahIM kruuNgaa/kruuNgii| 2. maiM gurugata mithyAtva kA tyAga kara rahA hU~, isalie paMca mahAvratadhArI nirgrantha guru ke atirikta kisI ko bhI guru buddhi se vaMdana namaskAra nahIM kruuNgaa/kruuNgii| 3. maiM kevalI bhASita dayAmaya dharma ko hI dharma maanuuNgaa/maanuuNgii| 4. maiM arihanta deva, nirgrantha guru, dayAmaya dharma aura 32 zAstra rUpa jinavANI para dRr3ha AsthA rkhuugaa/rluuNgii| 5. tIrthaMkara bhagavAna kI vANI ko dRr3ha zraddhA ke sAtha jIvana meM utArU~gA/ utaaruuNgii| 6. hiMsA dharma, ahiMsA dharma, jar3a pUjA, guNa pUjA, zithilAcArI, zuddhAcArI, sarAgI deva, vItarAgI deva Adi galata sahI sabhI ko samAna nahIM smjhuugaa/smjhuugii| | 7. sapta kuvyasana-nazA, juA, corI, mAMsAhAra, zikAra, parastrI gamana, vaizyA gamana kA tyAga ra gaa/rluuNgii|
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ 18. pratimA, phoTo Adi sthApanA nikSepa kI pUjA pATha, dhUpa dIpa nahIM kruuNgaa/kruuNgii| 9. yAvajjIvana koI bhI devI-devatA va laukika tyauhAra, holI, raMgapaMcamI, dIpAvalI pUjana, melA, zItalA Adi meM pratimA nahIM puunNgaa/puunNgii| 10. devI-devAtAoM kI apane svArtha kI pUrti ke lie yA anya kAraNavaza sevA bhakti mAnyatAdi nahIM kruuNgaa/kruuNgii| 11. sukha zAMti samAdhi meM nitya navakAra maMtra kI mAlA yA AnupUrvI ( ) giguuNgaa/ginuuNgii| 12. pratidina ( ) vaMdanA kruuNgaa/kruuNgii| 13. apane kSetra meM virAjamAna sAdhu-sAdhviyoM ke niyamita darzana karU~gA/ kruuNgii| 14. maiM pratidina ( ) minaTa zAstra vacana sunU~gA yA dhArmika pustaka kA vAcana kruuNgaa/kruuNgii| 15. Atmacintana ( )minaTa kruuNgaa/kruuNgii| aticAra saMkA vItarAga kathita gahana gaMbhIra vacana sunakara, yaha satya hai yA asatya isa prakAra saMdeha krnaa| kaMkhA- mithyA mArga kA ADambara, camatkAra dekhakara vItarAga kathita dharma-mArga ko chor3akara dUsare mithyA-mArga kI AkAMkSA krnaa| vitigicchA- dharma, tapa, japa ke phala meM saMdeha karanA ki itanA karatA hU~ lekina mujhe isakA phala milegA yA nhiiN|
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ parapAsaMDa pasaMsA- mithyA dRSTi kI prabhAvanA dekhakara usko| prazaMsA krnaa| parapAsaMDa saMthavo- mithyA dRSTiyoM kA saMsarga-paricaya adhika rkhnaa| AgAra laukika vyavahAra se, kulAcAra se, paramparA se, rAjAjJA ke kAraNa se, jAti Adi ke kAraNa se, balazAlI dvArA vivaza kie jAne para mAtApitAdi pUjya puruSoM ke Agraha se, aTavI ke kAraNa se, kAla duSkAla ke kAraNa se, mithyAtvI ko mAna sammAna denA par3e athavA anya kisI duHkhI kI anukampA se, dharma dipAne ke kArya meM tathA saMgha kA kaSTa miTAne meM dAna mAna denA par3e to mujhe isakA AgAra hai| samyaktva kA phala samyaktva bhAva meM rahate hue AtmA naraka, tiryaMca, bhavanapati, vANavyantara, jyotiSI deva kI AyuSya tathA strIveda va napuMsakaveda ina sAta boloM kA baMdha nahIM krtaa| bAraha vratadhArI zrAvaka kama se kama pahale devaloka aura adhika se adhika bAraha veM devaloka taka jAtA hai| yadi zrAvakapane meM AyuSya kA baMdha ho to yaha ArAdhaka adhika se adhika 15 bhava meM avazya mokSa jAtA hai| ArAdhaka ke 22 daMDaka para tAlA laga jAtA hai| manuSya gati va vaimAnika deva ke atirikta vaha kahIM bhI nahIM jaataa| bhavasAgara ke kinAre laga jAtA hai|
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ pahalA sthUla prANAtipAta viramaNa vrata ahiMsA aNuvrata kI pratijJA pahalA sthUla prANAtipAta viramaNa vrata meM pRthvI, pAnI, agni, vAyu aura vanaspati ina pA~ca sthAvara kAya ke AraMbha samAraMbha kI maryAdA karatA hU~| karatI hU~ tathA beindriya se paMcendriya taka jitane bhI niraparAdhI jIva haiM, unako saMkalpa pUrvaka mArane kI bhAvanA se mArane kA jIvana paryanta do karaNa tIna yoga se paccakkhANa karatA hU~/karatI huuN| noTa :- do karaNa tIna yoga se hiMsA ke tyAga kA khulAsA 1. mArU~ nahIM mana se, vacana se, kAyA se| 2. maravAU~ nahIM mana se, vacana se, kAyA se| ahiMsA aNuvrata ke aticAra (doSa) : (jAnane yogya haiM, kintu AcaraNa karane yogya nahIM haiM) 1. baMdhe- kisI jIva ko gusse meM Akara dveSa buddhi se nirdayatA pUrvaka gAr3he baMdhana se baaNdhnaa| 2. vahe- ___ gusse meM Akara nirdayatA pUrvaka prANI kI mArapITa karanA yA prANa haraNa krnaa| 3. chavicchee- prANI kI camar3I Adi kA chedana karanA yA anya aMgoM kA bhedana krnaa| 4. aibhAre- apane Azrita prANI-naukara, cAkara athavA ghara ke kisI sadasya para dveSa buddhi se adhika bhAra laadnaa| 5. bhattapANa vicchee-dveSa buddhi se apane Azrita prANiyoM ke anna, pAnI meM antarAya (vighna) ddaalnaa| kisI kI AjIvikA meM bAdhA phuNcaanaa| (4)
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ vizeSa niyama : 1. cUhe, khaTamala makkhI, macchara Adi mArane kI davA nahIM chir3akU~gA/ chidd'kuuNgii| 2. kisI hiMsAjanaka kAryoM kA abhyAsa nahIM karU~gA /kruuNgii| 3. maiM madya, mAMsa kA sevana nahIM kruuNgaa/kruuNgii| 4. auSadhi ko chor3akara aphIma, gA~jA, bhAMga, carasa Adi nahIM pIU~gA / piiuuNgii| aNDA, mAMsa jahA~ pakatA ho, aisI hoTaloM meM, jImaNavAra meM bhojana nahIM kruuNgaa/kruuNgii| khetI bAr3I meM jIvoM ko mArane vAlI davAeM nahIM banAU~gA / banAU~gI, nahIM becU~gA / becU~gI tathA aisI kaMpaniyoM ke zeyarsa bhI nahIM kharIdU~gA / khriiduuNgii| sar3A galA dhAnya (anAja) jisameM jIvANu utpanna ho gae hoM, aisA anAja nahIM becU~gA aura aise ATe yA maide ko kAma meM nahIM lU~gA / lU~gI jisameM illiyA~ yA laTeM utpanna ho gaI ho, usa ATe aura maide ko chAnakara kAma meM lU~gA / luuNgii| anAja pIsane kI cakkI kA dhandhA nahIM karU~gA / kruuNgii| anAja ko binA dekhe na pIyU~gA / pIyU~gI aura na pisavAU~gA / pisvaauuNgii| 10. gobara nahIM sar3AU~gA /sdd'aauuNgii| 11. zahada, makkhana mahAvikRta haiM, ataH binA kAraNa prayoga nahIM karU~gA/ kruuNgii| 12. madhumakkhI kA chattA nahIM todduuNgaa/todduuNgii| 5. 6. 7. 8. 9. 5
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ 13. camar3e kA va camar3e se banI huI vastuoM kA vyApAra nahIM karU~gA/ kruuNgii| 14. camar3e yA kurma ke camar3e se bane bUTa, cappala, seNDala, parsa, baiga Adi nahIM vaapruuNgaa/vaapruuNgii| 15. lipasTika, paraphyUma, nelapaoNlisa, sno krIma, pAuDara, meMhadI Adi saundarya prasAdhanoM kI saMkhyA ( ) ke uparAnta tyaag| 16. AtmahatyA va bhrUNahatyA na karU~gA/karU~gI aura na hI karavAU~gA/ krvaauuNgii| 17. ghara, dukAna Adi ke hisse meM bhAI ke sAtha korTa-kacaharI meM nahI jaauuNgaa/jaauuNgii| 18. maiM patnI/pati para hAtha nahIM uThAU~gA/uThAU~gI aura asabhya vacana nahIM boluuNgaa/boluuNgii| 19. maiM bahU ke sAtha beTI jaisA vyavahAra kruuNgaa/kruuNgii| 20. maiM naukara-cAkara Adi ke sAtha apane kuTumbI jana-jaisA vyavahAra kruuNgii/kruuNgii| 21. maiM trasa jIvoM kI hiMsA ho, aisI salAha nahIM duuNgaa/duuNgii| 22. binA chanA pAnI kAma meM nahIM lUMgA/lU~gI aura nahIM pIU~gA/ piiuuNgii| 23. rAtri bhojana nahIM kruuNgaa/kruuNgii| 24. kapar3e dhote aura dhulavAte samaya dekhakara duuNgaa/duuNgii| 25. par3osiyoM ke sAtha sadbhAvapUrNa vyavahAra kruuNgaa/kruuNgii| 26. saMgha meM phUTa nahI ddlaauuNgaa/ddlaauuNgii| 27. maiM apane vyavasAya aura vyavahAra meM prAmANika rhuuNgaa/rhuuNgii| 28. kasAI, kolI, zikArI ke kAma nahIM kruuNgaa/kruuNgii| ! 29. sUkSma jIva-hiMsA kA vivekapUrvaka tyaag|
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2. 30. kutte, pazu, bAlaka Adi para nirdayatA se mArapITa nahIM karU~gA/ kruuNgii| 31. pakSI Adi ko piMjare meM nahIM ddaaluuNgaa/ddaaluuNgii| 32. garama peya padArtha ko phUMka dekara nahIM piiuuNgaa/piiuuNgii| 1. maiM beindriya se paMcendriya paryanta niraparAdhI trasajIvoM kI jAna bUjhakara yAvajjIvana hiMsA nahIM kruuNgaa| pA~ca sthAvara kAya kI maryAdA :- (isameM jIvana paryanta kI pratidina kI maryAdA nirdhArita kara lI jAtI hai, jise caudaha niyama meM aura saMkSipta kara sakate haiN|) 1. pRthvIkAya:- jIvana paryanta naye makAna banAnA par3e saMkhyA ( ) purAne makAna kI marammata ( ) kuA~ bAvar3I ( ) bAga-bagIcA ( ) tAlAba, boriMga nala ( ) suraMga, tahakhAnA, bhauMrA ( ) koyalA, patthara, dhAtu Adi kI khAna ( ) sar3aka, nahara, pula, ( ) prativarSa pApar3akhAra ( ) namaka ( ) hIMga ( ) haratAla ( ) sonAgeru ( ) phiTakarI ( ) seMdhA namaka ( ) okhalI-mUsala, kharala ( ) khetI bAr3I ke saMbaMdha meM bhUmi jotanI yA jutAnI par3e, jamIna khodanI yA khudavAnI par3e ityaadi| ___ ( isameM prativarSa athavA jIvanaparyanta ke lie paccakkhANa / gaja, mITara bIghA, ekar3a, phalga, mIla, naga, kilogrAma Adi pracalita tola ke mApa ke anusAra parimANa kara sakate haiM)
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2. apkAya :- (pAnI) hamezA pratidina pIne ke lie pAnI lITara ( ) snAna va gRha kArya ke lie lITara ( ) vivAha zAdI yA kisI jImaNa vAra kA kAma par3e to ( ) khetI-bAr3I, makAna nirmANa yA usakI marammata karavAne ke lie pAnI ( ) ghara meM pAnI ke TeMka ( ) bAtha Taba ( ) jalAzaya ( ) ole khAne kA tyAga ( ) barasAta ke pAnI meM nahAne ke tyAga ( ) samudra, nadI, tAlAba, bAvar3I Adi meM nahAne kA tyAga ( )(ye maryAdAe~ ghar3e, gAr3I, TeMka, gelana lITara Adi pramANa ke anusAra kareM) ___ AgAra :-1. Aga lagane para, kue~ meM vastu par3a jAne para, jAna mAla kI rakSA ke nimitta adhika jala kA prayoga ho to mere AgAra haiN| 2. snAna-sUtaka nimitta adhika jala kA prayoga ho to mere AgAra haiN| 3. barasAta meM calate samaya, nadI nAlA pAra karate samaya, pazuoM ko pAnI pilAte samaya, ghara meM bhare pAnI ko ulIcate samaya adhika jala kAma meM lenA par3e hoM to mere AgAra haiN| 3. teUkAya- (agni) mere aura mere parivAra ke upayoga meM Ane vAlI agni, ilekTrika va sela se saMcAlita hone vAle gaisa, sTova, sigar3I ( ) TI.vI., reDiyo ( ) TeparikArDa, paMkhA, phrija, miksara, eyarakUlara, mAIka, Teliphona, mobAila, dIpaka, lAlaTena, istrI, hITara, bhaTTI, gaisabattI, agarabattI, prakAza ke TyUba, balba Adi bijalI se calita yaMtra saMkhyA ( ) ke uparAnta nahIM vaapruuNgaa| nitya kI rasoI bhojana banAne ke nimitta sigar3I, cUlhA ( ) dIpAvalI tathA anya utsavoM para dIpaka naga ( ) kisI kAraNavaza dhUnI yA dhUpa karanA par3e to diyAsalAI naga ( ) momabattI ( ) ityAdi kI mryaadaa| holI, rAvaNa, kacarA va kheta meM Aga jalAne va jalavAne kA tyAga ( ) dveSavaza kahIM bhI Aga nahIM jalAnA ( ) paTAkhe calAne kA tyAga (
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ AgAra- nimna kAraNoM se-Aga idhara-udhara rakhane para, lagI Aga bujhAne para, bandUka kAraNavaza calAne para, DAma Adi dene para, saMgha, jAti evaM anya prasaMga para agni kA AraMbha karanA par3e to mere AgAra haiN| 4. vAyukAya-(havA) pratidina choTe bar3e paMkhe ( ) e.sI. ( ) pAlakhI, pAlanA, jhUlA, liphTa, hAramoniyama, piyAno, phonogrAma, sAraMgI, tabalA, vAjiMtra, Ukhala, mUsala, sUpa, imAmadastA, jhAr3a Adi kI saMkhyA ( ) ke uparAnta tyaag| Dolara jhUlA, cakkara jhUlA, bijalI kA jhUlA Adi naga ( ) reDio, Teliphona Adi naga ( ) carakhA, rasa nikAlane kA sA~cA ( ) 5. vanaspatikAya- jamIkaMda kA saMpUrNa tyAga, athavA saMkhyA ( ) harI sabjI saMkhyA ( ) ke uparAnta tyAga / phala saMkhyA ( ), phUla saMkhyA ( ) harI ghAsa kA bhArA yA gAr3I naga ( ) kheta kaTAI aura nIMdavAI nimitta bIghA ( ) zAka sukhAne ke nimitta maNa ( ) prativarSa / bagIcA, vanaspati kATane, kaTavAne kA tyaag| acAra ke nimitta kilo prativarSa ( ) pIsanA-pIsAnA, dalanadalAnA, bhigonA-bhigavAnA par3e to vajana ( ) ke uparAnta tyaag| AgAra-anya sthAvaroM ke kAraNa hilate calate, mehanata karate, vastu uThAte, duSkAla meM zarIra nirvAha Adi kAraNoM se anivArya vanaspati AraMbha karanA par3e to usakA mere AgAra haiN| pA~ca sthAvara saMbaMdhI AgAra 1. ina pA~ca sthAvaroM kI jo maryAdA kI hai usameM vyApAra, kArakhAnA, kaoNnTrekTa, naukarI, adhikArI kI AjJA, kAmakAja nimitta, anukampA Adi ke kAraNoM se pA~ca sthAvaroM kI hiMsA hotI ho to AgAra hai| 2. jAti, paMcAyata, saMsthA kI vyavasthA, kSetra ke TrasTI bananA kaMpanI meM sAjhedArI, zeyara kI kharIdI, Adi kAraNoM se sthAvara jIvoM kI hiMsA hotI ho to mere AgAra haiN| (9) 22
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3. vivAha, utsava, prItibhoja, saMghajImaNa Adi ke kAraNa sthAvara jIvoM kI hiMsA hotI ho to mere AgAra haiN| 4. bhUla cUka, vRddhAvasthA yA paravazatA ke kAraNa vrata na pala sake to mere AgAra haiN| asikarma-suI cAkU, kaiMcI, churI, bleDa, ghaMTI, bandUka, pistaula, talavAra, kaTArI, kudAla, lakar3I, khIlA, khurapA, Ukhala-mUsala, ghaTTI ityAdi aneka prakAra ke zastra haiM, unakI ginatI se maryAdA kreN| masikarma-kalama, kAgaja, davAta, pensila, syAhI Adi pena, DAyarI, noTabuka, patra-patrikA, phAIla, priNTiMga presa, TAIparAITara Adi kI saMkhyA ( ) kRSikarma- hala, phAvar3A, kudAlI, khetI karane, jamIna khodane, bAga-bagIcA banAne Adi kA tyAga yA maryAdA kreN| ( ) ahiMsA aNuvrata ke AgAra (chUTa) 1. apane zarIra saMbaMdhI, sage (manuSya tiryaMca) saMbaMdhI, anukaMpA nimitta cora zatru vagairaha se apanA rakSaNa karate pramAda athavA binA upayoga ke jIvoM ko AghAta pahuMce to unakA mere AgAra haiN| 2. jIvotpatti na ho yA adhika na bar3he isa dRSTikoNa se saphAI karane meM yA davA ityAdi chir3akane kA aagaar| 3. svayaM ke adhInastha khetI aura vyApAra se hiMsA kA bhAva na hote hue bhI chaH kAya jIvoM kI virAdhanA ho jAya to aagaar| 4. apane nijI svArtha ke lie makAna-dukAna Adi nirmANa karane meM, rasoI Adi ke lie agni kA Arambha karate, mArga meM calate, gAr3I Adi calAte samAraMbha karane meM, nahIM cAhate hue bhI sthAvara jIvoM ke Azraya se yadi trasa jIvoM kI virAdhanA ho jAya to unakA mere AgAra haiN| - 10
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ 15. hitabuddhi se DarAne, dhamakAne tathA tAr3anA dene kA aagaar| 6. yadi koI pazu yA manuSya bigAr3a karatA hai to bA~dhane, bhagAne kA aagaar| 7. laukika vyavahAra meM nAka-kAna ke cheda karane-karAne kA aagaar| 8. viSayAdi sevana karane se athavA morI, pAkhAnA Adi meM laghu zaMkA (mala mUtra) Adi karane se sammUrchima jIvoM kI virAdhanA hotI hai, kintu inakA mere AgAra haiN| ahiMsA vrata kI zikSAe~ 1. parivAra tathA vyApAra ke nimitta itane dhAnya kA saMcaya nahIM karanA cAhie, jisameM jIvoM kI utpatti ho, kyoMki usase roga utpanna hote haiM aura trasa jIvoM kI hiMsA bhI hotI hai| 2. IMdhana (lakar3I gaisa ke cUlhe, sigar3I Adi) binA dekhe nahIM jalAnA caahie| 3. ghI, tela, dUdha, dahI, jala, jUThana Adi ke bartanoM ko ughAr3A nahIM ___rakhanA caahie| 4. rAtri meM bhojana banAnA va khAnA doSa kA kAraNa hai, ataH jitanA bana sake utanA tyAga rakhanA caahie| 5. khaTamala, makkhI, macchara, na~, lIkha,cUhe Adi utpanna nahIM hone ____ pAe, aisA pahale se viveka rkhe| 6. jUThana Ama rAste, morI yA gaTTara meM na DAlakara usako eka sAtha ikaTThA karake pazuoM ko khilA denA caahie| 7. khAne-pIne kI vastue~ rasacalita ho gayI hoM, gandha, varNa badala gayA ho, vastu meM lAra par3a gayI ho, lAla sapheda athavA nIlana-phUlana /
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ A gaI ho ityAdi vikRta cIjoM ko khAne pIne ke kAma meM nahIM lAnA cAhie, kyoMki ve sabhI abhakSya haiN| 8. mRtaka kI rAkha aura haDDiyA~ (phUla) nadI, tAlAba Adi meM nahIM DAlanA cAhie, kyoMki rAkha aura haDDI ke khAra se pAnI ke trasa jIva bhI mara jAte haiN| 9. vRddha pazuoM ko AvArA nahIM phirane denA caahie| pazuoM ko kasAI ke hAthoM nahIM becanA cAhie evaM jAnavaroM ke aMga-upAMga binA kAraNa nirdayI buddhi se chedana nahIM karanA caahie| 10. prANI vadha se nirmita vastuoM kA phaizana evaM vilAsa meM upayoga nahIM karanA caahie| jaise paMkhoMvAlI pozAkeM, hAthI dA~ta kI vastuoM kA aura sabhI prakAra ke saundarya prasAdhanoM Adi kA, kyoMki inase hiMsA meM uttejanA milatI hai| 11. birAdarI Adi meM athavA anya kisI bhI jImanavAra meM jUThA nahIM DAlanA caahie| 12. aSTamI, caturdazI, amAvasyA, pakkhI parva Adi ke dinoM meM harI sabjI yA phala (phUTa) Adi khAne kA tyAga rakhanA caahie| paryuSaNa ke ATha dinoM meM sabhI prakAra kI lIlotarI (harI) khAne kA tyAga karanA caahie| 13. mRta zarIra meM eka ghar3I (24 miniTa) pazcAt asaMkhya sammUrchima jIva utpanna ho sakate haiM, ataH mRta zarIra ko adhika samaya taka nahIM rakhanA caahie| 14. vaira-virodha va virAdhanA se bacate rahanA caahie| - 12
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ dUsarA sthUla mRSAvAda viramaNa vrata satya aNuvrata kI pratijJA dravya se- maiM krodha, lobha, hAsya aura bhaya vaza aisA asatya vacana nahIM bolU~gA, jisase loka meM niMdA ho, paMcoM meM apratIti ho, kulajAti-deza aura dharma meM azAMti phaile, kalaMkita honA par3e, aisA moTA jhUTha nahIM boluuNgaa/boluuNgii| kSetra se maryAdita kSetra meM sthUla asatya bolane kA tathA usake bAhara sarvathA asatya kA tyAga karatA hU~/karatI huuN| kAla se- jIvana paryanta ukta prakAra se asatya bolane kA tyAga karatA hU~/ karatI huuN| bhAva se - zuddha svarUpa meM sthira banane ke lie viruddha pravRtti nahIM kruuNgaa/kruuNgii| do karaNa tIna yoga se| satya aNuvrata ke aticAra (doSa) 1. sahassabbhakkhANe- binA vicAre kisI ko AghAta pahu~ce aisA vacana bolanA / 2. rahassabbhakkhANe- kisI kI gupta bAta prakaTa krnaa| 3. sadAra maMta bhee-strI / puruSa kA marma prakAzita krnaa| 4. mosovaese - jAnabUjhakara jhUThA upadeza, khoTI salAha denA / 5. kUDalehakaraNe- jhUThA lekha, dastAveja, khatapatrAdi likhanA / mRSAvAda viramaNa vrata kA viSaya 1. kannAlIe - vara vadhu ke saMbaMdha meM acche ko burA aura bure ko acchA yAnI unake guNa avaguNa, umra ityAdi ke saMbaMdha meM jhUTha nahIM bolanA aura na hI bulvaanaa| 2. govAlIe - gAya, baila Adi pazuoM ke guNadoSa Adi ke saMbaMdha meM jhUTha nahIM bolanA aura na bulavAnA / 13
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ 13. bhomAlIe-jamIna, kheta, makAna, dukAna Adi ke saMbaMdha meM asatya bhASaNa nahIM krnaa| 4. NAsAvahAro-kisI kI dharohara ko nahIM dabAnA ora mAyAjAla nahI phailaanaa| 5. kUDasakkhijje-khoTI sAkSI tathA korTa meM jhUThI gavAhI nahIM denaa| vizeSa niyama 1. kaThora zabdoM se kisI kA apamAna yA tiraskAra nahIM karU~gA/ kruuNgii| 2. jAti, samAja va deza meM phUTa par3e athavA kaSAya bar3he, aisA kArya nahIM kruuNgaa/kruuNgii| 3. kisI kI dharohara (amAnata) mere pAsa rakhI huI ho to use nahIM dbaauuNgaa/dbaauuNgii| 4. puSTa pramANoM ke binA, mAtra anumAna se kisI para kalaMka aura jhUThA Aropa nahIM lgaauuNgaa/lgaauuNgii| 5. kisI ko khoTI salAha nahIM duuNgaa/duuNgii| 6. kisI bhI vyakti kI lajjAspada gupta bAta rahasya, jisase kisI kA ___marma prakAzita ho, aisI bAta pragaTa nahIM kruuNgaa/kruuNgii| 7. kisI ke sAtha dhokhA ho, aisA jhUThA dastAveja nahIM likhUgA/ liluuNgii| 8. banAvaTI (jAlI) noTa, sikkA nahIM bnvaauuNgaa/bnvaauuNgii| 9. vyApAra meM vastu kA mUlya apanI icchAnusAra mAgUMgA/mAgUMgI, magara koI kharIdI bhAva pUchegA so satya khuuNgaa/khuuNgii| 10. kisI bhI vyakti ke Upara galata mukadamA nahIM kruuNgaa/kruuNgii| 11. kisI kI unnati meM bAdhaka nahIM bnuuNgaa/bnuuNgii| 14
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ 12. azlIla zabda nahIM bolU~gA / bolU~gI / 13. kisI se IrSyA nahIM kruuNgaa/kruuNgii| 14. kisI ko jAti se U~ca-nIca samajhakara chuAchUta nahIM rakhU~gA / rkhuuNgii| 15.'"yadi bolanA cA~dI hai to mauna rahanA sonA hai' ataH dina meM ( ) ghaMTA mauna rakhU~gA / rkhuuNgii| 16. maiM azlIla gAyana nahIM gAU~gA /gaauuNgii| 17. pramANita hone para bhI sAmane vAle ko nIcA dikhAne kI dRSTi se niMdA nahIM kruuNgaa/kruuNgii| 18. vItarAgI arihaMta deva, nirgrantha sacce sAdhu-sAdhvI dayAmaya dharma aura battIsa zAstroM kI azraddhA nindA nahIM kruuNgaa/kruuNgii| chaH kAya ke jIvoM kI hiMsA aura ADambara rUpa dharma ke vikAroM kI prazaMsA nahIM kruuNgaa/kruuNgii| dharma kArya meM hiMsA ko protsAhana nahIM duuNgaa/duuNgii| sAmAyika meM paMkhA, lAiTa, mAika, bAtharUma Adi ke nimitta ADaMbara meM koI doSa nahIM, aisA bolane se bar3A jhUTha lagatA hai va tIrthaMkara kI AjJA bhaMga hotI hai| ataH aisA nahIM bolU~gA / bolU~gI / 19. kisI kI mauta kA kAraNa bane, duniyA, deza, gA~va, samAja meM jhagar3A hove aisA kArya nahIM karU~gA / kruuNgii| 20. nArada lIlAvata, nukasAnakArI, dveSavaza (sarakAra va vyApAra ke sivAya) bar3A jhUTha bolane kA tyAga ( ) bar3e rUpa se kalaMka, vizvAsaghAta jhUThI salAha, jhUThI sAkSI kA tyaag| 21.santa-satI ke sAmane jhUTha kA tyaag| 22.jyAdA ha~sI majAka se bacU~gA / bcuuNgii| 15
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ 23. jhUThe dastakhata nahIM karU~gA / karU~gI, jhUThe paTTe, dastAveja, lAiseMsa, jhUThe peMpaleTa, aphavAheM Adi nahIM phailAU~gA / phailaauuNgii| 24. chaH kAya jIvoM kI hiMsA aura ADambara rUpa dharma ke vikAroM kI prazaMsA nahI karU~gA/karU~gI / satya aNuvrata ke AgAra (chUTa) 1. bhUla-cUka va kisI jIva kI prANa rakSA ke lie, athavA kisI adharmI, krUra manuSya ko zikSA dene ke lie, choTe baccoM ko samajhAne ke lie evaM ha~sI majAka meM jhUTha bolA jAya to AgAra / 2. ghara saMbaMdhI kArya meM yadi koI ati Avazyaka bAta chipAnI par3e, usa samaya upayoga zUnya bhASA bolanI par3e to aagaar| 3. hAsya, bhaya, krodha Adi pariNAmoM se acAnaka binA vicAre bolA jAya tathA behozI meM asatya bolA jAya to AgAra / 4. apanI-ja -jAna-mAla bacAne yA AjIvikA Adi vizeSa kAraNa se yA jIva rakSArtha asatya bolane meM A jAya to chuutt| 5. sarakArI kAyadA nahIM palane se koI jhUTha bolanA par3e usakA aagaar| satya aNuvrata kI zikSAe~ 1. sUtra siddhAnta ke viparIta nahIM bolanA caahie| apanI bekAra bar3AI nahIM karanA caahie| nirarthaka bolane se logoM kA vizvAsa nahIM rahatA hai| 2. kisI ko nukasAna pahu~ce, phajIhata ho, virodha bar3he aisI bAta nahIM bolanI caahie| 3. bhale bure kA vicAra kiye binA dUsaroM ko prasanna karane ke lie mRdubhASI nahIM bananA caahie| 4. kisI kI niMdA nahIM karanI caahie| 16
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5. dharma sthAna meM yA dharma kriyA karate samaya vikathA nahIM karanI caahie| 6. dhArmika kAryoM meM chala kapaTa sahita nahIM bolanA caahie| 7. jahA~ taka ho sake hita, mita, satya aura priya vacana bolane kA abhyAsa karanA caahie| 8. jisa bAta kA pakkA pramANa na ho aisI bAta nahIM bolanI caahie| nimnokta mukhya 14 kAraNoM se jhUTha bolA jAtA hai 1. krodha 2. mAna 3. mAyA 4. lobha 5. rAga 6. dveSa 7. hAsya 8. bhaya 9. lajjA 10. krIr3A 11. harSa 12. zoka 13. caturAI aura 14. bahuta bolnaa| ataH bolate samaya viveka rakhanA caahie| eka jhUTha se saba sadguNa r3haka jAte haiN| isa bhava meM jhUThe ko loga gappI, labAr3a, luccA, Thaga dhUrta Adi nAmoM se pukArate haiN| para bhava meM gUMgA, bAvalA, kaTubhASI, totalA, durgandhita mukhavAlA hotA hai| aisA samajhakara jhUTha kA tyAga karanA caahie| tIsarA sthUla adattAdAna viramaNa vrata acaurya aNuvrata kI pratijJA ___ dravya se-maiM aisI corI nahIM karUMgA/karU~gI aura na karavAU~gA/ karavAU~gI jisase rAjadaNDa mile yA paMcoM meM apamAna ho| kSetra semaryAdita kSetra ke bAhara kI vastuoM ko nahIM apnaauuNgaa/apnaauuNgii| kAla se-jIvana paryanta isa prakAra kI corI kA tyAga karatA hU~/karatI huuN| bhAva se-maiM mana vacana kAyA se ukta prakAra kI corI na karU~gA/ karU~gI aura na krvaauuNgaa/krvaauuNgii| adattAdAna viramaNavrata ke aticAra (doSa) 21. tenAhaDe-cora kI curAI vastu ko lobhavaza alpa mUlya se khriidnaa|
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2. takkarappaoge - cora ko corI karane meM sahAyatA denA / 3. viruddharajjAikkame - rAjya virUddha bar3A kArya va aparAdha krnaa| 4. kUDatullakUDamANe- tolane ke bATa aura mApane ke gaja mITara vageraha hInAdhika rkhnaa| 5. tappaDiruvagavavahAre- bahumUlya bar3hiyA vastu meM alpa mUlya vAlI ghaTiyA vastu milAkara becanA athavA asalI vastu dikhakara nakalI vastu denA yA nakalI ko hI asalI ke nAma se becnaa| vizeSa niyama 1. jAnabUjhakara corI kA mAla nahIM kharIdU~gA / kharIdU~gI / 2. cora ko corI karane meM madada nahIM dU~gA / dU~gI / 3. rAjya viruddha kArya (karacorI, kAnUna tor3anA) nahIM karU~gA /kruNgii| 4. acchI, vastu dikhAkara kharAba vastu nahIM becU~gA / becU~gI / 5. nakalI vastu ko asalI batAkara nahIM becU~gA / becU~gI / 6. maiM DaNDI mArakara kama nahIM tolU~gA / tolU~gI aura gaja Adi ko khisakAkara kama nahIM nApU~gA / nApU~gI / vyApAra meM chalapUrvaka kriyAe~ nahIM kruuNgaa/kruNgii| 7. maiM rela kA TikaTa aura mAla kA kirAyA nahIM chipaauuNgaa/chipaauuNgii| 8. adhika mUlya kI vastu meM kama mUlya kI vastu milAkara nahIM becU~gA/ becU~gI / 9. dharmasthAnaka meM kisI bhI vastu kI corI nahIM karU~gA /kruuNgii| 10. hisAba karate vakta bhUla se agara jyAdA A jAe to rakama yA vastu vApasa karU~gA/karU~gI / 11. taskarI, smagaliMga kA tyAga / 12. dharmasthAnaka meM rahI huI vastu (pustaka, Asana, muhapattI Adi) kA 18
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ durupayoga nahIM kruuNgaa/kruuNgii| rAjya viruddha vastuoM kA tathA binA lAiseMsa vyApAra nahIM kruuNgaa/kruuNgii| adattAdAna viramaNavrata ke AgAra (chUTa) 1. kisI saMbaMdhI yA mitra yA apane para vizvAsa rakhane vAle kA ghara, usake pIche kholakara koI cIja lenI par3e to AgAra hai, kintu usakI sUcanA use tatkAla duuNgaa| 2. alpa mUlya vAlI aisI vastue~ jinakA lenA vyavahAra meM corI nahIM samajhA jAtA, lenI par3e to aagaar| 3. mArga meM girI huI vastu, bhUlI bhaTakI vastu jisake mAlika kA patA lagAnA saMbhava na ho to aisI vastu rakhane kA aagaar| 4. bhUmi meM gar3A huA dhana yadi hAtha meM lage aura usakA mAlika nahIM mile to usakA kucha bhAga dharmArtha meM lagAkara zeSa rakhane kA aagaar| 5. Ayakara, bikrIkara, saMpadAkara, upahAra kara Adi kI pUrNa pAlanA ____ aparihArya sthitiyoM meM nahIM kara pAU~ to usakA aagaar| acaurya aNuvrata kI zikSAe~ 1. corI do taraha kI hotI hai| eka to cora kI bhA~ti mAlika kI anupasthiti meM rAtri Adi ke samaya seMdha lagAkara yA tAlA tor3akara corI kI jAtI hai dUsarI sAhUkArI DhaMga se corii| jo dina dahAr3e lUTatA hai| bhole logoM kI A~khoM meM dhUla jhoMkatA hai| rizvata lenA, sarahada dabAnA bhI corI hai| zrAvaka ko donoM prakAra kI corI se bacanA caahie| 2. dharma aura artha kI siddhi ke lie sadA acaurya aura prAmANikatA kA vyavahAra karanA caahie| 3. he Atman! duzmana ke dUta ke samAna anyAya aura anIti se prApta / AKECE
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhana tijorI meM jAte hI tere sarvasva ko lUTane laga jAtA hai| kahA bhI hai anIti se dhana hota hai, varSa pA~ca aura sAta / tulasI dvAdaza varSa meM, jar3AmUla se jAta // arthAt anyAya aura anIti se upArjita dhana bAraha varSa taka hI TikatA hai terahaveM varSa meM praveza karate hI samUla naSTa ho jAtA hai| ataH zrAvaka ko anyAya se dhanopArjana kabhI nahIM karanA cAhie / cauthA sthUla maithuna viramaNa vrata brahmacarya aNuvrata kI pratijJA dravya se-paMcendriya janya kAma bhoga se nivRtta hokara AtmasvarUpa meM ramaNa karanA merA lakSya hai| usakI pUrti ke lie svayaM kI vivAhita strI/pati kA AgAra rakhakara zeSa sabhI striyoM / puruSoM ko mAtA/pitA, bahana/bhAI ke samAna samajha~gA / samajha~gI / kSetra se mere maryAdita kSetra meM, jahA~ bhI maiM nivAsa karU~ / kAla se- jIvana paryanta maithuna sevana kA ukta prakAra se tyAga karatA/karatI hU~ / bhAva se manuSya tiryaMca saMbaMdhI eka karaNa eka yoga se evaM deva - devI saMbaMdhI do karaNa tIna yoga se kAma bhoga kA tyAga karatA/karatI hU~ / maithuna viramaNavrata ke aticAra (doSa) 1. ittariyapariggahiyAgamaNe-alpavaya vAlI pANigRhitA svastrI/svapati ke sAtha gamana nahI kruuNgaa/kruuNgii| 2. apariggahiyAgamaNe - jisake sAtha abhI taka vivAha nahIM huA hai, kevala sagAI huI hai| aisI strI athavA pati ke sAtha gamana nahIM karU~gA /kruuNgii| 20
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3. anaMga kIr3A-anaMga kAma krIr3A nahIM kruuNgaa/kruuNgii| 4. kAmabhogAtivvAbhilAse-kAma bhoga kI tIvra abhilASA na rakhUgA/ ralU~gI evaM kAmotpAdaka gariSTha padArthoM kA sevana bhI nahIM karU~gA/ kruuNgii| maithuna viramaNa vrata ke AgAra (chUTa) vrata paccakkhANa ke dina tithi evaM tArIkha kA patA nahIM lagane para agara bhUla ho jAya to dUsare dina brahmacarya vrata kA pAlana krnaa| vizeSa niyama 1. bhArata varSa ke sivAya anya kisI bhI deza kI strI ke sAtha vivAha nahIM karU~gA tathA bhArata varSa meM bhI samAna kula samAna jAti kI kanyA se hI vivAha kruuNgaa| 2. parastrI, vezyAgamana nahIM kruuNgaa| 3. kAmecchA kI vRddhi karane hetu puSTi kAraka auSadha kA sevana nahIM ____ kruuNgaa/kruuNgii| 4. kisI anya strI/puruSa ke sAtha ekAnta meM nahIM rhuuNgaa/rhuuNgii| 5. maiM itane ( ) varSa kI avasthA ke pahale vivAha nahIM karU~gA/ kruuNgii| 6. maiM itane ( ) varSa ke Upara apanI strI/pati kA viyoga hone ___para eka yA...' se adhika vivAha nahIM kruuNgaa/kruuNgii| 7. maiM vezyA kA nRtya na karAU~gA/karAU~gI aura na deluuNgaa/deluuNgii| 8. maiM dina meM maithuna sevana nahIM kruuNgaa/kruuNgii| sRSTi viruddha kArya nahIM kruuNgaa/kruuNgii| 9. maiM aSTamI, caturdazI, amAvasyA.."tithi meM brahmacarya pAlU~gA/ paaluuNgii|
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10.maiM patnI/pati ke rahate dUsarI zAdI nahIM karU~gA /kruuNgii| 11.maiM gaMde sAhitya kA vAcana nahIM karU~gA / karU~gI / 13. prAkRtika aMgoM ke sivA saba anaMga haiM, unase kAma krIr3A nahIM kruuNgaa/kruuNgii| 14. deva, tiryaMca, vezyA, parastrI, vidhavA, ku~vArI kA pUrNa tyAga (vikArI dRSTi chor3a pavitra bhAva rkhe| mA~, bahana, beTI, satI, sAdhvI samajhe) 15. anaMga krIr3A kA tyaag| 16. itanI umra ( ) taka va itane umra ( ) ke bAda zIla pAlU~gA / 17. bAla va vRddha vivAha nahIM karAU~gA / upadeza-bhagavAna mahAvIra ne 'tavesu vA uttamaM baMbhaceraM' kahA hai| brahmacarya kA pUrNa pAlana karanA sarvazreSTha hai| maryAdA meM putra sundara, sazakta, tejasvI, sadguNI, ojasvI, varcasvI, yazasvI, zarIra svastha, kaMcanavarNa, dRr3ha mana, chAtI, hRdaya, devoM kA vaMdanIya bane / brahmacarya aNuvrata kI zikSAe~ 1. brahmacarya vrata, vIryarakSA, zarIrabala, manobala aura Atmabala kI vRddhi karane vAlI amogha, amUlya auSadhi hai| 2. maryAdita dinoM meM bhI zarIra kI surakSA kI dRSTi se eka rAtri meM eka bAra se adhika kAmasevana nahIM karanA cAhie / 3. apanI saMtAna kA vivAha bAlyAvasthA meM nahIM karanA caahie| 4. azlIla gAlI aura asabhya vacana nahIM bolanA cAhie / 5. vizeSa kAraNa binA avizvAsI puruSa/strI ke ghara nahIM jAnA caahie| 6. vyabhicArI aura viSayalolupI puruSa/strI kI saMgati nahIM karanI caahie| 22
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ 17. vikAra dRSTi se 'strI' ko parapuruSa ke aura 'puruSa' ko parastrI ke aMgopAMga nahIM dekhanA caahie| 8. binA kAma rAtri meM yA asamaya meM jahA~-tahA~ nahIM bhaTakanA caahie| 9. puruSa ko strI samUha meM aura striyoM ko puruSa samUha meM vizeSa kAraNa binA nahIM baiThanA caahie| 10. jahA~ strI puruSoM kA saMgharSaNa (zarIra sparza ) hotA ho, aise meloM meM nahIM jAnA caahie| 11. viSaya lAlasA bar3hAne vAle nATaka Adi nahIM dekhanA caahie| 12. vikAra ko utpanna karane vAle vastra AbhUSaNa nahIM pahanane caahie| 13. zRGgAra rasa ke gAyana nahIM gAne caahie| 14. kAmavikAra utpanna karane vAle strI/puruSa ke citra apane makAna meM nahIM rakhane caahie| 15. striyoM/puruSoM meM rAga bar3hAne vAlI kathA vArtA nahIM karanI caahie| 16. zIlavrata ke niyama vAle ko aSTamI, caturdazI, amAvasyA Adi dinoM meM apanI sone kI zayyA dUra rakhanA cAhie kyoMki nimitta milane para vrata bhaMga kA pUrA bhaya rahatA hai tathA niyama vAle dinoM meM viSaya varddhaka bhojana nahIM karanA caahie| 17. eka bAra maithuna sevana karane se samUrchima jIvoM ke sAtha nau lAkha saMjJI paMcendriya manuSyoM taka kI bhI ghAta ho sakatI hai| ataH jitanA tyAga kiyA jAya, vahI zreSTha hai| 18. gemsa-risorTasa, svImiMga klaba Adi jahA~ strI puruSa ke eka sAtha khela, snAnAdi hote haiM, vahA~ nahIM jAnA caahie| 19. Teliphona para azlIla carcA nahIM karanI caahie| 20. vivAha se pUrva vizeSa paricaya, sAtha ghUmanA, TelIphona Adi se bacanA caahie| 25
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ pA~cavA~ sthUla parigraha viramaNa vrata aparigraha aNuvrata kI pratijJA dravya se nau prakAra ke bAhya parigraha kI nimna prakAra se maryAdA karatA/karatI huuN| kSetra se - samasta loka ke dravyoM kI nimna prakAra se maryAdA karatA/karatI hU~ aura maryAdA se bAhara ke kSetra meM saba parigraha kA tyAga karatA/karatI huuN| kAla se jIvana paryanta / bhAva se cAra kaSAya, nau nokaSAya tathA mithyAtva isa prakAra caudaha prakAra ke Abhyantara parigraha se nivRtta hone kA mukhya lakSya rakhate hue eka karaNa tIna yoga se tyAga karatA/karatI hU~ / -- parigraha viramaNa vrata ke aticAra 1. khettavatthuppamANAikkame - ughAr3I yA Dha~kI jamIna kI jitanI maryAdA kI hai, usake uparAMta rakhanA / 2. hiraNNa suvaNNappamANAikkame - sonA, cA~dI Adi kI jitanI maryAdA kI hai, usake uparAMta rakhanA yA dUsaroM ke nAma cddh'aanaa| 3. dhaNadhaNNappamANAikkame - dhana-dhAnya ke parimANa ke uparAnta rakhanA tathA dUsaroM ke nAma rakhanA 4. duppayacauppayappamANAikkame - dupada - naukara-cAkara (dAsa-dAsI), cauppada-gAya, bhaiMsa, ghor3A, U~Ta Adi jAnavara parimANa ke uparAnta rakhanA / 5. kuviyappamANAikkame-kapar3A, tAmbA, pItala, pharnIcara, vAhana Adi kuviya dhAtu vastu maryAdA uparAnta rkhnaa| pA~cavA~ parigraha viramaNa vrata ke niyama noTa-jitane niyamoM kA pAlana karanA ho, unake Age ke koSThaka ) meM parimANa likheN| 24
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ 11. kSetra-khetIbAr3I kI jamIna, khAlI plaoNTa, bAga-bagIce, kue, bAvar3I hai Adi yadi rakhanA par3e to bIghA ( ) taka athavA giravI rakhanA par3e to bIghA ( ) taka kI maryAdA karatA/karatI huuN|, 2. vAstu-ghara, dukAna, oNphisa, godAma, bAr3A, mila, kArakhAne naga ( ) se jyAdA nahIM rsuNgaa/rluuNgii| giravI rakhanA ho to ( ) se jyAdA nahIM rkhuugaa/rluuNgii| 3. dhana-sonA, cA~dI Adi tathA rupaye, paise Adi rokar3a mere nAma para kula sampatti ru. ( ) se jyAdA nahIM rkhuugaa/rluuNgii| 4. dhAnya-caubIsa prakAra kA anAja eka varSa ke lie ( ) se jyAdA nahIM rakhUgA/ralU~gI aura vyApAra ke nimitta eka varSa meM ( ) se jyAdA nahIM rluuNgaa/rluuNgii| 5. dupada-ghara kAma ke lie tathA vyApAra ke lie naukara-naukarAnI, ___munIma vagairaha varSa meM ( ) se jyAdA nahIM rkhuugaa/rluuNgii| 6. catuSpada-gAya, bhaiMsa, ghor3A, U~Ta, baila, bakarI Adi cAra pA~va vAle ____ jAnavara ( ) se jyAdA nahIM rkhuugaa/rluuNgii| 7. hiraNya-suvarNa-sonA ( ), cA~dI ( ), hIrA, pannA, mANika, motI Adi javAharAta ( ) se jyAdA nahIM rasuMgA/ ___ rsuuNgii| 8. kuviya dhAtu-tAmbA, pItala, sTIla, kAMsya, lohA Adi ( ) se jyAdA nahIM rguuNgaa/rluuNgii| 9. vAhana-kAra, jIpa, Traka, skUTara, rikzA, sAIkala Adi ( ) se jyAdA nahIM rkhuugaa/rluuNgii| 10. vI.DI.o., TI.vI., phrIja, alamArI ityAdi Adhunika gharelU sAmAna ( ) kA rakhane, mIla, jIna, presa Adi rakhanA par3e to naga ( ) se jyAdA nahIM rkhuugaa/rluuNgii| (25)
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ 11. kapar3e aura kirANA Adi kA vyApAra karanA par3e to naga dukAna ) se jyAdA nahIM rakhU~gA / rkhuuNgii| ( 12. manihArI sAmAna, kA~ca Adi kA vyApAra karane par3e to ( se jyAdA nahIM rakhU~gA/rakhU~gI / parigraha viramaNa vrata ke AgAra 1. upahAra kI vastu yA RNa dI huI vastu ke badale meM koI dUsarI vastu A jAya to AgAra haiN| ) 2. dayA dRSTi se kisI dvipada, catuSpada ko sahArA denA par3e to AgAra haiM / 3. kisI sage saMbaMdhI kI jAyadAda Adi kI vyavasthA karanI par3e to AgAra haiN| 4. kisI saMsthA ke TrasTI yA paMcAyata ke dravyAdi kI rakSA karanI par3e to AgAra haiN| 5. kisI kaMpanI kA zeyara kharIdanA par3e, pArTanarazipa rakhanI par3e, kisI yogya vyApAra kI dalAlI karanI par3e, vyApArika salAha denI par3e to AgAra hai| 6. catuSpada Adi parivAra bar3he to usako rakhane kA AgAra haiN| aparigraha vrata kI zikSAe~ 1. icchA bar3hAne se asaMtoSa aura azAMti bhI bar3hatI hai, ataH zAMti sukha ke lie icchA ko ghaTAnA caahie| 2. apane kuTumba ke nirvAha ke sAtha paramArtha kArya meM dravya lagAnA caahie| 3. paramArtha kArya meM dravya kharca karane kI icchA se anIti anyAya pUrvaka dravya paidA nahIM karanA caahie| 26
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4. nItipUrvaka udyoga karanA caahie| 5. nyAyayukta choTe dhaMdhoM kI apekSA anyAyayukta bar3e dhandhe mahAbhayaMkara ____ tathA adhogati meM pahu~cAne vAle haiN| 6. dUsare kI saMpatti dekhakara mana meM IrSyA nahIM karanI caahie| 7. kasAI, khaTIka Adi krUra hiMsaka manuSyoM ko dhandhe ke lie rupaye udhAra nahIM denA cAhie, athavA unake dhandhoM ko uttejanA mile, aisA kAma nahIM karanA caahie| 8. dharma aura AbarU kI rakSA na ho aise dhaMdhe va naukarI nahIM karanA caahie| 9. kisI ke udhAra liye huye dravya ko vApasa nahIM dene kI icchA kabhI nahIM rakhanI caahie| 10. zakti se adhika kharca nahIM karanA cAhie aura na kaMjUsI hI karanI cAhie, lekina uttama kAmoM meM yathAzakti avazya sahAyatA karanI caahie| 11. dharmArtha nikAlA huA dravya ghara meM nahIM rakhanA cAhie, kintu usako dharmArtha niyata kara denA cAhie yA dharma kArya meM kharca kara denA caahie| yadi dharmArtha nikAle hue dravya kA eka paisA bhI ghara kharca meM A jAya to bar3I bhArI pU~jI ko dhakkA pahu~cA detA hai| 12.lakSmI caMcala hai, isalie isakA abhimAna nahIM karanA cAhie, kintu vinIta, vivekI banakara lakSmI kA lAbha lenA caahie| 13. vyApAra apanI pU~jI aura haisiyata se adhika nahIM karanA caahie| ! 14. atisarvatra vrjyet| 21
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ chaThA sthUla dizA parimANa vrata dizA parimANa guNavrata kI pratijJA dravya se-sabhI dizAoM se Ane vAle pApAzrava ko rokane ke lie maryAdita kSetra se-apane maryAdita kSetra ke anusAra / kAla se-jIvana prynt| bhAva se-eka karaNa tIna yoga se arthAta mana, vacana, kAya se ukta prakAra kI gaI maryAdA se adhika na jaauuNgaa/jaauuNgii| dizA parimANa vrata ke aticAra (doSa) 1. ur3aDhadisippamANAikkame-U~cI dizA ke parimANa se Age jaanaa| 2. ahodisippamANAikkame-nIcI dizA ke parimANa se Age jaanaa| 3. tiriyadisippamANaikkame-tirachI dizA kI maryAdA ke uparAnta jaanaa| 4. khittavuDDhI-eka dizA ke parimANa ko ghaTAkara dUsarI dizA meM jor3anA yA saba dizAoM kA ki.mI. jor3akara eka dizA meM jodd'naa| 5. saiantaraddhA-kI huI maryAdA meM saMdeha hone para Age jaanaa| dizA parimANa vrata ke niyama 1. U~cI dizA-AkAza mArga se jAnA par3e to ki.mI. ( ) 2. nIcI dizA-khAna, tahakhAne, kuMA, bAvar3I, tAlAba, samudra Adi meM utaranA par3e to ki.mI. ( ) 3. tirachI dizA-pUrva, pazcima, uttara, dakSiNa dizA meM bhArata varSa yA deza ke bAhara jAnA par3e to eka karaNa eka yoga se jAvajjIva athavA ( ) uparAnta tyaag| 4. maryAdita kSetra ke bAhara yA bhArata varSa ke bAhara patra vyavahAra karanA par3e ( ) rakhatA huuN| 5. dizA kI maryAdA se bAhara jAne kA sandeha ho to Age nahIM jAU~gA/ jaauuNgii| 28
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ dizA parimANa vrata ke AgAra 1. maiMne jina dizAoM kI maryAdA kI hai usake bAhara tAra yA patra vyavahAra karanA par3e, mAla ma~gAnA par3e yA bhejanA par3e, munIma yA vakIla ko bhejanA par3e to AgAra hai| 2. rAjA Adi kI AjJA se athavA Akasmika daivI ghaTanA se kI gaI maryAdA kA ullaMghana ho jAya to AgAra hai| 3. yadi dharma kArya nimitta maryAdA se bAhara jAnA par3e, bImArI ke kAraNa tathA nidrAdhIna yA behozI meM maryAdA kA ullaMghana ho jAya to AgAra haiN| 4. pUrva, pazcima, uttara, dakSiNa ina cAroM dizAoM kI jo maryAdA bA~dhI hai, usake andara hI koI jamIna yadi svAbhAvika U~cI, nIcI ho aura vahA~ jAnA par3e to AgAra haiN| dizA parimANa vrata kI zikSAe~ 1. he Atman ! isa saMsAra meM paribhramaNa karate hue mujhe anaMta kAlacakra vyatIta ho gaye haiM aura eka AkAzapradeza bhI aisA nahIM bacA jisakA tUne sparza nahIM kiyA ho, ataH aba zAnti se sthiratA ke siMhAsana para baiThakara AtmAnaMda kA pAna kara / 2. bAhara meM sukha kI khoja karanA mUrkhatA hai, ataH apane nija ghara meM praveza kr| 3. he Atman ! tUne dizAoM kI maryAdA karalI hai, to aba usake bAhara apane mana ko bhI mata jAne de| tAra, Teliphona, ciTThI kA bhI jahA~ taka bana sake viveka rkh|
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAtavA~ sthUla upabhoga paribhoga parimANa vrata upabhoga paribhoga guNavrata kI pratijJA dravya se-maiM nimnAnusAra chabbIsa boloM kI maryAdA karatA/karatI hU~ evaM karmAdAna ke vyApAroM kA tyAga karatA/karatI huuN| kSetra se apane maryAdita kSetra ke anusAra / kAla se- yAvajjIvana / bhAva se - jo maryAdA kI hai usake uparAnta sabakA eka karaNa tIna yoga se tyAga karatA / karatI huuN| upabhoga paribhoga parimANa vrata ke aticAra sAtaveM vrata ke 20 aticAra haiM / pA~ca aticAra bhojana saMbaMdhI haiM aura 15 aticAra vyApAra saMbaMdhI haiN| bhojana saMbaMdhI aticAra 1. sacittAhAre-jisa sacitta vastu kA tyAga kiyA hai, acitta na huI ho to usakA bhakSaNa karanA tathA maryAdA se adhika sacitta vastu kA bhoga karanA / 2. sacitta paDibaddhAhAre- sacitta se milI acitta vastu kA AhAra karanA / 3. appaulIosahibhakkhaNayA - adhUre pake hue padArtha kA AhAra krnaa| 4. duppaulIosahibhakkhaNayA-avidhi se pakAyA huA AhAra krnaa| 5. tucchosahibhakkhaNayA - jisa vastu meM khAne yogya bhAga thor3A ho aura phaiMkane yogya bhAga adhika ho aisI vastu kA AhAra krnaa| upabhoga paribhoga parimANa vrata meM 26 boloM kI maryAdA1. ullaNiyAvihi-zarIra poMchane ke TvAla yA Tovala, rumAla, nepakina aadi| eka dina meM naga ( ) taka tathA itanI ( ) kImata taka ke / 30
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ 12. daMtaNa vihi-datauna (dA~tuna) TUthapesTa, pAvaDara yA kisI per3a kA dA~tuna sacitta ( ) acitta ( ) pratidina ( ) jaati| (pariziSTa 'ca' meM dekheM) 3. phala vihi-phala ke prakAra nahAne dhone ke kAma meM Ane vAle A~valA, arIThA Adi phala kI jAti ( ) pratidina ( ) vajana tk| 4. abhaMgaNa vihi-tela, itra kI jAti ( ) pratidina vajana ( ) tk| 5. uvaTTaNa vihi-pIThI, dahI, sAbuna, miTTI, zikAkAI, sAjIkhAra, Adi zarIra para lepa karane kI vastue~ pratidina vajana ( ) tk| 6. majjaNavihi-snAna karane kI maryAdA pratidina ( ) eka mAsa meM ( ) eka varSa meM ( ) bAra taka, eka bAra ke snAna meM pAnI ( ) lITara taka, nadI, tAlAba Adi meM snAna kA tyAga, aSTamI, pakkhI ko tyAga, spaMja kI chUTa, bAhara gA~va aura maraNa prasaMga meM snAna karanA par3e to AgAra / 7. vatthavihi-pahanane, or3hane tathA kAma meM Ane vAle vastra sUtI naga ( ) rezamI naga ( ), UnI naga ( ) pratidina ( ) jor3I se adhika nahIM phnuuNgaa/phnuuNgii| 8. vilevaNa vihi-zarIra para lepa karane ke candana, kezara, kapUra, tela, sno krIma, veslIna, pAvaDara, lipasTika, mehandI, seMTa itra Adi ( ) vajana ( ) taka prtidin| 9. pupphavihi-phUla (gulAba, mogarA, caMpA, camelI Adi) pratidina ( ) bAra se adhika nhiiN| varSa meM ( ) bAra uparAnta tyAga / a (pariziSTa 'cha' dekheM) 31
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10. AbharaNa vihi-pahanane ke AbhUSaNa-ghar3I, caina, a~gUThI, baTana Adi ( ) kImata ( ) ru. zRMgAra nimitta pahanane kA tyAga, lena dena becane kI bAta alg| 11.dhUva vihi-dhUpa karanA par3e to varSa meM ( ) agarabattI, lobAna, kapUra, ghI, tela vajana ( ) tk| 12. pejjavihi-pIne kI vastu- dUdha, cAya, kaoNphI, zarbata, jyUsa, kolDriMksa, AiskrIma, chAcha, gur3a, zakkara kA pAnI Adi kI jAti ( ) vajana ( ) taka prtidin| 13. bhakkhaNa vihi-khAne ke lie miThAI tathA namakIna Adi padArthoM kI jAti ( ) eka dina meM vajana ( ) tk| 14. odaNa viha-caubIsa prakAra ke dhAnya kI maryAdA varSabhara meM vajana ( ) tk| rA~dhane kI maryAdA-cAvala, khIcar3I, thUlI Adi kI eka dina meM vajana ( ) jAti ( ) tk| 15. sUpa vihi- mUMga, moTha, tuvara, ur3ada, canA, maTara Adi dAla kI jAti ( ) eka dina meM vajana ( ) tk| 16. vigaya vihi-dUdha, dahI, ghI, tela, mIThA pA~ca prakAra ke vigaya haiM usakA pratidina ( ) tathA pratidina amuka vigaya ( ) kA tyaag| mahAvigaya makkhana, zahada kA davA nimitta aagaar| 17. sAgavihi-pUrI jiMdagI meM hare zAka ( ) sUkhe zAka ( ) phala ( ) phUla ( ) pAna ( ) acAra ( ) kaMdamUla ( ) Adi kI jAti ( ) vajana ( ) taka evaM dina meM jAti ( ) vajana ( ) taka tyaag| (pariziSTa ka, kha, ga, gha meM dekheM) 18. mahuravihi-kizamiza (dAkha), bAdAma, piztA, cArolI, chuhAre khurabAnI, piMDakhajUra Adi mIThe phala kI jAti ( )taka eka dina meM vajana ( ) tk| 32
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ 19. jImaNa vihi-bhojana kA parimANa / sabhI vastue~ milAkara pratidina bhojana meM ( ) kilogrAma uparAnta tyaag| 20. pANiya vihi-pIne ke lie pAnI eka dina meM ( ) liittr| 21. mukhavAsa vihi-pAna, supArI, lauMga, ilAyacI, sauMpha, jAyaphala, cUrNa Adi mukha ko sugaMdhita karane vAlI vastu kI jAti ( ) eka dina meM ( ) kilograam| 22. vAhaNa vihi-ghor3A, U~Ta, baila, hAthI kI savArI eka dina meM yA eka varSa meM ( ) eka tk| Trena, moTara, kAra, meTADora, basa, laoNrI, rikzA, skUTara, sAikila, ghor3AgAr3I, ratha, Adi Trevalsa eka dina meM ( ) baar| havAI jahAja, helikaoNpTara, bailUna Adi eka varSa meM ( ) baar| 23. uvANaha vihi-pA~va meM pahanane ke jUte-bUTa, moje, cappala Adi ( ) tk| 24. sayaNa vihi-sone, baiThane ke Asana, palaMga, khATa, kurasI, Tebala, paTTA, caukI, sophA, divAna Adi eka dina meM ( ) tk| 25. sacitta vihi-pAnI, barpha, harI vanaspati, sacitta phUTa, mevA Adi sacitta vastu kI jAti ( ) evaM vajana ( ) / 26. davva vihi-sacitta, acitta ina donoM jAtiyoM ke dravya eka dina meM ( ) tk| uparokta chabbIsa niyamoM meM jo maryAdA kI hai, usake uparAnta mana, vacana kAyA se tyAga karatA/karatI huuN| vastu kI parIkSA kA AgAra hai evaM bhUla cUka davA kA AgAra hai| ( 3)
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ vanaspati-maryAdA patra noTaH- 1. Apako AgAra rakhanA ho usake sAmane (*) kA nizAna kara ginatI kara zeSa kA tyAga kara leveM / 2. caubIsa lAkha kula vanaspati kI kriyA se bacane kA sarala rAstA avazya apanAe~ / (pariziSTa 'ka') harI sabjiyA~ 1. toru (turuI) 4. bhiNDI 7. harAdhaniyA (kotamalI) kothamIra 12. nIMbU 15. kAcarA - kAcarI 18. makkA (bhUTTA) 21. mUlI kA pattA 23. mogariyA~ 26. pAna 29. gehU~ kA holA 32. kerI 2. gillakituraI 5. pattAgobhI 8. podInA 10. candaliyA 13. bathuvA 16. gvAra kI phalI 19. TamATara lAla 22. sA~gariyA 24. harA A~valA 27. paravala 17. maTara 20. hare caNe (bUTA, cholA, gegharA) 25. pyAja kI pattI 28. tulasI pattA 31. harA TamATara 34. kera 37. nIMbU ke patte 40. sarasoM ke patte 42. mana takAlI kire 43. lahasUna ke patte 30. harI kattI rindA 33. zimalA mirca 36. ajavAina ke patte 35. kaTahala 38. mIThe nIma ke patte 39. sUvA 41. methI pattA 3. TiNDasI (TiNDe) 6. phUla gobhI 9. pAlaka 34 11. harImirca 14. karelA
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ 44. khIrA kAkaDI 47. paravala kI pattI 49. DhAka ke patte 52. moTha kI phalI 55. mU~gaphalI 58. dakSiNa maTara kI phalI 63. balara-kI phalI ( vAloDa kI phalI ) sema 67. tara kAkar3I 69. kaccI airaNDa kAkar3I (harI papItA) 74. gA~Tha gobhI 77. TonDIlA 80. gavAra pAThA 83. bora 86. kAbUlI caNA 89. kubhaTIyA 92. methI 95. sindUriyA 98. gulAba ke phUla 101. gavAra phalI 104. phakor3A 106. pilu jAliyA 45. kele kA pattA 48. askIre 50. poI ke patte 53. mU~ga kI phalI 56. paramala kI phalI 59. soyAbIna 61. varala kI phalI 64. bAloTA kI phalI 66. baiMgana, (beMgalUra kattIrikA) 70. caulAI 72. kamala bIja phUla 75. lobhiyA phalI 78. bAMvaliyA 46. aphIma kI pattI (phAnsI) 51. cavalA kI phalI (babUla kI pAtar3I) 81. bAjarI kA sITTA 54. kaTTu (kohalA) 57. khejar3e kI phalI 60. bIMsa phalI 68. sahajanA kI phalI 71. kerUdA (karaundA) 73. pharAsavIna 76.kIMkor3A (kaMker3A) 79. harI ImalI (kaTArA ) 82. jvAra kA sITTA 84. purajana 85. lAla gUndA 87. donA pattA laharA 88. cakkarI 90. lonI 91. kulaphA 93. saragavA kI sIMga 94. vela patra (vIlva) 96. gUndiyA 97. nImabolI 99. poDalakA 100. muraMkA 102. cane kI bhAjI 103. aphIma ke DoDe (pAnsI) 105. kudarUM 107. cAU cAU tA 108. DhAla 35 62. tuvara kI phalI 65. oNla, lokI (dudhi), ghiyA
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ 109. kumhar3a 112. cIla 115. phoga 118. lAlakattIrikA 1. Ama (sabhI jAti ke ) 4. pakkA papItA (eraMDa kAkar3I) 8. kharabUjA 11. mausaMbI 14. gannA 17. cIkU 20. (sUkhI) khurabAnI 23. rasa berI 26. TikIr3I bora 29. rAyaNiyA 32. bila (rasa) 35. maMgUsa 38. kabITa 41. khIMranI sayana 44. kuramadA 110. gundA 113. harI kAlI mirca 116. ur3ada kI phalI 119. simekattIrikA (pariziSTa 'kha') phala 2. kelA (sabhI jAti ke) 5. jAmuna sapheda 7. nAsapAtI (vanAspati) 9. tarabUja 12. aMgUra harA 15. zahatUta 18. annanAsa 21. sItAphala 24. baira (bora) 27. dillI bora 111. goyalI 114. kheta kAkar3I 117. hari kattIrikA 39. rAma phala 42. pIla keTa 45. rAyanA 36 3. jAmaphala (amaruda ) 6. seva (sapharacaMda), aipala 10. nAraMgI 13. dAr3ama (anAra) 16. kaccA nAriyala 19. AlU bukhArA 22. siMghor3A 30. harI badAma 31. harI aMjIra 33. lIMgU (tAr3a phala) 34. ADU 36. palApalam(paNasa)37. suratI bora 25. lIcI 28. cerI 40. phAlasA 43. kaseka 46. kapittha
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ 47. morasiro 50. kamala gaTTA 53. piNDa khajUra 56. belaphala 59. saphedA 62. mAlTA 65. harI khurabAnI 68. jhAr3a ke bora 71. pakkI nimbolI 74. tindu 77. gulAvAjAya 1. AlU 4. gAjara 7. lahasUna 10. kamalajar3a 13. karaNAka laMga 16. garamara 19. arabI 48. kamarakha 51. tIMbara 54. jAmuna kAlA 57. harI supArI 60. sTrAberI 63. rAnI mevA 66. kAlA aMgUra 69. mIThI imalI 72. gundI 75. kivI 78. UTI epala (pariziSTa 'ga') jamIkanda 2. pyAja 5. mUlI 8. harI haldI 11. cukandara 14. sevaka laMga 17. kuvAra 37 49. cakotarA bijorA 52. jAlavRkSa kI phala 55. lakhavaTa 58. harI soMpha 61. saradA 64. bAlma kAkar3I 67. harA kAjU 70. kaserU 73. TImbarU 76. kinnu 3. adaraka 6. sakarakaMda 9. ratAlU 12. zalagama (bITarUTa) 15. sUraNa 18. bITa
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ (pariziSTa 'gha') acAra 1. kerI kA acAra 2. guMde kA acAra 3. miracI kA acAra 4. nIMbU kA acAra 5. kAcare kA acAra 6. kera kA acAra 7. A~vale kA acAra 8. dhaniye kI caTaNI 9. Ama kA acAra (pariziSTa 'ca') datauna 1. babUla kI datauna 2. nIma kI datauna 3. borar3I kI datauna 4. kapAsa jhAr3a kI datauna 5. bar3a kI datauna 6. jAmuna kI datauna (pariziSTa 'cha') phUla 1. gulAba 2. mogarA 3. camelI 4. campA 5. kevar3A 6. kamala 7. jUhI 8. rAtarANI 9. kanera 10. geMdA 11. nizigaMdha 12. marUvA 13. belA 14. mareThI 15. sUryamukhI bhArata meM rahate huye maiM uparokta (*) nizAna kiye hue (lilotI) vanaspati ko chor3akara anya vanaspati kA jIvanabhara ke liye athavA 1 varSa ke lie deva, guru, dharma kI sAkSI se tyAga karatA hU~/karatI huuN| dinAMka.. hastAkSara. 38
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ karmAdAna karmAdAna 1. iMgAlakamme - koyale banAne, kA~ca banAne cUnA, IMTa banAnA Adi / 2. vaNakamme - (vanakarma) vana ke vRkSa Adi kATane kA vyApAra krnaa| 3. sADIkamme - tA~gA, moTara ityAdi banAkara becane kA vyApAra 4. bhAr3Ikamme - U~Ta, ghor3A tathA moTaragAr3I, kAra, TaiksI Adi ko kirAye para dekara AjIvikA kamAnA / 5. phoDIkamme-jamIna ke peTa phor3ane kA vyApAra, khanija padArtha nikAlanA, kuA bAvar3I Adi khudavAnA, haiNDapampa, nalakUpa Adi lagAne kA vyApAra karanA / 6. daMtavANijje - hAthIdA~ta, zaMkha, haDDI, Adi kA vyApAra / 7. lakkhavANijje-lAkha kA vyApAra karanA / 39 tyAga/AgAra sabhI prakAra kI bhaTTiyA~ banAkara AjIvikA karane kA tyAga(zAdI byAha meM AgAra) ukta vyApAra kA tyaag| (ghara ke ghAsa kATane Adi kA AgAra) ukta vyApAra kA tyaag| isa vyApAra kA tyAga (ghara kirAe para dene kA AgAra) isa vyApAra kA tyAga (kheta ghara meM anukaMpAvaza anya sthAna para kuA khudavAne, boriMga karavAne kA AgAra) / isa vyApAra kA pUrNa tyaag| isa vyApAra kA pUrNa tyaag|
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ 18. rasavANijje-madya Adi nazIle padArtha, isa vyApAra ___ Adi kA vyaapaar| kA pUrNa tyAga 9. visavANijje-khAra, aphIma ityAdi pUrNatayA tyaag| __viSaile padArthoM kA vyaapaar| 10. kesavANijje-camar3I, pazuoM ke keza pUrNatayA tyaag| Adi kA vyaapaar| 11. jantapIlaNakamme-mila, carakhA chApAkhAnA, dAlamila chApAkhAnA Adi kA vyaapaar| Adi vyApAra ke alAvA zeSa vyApAra kA tyAga 12. nilaMchaNakamme-pazuva manuSya ke avayava pUrNatayA tyaag| cheda kara napuMsaka banAne kA vyApAra / 13. davAggidAvaNayA-vana meM Aga lagAne pUrNatayA tyaag| kA vyaapaar| 14. saradahatalAya sosaNayA- nadI, tAlAba, pUrNatayA tyaag| sarovara,Adi ko sukhAne kA vyApAra / 15. asaijaNaposaNayA-AjIvikA ke lie pUrNatayA tyaag| durAcAriNI striyoM kA poSaNa karanA tathA kutte, billI, tItara, bAja Adi hiMsaka prANiyoM kA zikAra nimitta poSaNa krnaa| sAtaveM upabhoga paribhoga parimANa vrata ke niyama 1. maiM hare zAka ke vyApAra tathA acAra, murabbA banAkara vyApAra karane kA tyAga karatA/karatI huuN| 2. maiM phUloM ke zAka nahIM khAU~gA/khAU~gI, kyoMki phUla meM trasa jIva rahate haiN| ! 3. maiM bAjAra kA acAra nahIM khAU~gA/khAU~gI aura ghara kA banA huA , 40
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ acAra bhI adhika kAla kA arthAt dina ( kA nahIM khAU~gA/khAU~gI / 4. maiM kandamUla kA bhakSaNa nahIM karU~gA / karU~gI, ananta jIva hote haiM / kyoMki kandamUla meM 5. lohAra, sonAra, ThaTherA, chIpA, nIlagara, raMgareja, dhobI Adi kA dhandhA nahIM kruuNgaa/kruuNgii| yadi inakI banAI huI vastue~ becanI par3e to usakA AgAra hai / lakhArA, bhar3abhU~jA, cUnIgara, bhaTiyArA Adi kA kAma na karU~gA / karU~gI aura na karavAU~gA / karavAU~gI / ghara kharca ke lie chUTa / 7. maiM nATaka, sarkasa, naTa aura bAjIgara kA khela, khyAla (rammata) bhA~DaceSTA, gAyana Adi karake yA dUsaroM se karA ke AjIvikA nahIM kruuNgaa/kruuNgii| 8. maiM kasAI, khaTIka, camAra, kalAla, cANDAla Adi ko byAja se rupaye udhAra nahIM dU~gA/dU~gI aura na inake sAtha vyApAra karU~gA / kruuNgii| 6. ) se jyAdA dina 9. maiM miTTI ke khilaune banAkara nahIM becU~gA / becU~gI / 10. maiM hiMsaka astra zastra na banAu~gA / bnaauNgii| 11. maiM nahara - nadI kA pula, nAva, sTImara, jahAja Adi nahIM banAU~gA / banAU~gI tathA inako banavAne kA ThekA nahIM lU~gA / lU~gI aura na inase bhAr3A kamAU~gA / kamAU~gI | 12. maiM zarbata banAne yA vanaspati, arka nikAlane kA athavA tambAkU banAne kA dhandhA nahIM karU~gA /kruuNgii| 13. maiM cUhe Adi jantuoM ko pakar3ane ke, tote, mainA Adi prANiyoM ko banda rakhane ke pIMjare banAne aura becane kA dhandhA nahIM karU~gA / kruuNgii| 41
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ * sAtaveM upabhoga paribhoga parimANa vrata ke AgAra (chUTa) 1. apane yA kisI saMbaMdhI ke bAla bacce Adi kA nAka, kAna biMdhAnA par3e to aagaar| 2. maiMne pahanane, or3hane, bichaune ke kapar3oM kI jo maryAdA kI hai, usake uparAMta kisI kapar3e kA zarIra se sparza ho jAya to aagaar| 3. yadyapi naze kI cIja zauka se nahIM piiuuNgaa| tathApi rogAdi vizeSa kAraNa se yadi davAI meM pInA par3e to aagaar| 4. jo maiMne hare zAka, phala Adi kA tyAga kiyA hai, usameM se bhI yadi auSadhi Adi meM jarurata par3e to aagaar| 5. yadi tyAga kI huI vastu kA bhUla se mizraNa ho jAve, anajAna meM yA upayoga nahIM rahane se vaha vastu kAma meM A jAve, lagna va mRtyu ke samaya tathA kisI utsava para yA duSkAla ke samaya Adi tyAga kI huI vastu kA istemAla karanA par3e to AgAra hai| 6. sUkhI lakar3I yA sUkhe ghAsa kA vyApAra karanA par3e to AgAra hai| 7. mila, presa Adi meM kAma Ane vAle sAmAna kA vyApAra karanA par3e to AgAra hai| 8. jo maiMne jUte kI maryAdA kI hai, usameM yadi jUtA kho jAne para phira nayA pahananA par3e to AgAra hai| 9. rogAdi tathA zArIrika kAraNa se maryAdA ke bAhara kI vastue~ kAma meM lAnA par3e to AgAra hai| sAtaveM vrata kI zikSAe~ 1. rAtri meM yA a~dhere meM bhojana nahIM banAnA cAhie aura na hI karanA cAhie, kyoMki rAtri aura a~dhere meM choTe-choTe jantu nahIM dikhAI dete haiM, isalie unakI rakSA honA asaMbhava hai| isake sivAya kisI jaharIle jAnavara ke girane se zarIra ko hAni pahu~catI hai| 42
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ halavAI kA dhandhA nahIM karanA cAhie, kyoMki isa dhandhe meM cIMTI, makkhI, cIMTe, macchara Adi jIvoM kA ghAta hotA hai| 3. parimANa se adhika bhojana nahIM karanA cAhie tathA bAra-bAra bhojana nahIM karanA caahie| aniyamita bhojana karane se zarIra bigar3atA hai, Adata kharAba hotI hai, tathA ajIrNa Adi aneka roga utpanna hote haiN| 4. adhika samaya kA acAra, murabbA aura zarbata kAma meM nahIM lAnA cAhie, kyoMki inameM trasa jIva utpanna ho jAte haiN| 5. anajAnA phala yA ajJAta vastu nahIM khAnI caahie| 6. jahA~ taka bana sake aisI videzI davA nahIM khAnI cAhie jisameM madya, mAMsa kI AzaMkA ho| 7. niyamita samaya para khAnA-pInA caahie| aizaArAmI (vilAsI) nahIM bananA caahie| 8. jisa vastu para cIMTiyA~ car3hatI haiM, makkhiyA~ baiThatI haiM athavA jisa trasa vastu se havA bigar3atI hai unako mArga meM nahIM DAlanA cAhie, kintu rAkha, dhUla Adi meM lapeTakara janturahita ekAnta sthAna para DAlanA cAhie, jisase kisI ko hAni na ho| 9. phUloM ko nahIM sUMghanA, kyoMki vanaspati kI virAdhanA ke sAtha inake sUkSma jantu nAka dvArA mastaka meM jAkara roga utpanna karate haiN| 10. jahA~ taka bana sake bAjAra kI miThAI, pUr3I Adi nahIM khAnA cAhie, kyoMki una cIjoM meM ghI Adi zuddha na hone se svAsthya ko hAni pahu~catI hai, tathA halavAI ke yahA~ ATA, maidA bahuta dina kA rahatA hai, jisameM illI Adi jAnavara par3a jAte haiM aura binA chanA ATA, pAnI kAma meM lete haiM isalie ve cIjeM apavitra hotI haiN| 11. lAkha kA vyApAra nahIM karanA cAhie, kyoMki lAkha meM asaMkhya trasa jIva rahate haiN| (43
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ * * 12. rezama yA rezamI kapar3oM kA vyApAra nahIM karanA cAhie aura na hI unako kAma meM lAnA caahie| kyoMki Ajakala kIr3oM ko ubAla kara rezama banAyA jAtA hai| aise motI nahIM pahanane cAhie, jo machalI Adi jIvoM ko mArane se prApta hote haiN| 13. madhu (zahada) nahIM khAnA cAhie, kyoMki inameM choTI-choTI makkhiyA~ aura makkhiyoM ke aNDe bhI prAya: A jAte haiN| 14. acAra aura murabbe meM bahuta jaldI jIva paidA ho jAte haiM, isalie isakA khyAla rakhanA cAhie aura bAjArU acAra aura murabbA nahIM khAnA caahie| 15. kaI pattiyoM para trasa jIva rahate haiM, isalie isakI sAvadhAnI rakhanI cAhie aura sAvana mahine meM to pattI kA zAka nahIM khAnA hI ucita hai| 16. jisako hare zAka kA tyAga ho, use sukhAne kA bhI tyAga karanA caahie| 17. phUla kA zAka kadApi nahIM khAnA cAhie, kyoMki phUla meM trasa jIva rahate haiN| 10. sugandhita yA durgandhita vastu kA dhuA~ nahIM karanA cAhie kyoMki dhue~ se macchara Adi trasa jIva mara jAte haiN| AThavA~ sthUla anarthadaNDa viramaNa vrata anarthadaNDa viramaNa vrata (guNavrata) kI pratijJA dravya se- niSprayojana azuddha AcaraNa kI nivRtti ke lie cAroM prakAra ke anarthadaNDa kA tyAga karatA/karatI hU~ / kSetra se-sampUrNa loka pramANa / kAla se- jIvana prynt| bhAva se-pramAda evaM rAgadveSAdi 44
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ kaSAya bhAvoM ko maMda karane ke lie maiM Atma hitArtha samyak pravRtti kruuNgaa/kruuNgii| do karaNa tIna yoga se| anarthadaNDa ke cAra prakAra 1. avajjhANAcarie - (ka) krodha, bhaya, duHkha ityAdi kAraNoM se mana meM hI kisI ko daNDita karane kA vicAra karanA / (kha) ArttadhyAna- iSTa viyoga, aniSTa saMyoga, rogAdi ke samaya ronA, pITanA tathA kAma bhogoM ko TikAe rakhane kA ciMtana krnaa| (ga) raudradhyAna-kisI ko mArane yA hAni pahu~cAne kA vicAra karanA, viSa khAkara, jala meM DUbakara, agni meM jalakara parvatAdika se gira kara AtmahatyA karanA, jhUTha bolane meM Ananda mAnanA, corI karane meM Ananda mAnanA, parigraha rakhane meM Ananda mAnanA aura parigraha bar3hAne kA vicAra karanA raudradhyAna hai| 2. pamAyA carie-pramAda ke kAraNa rAtri meM bAsI baratana rakhanA, ghI, tela, dUdha-dahI Adi ke baratana khulA rakhanA tathA dharma karaNI svayaM nahIM karanA va dUsaroM ko aMtarAya denA / 3. hiMsappayANe-hiMsAkArI zastra, talavAra, bhAlA, baMdUka, kudAla, phAvar3A, churI, miksara Adi nirarthaka sAdhanoM ko bar3hAnA tathA dUsaroM ko denA / 4. pAvakammovaese - pApakArI upadeza aura khoTI salAha denA sAdhuzrAvaka vratoM se bhraSTa ho jAya aisA upadeza denA tathA makAna banAnA, kArakhAnA kholanA Adi hiMsAkArI salAha denA / anarthadaNDa ke aticAra (doSa) 1. kaMdappe-kAma vikAra ko utpanna karane vAlI kathA karanA / 2. kukkuie-bhA~DoM kI taraha A~kha, nAka, mukha Adi apane aMgoM ko vikRta karake dUsaroM ko ha~sAne kI kuceSTA krnaa| 45
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ 13. moharie-vAcAlatA se asatya aura UTapaTA~ga vacana bolnaa| 4. saMjuttAhigaraNe-hiMsAkArI aujAroM ko niSprayojana athavA prayojana se adhika saMgraha krnaa| 5. uvabhogaparibhogAiritte-upabhoga paribhoga meM Ane vAlI vastuoM para ati Asakti bhAva rakhanA evaM adhika saMgraha krnaa| anarthadaNDa viramaNa vrata ke niyama 1. maiM niSprayojana jamIna nahIM khodUMgA/khodU~gI, pAnI nahIM girAU~gA/ giraauuNgii| Aga nahIM jalAU~gA/jalAU~gI, vanaspati kA chedana bhedana nahIM kruuNgaa/kruuNgii| 2. maiM parva dinoM meM aura vivAhAdi meM AtizabAjI na choDUMgA/choIMgI na chudd'aauuNgaa/chudd'aauuNgii| 3. maiM dharma, tapasyA kA nidAna nahIM kruuNgaa/kruuNgii| 4. maiM holI, nahIM khelUMgA/khelU~gI aura na jlaauuNgaa/jlaauuNgii| 5. dIkSArthI ko aMtarAya nahIM duuNgaa/duuNgii| 6. maiM pakSiyoM ke ghoMsale, cUhoM va cITiyoM Adi ke bila tathA madhumakkhiyoM ke chatte Adi nahIM tudd'vaauNgaa/tudd'vaauNgii| 7. maiM juA~, resA Adi nahIM kheluuNgaa/kheluuNgii| 8. zauka ke lie U~Ta, ghor3e, hAthI Adi jAnavaroM kI savArI nahIM kruuNgaa/kruuNgii| 9. kisI ko duHkha pahu~ce, aisI majAka nahIM kruuNgaa/kruuNgii| 10. pataMga nahIM udd'aauuNgaa/udd'aauuNgii|| 11. dekhe binA koI vastu kAma meM nahIM laauuNgaa/laauuNgii| 12. bhaNDopakaraNa vastrAdi ko idhara udhara khule bikherakara nahIM rakhUgA/ rkhuugii| 46
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ 13. maiM phuTabAla, krikeTa, kabaDDI, tairanA, kuztI Adi aneka khela nahIM kheluuNgaa/kheluuNgii| 14. lagna Adi prasaMga para lAITa, phUloM kA Dekorezana nahIM karAU~gA/ kraauuNgii| 15. maraNa prasaMga para chAtI mAthA kUTakara jora jora se rudana nahIM karU~gA/ kruuNgii| 16. mosara tathA svAmI vAtsalya meM zoka milana meM nahIM jiimuuNgaa/jiimuuNgii| 17. sAMsArika AraMbha ke kArya prItibhoja, makAna Adi banavA kara AsaktipUrvaka prasanna nahIM hone kA viveka rtuuNgaa/rluuNgii| dUsaroM ke AraMbha kI prazaMsA nahIM karane kA viveka rkhuugaa/rluuNgii| 18. sinemA thiyeTara meM jAkara pikcara dekhane kA tyAga yA varSa meM ( ) bAra uparAnta tyaag| 19. sarkasa, nATaka, jAdU Adi TikaTa lekara dekhane kA tyAga yA prativarSa ( ) bAra uparAnta tyaag| 20. TI.vI. viDiyoM Adi mahine meM ( ) dina dekhane sunane kA tyAga / eka dina meM ( ) ghaMTe se jyAdA nahIM dekhanA apane hAtha meM eka dina meM ( ) bAra se jyAdA nahIM claanaa| 21. sAta kuvyasana kA tyaag| (mAMsabhakSaNa, madyapAna, dyUtakrIr3A, athavA juA khelanA, vezyAgamana, parastrIgamana, zikAra aura corI) 22. sAmUhika rUpa se gande gIta gAne kA tyaag| 23. vivAha Adi prasaMgoM meM DAnsa karane kA tyaag| 24. paise ghumAkara muphta meM bAje vAle ko dene kA tyaag| 25. paTAkhe kabhI bhI bheMTa meM nahIM duuNgaa/duuNgii| 26. jina vastuoM meM paMcendriya jIva kI ghAta hotI hai, aisI vastue~ upayoga meM nahIM luuNgaa/luuNgii|
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ 27. jina vastuoM meM aMDA - mAMsa, carbI, jileTina, machalI kA pAuDara ' Adi miksa kiyA jAtA hai| jaise- ciMgama, keDabarI, kiTakeTa, phAivasTAra, cIja, kasATA, vADIlAla, kvAliTI kaMpaniyoM kI AiskrIma, pesTrI, keka, kaipTana kuka ATA, DAlaDA ghI, TUthapesTa, biskiTa Adi inheM kAma meM nahIM lU~gA / luuNgii| 28. saundarya prasAdhana jAnavaroM ko mArakara banAye jAte haiN| unakA upayoga nahIM karU~gA /kruuNgii| 29. hiMsAkArI sAdhana giphTa nahIM dU~gA / dU~gI / jaise-miksara, sela kI ghar3I, presa, cAkU, hITara, phaina, laimpa Adi kA tyAga / 30. mobAila, Teliphona Adi para Avazyaka kArya hone para hI bAta karanA tathA dina meM ( ) ghaMTe bAta karane ke uparAnta kA tyaag| anarthadaNDa viramaNa vrata ke AgAra 1. loka vyavahAra se kisI kA viyoga hone para rudana Adi ArttadhyAna karanA par3e to mere AgAra hai| 2. viyoga hone para mana vaza meM na rahane se, komala svabhAva hone se yadi ArttaraudradhyAna ho jAya to chUTa hai| 3. upayoga na rahane se tela, ghI Adi ke bartana ughAr3e raha jAya to chUTa hai| 4. cAkU, churI sarautA, bartana Adi vastue~ kisI svajana, sagA sambandhI ko denI par3e to AgAra hai| 5. svajana ke hitArtha, anukampA ke nimitta kisI kAma kA upadeza yA sammati denI par3e to mere AgAra hai| 48
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ anarthadaNDa viramaNa vrata kI zikSAe~ 1. avakAza ke samaya gapazapa nahIM karake satsAhitya kA vAcana karanA caahie| samAja dharma aura deza kI unnati ke uttama kAma karane caahie| dharma kriyA karate samaya dUsare vyakti ke dvArA kisI prakAra kI bAdhA utpanna ho jAya to ArttadhyAna nahIM karanA caahie| 2. kisI kA burA nahIM socanA cAhie kintu apanI AtmA ko unnata karane vAle kArya karate rahanA caahie| 3. dUsaroM ke dvArA Acarita pApa kAryoM meM sahayogI nahIM bananA caahie| 4. khAlI dimAga zaitAna kA ghara hotA hai, ataH eka kSaNa bhI khAlI nahIM baiThakara kucha AtmA ko unnata banAne vAle kAma karate rahanA caahie| 5. jAsUsI upanyAsa, bhar3akIle megajinsa, zrRMgAra rasa kI kahAniyA~ nahIM par3hanI caahie| 6. holI jalAnA, holI khelanA Adi aneka AraMbha samAraMbha kI krIr3Ae~ nahIM karanI caahie| navama sthUla sAmAyika vrata sAmAyika zikSAvrata kI pratijJA dravya se-jIvana meM pUrNa samabhAva kI prApti kA lakSya rakhakara pratidina kama se kama eka athavA mahine meM ( kSetra se- apane maryAdita kSetra meM rahate hue| kAla se - ( ) paryanta kama se kama do ghar3I (48 minaTa) / bhAva se - rAga, dveSa, viSaya va kaSAya se yukta sAvadya pravRtti kA tyAga do karaNa tIna yoga se| 49 ) sAmAyika karU~gA/karU~gI /
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAmAyika vrata ke aticAra 1. mana se burA socnaa| 2. kaThora yA pApajanaka vacana bolnaa| 3. kAyA se duSpravRtti karanA / 4. sAmAyika kI ArAdhanA acchI taraha se na karanA / 5. samaya pUrA na hone ke pahale samApta krnaa| sAmAyika vrata ke niyama 1. saMpUrNa azubha aura sAvadya kriyAoM ke tyAga rUpa sAmAyika hamezA ( ) mahine meM ( ) varSa meM ( ) kruuNgaa/kruuNgii| 2. sAmAyika ke battIsa doSoM kA jJAna karake, TAlane kA viveka rakhU~gA / rakhU~gI / 3. sAmAyika meM idhara udhara kI sAMsArika, rAjanaitika bAteM nahIM karU~gA/karU~gI, akhabAra nahIM phuuNgaa/pddhuuNgii| 4. sAmAyika ke lie utAre hue kapar3e, havA meM khU~TI para laTakA kara nahIM rakhU~gA / rkhuuNgii| 5. sAmAyika meM saila kI ghar3I kA saMghaTTA nahIM rakhU~gA / rakhU~gI / ghar3I meM cAbI nahIM lagAU~gA / lgaauuNgii| laghu 6. sAmAyika meM khar3e khar3e bhU~kanA nahIM, koI vastu pheMkanA nahIM, zaMkA Adi khar3e-khar3e nahIM karU~gA / 7. sAmAyika meM ghara dukAna ke kArya, phona Adi kA saMketa va cAbI vageraha nahIM duuNgaa/duuNgii| 8. sAmAyika meM lAITa, paMkhe, kUlara Adi kA upayoga nahIM karU~gA/ kruuNgii| 9. avratI ke sAtha khule mu~ha bAta evaM Adara-sammAna nahIM karU~gA/ kruuNgii| 10. sAmAyika kAla meM presa meM chApane ke lie lekha taiyAra nahIM karU~gA / karU~gI T 50
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ 11. sAmAyika meM prabhAvanA, inAma Adi svIkAra nahIM kruuNgaa/kruuNgii| 12. sAmAyika vrata vidhi se lU~gA/lU~gI, vidhi se pAlU~gA/pAlU~gI, vikathA, gappe, ha~sI majAka nahIM kruuNgaa/kruuNgii| sAmAyika vrata ke AgAra bImArI, paradezagamana, parAdhInatA, vRddhAvasthA koI sarakArI yA laukika kArya A jAne para aagaar| kintu anya samaya meM pUrI kara duuNgaa/duuNgii| sAmAyika vrata kI zikSAe~ 1. viSaya vikAra ko utpanna karane vAle upakaraNa aura vastra nahIM rakhane caahie| strI/puruSa Adi ke viSayotpAdaka citra ho, aise makAna meM sAmAyika nahIM karanI caahie| 2. sAmAyika battIsa doSa TAlakara karanI caahie| 3. sAmAyika karane se zrAvaka, zramaNa ke samAna ho jAtA hai, isalie zrAvaka ko bArambAra sAmAyika karanI caahie| 4. do ghar3I samabhAva yukta sAmAyika karane vAlA zrAvaka bAnaveM karor3a unasaTha lAkha paccIsa hajAra nau sau paccIsa palyopama aura eka palyopama ke ATha bhAga ke tIna bhAga sahita deva kA AyuSya bA~dhatA hai| dasavA~ sthUla dezAvakAzika vrata dezAvakAzika zikSAvrata kI pratijJA dravya se-saMvara dharma kI vizeSa sAdhanA karane hetu bhogopabhoga vastuoM kA eka dina ke lie parimANa karU~gA/karU~gI tathA pratidina caudaha / niyama citaaruuNgaa/citaaruuNgii| kSetra se-eka dina ke lie nirdhArita kSetra / (51)
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ ke anusaar| kAla se-jIvana paryanta (prativarSa yA pratimAha taka) bhAva: se-rAga-dveSAdi kaSAya bhAvoM ko maMdakara eka karaNa tIna yoga se niravadya pravRtti kruuNgaa/kruuNgii| dezAvakAzika vrata ke aticAra 1. ANavaNappaoge-maryAdita kSetra se bAhara kI vastu mNgaanaa| 2. pesavaNappaoge-kisI anya ke sAtha vastu ko bAhara bhijvaanaa| 3. saddANuvAe-zabda karake saceta krnaa| 4. ruvANuvAe-rUpa dikhAkara apane bhAva prakaTa krnaa| 5. bahiyA puggala pakkheve-kaMkara Adi phaiMkakara dUsaroM ko bulaanaa| vrata kA viSaya-isa vrata meM do prakAra kI maryAdA kI jAtI hai| (1) svecchA se ahorAtri taka chahoM dizAoM kI maryAdA krnaa| (2) dizA maryAdA ke sAtha dravyAdi (upabhoga-paribhoga) kI maryAdA krnaa| isa vrata meM chaThe aura sAtaveM vrata kA saMkoca ho jAtA hai| dezAvakAzika vrata ke niyama | 1. dasavA~ vrata varSa meM ( ) kruuNgaa/kruuNgii| 2. parva dinoM meM yAtrA nahIM kruuNgaa/kruuNgii| 3. caumAse meM videza gamana nahIM kruuNgaa/kruuNgii| 4. nitya caudaha niyama citaaruuNgaa/citaaruuNgii| 5. dasavA~ vrata lene ke bAda maryAdita kSetra ke bAhara kI vastu nahIM ma~gavAU~gA /mNgvaauuNgii| 6. bhojana karate samaya dravyoM kI nindA prazaMsA nahIM kruuNgaa/kruuNgii| 7. jUThA nahIM chodduuNgaa/chodduuNgii| 8. maiM Aja dinAMka .................ko dizAoM meM nimna sImA se adhika nahIM jaauuNgaa/jaauuNgii| U~cI ( ) nIcI ( ) pUrva ( ) pazcima ( ) uttara ( ) dakSiNa ( ) / 52
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ eka varSa meM yathA sukha samAdhi ( kruuNgaa/kruuNgii| 10. rAtri kA 4 prahara kA saMvara ( 11. tIna manoratha kA cintana karU~gA / karU~gI / 12. pratidina sAgArI saMthArA karU~gA /karU~gI / AgAra ) saMvara jIvana paryaMta taka ) kruuNgaa/kruuNgii| asahya bImArI, vRddhAvasthA, yAtrA isI prakAra koI laukika kArya ho to AgAra hai| dezAvakAzika vrata kI zikSAe~ 1. saMpUrNa brahmacarya kA pAlana 2. sarvathA harI kA tyAga 3. sarvathA kacce pAnI kA tyAga 4. cauvihAra kA pAlana 5. sarvathA sacitta kA tyAga ina pA~coM kA pAlana kara sake to bahuta uttama, nahIM to inameM se hara eka niyama kA pratidina pAlana karanA cAhie / anAdi kAla se paravazatA ke kAraNa vividha padArthoM kA bhoga upabhoga kiyA hai| aba apanI icchAoM ko vaza meM kara sAtaveM vrata meM maryAdA kI hai| hama saMkalpa kareM to usase bhI kama hamArA kAma cala sakatA hai| ataH eka ahorAtra paryanta dravya kSetra kI maryAdA karake Atmika sukha kA anubhava kreN| gyArahavA~ sthUla pauSadha zikSAvrata kI pratijJA dravya se - samakita sahita cAritra guNa kI vizeSa puSTi karane tathA sthiratA bar3hAne ke lie maiM upavAsa sahita pratipUrNa pauSadha vrata kI 53 pratipUrNa pauSadhavrata
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ ahorAtri paryanta sAdhanA kruuNgaa/kruuNgii| kSetra se-apanI maryAdA anusAra, jisa kSetra meM nivAsa kruuN| kAla se-jIvana paryanta taka dhAraNA prmaanne| bhAva se-kSayopazama bhAvapUrvaka do karaNa tIna yoga se sAvadya pariNAmoM kA tyAga karatA/karatI huuN| pauSadha vrata ke aticAra 1. appaDilehiya-duppaDilehiya sejjAsaMthArae-zayyA saMthArA kA pratilekhana na kiyA ho yA acchI taraha na kiyA ho| 2. appamajjiya-duppamajjiya sejjA saMthArae-zayyA saMthArA pU~jA na ho yA acchI taraha se na pU~jA ho| 3. appaDilehiya-duppaDilehiya uccAra pAsavaNa bhUmi-laghunIta aura bar3I nIta paraThane kI jagaha kA pratilekhana na kiyA ho yA acchI taraha na kiyA ho| 4. appamajjiya-duppamajjiya uccAra pAsavaNa bhUmi-paraThane kI bhUmi pU~jI na ho yA acchI taraha na pU~jI ho| 5. posahassa samma aNaNupAlaNayA-pauSadha vrata kA acchI taraha pAlana nahIM kiyA ho| pauSadha vrata ke niyama 1. mahine meM aSTamI, caturdazI, pakkhI evaM parva ke dinoM meM pauSadha ( ) kruuNgaa/kruuNgii| 2. caumAsI, mahAvIra jayaMtI, paryuSaNa, saMvatsarI ko pauSadha ( kruuNgaa/kruuNgii| 3. aSTa prahara pauSadha prativarSa ( ) saMkhyA, pratimAsa ( kruuNgaa/kruuNgii| 4. cAra/pA~ca prahara pauSadha prativarSa ( ) pratimAsa ( ) kruuNgaa/kruuNgii| | karUgA/ 54
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ 15. upavAsa pratimAsa ( ) prativarSa ( ) kruuNgaa/kruuNgii| 6. AyaMbila pratimAsa ( ) prativarSa ( ) kruuNgaa/kruuNgii| 7. nIvI pratimAsa ( ) prativarSa ( ) kruuNgaa/kruuNgii| 8. ekAsana pratimAsa ( ) prativarSa ( ) kruuNgaa/kruuNgii| 9. porasI pratimAsa ( ) prativarSa ( ) kruuNgaa/kruuNgii| 10. ekalaThANA pratimAsa ( ) prativarSa ( ) kruuNgaa/kruuNgii| 11. pratikramaNa pratimAsa ( ) prativarSa ( ) kruuNgaa/kruuNgii| 12. eka varSa meM zakti ke anusAra pratipUrNa pauSadha ( ) aura dayA ( ) kruuNgaa/kruuNgii| kisI vizeSa kAraNa se pauSadha na bana ___ sake to eka pauSadha kI 51 sAmAyika kruuNgaa/kruuNgii| 13. rAtri saMvara pratimAsa ( ) prativarSa ( ) kruuNgaa/kruuNgii| pauSadha vrata ke AgAra ___ bImArI, yAtrA, vRddhAvasthA, sarakArI yA laukika kAraNoM se pauSadha nahIM ho sakA to 51 sAmAyika yA 1 belA athavA ATha dina brahmacarya kA pAlana kruuNgaa/kruuNgii| pauSadha kI zikSAe~ aura phala 1. kRSNapakSa (badI) meM dvitIya, paMcamI, aSTamI, ekAdazI, caturdazI aura amAvasyA ye chaH dina aura isI taraha zukla pakSa (sudI) meM pUrNimA taka chaH dina, isa taraha bAraha tithiyoM ke dina zakti anusAra upavAsa, AyaMbila, nIvI, ekAzana, porasI, navakArasI yA abhigrahAdi rUpa koI bhI niyama kA pAlana karanA caahie| 2. pauSadha avasthA meM jaise bane vaise AtmA ko dharmadhyAna se puSTa karanA caahie| 3. vastrAdi aise alpamUlya ke aura sAde rahane cAhiye ki jisase khuda ko o mamatva (mUcchI) paidA na ho aura dekhane vAle ko bhI rAga paidA na ho|
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ 14. mana, vacana, kAya ke zubhAzubha sarva vyApAroM se nivRtti ko gupti kahate haiM aura zubha vyApAra meM pravRtti ko samiti kahate haiM, samiti pA~ca aura gupti tIna-aSTa pravacana mAtA kI ArAdhanA pauSadha vrata meM vizeSa karanI caahie| 5. aSTa pravacana mAtA kI ArAdhanA se saMvara-Ate hue naye azubha karmoM kA ruka jAnA, aura nirjarA purAne ba~dhe hue karmoM kA nirjaraNajIrNa hokara khira jAnA, ye donoM pravacana mAtA kI ArAdhanA se hote haiM aura usakI pUrNa ArAdhanA pauSadha avasthA meM hotI hai| kyoMki usa vakta pauSadha avasthA meM hone se sarvaviraticAritrI ke prAyaH tulya hai, isalie jaise bane vaise ArAdhanA karanI caahie| pauSadha ke viSaya meM bahuzruta granthakAroM ne pharamAyA hai ki eka pratipUrNa pauSadha karane se karor3oM varSoM kA naraka kA azubha karma jo pahale ba~dhA huA hai, kaTa jAtA hai| 7. pratipUrNa pauSadha kA samyak prakAra pAlana karane se Ate hue naye azubha karmoM kA saMvara hotA hai, jisase AtmA bhArI hokara adhogati kA bhAgI nahIM banatA aura isI pauSadha vrata ke pAlana se puNyAnubaMdhI puNya kA Azrava hotA hai| granthoM meM ullekha milatA hai ki pauSadha se sattAIsa sau satattara karor3a, satattara lAkha satattara hajAra sAta sau satattara itane palyopama aura eka palya ke nava bhAgoM meM se sAta bhAga parimANa vAlA zubha devagati kA baMdha par3atA hai| isI taraha aura bhI karmoM kI zubha prakRtiyA~ ba~dhatI haiM aura una karmoM ko devagati meM bhoga kara manuSyabhava prApta karake mokSa kA bhAgI banatA hai| 8. parva tithi ke dina to kaSAya, viSaya, AhAra, vibhUSAdi kA sarvathA tyAga kara car3hate pariNAma se dRr3hatA aura ekAgratA pUrvaka pauSadha
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ karanA cAhiye, kyoMki parabhava ke Ayu kA baMdha prAya: parva tithi ke roja par3atA hai, jisa para ki AgAmI bhava kA AdhAra hai| isalie jaise bane vaise parva ke dina sarvavirati cAritra tulya pauSadha kA pAlana kara manuSya janma sudhAreM, kRtArtha kreN| bArahavA~ sthUla atithi saMvibhAga vrata atithi saMvibhAga zikSAvrata kI pratijJA dravya se-mokSa mArga kI ArAdhanA meM sarvotkRSTa nimitta rUpa AcArya zrI jI, upAdhyAya zrI jI evaM sAdhujI / sAdhvIjI ko saMyama nirvAha hetu caudaha prakAra kI nirdoSa vastue~ bhakti pUrvaka arpita karU~gA /kruuNgii| kSetra se-maryAdita kSetra meM maiM jahA~ bhI upasthiti rhuuN| kAla se - jIvana paryanta / bhAva se - rAga, dveSa, pakSapAta, nidAna evaM yazapratiSThA kI kAmanA se rahita nisvArtha ullasita bhAvoM se pratilAbhita hokara dhanya banU~ / atithi saMvibhAga vrata ke aticAra 1. sacitta nikkhevaNayA - acitta vastu sacitta para rkhnaa| 2. sacitta pihaNayA-acitta vastu sacitta se Dha~kanA / 3. kAlAikkame - samaya bIta jAne para bhAvanA bhAI ho / 4. paravavaese - svayaM sUjhatA hote hue dUsaroM ko baharAne ko kahanA / 5. macchariyAe-dAna dekara ahaMkAra karanA athavA matsara IrSyA bhAva se dAna denA I atithi saMvibhAga vrata ke niyama 1. maiM sAdhu-sAdhvI jI kA yoga milane para caudaha prakAra kA AhAra pAnI bhakti-bhAva se, niSkAma - buddhi se, Atma-kalyANa ke lie bhraauuNgaa/bhraauuNgii| 57
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2. guru mahArAja ko apane ghara Ate dekhakara, sAta-ATha kadama sAmane jAU~gA/jAU~gI tathA vApasa padhArate samaya sAta-ATha kadama chor3ane jAU~gA/jAU~gI evaM punaH padhArane kI bhAvanA bhAU~gA / bhAU~gI 3. bhojana karate samaya atithi satkAra kI bhAvanA bhAU~gA / bhaauuNgii| 4. koI vastu baharAne ke bAda kama ho gaI ho to punaH nahIM banAU~gA / bnaauuNgii| 5. kharIdakara, lAkara nahIM baharAU~gA / baharAU~gI aura sAmane le jAkara nahIM baharAU~gA 6. davAI kharIda kara lAnI par3e to usakA AgAra hai, magara bAda meM usakA prAyazcitta leU~gA / leU~gI / 7. prAsuka, nirdoSa AhArAdi dravya dene kI hI bhAvanA rkhuuNgaa/rkhuuNgii| 8. yadi baharAte samaya asUjhatA ho jAve to usa roja ke lie apanI priya vastu meM se eka vastu ke sevana kA tyAga kara dU~gA / dU~gI / 9. supAtra dAna kI bhAvanA bhAU~gA / bhaauuNgii| 10. sAdhu-sAdhvI ko nirdoSa AhAra, pAnI, vastra, pAtra Adi baharAne kI bhAvanA bhaauuNgaa/bhaauuNgii| 11. avasara milane para apane hAtha se lAbha lU~gA / lU~gI / 12. hamezA bhojana ke pahale bhikSA ke samaya daravAjA khulA rakha kara, sUjhatA hokara sUjhatI vastu se bhAvanA bhaayeNge| 13. dharma meM zithilAcAriyoM kI nindA, apamAna, IrSyA dveSa Adi nahIM karU~gA /kruuNgii| zithilAcArI pravRttiyoM meM sahayoga va protsAhana dekara bhagavAna mahAvIra kA gunAhagAra nahIM banU~gA / banU~gI / 14. dharma ke nAma para ADambara hotA ho vahA~ candA nahIM dU~gA / dU~gI / 15. kisI kI galatI se ghara asUjhatA ho jAne para kaSAya nahIM karU~gA/ karU~gI, viveka bar3hAU~gA / bar3hAU~gI / 16. sAdhu-sAdhvI ko jhUTha bolakara nahIM baharAU~gA / bhraauuNgii| 58
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ phala sthAnAMga sUtra ke tIsare sthAna meM sUtra naM. 7 meM sadoSa dAna dene para agale janma meM alpa Ayu kA baMdha honA batAyA hai| arthAt sadoSa dAna dene para alpa Ayu kA baMdha hotA hai| sthAnAMga sUtra ke AThaveM sUtra meM bhaktipUrvaka, zuddha sAdhu ko nirdoSa supAtra dAna dene para, zubha dIrgha Ayu kA baMdha hotA hai tathA anya jagaha karma nirjarA va tIrthaMkara gotrabaMdha evaM samyaktva prApti kA kAraNa bhI batAyA hai| AgAra anivArya kAraNa se, anupayoga se, parAdhInatA se, naukarI kI vajaha se, mAlika kI AjJA se, duSkAla, viSama paristhiti meM evaM galatI se asUjhatA AhAra, baharA diyA jAya to AgAra, vizeSa kAraNa se, dUsaroM ko baharAne ke lie kahanA par3e to AgAra / atithi saMvibhAga vrata kI zikSAe~ 1. zrAvakoM ko do prahara dina car3he taba taka apane ghara ke daravAje khule rakhane caahie| 2. sAdhu-sAdhviyoM ko kalpanIya vastuoM ko bar3e bhakti-bhAva se sAmane upasthita karanA caahie| tathA jo cIja unake kAma Aye use bahumAna pUrvaka car3hate pariNAmoM se arpita karanA caahie| 3. AhArAdi pratilAbhate samaya asUjhatA nahIM ho jAya isakA pUrA qhayAla rakhanA cAhie / 4. asUjhatA, AdhAkarmI, auddezika AhArAdi kI bhAvanA nahIM bhAnI caahie| 5. nisvArtha bhAva se, utkRSTa bhAvoM se sAdhu-sAdhviyoM ko pratilAbha se zraddhA dRr3ha hotI hai, tathA utkRSTa rasAyana Ane para tIrthaMkara nAma-gotra bhI upArjana hotA hai| zubha dIrghAyuSya kA baMdha hotA hai| bAraha vrata sampUrNa 59
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ caudaha niyama ihaloka va paraloka donoM ko sukhamaya banAne kA eka mAtra sAdhana hI tyAga va maryAdA hai| jitanA tyAga utanI hI shaaNti| vrata-niyama dhAraNa karane se bahuta kama pApa khulA rahatA hai| jisase AtmA ke karma baMdha ke aneka kAraNa rUka jAte haiN| yadi kalpanA se yaha kaha diyA jAya ki pratidina caudaha niyama dhAraNa karane se merU jitanA pApa Talakara rAI jitanA pApa khulA rahatA hai to bhI koI atizayokti nahIM hai| 1. sacitta-khAne pIne meM kAma meM Ane vAle sacitta (jIva sahita) vastuoM kI jAti, saMkhyA aura ho sake to vajana kA bhI parimANa kreN| sacitta vastu kA paricaya jaise-kaccI harI tarakArI, phala-phUla arthAt saMpUrNa vanaspati agni para pUrI sIjhe nahIM taba taka sacitta ginnaa| bIja nikAle binA sabhI phaloM ke paNe sacitta meM ginnaa| Ama ke va ganne ke rasa ke sivAya prAyaH pake phaloM kA rasa nikAla kara rakhane va chAnane ko 15-20 miniTa nahIM huA ho to bhI sacitta ginnaa| yU~gArI huI vanaspatiyA~ sacitta hai| cAvala ke sivAya prAyaH sabhI anAja scitt| kAjU ko chor3akara sabhI meve prAyaH sacitta / kAlA namaka ko chor3akara sabhI namaka sacitta / pAnI ko dhovana pAnI banAye do ghar3I (eka ghar3I=24 minaTa) nahIM huI hai to sacitta, jIrA, rAI, methI, ajavAina, sauMpha, ilAyacI ke dAne, harA pAna, akhaMDa bAdAma Adi sacitta kisI bhI cIja meM namaka jIrA Adi Upara se DAle hoM to 24 minaTa taka sacitta ginnaa| sUkhI cIja para namaka, jIrA DAle to sacitta hI rahate haiN| (1) pRthvIkAya-miTTI, murar3a, khar3I, gerU, hiMgalu Adi kA apane hAtha se Arambha karane kI mryaadaa| Upara se namaka lene kA tyaag| a (2) apkAya-pAnI pratidina pIne ke lie ( ), snAna va gRha kArya
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ ke lie lITara ( ) apane hAtha se vAparanA, Arambha krnaa| usakI mryaadaa| teUkAya-(agni) pratidina mere aura mere parivAra ke upayoga meM Ane vAle Aga, ilekTrika va sela se saMcAlita hone vAle gaisa, sTova, sigar3I, TI.vI., reDiyo, TeparikorDa, paMkhA, phrija, miksI, eyarakUlara, mAIka, phona, dIpaka, lAlaTena, istrI, hITara, bhaTTI, gaisabattI, prakAza ke TyUba, balba Adi bijalI se calita yaMtra saMkhyA ( ) ke uparAMta nahIM vaapruuNgaa| vAyukAya-pratidina choTe-bar3e paMkhe, liphTa, jhUlA, Teliphona kUlara, e.sI. apane hAtha se ( ) bAra se adhika calAne kA tyaag| (5) vanaspatikAya-1. kaMdamUla khAne kA sampUrNa tyAga yA mahine meM ( ) dina tyaag| 2. sabjI saMkhyA ( ) 3. phala saMkhyA ( ) 4. phUla saMkhyA ( ) ke uparAMta tyAga / sparza karane va kharIdane kA aagaar| 2. dravya-jitane nAma tathA jitane svAda palaTe utane hI alaga alaga dravya jaannaa| jaise-roTI, pUr3I, khAkhare, pAnI, gur3a Adi jitanI vastu khAne-pIne meM Ave usakI ginatI tathA vajana kA parimANa kreN| vigaya-vikAraka vastu jaise ghI, tela, dUdha, dahI, zakkara (gur3a) tathA talI huI vastu meM se kama se kama eka kA tyAga krnaa| eka kA bhI tyAga na ho sake to sabakI ginatI tathA vajana kI maryAdA (pariNAma) kreN| mahAvigaya-makkhana, zahada kA tyAga krnaa| tathA madya evaM mAMsa ina do mahAvigayoM kA zrAvaka ko sarvathA tyAga karanA caahie| 3.
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4. pannI-pA~va meM pahanane ke jUte, cappala, seMDala, khar3AU, slIpara, bUTa (jAti-camar3e, rabara Adi), mauje Adi kI maryAdA kreN| guma ho jAne para dUsarI jor3I pahananI par3e to aagaar| 5. tambola-mukhavAsa kI cIjeM jaise supArI, ilAyacI, pAna, sauMpha, cUrNa, khaTAI, golI ityAdi jAti yA vajana kI maryAdA kreN| 6. vastra-pahanane evaM or3hane ke vastra aura kAma meM lene ke vastroM ke naga kI ginatI krnaa| jaise-zarTa, peNTa, dhotI, koTa Adi tathA bichaunA, or3hane kI cAdara, zAla aadi| kusuma-zauka se sUMghane ke padArthoM kI maryAdA krnaa| jaise-itra, seNTa, tela, phUla aadi| kisI cIja kI parIkSA hetu sUMghe jAye jaise-ghI-tela, phala Adi usakA aagaar| bhUla yA davA kA aagaar| 8. vAhana-sabhI prakAra kI savArI kI maryAdA krnaa| jaise-hAthI, U~Ta, ghor3e moTara, rela, oNTo, skUTara, kAra, nAva, havAI jahAja aadi| 9. zayana-sone ke lie palaMga, khATa, kursI, Tebala, sTUla, sophA, pATa, bAjoTa Adi pharnIcara evaM or3hane ke tathA bichAne ke gaddI, takiye Adi naga meM maryAdA krnaa| jisakI ginatI sambhava nahIM ho aise prasaMgoM kA aagaar| 10. vilepana-jitanI bhI lepa zRGgAra kI cIjeM zarIra para lagAI jAve unakI jAti kI saMkhyA meM maryAdA krnaa| jaise-tela, sAbUna, caMdana, kezara, sno, krIma aadi| binA upayoga, bhUla yA davA kA aagaar| 11. brahmacarya-maithuna sevana kA tyAga yAnI zIlavrata kA pAlana krnaa| 62
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaise-jIvana paryanta navavAr3a sahita akhaNDa brahmacarya vrata kA pAlana krnaa| dina meM maithuna sevana kA tyAga kreN| rAta kI maryAdA kreN| pA~coM tithiyoM aura parva ke dinoM meM maithuna sevana kA sarvathA tyAga kareM / 12. dizi-apane sthAna se cAroM dizAoM meM svAbhAvika kitane kilomITara se Age AvAgamana nahIM karanA usakI maryAdA kreN| U~cI dizA meM pahAr3a para athavA tIna cAra maMjila ke makAna para jAnA ho to usakI maryAdA kre| nIcI dizA bhoyareM Adi meM jAnA ho to usakI maryAdA kare / vizeSa paristhitI meM pA~ca navakAra maMtra ke AgAra se maryAdA karanA / tAra, patra, Teliphona, svayaM karane kI maryAdA kreN| bhArata varSa yA amuka-amuka desh| 13. snAna-pUre zarIra para pAnI DAlakara snAna karanA 'bar3I snAna hai| pUre zarIra para gIle kapar3e se poMchanA 'madhyama' snAna hai aura hAtha pA~va, mu~ha dhonA 'choTI snAna' hai| isakI maryAdA karanA tathA snAna meM kula pAnI kI maryAdA lITara athavA bAlTI / tAlAba, nala, varSA yA binA mApa ke pAnI kA tyAga krnaa| lokAcAra kA AgAra / 14. bhatta-dina meM kula kitanI bAra khAnA, usakI maryAdA karanA, bhojana karane meM jitanI vastu Ave una sabhI ke vajana kA samuccaya parimANa kreN| pIne ke pAnI kA bhI parimANa kreN| zrAvaka ke tIna manoratha AraMbha parigraha taja kari, paMca mahAvrata dhAra / aMta samaya AloyaNA, karU~ saMthAro sAra / / 1. pahale manoratha meM zrAvaka jI yaha bhAvanA bhAve ki - " kaba vaha zubha samaya prApta hogA, jaba maiM alpa yA adhika parigraha kA tyAga karU~gA / 63
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ chaha kAyA kA AraMbha aura nau prakAra kA bAhya tathA caudaha prakAra kA Abhyantara parigraha kA sarvathA prakAra se tyAga karU~gA, vaha dina merA dhanya hogA / " 2. dUsare manoratha meM zrAvaka jI yaha cintana kare ki - "kaba vaha zubha samaya prApta hogA, jaba maiM gRhasthAvAsa ko chor3akara muNDita hokara pravrajyA (saMyama) aMgIkAra karU~gA, arthAta pAMca mahAvrata, pA~ca samiti tIna gupti, dasa yati dharma aura satraha prakAra ke saMyama kA pAlana karU~gA, vaha dina merA dhanya hogA / " 3. tIsare manoratha meM zrAvaka jI yaha cintana kare ki - "kaba vaha zubha samaya prApta hogA, jaba maiM anta samaya meM saMlekhanA saMthArA karake AhAra pAnI kA tyAga kara paNDita maraNa aMgIkAra kara jIvanamaraNa kI icchA na karatA huA aMtima samaya sampUrNa pApoM kA tyAga kara, AjIvana anazana svIkAra kara Atma-bhAva meM lIna banU~gA / vaha dina merA dhanya hogA / " bImA 1. ghara, dukAna, saMsAra prapaMca kA tyAga ( (vyApAra baMda, saMsAra hetu mara gayA, dharma hetu jiMdA hU~) 2. 4,3,2, yA 1 khaMdha kA pAlana ( ) umra ke baad| (1. harI - lilotI kA tyAga 2. kacce pAnI kA tyAga 3. rAtri meM cauvihAra tyAga 4. kuzIla (maithuna) sevana kA tyaag|) 3. dIkSA leMge ( ) umra pazcAta / 60 sAla kI vaya se pahale saMyama udaya meM na Ave vahA~ taka ( ) tyaag| 4. saMyama kI preraNA kareMge (svayaM bhI lene kI bhAvanA rakheMge) ghara parivAra meM dIkSA lene vAle ko aMtarAya nahIM deNge| bhAva Age bddh'aayeNge| parIkSA le sakate haiN| apanI preraNA se kisI ko dIkSA dilavAne kA prayatna kareMge anyathA khuda leMge / 64 ) tatpazcAt nivRtti
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ samyagjJAna pracAraka maNDala ke vividha sevA sopAna jinavANI hindI mAsika patrikA kA prakAzana jaina itihAsa, Agama evaM anya satsAhitya kA prakAzana AcArya hastI AdhyAtmika zikSaNa saMsthAna akhila bhAratIya zrI jaina vidvat pariSada kA saMcAlana vItarAga dhyAna sAdhanA kendra kA saMcAlana ukta pravRttiyoM meM dAnI evaM prabuddha cintakoM ke racanAtmaka sakriya sahayoga kI apekSA hai| samparka sUtra maMtrI-samyagjJAna pracAraka maNDala dukAna naM. 182 ke Upara, bApU bAjAra jayapura-302003 (rAjasthAna) dUrabhASa : 0141-2575997, 2571163 phaiksa : 0141-2570753 I-mela : sgpmandal@yahoo.in