Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahopAdhyAya zrImeghavijayagaNiracitaH sevAlekhaH / saM. vijayazIlacandrasUri mahopAdhyAya zrImeghavijayajI e 18mA zatakamAM thayela jaina sAdhuvidvAnonA vRndamAM eka yazojjvala ane agragaNya vidvAn sAdhupuruSa che. temanI racanAo temane saMskRtanA mahAn kavirAjonI haroLamAM kI Ape tevI pragalbha ane prAsAdika hoya che. temano sattAsamaya 17mA zatakano pazcArddha ane 18mA zatakano pUrvArddha che. temaNe aneka viSayo para aneka racanAo saMskRta Adi bhASAomAM karI che, temanA samayamAM saMskRta-kAvyAtmaka patralekhananI pravRtti khUba vikaselI hatI. aneka vidvAn munirAjo potapotAnA gurujano para lAMbA ane vidvattAnI camatkRtiothI bharapUra evA patro lakhatA-mokalatA. A patrone 'vijJaptipatra' nA nAme oLakhavAmAM Ave che. potAnAmA rahela sarjanAtmaka unmeSane ujAgara karavAnuM A patralekhana eka sabaLa mAdhyama A samayamAM banI raheluM. mahopAdhyAya meghavijayajIe paNa AvA aneka patro lakhyA hatA, jemAMnA be vijJasipatro - 1. meghadUta samasyApUrti-vijJaptilekha ane 2. vijJaptikA evA nAme zrIjinavijayasampAdita 'vijJaptilekhasaMgraha' (I. 1960, siMghI sirIjha)mAM prakAzita che. prathama patra auraGgAbAdathI gacchapati vijayaprabhasUri uparano che, to dvitIya patra dvIpapattane (dIvabandare) virAjatA gacchapati zrIvijayadevasUri upara lakhAyela che. lekhana/racanA-varSa koI patramA noMdhAyela nathI. banne patromAM anukrame 130 tathA 125 padyo che, je kAvyatattvanI dRSTie adbhuta gaNAya tevAM che. temAM paNa prathama patra to kavikulaguru kAlidAsanA meghadUtakAvyanI pAdapUrtirUpa che, je aneka rIte mahattvapUrNa che. e patranA cheDe temaNe eka ,zlokamAM ApelI noMdha pramANe temaNe mAghakAvyanI pAdapUrtirUpa vijJaptipatra vijayadevasUri upara lakhelo hato. A patra adyAvadhi upalabdha yA prakAzita hovAnuM jANamAM nathI. vijJaptilekhasaMgrahanA prAstAvikamAM zrIjinavijayamunie noMdhyu che te pramANe, 1. mAghakAvyaM devagurormeghadUtaM prabhaprabhoH / samasyArthaM samasyAeM nirmame meghapaNDitaH // (vijJapti lekhasaMgraha, pR. 106)
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ September-2005 29 temaNe ekatra karela tathA pragaTa karavA dhArela patrasaMgraha (bIjo bhAga)mAM e patra-kAvya hoI zake. parantu te sAmagrI Aje to kAlagrasta thaI dIse che, koI saMgrahamAM A patra ke tenI nakalarUpa prata hoI zake. koI budhajana te prakAzita karaze to bahu Ananda thaze. ahIM pragaTa thato patra te adyAvadhi ajJAtaprAya evo 'sevAlekha' nAmaka patra che, je barhAnapure comAsuM rahelA zrImeghavijayajIe dIvabandare virAjamAna gacchanAyaka zrIvijayaprabhasUri upara lakhela kSamApanA-patrarUpa che, ane tenuM zlokamAna 190 che. A sevAlekhanI ekamAtra prati zrIkAntivijayajI bhaNDAra (vaDodarA ke chANI)mAM che, ane tyAM teno kramAMka 2263/2 ema che. tenI jheroksa nakala parathI A sampAdana karavAmAM AvyuM che. A prati prAcIna nathI, parantu vIsamA zatakanI hoya tema jaNAya che. kadAca zrIkAntivijayajIe ja tenI nakala lakhAvI hoya to banavAjoga che. prati azuddha ghaNI che. cha patranI prata che. prArambhanA 33 zlokomA jinapratimA ane tenA parikaraceM varNana che, ane 34 thI 53 mAM manamohana pArzvanAthanuM varNana che. 5ramA zlokamAM anya jinabimbono paNa ullekha thayo che. kula 53 padyomAM jinavarNana thayuM che. te pachI saurASTradezanuM ane dvIpabandaranuM varNana che (54-76). te pachI barhAnapuranuM varNana che (77-90). te zaheramAM sAdhu (zAha)rUpajIno upAzraya che (91), temAM vyAkhyAgavAkSa arthAt vyAkhyAnanI pATa che temaja tenA upara candrodaya-caMdaravo hovArnu paNa varNana thayuM che (93-94). vyAkhyAna zravaNa karanArA prabuddha zrotAo dvArA 'tahatti' zabda dvArA apAtA, vaktAno utsAhaunmeSa vadhAranArA hokArA nuM paNa bayAna thayuM che ahIM (97). 98-99mAM dhanajI, jinadAsa jevA zrAvakonAM nAmo vaNavAmAM AvyAM che. 101mAM zrAvikAonI tapazcaryA vize nirdeza thayo che. burAnapurano zAsaka avaraMgazAha hovAno nirdeza 113 ane 117 dvArA maLe che. 118mAM potAnA gurunA AdezathI A lekha lakhI rahyA hovAmuM, potAnA nAma sAthe, kartA nirdeze che.
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ 30 anusandhAna 33 119 mA padyathI samAcAravarNana thAya che. pannavaNA sUtra, jIvAbhigamasUtra vagere AgamazAstro para vyAkhyAna cAlI rahyAM hovAnA (129-30 ), tathA pANinivyAkaraNa-mahAbhASya, siddhahemavyAkaraNa tathA anubhUtisvarUpAcAryanA granthonuM adhyayana ziSyone cAlatuM hovAnA (131) temaja sAhityagranthono tathA nayavAdano abhyAsa cAlato hovAnA (132) samAcAra mukhya che. yogodvahana tathA upadhAnanI kriyAonA (133), snAtranA tathA aSTAhnikA mahotsavonA (134-35) tathA paryuSaNAparvanA paNa samAcAra lakhyA che. caityapravADI ( 141 - 46 ) nI paNa vigate noMdha che. 147mAM vArSika pratikramaNanI tathA khamatakhAmaNAMnI vAta thaI che. 148 thI pAraNAnuM varNana thayuM che. dhanajI zrAvake sthAnika tapasvIonAM pAraNAMno ane kallUzrAvake dezAvaranA ArAdhakonAM pAraNAMno lAbha lIdho che (149). 151 thI 156 mAM bhojananA mIThAM pakvAnnonuM rocaka varNana thayuM che. temAM paNa 'jalebI' nAmanI paradezI mIThAInuM varNana adbhuta che : "sAkaraghIthI mizrita jalebInAM traNa valayo te traNa rekhAothI vaTAyela hrIMkArarUpa bIjamantra - samAna dIse che. hrIMkArano prayoga yantromAM pizAcAdi tattvono nAza karavA mATe thAya che tema Ano prayoga kSudhA nAmaka pizAcInA nAza mATe che, " Ama varNavIne kavi potAnI pratibhAno navalo camakAro dekhADe che. padya 155mAM 'pIrasavu' kriyA mATe 'parIpsitaM 'no prayoga e jaina saMskRtanI AgavI lAkSaNikatA darzAvato prayoga che. A pachInA zlokoMmAM guruvarNana che, ane antima be padyomAM upasaMhAra thayo che. kula zloko 190 che, kemake 153 mA zlokanA be pATha che. tene jo gaNanAmA na laIe to 189 zloko gaNAya tema che. sevAlekhanuM samagra vAcana karatAM te eka sarasa ane samartha kAvyaracanA hovAnuM pratIta thayA vinA rahetuM nathI. kartA kavie TheraThera potAnI camatkRtijanaka kavipratibhA pAtharI che, tevuM A azuddha vAcanA vAMcatAM paNa sphuTapaNe samajAya che. jo AnI zuddha vAcanA maLe to to kevI majA paDI jAya ! astu.
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ September-2005 sevAlekhaH // svasti zrIH prasabhaM sabhAsu bhagavatpAdAgrajAgranakhAn dRSTvA tatra himAMzumaNDalamilatpremAnulomyAdiva / Agatya sthiratAratA samabhavannityAzramAzA'zramAt prIti saMspRzatI sitAMzunalinasthAnadvayIsambhavAm // 1 // yadvAsvastizriyA bodhividhoma'go'yaM bhrAtuH karaktena cidAgraheNa / naSTo'pyanuSTaH samatiSTadiSTA-hadAsyapIyUSamayUkhadRSTaiH // 2 // vaikuNThakaNThaM parihatya sa(?) tasmAt payodhiputrI jinapAdapadye / sthitA tamAdhAya mRgaM mRgAGgaH zaGke babhUvA'bhayadastato'yam ||3|| zriyaH sthitezcihnamihAsti hastI siMhAsane vAhanametadIye / pare'pi nAgA: kamalA'bhiSeka-kriyAnurAgAdiha kiM bhajanti // 4 // payodhiputryA iti sannidhAne-'pyaho ! mahIyAn mahimA jinasya / yad gIyate yogivarairajasraM zivaH svarUpeNa mahAvratIti // 5 // mahAvratitvaM kimavetya satyA-nurAgayogAdiha pArvatIyam / devyA: svarUpAt prabhumabhyupetA vicitrarUpatridazaiH parItA // 6 // asahyavIryaprabhayAnuviddhAM bhayAnuviddhAGgabhRtAM nitAntam / rakSAsu dakSAM samavetya gaurI siMho manastAla ivA'tra tasthau // 7 // . siMho'dvitIyaH prabhayA dvitIyaH siMhAsane'sya pratimeva reje / zrIvIralakSmeva nijaM sisakSuH kimAvirAsIdavihAryadhairyaH // 8 // di(de)hI mahotsAha ivaiSa siMhaH syAdvAhanaM cejinasevanena / tadA'ntarikSAkSayamArgamena-mullaGghya vegAt samupaimi pAram // 9 // itIva vistIrNasahasracaJcatkaraH prabhAkRt kimupAjagAma / bhAmaNDalasya cchalato'cchamUrtiH saptAzvasaMvAhanakarmakhinnaH // 10 // manye'sya bhUyaH prasaratya(tpra?)tApasantApataH klizyatu maiSa lokaH / jinapraNAme tadasAvazoka-vyAjena kiM nandananiSkuTo'gAt // 11 //
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ 32 anusandhAna 33 tadgandhasambandhaparamparAbhi-rAkRSTacetA iva nAkinetA / kimuhyamAnaH sahajena bhAno- noditAzeSatamA: samAyAt // 12 // tatpremapIyUSabharAbhimattA rambhA iveyujinapUjanArtham / puSpANyupAdAya vidhAya mAlA-mAlAparamyAstridazAbhigamyAH // 13 // bhAnuprabhojjRmbhisahasrapatra-nevAH svanetrANi] samullalantI(nti) / tAH prekSya samyag nijanetrasAmya-prekSAkRte'sthAnmRgayugmametat // 14 // tatsaGgamAyeva nijaiNabAlaM kRtAzayaM zItarucirvicArya / kimAtapatratrayakaitavena trimUrtibhartA samudIta eSaH // 15 // karaprasArAt kimamuSya puSyat zrIdharmacakravyapadezanena / sapallavaM kairavametaduccai-zcirAya rociH zuci saMcinoti // 16 // nijodayasyA'vyabhicAricihna-mAlocya kAma: samayaM sakAmam / vavarSa roSAdiva puSpabANai-jetuM jagatyAM vijayI jinendram // 15(17) / / ayaM prabhuzcAmaracAmaraudhaiH saMvIjyamAnaH kRtadivyarUpa: / Aruhya siMhAsanasiMhamuccai-ravAdayad dundubhimantarikSe 116(18) / tatrAda eva smaranirjayAya babhUva zaktastata eva yuktam / jagatprabhoH pANitale zayAlu-mInastadIyadhvaja eSa pIna: // 17(19) / / adAnamInasphuritapsizobha-smarAbhavatpANipayA(yo)jarAji / jinAryaparyA(rya?)Gkasaro virejo(je) rajoviyuktadyutipUranIram // 18(20) / zrIdakSiNAmukhyapura(re?) nivAsI, jino'styagastistata eva manye / payonidhiH pUrvanipAna(ta?)bhIto'nvAste'tra paryaGkasaraHzriyA kim ? // 19(21) / saMkrAntakAntadyutipallavazrI-kaMkellirUpAmaravRkSalakSyaH / chatratrayasya pratibimbanena yaH sambhavaM sUcayati sma rAjJaH // 20(22) / / nAgAdidevapratimAvizeSai-ryo madhyamAnaH pratibimbaveSaiH / calAcalaiH kAntijalairajasraM saMkSobhazobhAmudayAmbabhUva // 21(23) / zilAntaroTTaGkitahastimallA citrArpitoccaiHzravaAdibimbaiH / AloDya dhAmaM churayaM sakaMchu(?) rbabhAviheSatsmitapuSpayogAt / / 22(24) / /
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ September-2005 prAduSkarotIva divo'mbujAkSI: sAkSI yato'yaM praNamadvadhUnAm / vapuHpraticchandabharacchalena prasUnapuJjana sa phenapiNDaH // 23 (25) // jinendramUrteH purataH sphurantaH snehapriyAH svapratimAkriyAbhiH / udarbhiSaM vADavahavyavAhaM prajJApayantIva namajjanAnAm // 24(26) || jinasya zIrSe nanu zAtakumbhaH kumbhaH sa paryaGkapayodhimadhye | saMkrAntamUrtirvarapUrNakumbha-samudbhavaM khyApayatIva manye // 25 (27) | prasArayAmAsa dizAM catuSke kIrtI: sa mUrtIriva yaH svakIyAH / muktAvalIzAlivibhUSaNAnAM parisphurabimbakadambakena // 28 // udyaddivAratnasapatnapAda-dvayI nakhAGkaramayUkhapUraiH / pravAlalIlA (lAM) vidadhe'tra sindhau mUrtairivArhadvadanendurAgaiH // 29 // strAtrArthinaH pUrNakarIrahastAntra manyate kaH samavekSya tatra / sudhArthadhAvadvibudhAn vidhAnai- rambhodhimanthaprasRtAvadhAnaiH ||30|| rasAgrahAdeva navagrahAH kiM sthitAstamAlokya taTastharItyA ? 1 jighRkSavaH zrAddhavadhUvikIrNAn varddhAnAmauktikasaudhabindUn // 31 // paryaGkapAthovi(ni) dhimullasantaM maMzurUpai ( ? ) zcalAcalairvIcibhirullasantam / hasantamekatridive vasantaM janaM ghanai ratnadhanaiH zvasantam ||32|| svastizriyA''lokya nijaiH prasaGga-mabhaGgamutsaGgagataM mano'ntaH / vicintayantyeva piturvizeSa- prItyA'dhitaSThe jinapAdapadme // 33 // athA'sminnevAdhikAre zrImanamohanapArzvavarNanam // athAtra vizvatritayI janAnAM priyAM priyAntAM samavekSya sAkSAt / svayaM sisakSurmanamohanAkhya- pArzvazriyA zrIpatirAjagAma // 34 // jAgraddazA hyasya dazAvatArA bhavAvatArA iva mUrtibhAja: / agaNyapuNyarddhisamRddhiyogAjjAtA nRNAM durnarakAdibhittyai // 35 // asyA'bhidhAnAkSarasannidhAna-vyAmuhyamAnA api mAnavaughAH / savyAsamuktIndumukhI vilAsa - cAturya kelI kalayanti citram ||36|| zeSo'pi ni:zeSabhujaGgaratnaM yatnena paryaGkavidhAM vidhitsuH / niSevate devamimaM phaNAbhiH chatrasya zobhAM racayannadambhAm // 37 // 333
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ anusandhAna 33 manye tadutsaGgarucAM pracArai-rudyadbhirindupratimAnusAraiH / parIvRto'yaM bhagavAn babhUva zyAmo'pi nAmoditazubhradhAmA // 38|| nAthasya nAmApi sudhAbdhipAthaH, pApAgnisantApavinAzanAya / yatkaNThapIThe lulitaM janAH syu-niraJjanAste'JjanarUpiNo'pi // 39 // bhaktiprasaktairmanujairjinasya vidhIyate pUjanakarma modAt / teneva vAlhIkavilepanena prabhuH sa pItAmbaratAM babhAra // 40 // phaNAziraHsthASNusurAdhvarana-sapatnaratnAvalirullasantI / ArAtrikasyAtra bibharti lIlAM, prabhoH purastAnitamA tamoghnI // 41 // jvaladvicitrauSadhilabdhabhAsaM zrImAn jina: koTizilAM vilAsAt / samuddadhAreva maNIvicitra-phaNAtapatravyapadezataH kim ? // 42 // phaNAmaNizreNimiSeNa manye tArA babhUvurvasudhAvatArAH / prabhordharoddhAradhurandharasya kimasya vako zazinizcayena // 43 // anekazo bhAsurasaMbhU(?)tAni, vyagAhatAsya tripadI jaganti / AvirbabhUvurbhuvanasya bhAvA divyA: karasthA iva tajjanAnAm // 44|| kimAtapatratrayakaitavena trayaM samuddhRtya vasundharA sA:(yAH?) / kandAyisyandavimuktazeSa(?) dadhau jinendraH puruSottamatvam // 45 / / urIkRtAzeSavizeSaroci-nidhAya zeSAhiphaNAkirITam / maNiprabhoddIpitadigvibhAgaM vivAharUpaM vidadhe jinendraH // 46 // svastizriyAH pANinipIDanasya mahe mahotsAhadharaM tadenam / matveva nemirbhagavAnajanya-hantAtra janyo'jani sodaratvAt 47 // sa pAJcajanyo harizaGkharatna-mAdhmAyi yanemijinAdhirAjA / tat zvAsasaurabhyabharAtilobhA-lakSmazriyA'zizriyadahipadmam // 48 // jinAMhipadmadvayajanmazobhA-parAbhibhUtaM kimu puNDarIkam / trirekhadambhAdvinayena kiJcit saMkucya sevAM tanute tadIyAm // 49 // galasthalenastadiyaM trirekhI svaratrayasyodayamatra vakti / trirekharekhAstava tad vRtheti AdhmAya zaGkha vadati sma nemiH // 50 //
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ September-2005 35. svastizriyAmAzrayasannibhe'smin pure trayIyaM jinanAyakAnAm / vRttAdivAA-t samagacchatA'sya vizvatrayImaNDanatAM vadanti // 51 // anye'pi manye sumati-svayambhU-zrIvAsupUjya-trizalAGgajAdyAH / jinA jagatyagryapadaM tadetad vicintya bimbaiH sujanaM punanti // 52 // tattvArtha-tattvAdhyavasAyadhIra-stAn vastuto bhaktinamaskArA- (?) / vidheyabhAvena vidheyametat so'haM samIhe vigatAntarAyam // 53 // iti zrIjinavarNanadvApazcAzikA | svastizriyA svIyazarIrajAyA janAzrayo'dhyApanahetave'yam / sajjIkRto'mbhonidhinA'dhunA ki sphuratsurASTrAviSayasya lakSAt // 54 // pradakSiNAcinicayaM tapo'gni vidhAya saMvItavalakSavAsAH / dvijezavat sUripurandaro'yaM tanoti tatrAgamano'tra pAThAm(?) // 55 // yugmam / / dezA nivezA iva nAkabhAjAM pIyUSapAnapraNidhAnagoSThyAm / rasapravezollasaduccatAlAH sahasrazaH santi vasanti bhUmyAm // 56 / / rASTraH surASTrA jagatIpratIto nUnaM sudharmA jayati dvidhApi / yatra nagare prabhu nAkanetA (?) mudA vihAraM kurute pavitraH // 57|| deza: surASTrAbhidhayA'bhidheyaM vyanakti saubhAgyasukhAdyameyam / bhedo'pyabhedo'bhidhayA'bhidheya-syAkhyAyate tena tathA'numeyaH // 58|| satyApayatyasya samastadezA-dhipatyamuccitya vibhaamcintyaam|| siddhAcalaH kAJcanamaulilIlA-muttuGgazRGgaH kalayannajasram // 59 / / payonidhizcaJcalavIcihastai-nRtyanmRdaGgadhvanigajitena / puro'sya dezasya mahotsavAnAM nityatvamAviHkurute prajAsu // 60 // purI surINAmapi varNanIyA dvIpAkhyayA yadviSaye'sti zastA / samAgatA sindhudidRkSayA'sau prabhAvabhRt puNyajanA prabheva // 61 // pInojjayantAcala-siddhazaila-svarUpavisphAripayodharAyAH / dezazriyA dvIpapuraM tadetat virAjate vaktrasahasrapatram // 62||
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ 36 anusandhAna 33 svassatpurIyaM paramarddhipUrNA nityaM nirAlambatayeva khitrA / payonidhe: sannidhimetya manye sthitA yato'syAM vibudhA vasanti // 63|| vAdena bhagnA jaladhau nimagnA laGkA'tha tAM jetumanAH purIyam / paTAlayAn zrRGkhalakoSThakasya cchalAdivA'dApayadabdhitIre // 64!! ratnAkaro'bdhirjanasannivezo dvIpo'pyayaM tanmilanAya pUrvam / prasArayAmAsa bhujaM sa eva bibharti zobhAM parikhA'bdhidambhAt // 65 // dvIpena sArddha nagarI garIya: zriyA vivAdaM sRjatI surANAm / naMSTvA yayau kvApi nabhaHpradeze tadantarIyaM parikhA payodhiH // 66|| dezA narezA iva yanidezA-nuvartinaH potamiSAt karIndrAn / upAharante puracakrabhartu-rTI - - - pUjyAMhikirITamaulaiH // 67 // yatrAGganAzca(ca?)GgimasaGgamena parAjitAM vIkSya sutAM payodhiH / tadrUpasampattiSu mandamoha - - - kRSNAya datta(tte)sma jaranarAya // 68|| dvASassavaSu varA (dvIpaH sa sarveSu varo)'sti jambU-dvIpo yathA'ndukRtaprakAzaH / dvIpastathA sarvapurAvanIpaurAmeya-vAmeyajinAptavAsaH // 69 / / payonidhistuGgataraGgahastai-ya'tsAlamutsArayituM pravRttaH / velAbalenApyaphalaprayatno, lajjAvanamro'tha nivartate drAk // 7 // yadvAsihArivyavahArilokai- svatripadyAzrayaNAt sadaGgaiH / parAjitA: santatadAnavRttyA mataGgajA tanna vizanti manye // 71 // vidyAvinodaiH samayaM nayantaH zrImadguroH sevanaMyA(namA) zrayantaH / sAbhogabhogairnitamArjayantaH sukhaM vasanti vyavahAravantaH // 72 / / vicAracAturyadazA(zA)dazAM(zA)syA-dAnapravAhairvihitAbdahAsyAH / zrIpUjyatIvradyutipAdadAsyA-nnityaM prasannIbhavadambujAsyAH // 73 // gItArthasArthasya guNairmaNIbhiH kaNThasyaH yeSAM prabhaved vibhUSA / te kasya na sa - - nopakAra- saMskAriNa: zrAddhavarAH sukhAya / / 74|| tadIyacAturyamarAlabAlo-'smAkaM manombhoruhi yacvikhela / tatpakSazubhratvaguNaprasaGgAt valakSatA'dyApi ca labhyate'tra // 75 / /
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ September-2005 upAsikAH zrIguruvaktrapadma- zrutAkSayasyandamarandapAnAt / bhRGgAGganAvat purakAnane'smin prodbhAvayante surabhisvabhAvam // 74 // yatrAlayaH pAlayatAM yatitvaM kvaciccatustryastrasuvRttarUpaiH / nAnAvimAnAkRtibhRd vyanakti svasyAzrayatvaM vibudhezvarANAm // 75 // mahodadheH zrIvasudhAvadhervA yo dehalIdIpa iva prakAzI / dvIpo'vanIpena tapodhanAnAM vibhUSyate zrImati tatra citte // 76 // atha banapuravarNanam // svastIndirodvAhajanAzraye'smin saMsthAnamaSTApadAzAbdabhAste / prottuGgazRGgA bhagavadvihArA - stadatra sArizriyamAzrayanti // 77 // zraddhA-parijJAna- caritrarUpai - rakSaiH [ puraskRtya divaM zivaM vA / dakSo'tra loko ramate vihAra- sArISu nAnAmbaracitrarUpaiH // 78 // yatrA'rhaduccaistaracaityapaMkti-mukkAlatAvadvi-lAdidIpe / purI smitI ( tAM) bhojadRzaH prazasta tanmaNDapottuGgapayodharAyAH // 79 // yatrA'rhatAM sundaramandirAlI, pAlIva puNyAmbumahAsarasyAH / yAM prApya sarvo bhavinAM prayAti, bhavATavIbhrAntibhavaH prayAsaH // 80 // sUryAzmasandarbhitabhittibhAge tApo'pi sUryodaya T - nRtyada (?) dhanavIjanenA-panIyate'rhadbhavanairamuSyAH // 81 // vizAlasaudhojjvalacandrazAlA - vilAsinI kAcidavalyabodham ( ? ) | bimbaM tadabhUt kalaGka - stadIyanetrAJjanaraJjanena // 82 // sarvaH suparvocitavi (ve) SazAlI, janastadAcyutasava (ssadA'styutsava) sajjano'tra / zRGgAratAmeti samagrapuryAH cAturyasarvasvamivAGgasaGga // 83 // striyo'pi nepathyavizeSabhAjo rathyAsu sAnAdhya (thya) bhRtaH sphurantyaH / haranti cetAMsi divApi yUnAM smarAmbudherutkalikAsvarUpAH ||84|| apratnaratnapratibaddhasaudhe daivAt kathaJcidvijane'pi jAte / bhujaGgasaGge'pi na pAMzulAnAM svAbhISTasiddhi pratibimbabhIteH // 85 // 37
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ 38 anusandhAna 33 nirdahyamAnAgurudhUmabhUmnA ghanAndhakAre samuditvare'tra / vRSTirmarutkIrNazazAGkarana-payaHpRSadbhiniyataiva rAtrau // 86 / / cakorakAntA dvijarAjateja-stathA rathAGgAhvavadhUdinezam / samIhate tadvayamodameSA purIndusUryAzmarucA tanoti // 87|| maNImaye kuTTimabhUmibhAge kRtAvatArA nizi yatra tArAH / manobhavena pratisadma muktAH prasUnabANA iva rejuruccaiH // 8 // yadvAsavezmanyapi dampatInAM raho rate visphuritaM babhUva / saMkrAntametanmaNibhittibhAge kauzalyamAvi:kurute pareSAm // 89 / / parasparAtmu(mu)tsavasannidhAne yadraktacUrNotkiraNaM janAnAm / jAte prabhAtabhrama eva tasmA-niHzokatAM yAti ca kokalokaH // 10 // yatrAsti navyaH khalu bhavyayogya: upAzrayaH sAdhujanasya bhogyaH / mUtairyazobhirdhavala: susAdhoH zrIrUpajIkasya yathArthanAmnaH // 91 // yo rAjadhAnIva jinendradharma-mahIziturnirmalazAsanasya / yadvA sudharmeva sabhA sabhAsI sthito'tra vajrI bhagavanidezaH // 92 / / dvAratrayeNA'bhipatajjanAlI-sarittrayasyAtra bhavan prasaGgaH / prayAgatAM vaizramaNAlayasya vyAkhyAgavAkSasya jane vyanakti // 93|| vyAkhyAgavAkSaH prakaTo vaTo'yaM sacitrapatraprakarAptazobhaH / sacchAyabhAvena rarAja tasmA-ccandrodayasyAtra vibhA vizIrNA // 94|| puSpaiH phalaiH satkizalairdalairvA samanvitau citra-vasAlavRkSau / pArzvasthitau zrIgurubhaktibhAjAM sadAphalitvaM vadataH sphuToktyA // 95 / / siddhAntazAstrazrutipUrNakarNAH zrAddhA gurUNAM bahudAnakarNAH / gItArthasArthasya vizeSavAco-'laGkArarUpA vyavahArabhAjaH // 96 / / yanmAnasodyatkaSapaTTikAyAM suvarNapiNDasya bhavedvizuddhiH / kathAprasaGgasya 'tathAstu'vAco yatsannidhAnAt samudeti buddhiH // 97 // zayyAtarodAharaNe dhurINaH pravINabhAvAnna suvarNadAsI / (?) zrAddho'nurakto mavisaMvaredha(?) vRddhaH samRddho dhanajIti nAmnA // 98 //
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ September-2005 ghanaM dhanaM prApya jinasya dAsaH zreSThI - diSTo yatimArgabhede / zivo'vagaurI - tirujjvalazrIH kauleyako vaizravaNaH svarUpAt // 99 // arhadurujJAnasamuccayAnI ( ? ) sAdhAraNaM vAnubhavanti sAram / tenaiva tadbhAvibhavasya vRddhi - vRddhArhatAnAmanumIyate'tra // 100 // zrAddhA (ya) zca kAzcid gurubhaktiyuktA muktAlatAM tanniva ( ? ) sadguNaughAH / tapovizeSaiH kim dikpaTAnAM svaM muktarUpaM kathayanti sAkSAt // 101 // zrAddhA (ya)zcatasro vizikhA ivAtra svarUpatastIrthamahApurasya / tapo vicitraM praNayanti puNya-suradrumasyeva vizAlazAlAH // 102 // vairAgyavairasyadazAM spRzantyaH ka ( kA? ) zcid gRhA eva tapodhanAnAm / AdAvivAnte'pi bhajanti maunaM kSaNasya gAne'rthavicintayeva // 103 // svarNaM na rUpyaM yadi vA'danAya syAdityavetyeva yugaM tadatra / zAlestubaryAzca miSeNamanye saMyujya bhojyAya nRNAM babhUva // 104 // zAlyodanastaubararUpamizro yad bhujyate sAjyatayA vizeSAt / padmAvadAtA yadi vAsti lezyA tadbhajamAnAmiha bhojanAnAm // 105 // yasminnanekasmitarazmivezma- cAndrendranIlAdimaNIsamUhAn / dRSTvA budhA: sindhumato'dhikaM no vadanti ratnAkaravarNanena // 106 // tathA hi mahodadhestanmathanavyathAyAM prAptAni ratnAni caturdazaiva / atrAnvahaM rAtrikaratnarAjI pAnthairgRhItApi tathA'nubhUtA // 107 // 1 svarge'pi nAsmAdadhikA vibhUtiryadvAdazaivAMzukarA hi tasmin / uccaiHzravo-devagajedavo (jAdayo? ) 'pi tatraikarUpA iti kIrtyate jJaiH // 108 // pratyApaNaM ratnavivecakAnAM zItAMzubhAsvanmaNayo neke | harergajAzvasya jaye samarthaM narezvarasyA'zvagajaM sahasram // 109 // yatrocchlattuGgaturaGgarUpaiH kSuNNA khurairvyAkuliteva bhUmiH / samIraNodIritareNudambhA - dambhodhimadhyena tu pitsatIva // 110 // AzvAsanAyeva bhujaM gajendrAH svagaNDadAnodakavarSaNena / vidhAya kiJcit sarasAM vivekaH zanaiH zanaiste padamAdadhAnAH ||111 // 39
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ anusandhAna 33 prAdurbhavatkiJcidarAladanta-cchalAdivA''kRSya vidhuM viyattaH / utkSiptazuNDAH kariNaH sRjanti dRSTendudarza kuhumaMgamaiAt (?) // 112 / / purIpurandhyA vasudhAdhavena kenApyaddattAM kaTimekhalAM drAk / vaprazriyAdAdavaraMgasAhiH kUlaGkaSA cArudukUlavatyAH // 113 // yasya pratApograhutAzanAne, bhrAtA'nujastanmayatAmavApa / jito'grajanmA'pyamunA rayeNa cakrI yaptadyau (?)(ca pUjyo?) vahalInRpeNa // 114 // etatprabandhapratibandhabaddha-sandho jarAsandha ivA'valiptaH / nAsIrasInollikhito'pyabhIte-marusthalezaH sa visaMsthulo'bhUt // 115 / / AcandrasUryaspRhaNIyatejAH sarvatra samprAptajayo'pi kiJcit / na lokabAdhAya babhUva nIti-raho mahotsAhakarI na kasya // 116 / / prajAvrajAnItisubhikSabhAvAd yadbhAgyayogo'numito garIyAn / sa zAsti zAstA hyavaraMgasAhiH purImimAmindrapurImivendraH // 117|| prabarhabarhAnapurAdathA'smAt, guronidezaM samavApya ziSyaH / prApto vizeSAdvinayAvanamraH, karoti vijJaptimimAM sa meghaH // 118 // __ atha samAcArAH / / anAdyavidyeva timizravallI, rUDhAtigADhe'mbarakakSakakSe / tArAvatAraprasavairupetA kanyA rajanyA parivartitA'tra // 119 // jAte prabhAte'tha sahasrarazmiH pUrvAcalottuGgazilAcale drAk / uttejayaMstIkSNamayUkhakhaDgAn jahAra dAvAnalavattadainAm // 120 // nabhaHsarasyAH salile lalantya-stArAbalAkAvalayaH samantAt / daivAt praviSTe ravihastimalle uDDIya tAH kvApi gatA alakSAH // 121 / / ghane vane'smin gagane samajyA, nakSatranAthasya nizAcarasya / zUrAgamAdeva javena naMSTvA, kvApyastazailAntaritA babhUva // 122 / / niHzUrabhAve'pi tamonivRttiH kRtA kathaJcid dvijanAyakena / sa(sA?)kevalAdeva kalaGkasaGgAd vaivarNyamApadivasAnane'smin // 123 / /
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ September-2005 411 labdhe surAjye dvijanAyakena matAni nAnAtinAM grahoghAH / syAdvAdarUpe'bhyudite sahasra-bhAnau tadetat sakalaM vilInam // 124 / / saMmuha candro dinavRttimasyAH, zriyaM priyAyai pradadau rajanyai / itIva vairAd grahamauktikAni lAtvA dinezo rajanI vyanaiSIt // 125 / / zailAdhipatyaM kila helimauli: pUrvAcalasya prathayAMcakAra / candrAnane tena vivarNatA'bhUt, kimastazailAdhipateH prabhAte // 126|| kumudvatInAM kamalA nalinyai balAt samAdAya khagena dattA / rolambamAlA kimitIva rAjJe vaktuM gatA tena vivarNatA'sau // 127 // rAjAgrajo me'stagirehAsu mRgAjinI pANDumahovibhUtiH / zamIva zete'rka itIva matvA pUrvAdrisiMhAsanamadhyatiSThat // 128|| janaizca tasmin samaye salIla-zlIlaiH sabhAyAmavabhAsitAyAm / prajJApanAjJAnanidAnasUtraM svAdhIyate kAlakasUrisRSTam // 129 / / pIvArthajIvAbhigamasma(mAga?)masya, vyAkhyAnamAkhyAnakabhAvamizram / sabhyebhyacetoharaNAya nityaM praNIyate dhvastasamastamizram // 130 // tata: punaH pANinibhASya-hemacandrA-'nubhUtipratipAditAni / savArtika(ka)vyAkaraNAnyamUni ziSyAH paThantyatra manISimukhyAH // 131 // sAhityazAstrANyapi zaiva-jaina-sampAditAnyatra yathAprayogam / nayAMzca kecit paricintayanti, svIyAn vizeSAttadivA'nyadIyAn // 132 // yogopdhaanodvhnaadikRtyai-lokmpRnnairdaantpogunnaishc / bhAvavizuddhaiH samayaM nayanti vimuktazokA iha saGghalokAH // 133 / / syAdvAdinAM bhavyadhanavyayena sAtrANi gAtrANi pavitrayanti / varyAH saparyA vidhikarmacaryAH, zivAya bhavyAH praNayanti navyAH // 134|| aSTAhikAparvaNi nirjarANAM, nandIzvaradvIpavare yathaiva / syAdutsavastadvadihApi nityaM zrAddhavratAnAM varivarti modaH // 135 / / kamodayI vArSikaparvarAjo vizvAdhipatye sahasA'bhiSiktaH / caturtha-SaSThA-'STamakaistapobhi-ryodhaiH subodhairiva samparIta: // 136 //
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ anusandhAna 33 tacchAsanoDDAmaraDiNDimasyo-doSeNa doSeNa vivajitena / jAto'tra jantuvrajajAtibAdhA-vidhAnadurdhyAnavidheniSedhaH // 137 / / netradvayeneva mukhaM mRgAkSyAH pAJcAlarAjeva mukhadvayena / rAjadvayeneva giriH surANAM, tathA sa kalpadvitayena reje // 138|| sahasrapAdo divasazriyazca jyotsnAbharasyeva ca pUrNimindoH / aSTAhikAyAH khalu parvarAjaH(ja)-sAdhAraNo bhUSaNabhUSyabhAvaH // 139 // aSTAbhirudyanmahiSIbhirindro vRSadhvajo mUrtibhiraSTabhirvA / yathA'STabhiH siddhibhiraGga ! yogI, tathaiSa reje'STadinendirAbhiH // 140 / / yathA girIzaH saritA surANAM svarNAcalaJcUlikayA yathaiva / babhau tathA vArSikaparvarAjaH sAMvatsarikyA kila saccaturthyA // 141 / / kalpairanalpaiH kalito munInAM kalpaH sphuran paryuSaNAbhidhAnaH / rAjJaH purodhA iva nirvirodhaH puraskRtastatra janasya zAntyai // 142 // sAMvatsarikyAM gajavAjipUrvaM caitra(tya?)prapATIkapaTena manye / sa parvarAjo'khiladigjayAya samaM pratasthe dhvajinIpra(va)jena // 143 // gacchatsamAgacchadatuccharUpA:(po)'nyagacchasaGgho nanu tAvadeva / catuHpathAntarlabhate'vakAza-mupasthito yAvadayaM na saGghaH // 144 // anekavAditravicitranRtyaiH prastUyamAno gurusaGghacakrI / caityaprapATIkaraNAya jajJe zUro hi sA- [sAkSAt? kimu gAGgapUraH // 145 / / catuSpatheti prathite tadAnIM saMkI -iti (saMkIrNatA?) pauSadhikaistathA'bhUt / AsthAnayogo(gA)dgagane li('ni?)lo'pi, kurvannivAlakSyata parvatulyAm (?) // 146 // parasparakSAntirathyA(pA)yazAnti-stathA pratikrAntirapi trayIyam / zaktitrayIvA''bdikaparvarAja: samarthamarthaM racayAMcakAra // 147 // tato janAmodakamodakaughaiH sArmikANAM bhavati sma bhaktiH / zivAdhvagAnAM bhavatAdamISAM pAtheyamAdeyatayeti matvA // 148 // prAtarlasatpAraNakaM dideza sAMvatsarikyA dhanajI: svagehe / vaidezikAnAM nRpamAnyakallU- zrAddhAgraNIH kArayati sma bhaktim // 149 / /
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ September-2005 43 dhanastu mukhyo nijamukhyatAyAH zRGgArarUpAM kurute sma bhaktim / dAne'dvitIyaH sukhAto'?]dvitIyo yuktaM yadambA hamarI prasannA // 150 // jalebikI: zarkarayA ghRtena siddhAH prasiddhAH prathamaM pradattAH / kSudhApizAcIhananAya yantra hIMkArarekhA iva vRttarUpAH // 151 / / (kSudhApizAcIhananAya manye cakrANyamUnIva janaitAni // pAThAntaram // ) prAjyAjyasAmodakamodakAnAM zreNirjanAnAM madataM(naM) tatAna / . zrIdharmakalpadrumajA phalAnAM paMktisthapuNyairiva DhaukitAsau // 152 // svAdyAni vAdyAni na bhojyalakSmyAH haranti cetAMsi na sajjanAnAm / kSudhAhaveneva zaraiH sarandhrA-NyasyA- retRNibhaTA ivA'tra (?) // 153|| (khAdyAni vAdyAni tatAni pUrvaM siddhAni lakSmyAH sukhabhakSikAyAH / chidrAlidambhAdiva dAyakAnAM yazaHprazastyakSarasaMyutAni // pAThAntaram // ) yazobhirevA'GgadharaiH payobhiH saMyujya bhUyaH pRthukAn sakhaNDAn / santarpayAmAsuranekajantUn zrAddhA jinendormatamunnayantyaH // 154 // prasIdanaM saprahitaM hitArtha paropsitaM vyaJjanarAjiyuktam / bhaumAgnimuktaM hyudarAnalasya mitrasya tuSTyai kimupAyanaM drAk // 155 / / bhojyAni sarvANyapi bASpadambhAt svayaM vivithuni mukhe janAnAm / roSAdivoSNAni javAt kSudhAyA jighAMsayA modamahodayAni // 156 / / ityAdikRtyAni gurorgarIya:-prasAdato vighnavivarjitAni / jAtAni tadva(ttatsamayocitAni tAnyAdriyante prabhutAdbhutAni // 157 / / atha zrIguruvarNanam // mAhAguroH sevanayA nayAnAM nidhAnabhUmyA manujasya yasya / syAt saMstavaH saMstavanIyanAmA bhaved guNai ratnagaNairdhanADhyaH // 158 // revA'sti sevA gurupuGgavAnA-mAnandahetuH kavikuJjarANAm / pravRttihetuH ka(kva)canA'rijanyaH parAbhavo yanna bhavedamISAm // 159|| yasyAM rasAntarbahu majjanena saMcitya rocistanu sajjanena / autratyalAbhAt kalabho'pi yUthA-dhinAthalakSmImurarIkaroti // 160 //
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ anusandhAna 33 madAt kareNa kSipate varAne rejo(je?)gajastadvigataprabho'pi / asyAM nimagnaH zucibhUtakAyo meghaH(gha)zriyaM saMcinute navInAm // 161 // mAtaGgarUpe'pi yadIdRzI syA-detatprasaGgAt subhagatvavRttiH / tadrAjahaMse jaladugdhasagdhau vivekitA kiJcana nAtra citram // 162 / / nimnaM vidhAya svaziro gajo'syAM lalan nijaM paGkamapAcakAra / uccaistato gotramanekasAlA-nvitaM bhajatyeSa vizeSazobhaH // 163 / / asyAstu dUre nivasan kavIndra-dvipAdhipaH satripadIvibhUtiH / bhadrottamo'pyAzrayate vibhUSAM na tAdRzIM tatsmaraNAt kRzAGgaH // 164 / / tvatsevayA narmadayA dayAlo ! bAlo'pi kiJcidzataro'hamuccaiH / saMpAvitastadrasabhAvanena gato'bhitApo'pi kaliprasUtaH // 165 / / sevArase vAsanayA yadIyaM mano viliptaM sudhayeva deva ! / te syunarA nirjararUpabhAja Ajanmata: sarvasuparvasevyAH // 166 / / maruttasa(sA?)rthena gururgarIyAn niSevitaH zrIvijayaprabhAhnaH / manISitAstasya samRddhayaH syu- nityodayinyo nahi tatra citram // 167 // sevAsukhAsvAdanatundilA ye teSAM pareSAM na sukhodayAnAm / lipsA bhavet kvApi sudhAsu dhArA-svAdena kiJcit svadate tadanyat // 1681 kazcidvaNikkarmasa(su)namasAdhya(?) zaurya punaH kazcidupAdriyeta / kazcit kRSistadvayameva sevA-maho mahasava(mahassarva?) sadarthasiddhyai // 169 / / zrImadgurUNAmiha sevanena syAd gauraveNA'nvita eva martyaH / karpUragandhapratibandhasandhi syAt kolakaM vAsatayA sugandhi ||170 / / hitAmRteneva nisRSTavRSTi-dRSTigurUNAM mayakAnubhUt sa (kA'nubhUtA?) / tasyAM rasa: sarvasukhAtizAyI nAdyApyasau vismRtimeti citte // 171 / / zrIkhaNDakarpUrahimendubhAvAn saMyojya manye ghaTito'sti?] saumyaH / kRpAkaTAkSeSu tatastvadIye-Svaho sudhApUra ivojjajambhe // 172 // durvAdivRndA api te nirIkSya, zraddhAcaritrAdiguNaughamuktAH / tvadvarNanAkaitavata: svakaNThe kRSTvaiva samyaktvamihA'rjayanti // 173 / /
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ September-2005 45 jayanti te gauravavAgvilAsA mAdhuryata: spRSTasudhAtihAsAH / nizamya samyag bhavavahnitaptA-stAn vastutaH zItalatAmayante // 174|| manorathairyo viSamo'pi panthAH samAdRtaH kasyaciduttamasya / so'yaM bhavAnyeva niSevayA te prasAdhyate bAdhyatarograzaktyA // 175 / / zrIdevasUriH kumudendujetA prAcyaH parastvadgururarkajetA / zrIdevasUrizca tato'dhikazrI-gAmbhIryato nirjitasarvasindhuH // 176|| jAtau ca tau dvAvapi devarUpau munIzitastvaM tu tato'dhiko'si / vIrAbhidhAnena samagradevA-tizAyivIryodbhavasUcanena // 177 // kAlAnubhAvena tu yattu kazci-nAtha ! tvadAjJAmavamanyate'pi / vyAmohahetuH sudhiyAM na tatki vIrasya nAjJAvimukho jamAliH // 178 / / manyAmahe tanmanujAnihiza(?) dhanyAstavAsevanatatparA ye / tadantarAye sahasamparAye yeSAM ratiste pazavo nRpAzAH // 179 // prasannatA vApi mukhe munIndo ! rAkAzazAGkAdatirekiNI yA / dRSTApi dRSTyormudamAtanoti tanUbhRtAM zrIgurubhaktibhAjAm // 180|| tavaiva sevAvidhaye vidhAtrA vinirmitAzcandanadIpanAdyAH / bhAvAH svabhAvAdapi pUjyapAda-pUjAvidhAnaiH saphalIkriyante // 181 // prabhoryazobhirbhuvanairazobhi sarvaiH suparvezagajAnurUpaiH / vidhurviyuktAGgivizoSadoSaiH zyAmo'pi kiJciddhavalastadA'bhUt // 182 // viyoginIbhirvidhureSa zapta-stadasya vakSaH sphuTitaM pratImaH / no cet kathaM zrIguruvaktrapadma-spardhI vidhatte zakalIkRto'pi // 183 / / sevA tvadIyA malayAnilasya parisphurantI laharIva loke / dAripsantaptavapuSpI drAk pramodamutsAdayati sma lakSmyA // 184 / / pUrvANi pAtrANi lateva sevA pracitya rocinicayAlasantI / phalaiH punaryojayati sma navya-pAtrANyaho bhAgyavijRmbhitAni // 185 // sevAkhyarevAsvarasAbhisArA-ttaTasthaziSyAvanijanmavRndam / udbhAvayantI phalasampadADhya-mApallavaM saMharate'dbhutaM tat // 186 / /
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ 46 anusandhAna 33 sevA surANAM saridityavaimi yato'tra nityaM vibudhA ramante / vizuddhabhAvaiH zramaNAnugAmi-vRndAnubhUtA kamalodbhavAya // 187 // sevArevApulinalalanairbhadrabhAvAnubhAvAt / yeSAM ceto hasati lasati zrImunIndregastArAge / vizve vizve'nubhavavibhavaM te janA ejanAbhimuktaM vyaktaM dadhati nitarAmantareNA'ntarAyam // 18 // parISTiraGgISTavidhIvidhAna-kalpadrukalpA kila yadgurUNAm / taiH sUricandrairgatasarvatandra-jJeyaH praNAmaH svazizostrisAyam // 189 // iti zrIsevAlekhakAvya sampUrNam //