Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ samullAsa [ 18 ] satyaM ziva sundarama'nA mathALAthI prasiddhi pAmato prastuta lekhasaMgraha mArA mATe cheka aparicita te nathI ja. A saMgrahamAM AvelA 38 lekhe pikI lagabhaga 6 ja huM pahelI vAra sAMbhaLuM chuM. 1. varNasaMkara, 2. jaina dharmamAM strIone sthAna, 3. mInAkSI mandira, . tristanI mInAkSI, 5. eka ajANyAnuM avasAna ane 6. tuLajArAma Tekara- A cha lekho sAMbhaLyAnuM spaSTa smaraNa nathI. bAkInA 3ranuM citra te A lekhasaMgraha sAMbhaLavA beTho tyAre manamAM spaSTa hatuM. tema chatAM jude jude samaye ane lAMbe gALe prasiddha thayelA ane te ja rIte bhinna bhinna samaye kyAreka utAvaLathI te kyAreka vacce AvI jatAM vinAmAM sAMbhaLyA hoya te lekhane saMskAra judo hoya che, ane te ja badhA lekhe ekasAmaTA tema ja nirAMte sAMbhaLIe ane te paNa temAMthI kAMIka tAraNa karavAnI tema ja tenuM mUlyAMkana karavAnI daSTie sAMbhaLIe, tyAre tene saMskAra jude paDe che. bhinna bhinna samaye paDelA truTaka saMskAranuM saMkalana karI mUlyAMkana karavuM te eka bAbata che ane eka sAthe svasthapaNe kAMIka lakhavuM, e daSTie sAMbhaLI tenuM mUlyAMkana karavuM e bIjI bAbata che. AvA gaMbhIra ane vicArapUta lekho vize kAMI paNa lakhavuM hoya te saLagasa paDela saMskAranA AdhAre ja lakhavuM e ubhaya pakSane nyAya ApanAruM che, evI mAnyatAthI prerAI huM A lekhasaMgraha sAMbhaLI gaye. je je lekha pahelAM sAMbhaLelA temAM paNa pharI sAMbhaLatAM mane kaze ja kaMTALe Avyo nahi. eka kSaNa mATe paNa ema na thayuM ke A te sAMbhaLela che, cAle AgaLa. UlaTuM, pratyeka lekha sAMbhaLatI vakhate manamAM lekhaka aMge, pratipAdya viSaya aMge ane lekhanA adhikArI samAja aMge aneka vicAra AvI gayA. tenI TUMkI noMdha ApavI ISTa hoya teya zakya nathI. tema tAM e vicAramAMthI kAMIka ane neMdhavA dhAruM chuM. lekho sAMbhaLatAM ane vicAre UbharAtAM manamAM eka sAtvika ullAsa prakaTele, tethI meM mArA A lakhANane "samullAsa" zIrSaka ApyuM le. kumAra", "prasthAna ane mahilA samAja mAM prasiddha thayela cAreka leone bAda karatAM lagabhaga badhA ja lekho jaina samAja sAthe saMbaMdha
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ 8] darzana ane nita dharAvatA kAI ne kAI patramAM prasiddha thayelA che. temAMthI paNa moTA bhAga prabuddha jaina " mAM prasiddha thayelA che tethI, ane lekhaka janme jaina che ane zreNI khAkhatA emaNe jaina samAjane uddezI carcA che tethI, sthUla rIte vicAra karanAra ane vAMcanAra vargane ema lAgavAne cokkasa sabhava che ke prastuta lekhasaMgraha te jaina par'parA sAthe ja sabadha dharAve che. ane lekhaka jaina para'parAnI paridhimAM ja vicAra karatA haze. paraMtu jeo prastuta lekhenA lekhakanA mAnasane ThIka ThIka piNe che ane jemaNe jANyuM ke ajANya temanA kAI paNa lekha vAMcyA haze temane e kahevAnI jarUra ja nathI ke paramA naMdabhAI nAnA ke moTA kAI paNa vartulamAM kAma karatA hoya tyAre kadI saMkucita dRSTithI ke sAMpradAyika dRSTithI nathI vicAratA ke nathI lakhatA. emaNe jyAM jyAM jaina samAjane uddezI ke tenI sAthe sabaMdha dharAvanAra praznone lakSIne lakhyuM che tyAM paNa temanA mApadaMDa mAtra satyalakSI ane mAnavatAvAdI ja rahyo che. kAI eka musalamAna ke khristI potAnA kAryakSetrane anusarI islAma ke khristIdharmane uddezIne ane chatAM saMpUrNa mAnavatAsparzI lakhe, vicAre ku kAma kare ene jo e paraMparA sivAyanA loko tara paraMparAnuM kAya lekhI te vize eparavA rahe to emAM emane ja gumAvavAnuM che. alabatta, vicArazIla vAcakeAne phALe eTaluM karavAnu tA bAkI rahe ja che ke jyAM jyAM mAnavatAnI dRSTie ane mAtra satyalakSI dRSTie lekhake vicAryuM ke lakhyuM hAya ane chatAM temAM kAI eka para'parA ke vargane uddezIne ja kahevAyuM hAya tyAM tyAM e badhAMmAMthI para parAvizeSa ane samAvizeSanu nAma gALI te pAchaLa rahela lekhakanI vyApaka dRSTine ja pakaDavI. chevaTe to kAI paNu lekhaka ke vicAraka amuka paristhiti ane amuka tulane lakSamAM rAkhIne ja lakhatA ke vicAratA hAya che. eTale vAcaka mATe jovAnuM e bAkI rahe che ke tenu lakhANa kaI dRSTithI prerAyeluM che. jo ene lakhANanI preraka dRSTi vyApaka ane mAtra satyalakSI lAge to pachI ene mATe e lakhANa vAcanakSama ane vicArakSama bane che. hu. peAte paramAnabhAInAM saMpradAya, paMca ke samAjanA uddezathI lakhAyelAM pahelethI Aja sudhInAM badhAM lakhANene e ja kasoTIthI zvetA Avyo chuM ane mArI khAtarI thaI che ke temanAM e badhAM lakhANo game te patha, nAta ke samAjane samAna prazno paratve ekasarakhA lAgu paDe che. tethI sUcavavAnuM prApta e thAya che ke jema kAI paNu sAMpradAyika jaina emanAM lakhANAne mAtra jainalakSI mAnavAnI bhUla na kare tema jainetaro paNa evI bhUla na kare. *C
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ amullA [805 lekhasaMgraha pAMca bhAgamAM vaheMcAyeluM che. samAjadarzana, tatvacaryA, tuvarNana, pravAsavarNana ane vyakti paricaya. A pAMca vibhAgamAM samAtA lekhenuM hArda vicAratAM ema kahevuM prApta thAya che ke lekhakanuM mAnasika valaNa ja evuM che ke te jaDa-cetana, sthULa-sUkSma, vyavahAra-paramArtha, vyakti-samAja Adi aneka viSayane lagatI vividha bAbate ane vigatene sparze che, paNa te kutUhalapUrNa jijJAsAthI ane kAMIka nakkara satya tAravI ApavAnI dhagazathI -ja. tethI ja dareka mukhya vaktavyamAM vizALatA sAthe talasparzI UMDANuM paNa najare paDe che. lekhakano gujarAtI bhASA upara kAbU te adbhuta che. pratyeka lakhANamAM bhASAnuM ekasarakhuM gheraNa najare paDe che. AvI ziSTa, suprasanna ane vegIlI bhASA e jevI tevI siddhi nathI. lekhano viSaya sUkSma ane sUkSmatara hoya tyAM paNa bhASA ane zailI vAcakane vicAra-vihAra sAthe sAhityavihAra paNa karAve che. tuvarNanano A vibhAga lokabhASAmAM eka navuM prakaraNa umero hoya tema lAge che. saMskRta, prAkRta Adi bhASAomAM prati evAM Rtuone lagatAM gadya-padya varNane aneka che. e varNanamAM amuka mAdakatA paNa hoya che, paraMtu prastuta "RtuvarNana' judI ja bhUmikA uparathI prasava pAmyuM che, ema kaI paNa vAcakane lAgyA vinA nahi rahe. vidyArthIo, zikSako ane prAdhyApake sudhAne A RtuvarNana" vAMcyA pachI kaI RtumAM kaMTALe nahi Ave. dareka RtunI vizeSatA dhyAnamAM AvavA sAthe vAcakane prakRtivarUpa sAthe tAdAmya anubhavavAno nAda lAgavAna. zarada, varSa ane bahu te vasaMtanuM varNana sane rue, paNa Aja lagI dhagadhagato unALe kene sa che? jyAre A lekhake unALAmAM paNa sAco AnaMda mANyo che ane e ja AnaMdanA saMvedanamAMthI unALAnuM gadyakAvya sarI paDyuM che. ziyALAnI kaDakaDatI TADhanI khumArI lekhake je anubhavI che te bIjAo paNa anubhavI zake. paraMtu te kyAre? je prakRtinA e zItala pAsA pratye taddana sAhajika samabhAva hoya te ja. lekhake judI judI RtuonAM anubhavela pAsAMone kaLAmaya rIte rajU karI prakRtinA game te svarUpamAMthI paNa sukha meLavavAnI kaLA-Indriya jAgrata karI che. mane ema lAge che ke "tuvarNanane, Akhe vibhAga abhyAsakramanA UMcA dhoraNamAM rAkhavA jevo che, agara to vidyArthIene vAMcavAnI khAsa bhalAmaNuM karavA jevuM che. pravAsavarNanamAM kule sAta le che. darekane pitApitAnI AgavI vizeSatA che. gopanAthane kinAre, samudra, taphAnI pavana, ekAnta zAnti e
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ 806] darzana ane ciMtana badhAMnA saMvAdamAMthI lekhakanA mAnasamAM AvirbhAva pAmeluM UMDuM cintana ane svA -e badhuM vAMcyA pachI mArA jevAne paNa thaI Ave che ke eka vAra te gopanAtha jaIe. mavihAra e te svAnubhava chatAM lekhake ene apUrva raMga kahyo che, kAraNa ke e vyavihAra dvArA lekhaka divyatAne vyamamAM vicaravA mathe che. mAnavadeha sAthe lAdhelI ananyasulabha zaktionuM bhAna thatAM lekhaka enA rasanmAdamAM koI kalpanA ane ciMtanagama vyamamAM vihAra kare che. je lekhakamAM kaLA, vijJAna, sAhitya, bhautika vidyA, prema, sevA, tattvajJAna AdinA. saMskAre ekarase rasAyA na hatA te sthULa bhavihAramAMthI "apUrvaga" sUjhata nahi. mazarUvALAne UdhaInuM jIvana lakhatAM keI navI ja jIva-paramAtmasRSTi dekhAI che, tema ahIM " apUrvaraMga" mAM che. je loko mAtra cAlu jIvanamAM ja gothAM khAtAM heya teone na rasa mANavA mATe A bomavihAra' upayogI che. nAsikavALA lekhamAM brAhmaNa, bauddha ane jaina traNeya paraMparAnA ItihAsanI jhAMkhI te che ja, paNa emAM godAvarI, vyaMbaka, gajapaMthA, pAMDavaguphA vagerenAM je saMvedanapUrNa zabdacitra che, jJAna ane bhaktinuM emAM je sammizraNa che tema ja sAdI, vItarAga jaina mUrtine asaMgata evI ADaMbarI prathAnI je graMthibhedapaSaka taTastha paryAlecanA che te badhuM kaI paNa tIrthanA yAtrIne kaI kaI dRSTie yAtrA karavI ane temAMthI jJAna ane viveka kevI rIte keLavavAM eno pATha zIkhave che. ekakAvALAe Apela drAkSane jhUmakhe e mAnavatAnI dIvAdAMDI che. tathAgata buddha thayA ane chatAM te ja mATInA banela ApaNe abudha rahyA e kathanamAM lekhakanuM UMDuM * AtmanirIkSaNa che. gopanAthanuM varNana vAMcatAM vAcaka anubhave che ke jANe huM dariyAkinAre ja houM. vyomavihAra sAMbhaLatAM bomamAM viharavAnuM bhAna thAya che. giranAranuM varNana giranAramAM dekhAtAM dazya vAcaka samakSa upasthita kare che. sthULa daye, sukama saMvedane ane tattvaciMtana AdinI aneka kaNikAo--e badhAMmAMthI lekhaka. saptaraMgI meghadhanunI chaTA UbhI kare che. AmAM ghaNI yuktio paNa Ave che. bhautika samRddhinI vividhatA, vanaspati ane pazupakSInI vividhatA, prakRtiracanAnI vividhatA, dharmaparaMparAo ane dharmasthAnonI vividhatA, sAdhusaMtanI vividhatA ane etihAsika banAvonI vividhatA-badhI vividhatAo vacce giranAra te kuTaratha! paraMtu Life DivinenI vividhatA ane temAMnI ekatA e saumAM caDe. lekhake keTalA saMskAra jhIlyA che ane keTalA vikasAvyA che, e A lekhamAM jovA maLe che.
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ samulAsa [ 800 jyAre bhImadeva prabhAsapATaNane uddhAra kare che lagabhaga te ja arasAmAM tene maMtrI vimaLazAha AbukuMbhAriyAmAM maMdira baMdhAve che. paththara ane ArasapahANanI zilpakRtio zarU thAya che. kRSNa jevA leketara puruSane prabhAsapATaNamAM thayela kasaNuta dilhImAM gAMdhIjInA kissAnI ane jerUsalemamAM krAIsTanA kissAnI yAda Ape che. mahammada paigaMbare dareka dharma ane tIrthane Adara ApavA pharamAvyuM che. pite te AkhI jiMdagI e rIte varyAM che, paNa Araba kabIlAonI vArasAgata khavRtti dharmanI bAbatamAM cAlu rahI ane pachIne islAma jyAM jyAM game tyAM tyAM pegaMbaranA pharamAnathI UlaTuM ja karyuM. enI chApa somanAtha upara che. hiMdu-mAnasa Ama to tatvaciMtanamAM dIrdhadaSTi dharAve che, paNa vyavahAramAM samartha sAme TakavA jeTaluM saMgaThana teNe na sAdhyuM te na ja sAdhyuM. nahi te chellAM varSomAM navAbanuM zuM gajuM? jene tethIya vadhAre nabaLA. koI bIjo rakSe te strI peThe rakSAya, nahi te haNya ! somanAthanI peThe mAMgaroLamAM paNa eka bahu moTI ane bhavya masjida che, je jaina maMdiranuM rUpAntara che. jaina--ajaina haju pUrNa ekarasa nathI thatA. zrI. munazIjIe jUnA avaze nirmULa karyA e paNa eka kALanI gati ! mInAkSImaMdiravALA lekhamAM dakSiNa, uttara, pUrva ane pazcimanAM tIrthonI tulanA che, je e tIrthonI vividhatAne khyAla pUro pADe che. ziva ane pArvatInuM mahatva, Alikhita purANakathAo, nAnAvidha kotarakAma, jaLAzaya, dIpamALa, garbhamaMdiranI saMkaDAza, vahema, bhakti, prAMgaNamAM bharAtAM bajAra, raMgaberaMgI pozAkavALo nArIvarga vagere madurAnA mInAkSI maMdiranI jema anya tIrthomAM paNa dekhAya che. berebudura (InDoneziyA) vagerenAM maMdire ane zilpa e dakSiNa jevAM ja vizALa che. kadAca uttaramAM videzI AkramaNane lIdhe maMdire moTAM na racAyAM hoya. jema brAhma jevA samAje hiMdu samAjamAMthI mUrti phelAvI na zakyA tema sthAnakavAsI Adi samAje jaina samAjamAMthI paNa karI na zakyA. mUrti e netragamya paNa ramya ane dhyAna kheMce tevI vastu che. mInAkSImaMdiranA vividha pAsAMvALA darzane lekhamAM je uThAvadAra AkAra dhAraNa karyo che te lekhakanI smRti ane ekAgratAne savAdI namUne che. tritanI mInAkSIvALA lekhamAM lekhake mInAkSIne trIjA stananI ane mahAdevanA trIjA netranI paurANika AkhyAyikA ApIne pite trIjA stana ane trIjA.
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ 888 ] darzana ane ciMtana netrane AdhyAtmika artha paNa tAravyA che. te e che ke trIjuM stana eTale premapUrti mAtRhRdaya ane trIjuM netra eTale gInuM divyajJAna. mInAkSI ane mahAdevanuM milana eTale prema ane jJAnanuM milana. A AdhyAtmika artha susaMgata che. paraMtu e lekha vAMcatAM mane je bIjo vicAra spharyo che te paNa ahIM lakhI de ThIka lAge che. kharI rIte mInAkSI e triguNAtmikA prakRti che. duniyAnI strI prakRti dvistarI che, jyAre lekara prakRti tristanI che. sAdhAraNa pusA dvicakSu che, jyAre lokottara puSa-mahAdeva-tRtIya netra arthAta divyanetradhArI che. mInAkSI-mahAdevanI AkhyAyikAmAM sAMkhya-ganI kalpanA bhAse che. mInAkSI arthAta prakRti sarva upara vijaya meLave, kema ke te mULazaMkti che, paNa paramapuSpane jItI na zake; tene te te adhIna ja bane, e marma mInAkSInA vizvavijaya ane chevaTe mahAdevathI jitAtAM tene varavAmAM rahelo che. mahAdeva tAMDavanRtya kare che, eTale ke puruSamAtra prakRtirUpa strInA sannidhAnamAM romAMca anubhave che. temAMthI ja sarjana thAya che. paramapura sarjana karavuM hoya te prakRtinA sanidhAnamAM mAMcita thaye ja chUTake ane to ja sarjana thAya. pauruSeya baLakauzaLa joI strI-prakRti tene vaza thAya. A parAjaya ane saMvanana e eka prakArane dAmpatyakSobha che. viSNu mInAkSI--mahAdevanAM lagna karAve che, kema ke viSNunuM kArya sRSTi pedA thayA pachI tene nabhAvavAnuM-pAlana karavAnuM che. lagna na thAya te sRSTi kevI ane te vinA pAlana kevuM ? " vyakti paricayamAM kula ATha rekhAcitra che. kAkA kAlelakara ane tulajArAma Tekara e be bAda karatAM bAkI badhAM sadgata vyaktione lagatAM che. temAMthI veNIrAma mAravADI, sanmitra karavijayajI, zrIyuta kuMvarajIbhAI ane zrIyuta vrajalAla meghANI e cAranA paricayamAM huM Ave. sanmitra kapUravijayajIne paricaya ThIka ThIka thayela. kuMvarajIbhAIne paricaya paNa aneka rIte vadhetemanI sAthe ane temane tyAM paNa rahe. kalAkanA kalAke lagI temanI sAthe aneka viSayomAM rAtanA bAra bAra vAgyA sudhI mIThI carcAo cAlatI. temanuM kauTuMbika ane sAmAjika jIvana jevAnI take paNa sAMpaDelI. zrIyuta meghANInA nikaTa paricayamAM AvavAnuM aneka rIte banyuM hatuM. temanA makAnamAM ane paDozamAM sUvA, rahevA ane jamavAnI sagavaDa hatI; eTale temanI sAthe dharma, tatvajJAna, sAmAjika sevA ane sudhArA, dhArmika rUDhiothI mukti Adi aneka viSayo upara amArI carcA cAlatI. A paricayajanya saMskAre rAkhI te te vyaktinAM rekhAcitra tapAsuM chuM te te vize eTaluM ja kahevuM prApta thAya che ke lekhake lakhANanA rasa ke
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ mulAsa 809 vagamAM AvI jaIne paricayapAtra vyaktinA aMgata saMbaMdha ke viziSTa mohamAM leza paNa taNAyA vinA te te vyaktinuM tAdaza citra rajU karela che. * pitAnA pitA vize eka jAgrata vicArazIla putra taTasthabhAve kAMI lakhe tyAre emAM koIne kazuM ja umeravAno adhikAra heI zake ja nahi, bhale aMgata smaraNe game teTalAM hoya. tema chatAM e rekhAcitramAMnI eka-be bAbate tarapha vAMcakonuM lakSa jaze ja. pitA-putranI mAtra judI ja nahi, paNa keTaleka aMze viruddha evI vicAra-vartanasaraNI ane tema chatAM eka bAju moTuM mana ane bIjI bAju vaDIle pratye hArdika bahumAnanI lAgaNI. sAMkaDuM mana, asahiSNutA ane utAvaLiyApaNuM jevAM to aneka kissAomAM pitA-putra ke mAtA-putra vacce moTI dIvAla UbhI karatAM hoya te yugamAM je AvuM pitA-putranuM saumanasya jovA maLe to evA kuTuMbane harakoI puNyazALI ja lekhaze. bIjI bAbata te pitAne putramAM vikasitarUpe saMkrAnta thayele vAra. meghANInA prathama pragaTa thayela rekhAcitre te vakhate azupAta karAvela. ATalA varSo pachI paNa enA vAcane hRdayane gadagada karAvyuM. ene huM rekhAcitranA AlekhananI saphaLa kasoTI samajuM chuM. e rekhAcitramAM saMskArasaMpanna evA karaNapUrNa mitranI vidAyavyathA karuNakAvyarUpe vyakta thaI che, je sahRdayanetrane bhajavyA vinA bhAgye ja rahe. kAkAsAheba te have keIthI avidita nathI. eTale jijJAsu vAcake evI abhilASA sevAze ke e ja phaLadrupa lekhinIthI kAkAhebanuM vistRta rekhAcitra AlekhAya. tuLajArAma TekaranuM vyakitatva eka judI ja bhAta pADe che. emAM cokasAI ane sAvadhAnI che, paNa dUdhane dAjhayo dahIM ke e vRtti paNa emAM dekhA de che. paraMtu lekhake badhA ja vidhI bhAvene e uThAva Ape che ke e vAMcavuM game ane kAMIka zIkhavAnuM paNa maLe. samAjadarzanamAM 15 lekhe che. dhrutapratiSThAnA mathALA nIce saTTAvRttinI samAlocanA che. ghatari te zuM, kevA saMjogomAM te janma le che ane vikase che, te kevAM kevAM rUpa dhAraNa kare che, tenAM mAThAM pariName ItihAse kevAM nidhyAM che, saMtapuruSoe vratanA tyAgane dharmamAM kevuM sthAna ApyuM che, samAja upara ghatatyAganI kevI pratiSThita chApa che, ane chatAM navanavarUpe jugAranA vaTavRkSanI vaDavAIo kUTatAM vartamAnayugamAM saTTAe kevuM karALa-vikarALa rUpa dhAraNa karyuM che, vagere aneka bAbatanuM Tharela ane vizada varNana eka adhyA
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ 810 ] darzana ane ciMtana pakanI adAthI tema ja svasthatAnI khumArIthI thayuM hoya tema lAge che. vyApAra ane saTTAvRttinI vacce zuM sAmya-vaiSamya che, banemAM kayAM tatvonuM mizraNa che, bannenI sImAo kyAM judI paDe che, ane chevaTe saTTAnI vyAkhyA zI, vagere vize ATaluM surekha nirUpaNa vyApArakSetra bahAranA keI paNa vidvAna sudhdhAne hAthe thavuM zakya nathI. e nirUpaNamAM vyApArI vartulane jAgate anubhava manasika utthAna-patananuM nirIkSaNa spaSTa tarI Ave che. saTTAvRttine rAjyanA TakA uparAMta dharmaguruone ane tyAgIvarga ke Teke che, zrama vinA gheDA ja vakhatamAM dhanika thaI javAnI lAlasAne lIdhe e vRttie zahera ane gAmaDAne kevI rIte ekasarakhAM prasyAM che, ane vaDIlenI saTTAvRti saMtati upara kevI kevI asara nipajAve che, e badhuM jAte anubhavAtuM lekhamAM evI susaMgata rIte aMkita thayuM che ke te vAcakanA manane vaza karI le che. bIjo lekha varNasaMkara vizene che. sAmAnyamAMthI vizeSamAM ane vizeSamAMthI sAmAnyamAM javuM e kuzaLa lekhakanI kaLA che. varNasaMkaranA sAmAnya tatvamAMthI ahIM lekhaka vizeSamAM Utare che, ane vizeSa eTale je pitAne ane pitAnA samAjane atiparicita che te. tethI lekhake vaizyatva ane jainatva e bane cheDAnuM kharuM svarUpa rajU karyuM che. vaizyatva e kuLa, saMskAra ane jIvananI dhULa bAju che; jainava e samajaNa ane satyuSArthanI sUkSma aMtara bAju che. e banneno citAra lekhake pitAne suparicita evI sarakhA maNInI paddhatie karAvyuM che, ane e banne sAmasAmA cheDAnuM hAnikAraka sAMka lAbhamAM kema pariName e dRSTie nirUpaNa karyuM che. vi zuTuM Hi kaMcana ane livara nimitte lakhAyele A lekha samAja, dharma, keLavaNI ane mAnasazAstra jevAM aneka tane sparza che. enI zailI eka khaLakhaLa vahetA jharAnI peThe sarerATa cAlI jAya che. karyAdAnuM anusaraNa ane satyanuM anusaraNa e be kyAM sudhI sAthe cAlI zake ane kyAMthI judA paDe, tema ja ekameka sAme viraddha banI morace Ubhe kare te prazna mAtra sAmAjika nathI; dhArmika, Arthika ane AdhyAtmika paNa che. paNa AvI athaDAmaNamAMthI ja satyalakSI mAnasa phUTI nIkaLe che ne samAja kAyApalaTa kare che. A vastu prastuta lekha yogya rIte darzAvI Ape che. e bhavabhUtinA vAkya vyatiSajati padArthAnAntaraH ko'pi hetuH / na khalu bahiSAdhInprItayaH saMzrayante //
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ mulAsa [ 811 sAthe yuvaka-mAnasanuM vijAtIya paraspara AkarSaNa je rIte (pR.26) AlekhAyuM che te eka gadyakAvya banI rahe che. sAmAjika ekatA ane vyakti svAtaMtryanI maryAdA e viSaya carcatAM vikasita ane jAgrata samAjamAM sau koI vyakti eka ja vicAra tathA AcAranI hoya te zakya nathI ane zakya hoya to paNa pragatinI daSTie iSTa nathI, ema pratipAdana karIne saramukhatyArazAhI ITAlI, jarmanI yA raziyAmAMnuM ekatAsUcaka taMtra kevuM piluM ane bhayaprerita hatuM yA che tenuM citra lekhake yathAvata daryuM che. ghaNI vAra nAtajAtanI kaTTara dekhAtI ekatAmAM vidhI baLe. aMdarakhAnethI kAma karatAM hoya che te vakhata AvatAM te phUTI nIkaLe che. ekatA ane vyakti svAtaMtrya e be vacce virodha kema che, bannene uddeza sAmAjika pragati hevA chatAM banne arasaparasa kema athaDAya che, tenuM vizleSaNuM tAdaza che ane e bane to kevI rIte maryAdA svIkAre te sAthe rahI zake ane pragati sAdhaka banI zake e sarasa rIte darzAvyuM che. pakSa-pratipakSa kema baMdhAya che, kema pioSAya che ne paraspara dhAtaka kema bane che, tenuM vizleSaNa e nayavAdanuM vizleSaNa che. "mo thavakSatAkSamAvAn " e AcArya hemacaMdranI uktinuM lekhake bhASya karyuM che. "vartana karatAM paNa vANune ghA mANasane vadhAre Akare. lAge che. ApaNuM vANImAM satya joIe, paNa sAthe sAthe bane teTalI mRdutA ane namratA joIe.-lekhakanI A ukti temanA pitAmAM ja mUrta thayelI paricite jANe che. pR. 34thI ekathI cha sudhI je muddA carcA che ke niyamo darzAvyA che te ochI samajaNa ne sAbhimAna valaNa tema ja vadhAre samajaNa ne nirabhimAna valaNa e be vRttione khulAse che. ahIM vaiyaktika ane sAmUhika mAnasanuM eka evuM vizleSaNa che ke je nayavAda ane anekAntadRSTinuM spaSTIkaraNa kare che. je vAta atyAra lagI tattvajJAna ane dharmamAM carcAtI AvI che tene samAja para paNa lAgu karAyelI heI jIvaMta banI che. jaina dharmamAM strIone sthAna pAMtrIsa varSa pahelAM lakhAyela A lekhamAM paNa tulanAnuM tatva AkarSaka che ane dRSTibiMdu cokhuM rajU thAya che. jaina darzananI tAttvika mAnyatA barAbara rajU thaI che. kathAsAhitya uparathI ane samAjamAM vatatI bhAvanA uparathI tema ja keTalAMka satI vizenA jaina khAlathI jaina daSTibindunuM mUlyAMkana hiMdu daSTi karatAM caDiyAtuM lAge che. tema chatAM lekhake e jenadaSTithI vyavahAramAM cuta thayela jaina samAjanuM citra paNa doyuM che. darzana ane dharmanI bhAvanAthI
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ (812 3 darzana ane ciMtanasamAja judI rIte varte tyAre tenA upara anya baLono prabhAva hoya ja che. jana samAja upara paNa vaidika ane smArta samAjanAM baLane prabhAva bahu che. -dIkSAno kUTa prazna: - sAdhuvaMda vize nirmAlya ane buddhijaDa jevAM vizeSaNe vAMcIne keTalAkane bha thAya, paNa evA ja bhAIo je barAbara nirIkSaNa karaze te e kathana satya lAgavAnuM. vaLI dIkSA e dhArmika-AdhyAtmika hovA uparAMta sAmAjika paNa che. eTale enI sAthe sAmAjika hitAhitane savAla vicAryA vinA na cAle. chevaTe te dIkSita samAjAti ja che. samAjanA paDaghA nabaLA dIkSita upara paDe ja che ane sabaLa dIkSita samAjane caDAve paNa che. tethI lekhakanuM A dRSTibiMdu dIkSAnA prasaMgamAM vicAravA jevuM che. A pachInA sAtamA ane AThamA naMbaravALA bane lekho (bALadIkSA" ane "hajI paNa ayogya dIkSA') dIkSAne lagatA ja che. bALadIkSA ane ayogya dIkSA ApavAne kAraNe pitAnI thayelI ane thatI phajetI sAme AMkhamIMcAmaNa karavA na IcchanAra ane khullA mane satya vize vicAra karavA IcchanAra sAdhuvarga tema ja upAsakavargane A lekhamAM ghaNuM satya ane ziva jaNAze. 9 thI 14 sudhInA cha lekho judI judI rIte paNa jaina samAjanI pRsyAspRzyatAnI bhAvanAne ja sparze che, ane te bhAvanAthI nIpajatAM aniSTa pariNAme tarapha samAjane sAvadhAna kare che, ne sAthe jaina darzana tema ja dharmanI yathArtha bhUmikAnuM nirUpaNa kare che, devadravyane upayoga - A lekhamAM devadravyanA praznane sparzata aneka dRSTie vicAra rajU thaye che, je badhA ja samajadArane mATe ekasarakho upayogI che. devadravyane prazna atyAra lagImAM eTale badhe vadhAre ne vividha rIte carcA che ke te bAbata A lekha vAMcI javAnI bhalAmaNa karavA uparAMta kAMI vizeSa kahevApaNuM rahetuM nathI. hA, lekhakanA sarvakalyANakAMkSI paNa kakaLatA hRdayamAMthI, eka vedhaka ukti sarI paDI che. A rahI te utiH " paNa amArI koI paNa dhArmika saMsthAo saMbaMdhamAM ApaNuM sarakAre kaze ja kAyade na kare ane koI kAyade karavAmAM Avaze te tene ame pUrI tAkAtathI sAmane karIzuM, ema bolavuM ane vartavuM te AvelI AjhAdInA garbhamAM rahelI sAmAjika utkrAntinI kasuvAvaDa taravA barAbara che.' " tatvacarcA" vibhAgamAM cAra le che. temAM mahattvAkAMkSA nAmanA lekhamAM tenuM tAtvika ane vyAvahArika svarUpa carcAyuM che. jyAM lagI AdhyA
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ samullAsa [ 813. tmika zuddhi hAya tyAM lagI mahattvAkAMkSA judI ane zuddhi ghaTatAM ke vikRta thatAM mahattvAkAMkSA khulAI rAkSasI rUpa dhAraNa karavAnI. samAja ane dezamAM A banne yiAe dekhAya che. tenuM tattva lekhake nirUpyuM che. ahiMsAnI adhUrI samajaNuvALA khIjA lekhamAM ahiMsAnuM tAttvika svarUpa rajU karavAmAM AvyuM che. enI khATI samajaNane lIdhe enA pratye sevAtI napharata ane enI anupayogitAnI zaMkA e bannene A lekha nivAre che. gAMdhIjInA vicAra ane AcAre je vastunu spaSTIkaraNa karyuM che te ja ahiMsAnA siddAntanu A lekha sajIva bhASya anI rahe che. lekhaka janme sAmpradAyika ahiMsAvAdI hovA chatAM enuM tattva emane gAMdhIjInA dAkhalA vinA AvuM spaSTa thayuM na ja hota. jaina samAja ane sAdhuenI je samIkSA karI che te te mAtra paricita kathA ja che, paNa kharI rIte bauddha, vaidika Adi badhI ja dharma saMsthAe vikRta ahi MsAnA rogathI ja grasta che. caraNaspa caraNasparza ane vaMdanavidhie prakArA je dezakALamAM astitvamAM AvyA te ja sAva badalAi gayA che. gurune mAtra vezathI oLakhI vaMdana karI to naguNA ane dhaNIvAra duSTa evA nAmadhArI paNa vaMdAya che; jyAre keTalIka vAra te te guNumAM asAdhAraNu evA pathaveza vinAnA puruSone sapradAya vidhie namate mAsa saMpradAya dvArA ni...dAya paNa che ke zuM evA sauMsArIone tame vandana karo che? eTale A vividha svarUpI vizvamAM ahiMthI guNa pArakhI tenI yogya pratipatti karavo eTaluM ja khasa che. jaina gRhastha auddha ke bIjA gRhastha saMnyAsIone jaina vidhi anusAra vande tA jaine ene nAstika kahevAnA. khuda jaina phirakAmAM paNa eka phrikAnA sAdhune khIjA phrikAne gRhastha nahi vade ke nahi name. A rIte caraNasparzI ane vaMdana Adi prakAza yeAgyatAnI kadara karatAM zake che ane ekabIjA vacce mAnanI dIvAle UbhI kare che. tethI prastuta lekha ahu samayAcita che. A vibhAganA cothA lekhamAM naitika apakarSanuM pariNAma zuM hAya ane zuM na hoya enI je carcA che te vijJAnasaMmata ane zAstrasaMmata paNa che. ghaNIvAra mANusane sAvadha karavA kAI aniSTa baTanA tenA dveSane kAraNe khanI ema kahI tene upadeza karavAmAM Ave che, paNa tethI e banne vacce kArya kAraNabhAva kulita nathI thato. bhautika durdhaTanA svakAraNe mane, paNa enAthI upajAvAtA bhaya e kadAca naitika valaNamAM upayogI thAya khare. tyAM khavIsa f
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ 814 ] darzana ane ciMtana thAya che' e bhaya upajAvI chokarAne amuka raste jatAM rekIe ne kAMIka lAbha thAya to enuM kAraNa khavIsa nahi paNa tajajanya bhaya che; kAMI nukasAna thAya te paNa enuM kAraNuM khavIsa nahi, paNa bhaya che. Asakita TALavA aniyatvanI ane azucitvanI bhAvanA sevIe te eno artha e nahi ke anityatva ane azucitva e anAsaktinuM kAraNa che. anityatva ane azucitva hovA chatAM, ane enI jANa hovA chatAM, dhaNIvAra Asakti thAya che. tethI prastuta lekha kAryakAraNubhAvanI brAnta kalpanA nivArI tenuM sAcuM pAsuM rajU kare che. prakRti trilokimaMDapamAM triguNAtmaka rAsa ramyA ja kare che. samudra-parvata, sUrya-caMdra, graha-nakSatranA alaMkAra dhAraNa karI, vidhavidha latA-kuMja, vanarAja ane kusumakalikAnI vezabhUSAthI vibhUSita thaI e naTI kALapaTa upara niyamitapaNe pharatA Rtucakra dvArA saumya ane sTa, kamaLa ane pracaMDa nRtya karatI ja rahe che. pakSIonA kalarava ane kUjana dvArA, pazuonA ArAva ane virAva dvArA tema ja manuSyanA AlApa-saMlApa ane vilApa dvArA e nadI rasavAhI saMgIta relAvatI ja rahe che. chatAM enI lIlAmAM sadA vilasatA lAvaNyanuM pAna kare evI kaLA-Idriya dharAvanAra te viralA ja hoya che. e lIlAne taTasthapaNe pikhanAra, paramapuruSanI zivamUrtinuM saMvedana karanAra te ethIye bahu e hoya che. paNa virala kSaNamAM thayela saundaryanI jhAMkhI ane e maMgaLamUrtinuM saMvedana jyAre AvI kaI vyakti kharI vANumAM vyakta kare che tyAre e satya, ziva ane suMdara banI rahe che. prastuta lekhasaMgrahanA nAnA kalevaramAM evI ja kaI vANIne paricaya-bhavya saMvedananuM darzana-mArI peThe vAcakone paNa abhyAdhika aMze thaze ja. = = * zrI paramAnaMda kuMvarajI kApaDiyAnA pustaka "satyaM ziva sundaranuM puravacana,