Book Title: Pundarik Shikhari Stotra aparnam Shatrunjaya Mahatirth Paripatika
Author(s): M A Dhaky
Publisher: Z_Nirgranth_Aetihasik_Lekh_Samucchay_Part_1_002105.pdf and Nirgranth_Aetihasik_Lekh_Samucchay_Part_2
Catalog link: https://jainqq.org/explore/249378/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'zrI puMDarIkazikharIstotra' aparanAma 'zrI zatruMjayamahAtIrthaparipATikA' zatruMjayaMgari-mahAtIrtha prati zradghormi kalpakAro-prabaMdhakAro vyatirikta madhyayuganA muni tema ja kavi-yAtrikoe paNa tIrthamAlAo, caityaparipATIo, vivAhalAo, rAso, stotro, stutio, ane stavano dvA2A vyakta karI che. A anuSaMge agAu (sva.) zrImad vijayadharmasUri, (sva) muni jinavijayajI, (sva) paM. becaradAsa dozI, (sva.) zrI mohanalAla dalIcaMda dezAI, (sva) tripuTI mahArAja, (sva) zrI sArAbhAI navAba, (sva.) zrI agaracaMda nAhaTA, tema ja zrI bhaMvaralAla nAhaTA sarakhA jaina itihAsa ane sAhityanA paryanveSako dvArA keTalIka mahattvapUrNa sAmagrI prakAzita thaI cUkI che. AmAMnI ghaNIka kRtio zatruMjaya paranAM purANAM jinamaMdironA itihAsa tema ja sthAna, kALa, ane tyAM UbhelA kuDIbaMdha pazcAtkAlIna jinAlayonI zreNio ane jhuMDo vaccethI tAravavA-prIchavAmAM madadagAra thAya che. kAvyagata tattvo ane bhASAkIya sAmagrI uparAMta itihAsamUlaka mAhitIno saMbhAra paNa emAM sacavAyelo hoI, AvI racanAonuM mUlya spaSTatayA UMcI koTinuM rahe che. zatruMjayasthita devAlayo tathA prastuta tIrthanA aitihAsika kramanA aMkoDA meLavavAmAM to A kRtio eka bahumUlya sAdhana banI rahe che. ahIM AvI eka (prathama dRSTie ajJAta karrAnI) stotrarUpe racAyelI "zatruMjayatIrthaparipATi" rajU karIzuM. zatruMjayatIrthanAM jinabhavanonA anulakSamAM atyAra sudhI maLI AvelI caityapAripATIo ane tatsamAna kRtio prAkRtamAM, ane vizeSe to apabhraMzamizrita jUnI gujarAtImAM vA m--gUrjarabhASA (rAjasthAnI-gujarAtI)mAM, ane koI koI--khAsa to 17mA saikAnI racanAo--pramANamAM Adhunika kahI zakAya tevI gujarAtInA prAraMbhakALanA rUpamAM nibaddha thayelI che. ahIM pragaTa karavAmAM AvI rahelI kRti saMskRtamAM racAyelI che; ane teno kALa, ApaNe AgaLa joIzuM tema, IsvIsannA 14mA zatakanA prathama caraNa aMtargata aMdAjI zakAto hoI, te adyAvadhi upalabdha zatruMjaya-viSayaka prAcInatara caityaparipATIomAMnI eka che; ane e kAraNasara tenuM bevaDuM mahattva evuM vaiziSTya che. prastuta stotrarUpa paripATInuM saMpAdana prAraMbhamAM pATaNanA zrI hemacaMdrAcArya jJAnamaMdiramAMthI meLavelI eka ja hastaprata 52thI karavAmAM AvyuM hatuM. pATha taiyAra thaI gayA. bAda zrI lAlabhAI dalapatabhAI bhAratIya saMskRti vidyAmaMdira, amadAvAdanI prata kramAMka Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI paMDarIkazikharIstotra' apanAma "zrI zatruMjaya mahAtIrthaparipATikA' 287 2841 zrI agaracaMda nAhaTAne jovA ApavAmAM AvelI te AvI jatAM tenI aMtargata prastuta stotra paNa maLyuM. prastuta prata saM1473 I. sa. 1417 nI che, jene ahIM have 'A'nI saMjJA ApI che; ane pahelA upayogamAM lIdhI te pratane "B' nI saMjJA ApI pAThanuM milAna karatAM ghaNAMkharAM khUlano dUra thavA pAmelAM che. dvitIya pratanA pAThanI meLavaNImAM zrI lakSmaNa bhojakanI maLelI sahAyano ahIM sAbhAra ullekha karuM chuM. A pATha taiyAra thayA pachI ekAda varSa bAda lAda. bhA. saM. vinI munizrI puNyavijayajInA saMgrahanI prati 8601 | 31mAM paNa A stotrano mULa pATha maLI AvatAM tenAM Avazyaka pAThAMtaro noMdhI lIdhAM che; bAkI rahelAM thoDAM alano paNa A chellI pratathI dUra thaI zakyA che. A pratane atre 'C'nI saMjJA ApI che. pratomAM kyAMka joDaNI ane vyAkaraNanA doSo jovAmAM AvelA, je saMpAdana samaye zrI lA. da. bhAsaM. vi. nA te vakhatanA AsthAna-vidvAna (sva) paM. bAbulAla savacaMda zAha, tathA paM. harizaMkara aMbAzaMkara zAstrInI sahAyatAthI ThIka karela. 'B' hastapratalipi' parathI, tema ja AnuSaMgika lekhana-paddhatinAM lakSaNo parathI zrI. lA. da. bhA. saM. vi. nA madhyakAlIna pazcimI lipinA niSNAto-zrI jesiMgabhAI ThAkora, zrI cImanalAla bhojaka tathA zrI lakSamaNa bhojaka dvArA 16mA zatakanI hovAno aMdAja karavAmAM Avyo che. pratamAM keTaleka sthaLe kaMsArIe kANAM pADelAM che ane kyAMka kyAMka akSaro ghasAI gayA che; tema ja chelle eka sthaLe cAreka akSarovALo bhAga khavAI gayo che. A kSatio choDatAM prata ekadare spaSTa ane suvAcya jaNAI che. "A" prata prAcIna hovA chatAM temAM padya 12, 14, ane ra3 lupta thayelAM jovA maLyAM, jayAre padya 22mAM paheluM pada choDatAM bAkInAM caraNa UDI gayAM che. A kSatio choDatAM ekaMdare teno pATha zuddha jaNAyo che. racanAne stutikAre AkharI zlokamAM puMDarIkazikharIstotra abhidhAna ApyuM che; paNa "B'nA lipikAre samAptimAM zatruMjayacaityaparipATI kahI che, jayAre AmAM prati-samApti sthaLe zatruMjaya mahAtIrthaparipATikA evuM abhidhAna ApyuM che. "C' prata vizeSa zuddha jaNAI che, ane lipine AdhAre te paNa 15mA zataka jeTalI purANI jaNAI che. stotrakAra madhyakakSAnA kahI zakAya tevA, paNa sArA kavi che. prastutIkaraNamAM kliSTatA ANyA sivAya vastunI kAvyadehamAM gUMthaNI karI zakyA che. tadatirika zatruMjayanA devabhavanono tatkAlIna sthAnakrama barobara jALavatA rahI, kAvyanA pravAhane saraLatAthI vahevA dIdho che. kRtinA chaMdolaya te kAraNasara svAbhAvika lAge che. alaMkAranAM paNa prAcarya ke atireka nathI, ke nathI teno anAvazyaka viniyoga : AthI stotra suvAcya ane sAralyamadhura paNa banyuM che. chavvIsa zlokamAM prasaratA A tIrtha-kAvyanuM chelluM padya zArdUlavikrIDita, ane bAkInAM sarva padyo vasaMtatilakA vRttamAM nibaddha che. bIjA padyanuM chelluM caraNa "zrInI vigata uripuucrIva:" 25mAM padya parvatanAM tamAma padyomAM punarAvartita thAya che, ane ethI layano saLaMgasUtra dora jaLavAI rahe che. AthI pratyeka vAta nokhI paNa tarI Ave che; ane te tamAma Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 288 nircanya etihAsika lekha-samuccaya-1 para vAcakanuM dhyAna alaga alaga rIte lakSita bane che. prAraMbhamAM stotrakAra zatruMjayagiripati tIrthanAyaka zrImaghugAdidevane namaskAra karI, temanA darzanano mahimA kathI yAtrA AraMbha kare che (1-2). ghaNAkharA tIrthaparipATikAroe karyuM che tema pAlitANA nagaramAM te kALe vidyamAna zrI pArzvanAtha (maMtrI vAbhaTTakArita tribhuvanavihAranA mUlanAyaka), zrI vardhamAna jina (maMtrI vastupAla nirmApita), ane taLeTImAM thoDuMka caDyA pachI AvatAM (maMtrI Azuka dvArA vinirmita) zrI neminine vAMdI zikhara para pahoMcyo che (3). tyAM najare paDatI devAlayonI hAramALAno ullekha karI, zrI yugAdibhavananAM maMtrI vAmbhaTe traNa koTimAM traNa lakSa kama dravya kharcIne karAvela uddhAranI vAta kahe che (4-5), te pachI "kapUra-dhavala"(zveta ArasanI) Adi jinanI mUrti, ane pravezamAM rahela amRtapAraNa'(toraNonI vAta kahI (), tIrthAdhipatine udbhodhatA stavanAtmaka ugAro kADhI (7), jAviDisAha vi. saM. 108mAM karAvela biba-sthApananI te kALe pracalita anuzruti nivedita kare che (8); tyArabAda yugAdirAjanA mammANa maNiparvata taTasthaLethI utpanna thayela jayotirasa-ratnathI nirmita mUlabiMba vize pAraMparika anuzrutinuM uccAraNa karI (9), pharI eka vAra tIrthapati anulakSita stutyAtmaka vacano kADhe che (10). A pachI jAvaDisAhe karAvelI yugAdinI mUrtinI jamaNI tema ja DAbI bAjue prasthApita bhavabhayahara puMDarIkasvAmInI yugala mUrtino ullekha kare che (11). yugAdinA mUlacaMtya vize ATaluM kahyA bAda, tenA jamaNA paDakhe AvelA samarAgara (samarA sAha)nA karAvelA zrI pArzvanAthanA bhavananI vAta kare che (12). te pachI tyAMthI (pradakSiNAkramathI) AgaLa cAlatAM IzvAku-vRSNi kuLanA (zatruMjaya para siddhagati pAmelA) koTi koTi munionI pratimAvALA (maMtrI pRthvIvara-nirmApita) koTAkoTI-caityano ullekha kare che (13), ane sAthe ja caMdrAnana pramukha vIsa viharamAna jinanA bhuvanane paNa ullekhe che (14). tyArabAda pAMca pAMDava ane kuMtA mAtAnI lekhamayI mUrtio (15), ane dUdha varSAvatA cirAyu caityavRkSa priyAla eTale ke rAjadanI vA rAyaNavALA sthaLe (nAga ane) mora sarakhA hiMsa prANIonA devasannidhimAM thayelA, svabhAvagata hiMsA-dharmanA tyAgano paNa nirdeza kare che (18). tyArabAda anyathA ajitajinathI prAraMbhI kramamAM AvatA bAvIsa jinanI pAdukA evuM lepamathI pratimA(samUha)no ullekha kare che (19). ATaluM kahI lIdhA pachI stotrakAra yugAdidevanA mUlabhavananA moDhA AgaLa, DAbI bAjue rahelA maMtrI vastupAla kArita traNa racanAo) satyapurAvatAra vIra ane jamaNI bAjue rahela zakunivihAra ane prastuta prAsAdanI pAchaLanA bhAgamAM sthita aSTApadatIrthano ullekha kare che (20). A pachI (tejapAla kArita) naMdIzvara, ane vastupAla kArita) giranAragiri ane staMbhanakapuranA jinanAM tIrthAvatAra Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI puMDarIkazikharIstotra apanAma "zrI zatruMjaya mahAtIrthaparipATikA 289 maMdirono ullekha kare che (2 1). AdIzvara bhagavAnanuM mUla caitya dharAvatA A dakSiNa zaMganAM sau caityasthAno vize ATalI vAta thaI rahyA bAda have kavi-yAtrI bIjA, eTale ke uttara zRMga tarapha vaLe che. tyAM jatAM mArgamAM vacce AvatA (vastupAla maMtrInA) svargArohaNa-prAsAda ane temAM sthira thayelA vidyAdhara nami-vinami sevita ane temanI (cakacakita) khaDjhamAM pratibiMba rUpe dekhAtA be vizeSa biMbavALA jineza (AdinAtha)ne praNAmI (22). tyAMthI AgaLa vadhatA dvitIya eTale ke uttara zRMga para sthita 16mA jina (zAMtinAtha), prathamAhat (yugAdideva), zreyAMsajina, nemijina, ane vIrajinendranAM maMdiro)nI upasthitino nirdeza kare che (23) chelle jinamAtA. marudevI ane saMgharakSaka kapardIyakSa(nAM bhavano)no ullekha karI (24). yAtrAphaLa upalakSamAM prAsaMgika paraMparAgata vacano kahI, vaktavya samApta kare che (25). A tIrthavarNanamAM dakSiNa ga paranI saMracanAomAM maMtrIzvara vastupALavinirmita, madhyakALe khUba prasiddhimAM Avela IdramaMDapa, tema ja baMdhuddhaye baMdhAvela devAlaya-samUhane pharatA pratolI sahitanA prakArano ullekha nathI; Ano khulAso e rIte ApI zakAya ke stotrakAranuM lakSa zatruMjaya para pratiSThita upAsya jinA pratimAo ane pratimA-bhavanonI stuti karavA tarapha ja kendrita thayeluM hoI, vAstunI daSTie mahattvanI, paNa dhArmika sthAnakoNathI gauNa manAya tevI, kRtio emaNe mULa vastunA vyApanI bahAra mAnI hoya. have vicArIe stotranA racanAkALa vize. racayitAnuM nAma dIdhuM na hoI, te dizAmAMthI kALanirNaya mATe jarA sarakhI paNa madada maLI zakatI nathI. nirADaMbarI bhASA ane prasanna-sarala nirUpaNazailI uttara-madhyakALathI thoDoka pUrvano samaya sUcavI rahe che : paNa e pramANa apUratuM, joIe teTaluM vajanadAra na hoI, sAMprata saMdarbhamAM alpopayogI Thare che. kRtinA samayano vadhAre sacoTa aMdAja karavA mATe cokkasa pramANo to tenA aMtaraMganI vastumAMthI maLI rahe che, je vize have kramabaddha joIe. (1) A yAtrA-stavamAM maMtrIrAja vAbha I. sa. 11pa7mAM karAvela tIrthoddhArano ullekha che, ane joke samarA sAhe I. sa. 1351mAM karAvela punaruddhArano sIdho nirdeza nathI, to paNa 'samarAgara'nA pArzvanAtha-bhavana (dasala vihAra)nA ullekhathI kRti I. sa. 1315 bAdanI Thare che. anyathA stavanakAra to yugAdinuM biMba jAvaDi sAhanA samayanuM ja mAnatA hoya tema lAge che; paNa prathama dRSTie stavaracanA I. sa. 1313mAM thayelA tIrthabhaMga pachInI paristhitinuM sUcana kare che. (2) sacivezvara vastupALa ane temanA laghubaMdhu maMtrI tejapAla I. sa. 1221 thI laI 123ra sudhInA gALAmAM zatruMjaya para karAvela staMbhanakapura-pArzvanAtha, giranArAvatAra nemi, zakunikA-vihAra, ane satyapurAvatAra-vIranAM bhavano tema ja aSTApada evuM naMdIzvaradvIpa ane pAlitANAmAM ni, ai, bhA. 1-37 Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 290 nircantha aitihAsika lekha-samuccaya-1 (lalitAsaranI pALe vastapAle karAvela) vIranA maMdirano ullekha che. vizeSamAM maMtrIzvara vastupALanA I. sa. 1239mAM thayelA svargavAsa pachI baMdhu tejapALa (zatruMjaya para anupamA sarovarane kAMThe) karAvela svargArohaNaprAsAdano sAMprata stotramAM ullekha che. taduparAMta temAM koTAkoTi-caityano, ane dakSiNa zRMga paranA "prathamAhata'nA caityano paNa ullekha che : A chellAM be maMdiromAMthI eka mAMDavagaDhanA maMtrI pIthaDe I. sa. 1264 ke tethI thoDuM pUrve, ane bIjuM moTe bhAge saMDeranA zreSThI pethaDe IsvIsananA 13mA zatakanA aMte karAveluM. AthI sAMprata caitya-paripATikA-stavanI racanA 13mA zatakanA aMta bAda thaI hovI ghaTe : ane stotrakAre varNavela ghaNAMkharAM maMdiro Isa. 1315nA punaruddhAra samaye je punarnirmita yA punaruddhArita thayelAM te ja hoI zake. (3) samarA sAhanA I. sa. 131panA uddhAra pachI thoDAka ja varSomAM, I. sa. 1320-25nA gALAmAM, tyAM AgaLa nirmAyelI "kharatara vasahI'no temAM ullekha nathI. (A kharatara-vasahInAM racanAkAli, enI sthApatyacArutA ane vAstavigato, tema ja guNavattA vize 14mAM zatakathI laI 17mI sadI sudhInA lagabhaga badhA ja caityaparipATIkAro paripATInI maryAdAmAM rahI, kahI zakAya teTaluM kahI chUTyA che.) AthI A stotra kharataravasahInA nirmANakALa pUrvenuM Thare che. (4) jinaprabhasUrie saM. 1385 ! I. sa. 1349mAM racela zatruMjayakalpa ane A puMDarIkagiri zikharistotra vacce keTaluMka dhyAna kheMce tevuM bhASAgata ane tathyagata sAmya che (je mULapAThanI pAdaTIpomAM darzAvavAmAM AvyuM che.) A Azcaryajanaka samAnatA vize A paLe vizeSa vicAravuM ghaTe. jinaprabhasUrino A suvikhyAta "kalpa" I. sa. 1329mAM pUrNa thayo hovA chatAM temAM apAyelI caityaviSayaka hakIkato prAyaH bhaMga pUrvenI sthitino nirdeza kare che. samarA sAha ane temanA samakAlikoe tyAM punaruddhAra vakhate zuM zuM karyuM, tema ja prastuta uddhAra pachI tyAM thoDA samayamAM ja banelI kharatara-vasahI tathA kharataragacchAdhipati jinakuzalasUrinI AmAnyavALA zrAvakoe saM. 1379-82 (I. sa. 1323-26) vacce karAvelA mahattvapUrNa jinabhavano (je Aje paNa vidyamAna che,) teno kalpamAM bilakula ullekha nathI; kalpakAra jinaprabhasUri pote kharataragacchanI laghuzAkhAnA eka agragaNya AcArya hovA chatAM! AthI ema mAnavAne kAraNa maLe che ke temaNe te kALe vidyamAna caityo vize je kaMI lakhyuM che te teoe bhaMga pUrve karelI, kadAca 13mA zatakamAM aMtima varSo daramiyAna, ke 14mA zatakanAM AraMbhika varSomAM karelI yAtrA samaye (ane nivAsa samaye) tyAM je joyuM haze tenuM yathAskRti ane yathAvat varNana che. AthI ApaNA A stotranA kartAe, ane jinaprabhasUrie girivara para je joyuM hatuM teno kALa tadana samIpa AvI jAya che. paNa A nirNaya sAme eka anya muddo che te paNa lakSamAM levo ghaTe. stotrakAra AdIzvaranA maMdira pAse vIsa viharamAna jinanA maMdirano ullekha kare che, jeno vastupALa Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "zrI puMDarIkazikharIstotra' aparanAma "zrI zatruMjaya mahAtIrthaparipATikA 291 tejapALa tema ja maMtrI pIthaDa tema ja saMghapati pethaDa (saMDeravALA) saMbaMdhI sAhityamAM, ke jinaprabhasUrinA "kalpa"mAM paNa ullekha nathI. upakezagacchIya kakkasUri viracita nAbhinaMdanajino dvAraprabaMdha (saM. 1393 { I. sa. 1337)mAM samarA sAthe karAvela tIrthoddhAranuM tAdaza ane vigatapUrNa vivaraNa karyuM che temAM pATaNamAM upAzraye samarA sAha ukeza-gacchapati siddhasenasUrine, pratiSThA pUrve DuMgara para jIrNoddhAranA upalakSamAM pote ane anya zrAvakoe zuM zuM karAvyuM, tenI vAta kare che, temAM teo kahe che ke "(Adi)jina bhavananA)pAchaLanA bhAgamAM viharamAna ahaMtonuM "navuM" caitya paNa karAvyuM che'' : yathA : tathA viharamANAnAmarhatAM sAmprataM bhuvi / akArayannavaM caityaM sa sAdhurjinapRSTataH / / -nAbhinandanajinoddhAraprabandha 4 /207 ahIM "navA"no artha 'pUrve astitvamAM hatuM nahIM tevuM karIe to A caitya zatruMjaya para bhaMga pachI pahelI ja vAra banyuM ema ghaTAvI zakAya; ane vAstavamAM che tema ja hoya to sAMprata stotra tenI noMdha letuM hoI, te I. sa. 1315 bAdanuM hovA vize eka vizeSa pramANa maLI rahe : paNa jo te I. sa. 1315 pachI racAyuM hoya ane temAM uddhAra daramiyAna racAyelA A saMbhAvya navA maMdirano ullekha thaI zakato hoya, to samarA sAhanA uddhAra jevI mahattvanI bAbatano sIdho ullekha karavAnuM kema rahI jAya? jo ke te muddo to kadAca stotrakArane e du:khada ghaTanAno ullekha karavo ThIka nahIM lAgyuM teTaluM ja batAvI rahe che. "navA" zabdathI pUrvanuM khaMDita thayeluM maMdira pharIne batAvyuM hoya tema paNa abhipreta hoI zake. AnA samarthanamAM prabaMdhakAra aSTApadanI thayelI navaracanA vize je kahe che te joIe. aSTApadaprAsAda AdIzvaranI jamaNI bAjue mULa vastupALano karAvelo hato tema ApaNe jinaharSagaNi viracita vastupAlacaritra (saM. 1497 ! I. sa. 1441) parathI jANIe chIe. jinaprabhasUri paNa te zakunicaityanI pAchaLa hatuM tevo ullekha kare che : have A aSTApadaprAsAdane paNa "navo karAvyo" evuM vizeSAbhidhAna prabaMdhakAra kakkasUri Ape che : tathA'trASTApadAkAraM caturviMzatinAthayukta devadakSiNabAhusthaM navaM caityaM ca kAritam // --rAmAnano pravanya 4/ra0% AthI "navA "zabdathI 'abhinava prAsAda' nahIM paNa musalamAnoe toDela agAunA maMdirane kADhI nAkhI punaruddhAramAM navuM ja devalpa UbhuM karAvyAno Azaya abhiDya mAnavo ghaTe. AthI vIsa viharamAna jinanuM bhavana paNa bhaMga pUrva hastImAM hatuM tema mAnavAne kAraNe Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 292 nirce aitihAsika lekha-samuccaya-1 rahe che. dharmaghoSasUrinA gacchanA AnaMdasUrinA ziSya amaraprabhasUrinI saM. 1326 ( I. sa. 1270nI kRtimAM "masyA tama vikvedamanDana vinAnuM sImaMdharInIdyAna" evo ullekha Avato hoI tIrthabhaMgathI 43 varSe, ane vastupAla-tejapAlanA jamAnAnI pachI, visaviharamAnanuM maMdira baMdhAI cUkyuM jaNAya che. stotrakAra tyAM gayA tyAre te maMdira navanirmita rUpe vidyamAna hatuM tevo IgitArtha nIkaLI zake. joke zatruMjaya jevA mahAtIrthanI yAtrA jinaprabhasUrie potAnA pAchotarA kALamAM, I. sa. 1329thI thoDuMka ja pahelAM, karI hoya tema mAnI zakavuM muzkela che. A yAtrA temaNe sAdhupaNAnI zarUAtanAM varSomAM ja karI lIdhI hovI joIe. temanA kalpalekhanano kALa (jinavijayajI aMdaranA pramANothI aMdAje che tema) I. sa. 1308 pahelAM zarU thaI I. sa. 1329 vA 1333 pachI paNa cAlu rahyo haze". ema lAge che ke teo zatruMjaya para yAtrArthe potAnA sAdhupaNAnAM AgalAM varSomAM ane ethI 13mA zatakanAM aMtima varSo AsapAsa gayA haze ke pachI 14mA zatakanI zarUAtamAM. tIrthabhaMga ane punaruddhAra vize temaNe je lakhyuM che te temanA "zatruMjayakalpa"ne chevADe ja Ave che, ane te tyAM "tAjA kalama" (postscript) rUpe hoya tevo bhAsa UThe che. puMDarIkazikharIstotrakAra parvata para gayA tyAre vIsa viharamAnanuM e maMdira pharIne banI cUkeluM te nirvivAda che. ethI stotrakAra tyAM jinaprabhasUri gayA te pachInA (jo ke samIpanA) kALamAM, tIrthanA punaruddhAra bAda, gayA haze ane tyAre temaNe e vIsa viharamAna jinanuM maMdira joyuM haze ane jinaprabhasUri A maMdiranI noMdha levI bhUlI gayA lAge che. stotra, varNita caityonA pahADa para prastuta kALa-khaMDanI paristhiti rajU karatuM hovAthI saMbhAvanA sthApita karIe to te anucita nahIM gaNAya; ane ethI stotrakAranI vidyamAnatAno kALa 13mA zatakanA aMtima caraNathI laI caudamA zatakanA pahelA caraNanAM varSomAM hovAnuM mAnI zakAya. - have chello muddo jovAno che te jinaprabhasUri viracita "zatruMjayatIrthalpa" ane A "pArivATikA" vacce rajUAtamAM dekhAtuM sAmya. ghaDIbhara ema lAge ke bemAMthI eka bIjAnI kRti joI haze. jo stotrakAre "kalpa" joyo hoya to te 1333 bAda keTaloka kALa vItye ja banI zakyuM hoya. paNa kharekhara kalpa temane upalabdha hoya to temAM bIjI keTalIka upayogI vAto che teno paNa samAveza stotramAM thayo hota. UlaTa paNe stotrane jo jinaprabhasUrie joyuM hota to stotramAM Apela vasaviharamAnajina'nA maMdiranI noMdha levI teo cUke nahIM. baMnenA kathana vacce samAnatA dekhAvAnAM kAraNomAM to sAmagrInI samAnatA, DuMgara para avasthita devabhavanonAM pArasparika sunizcita sthAna, ane khAsa karIne AdIzvaranI TUkano pradakSiNAkramathI nizcita banato, paraMparAgata bhagraNamArga ane banne lekhakonuM samakAla- ityAdi kAma karI gayA haze tema mAnIe to te avAstavika nahIM gaNAya. Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'zrI puMDarIkazikharIstotra' aparanAma 'zrI zatruMjayamahAtIrthaparipATikA' A stotranA kartA koNa haze te vize vicAra karavAno keTalAka kAraNosara avakAza rahe che. yugapradhAna AcAryavara somasuMdarasUrinA arbudagirikalpanA (sva) munivaryazrI kalyANavijayajI dvArA uddhRta pagho jotAM puMDarIkazikharistotra ane prastuta kalpanAM bhASA, dhvani, chaMdolaya ane saMracanAmAM Azcaryajanaka sAmya jovA maLe che. saMdarbhagata padyo ahIM AgaLa kazuM kahetA pahelAM tulanArthe uddhArIza : nAmendra-vandra-pramuI: prathitapratiSTha: zrI nAbhisambhavajinAdhipatirmadIyam / sauvarNamaulikhi maulimalaMkaroti zrImAnasau vijayate'rbudazailarAjaH // 10 // zrInemimandiramidaM vasudanti bhAnu varSe kaSopalamayapratimAbhirAmam / zrIvastupAla sacivastanuje sma yatra zrImAnasau vijayate'rbudazailarAjaH // 15 // - caitye'tra luNigavasatyabhidhAnake tri paMcAzatA samadhikA draviNasya lakSaiH / koTIrviveca sacivastriguNazcatasraH / zrImAnasau vijayate'rbudazailarAjaH ||16|| kalpamAM paghAnte AvatuM chelluM pada zrImAnasau vinayatevuMaittarAnaH 'zikharIstotra'nA aMtima caraNa zrImAnasau vinayatAM ziripuDI: nA pratighoSa zo bhAse che. eka kSaNa to bhrama paNa thAya ke puMDarIzikharIstotra paNa 'somasuMdarasUri-kartRka haze : ane sUrIzvaranI sAdhupaNAmAM vidyamAnatAno kALa vi saM. 1452-1499 / I. sa. 1396-1443no hoI prastuta paripATIkAstotra 15mA zatakanA pUrvArdhamAM ane I. sa. 1443 pUrve kacAreka racAyuM haze. have jo ema ja hoya to temAM zatruMjaya paranI 14mA zatakanI khAsa racanAo--kharataravasahI, chIpAvasahI, ToTarAvihAra, molhAvasahI, ityAdino, tema ja 14mA zatakanA AraMbhamAM thayela tIrthabhaMga ane punaruddhArano kema bilakula ullekha nathI ? AthI tAratamya eTaluM ja nIkaLe ke vAstavamAM to AcAryapravara somasuMdarasUrie pUrve racAI gayela puMDarIkazikharIstotra potAnA arbudagirikalpa mATe Adarza rUpa rAkhI racanA karI che. AthI puMDarIkazikharIstotra 15mA zataka pUrvenuM saheje TharavA uparAMta, te eka mahAna sArasvatane prabhAvita karavA, preravA jeTalI guNavattA dharAvatuM hovAnuM paNa siddha thAya che ! upalA tarkane samarthana detI vAta ApaNane 15mA zatakanI be anya suprasiddha graMtharacanA aMtargata maLatAM tenAM avataraNo anvaye maLI rahe che. 293 Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 294 nirjhanya aitihAsika lekha-samuccaya-1 temAM eka to che saM. 153 I. sa. 1447mAM racAyela somadharmagaNino upadezasatati graMtha, jemAM sAMprata stotranA pAMcamA padyane "yataH" kahI uddhata kareluM jovA maLe che. bIjo saMdarbha che ratnamaMdiragaNinA saM. 1517 | I. sa. 1461 AsapAsa racAyelA upadezataraMgiNI graMthamAM 4 : temAM ahIMnA padya "8" nAM prathama traNa caraNa sAthe padya "11'nuM trIjuM pada ( tyAM cothA caraNarUpe) umerIne avataraNarUpe ghusADeluM che. A tathyo jotAM eka vAta taddana spaSTa rahe che ke A stotra 15mA zatakamAM sArI rIte pracAramAM haze ane e yuganA tapAgacchanA vidvad sUripravaro tene zatruMjayatIrtha paranI pramANabhUta racanA mAnatA haze. uparyukta carcAthI to vizeSa karIne paripATIstotranI uttarasImA ja nizcita thAya che, tenA kartA koNa che te vize bhALa maLatI nathI. kiMtu prastuta viSayane prakAzita karatuM eka pramANa tAjetaramAM labhya banyuM che. paM. bAbubhAI savacaMda zAha dvArA saMpAdita koI vijayacaMdranuM saMskRtamAM racAyela revatAcalaparipATIstavana prakAzita thayuM che. tenI zailI bilakula ApaNA puMDarIkazikharIstavane maLatI ja che. prastuta stavana paNa vasaMtatilakA vRttamAM nibaddha che ane tyAM chellA (21mAM) padyamAM chaMdobheda paNa karelo che. paheluM ane chelle padya choDatAM bAkInA saumAM cothuM caraNa zrI vinavatAM vijayanta" che, je vastu paNa zatruMjayavALA tavanuM anukaraNa darzAvI rahe che. ahIM tenA thoDAMka upayukta padyo uddhata karIzuM : chellAmAM kartAnuM abhiyAna sUcita thayeluM che.) rAjImatIyuvatimAnasarAjahaMsaH zrIyAdavaprathitavaMzazirovataMsaH / neminijAMghrikamalairyamalaMcakAra zrIraivatagiripati tamahaM stavImi || trailokyalokazucilocanalobhanIye nemIzvare jinavare kila yatra dRSTe / cetaH prasIdati viSIdati duHkharAziH zrImAnasau vijayatAM girirujjayantaH / / aSTApada prabhRtikIrtanakIrtanIye zrI vastupAlasacivAdhipatevihAre / yatra svayaM nivasati prathamo jinendraH zrImAnasau vijayatAM girirujjayantaH / siMhAsanA varasuvarNa-suvarNadeha / puSpandhayI padapayoruhi nemibhartuH Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'zrI puMDarIkazikharIstotra' aparanAma 'zrI zatruMjayamahAtIrthaparipATikA' yatrAmbikA vitanute kila saGgharakSAM zrImAnasau vijayatAM girirujjayantaH // ityevaMvidharevatAcalaziraH zRGgAracUDAmaNivizvAmbhojavikAsavAsaramaNistrailokyacintAmaNiH / sevyaH saiSa tamovitAnavijaye candropamaiH sUribhiH zrI mirjagatAM vibhurbhavatu me duSTASTakacchide || prastuta stavananA viSayamAM paM bAbubhAInAM avalokano vartamAna saMdarbhamAM upayukta che; kALanirNaya mATe bIjo paNa muddo che. "zrI zatruMjayamahAtIrthaparipATikA" aparanAma "zrIpuMDarIkazikharIstava", jo ke temAM kartAnuM nAma nathI ApyuM chatAM dhvani, saMghaTana tathA AkAra-prakAramAM tene khUba ja maLatI AvatI racanA che. prastuta kRtino racanAkALa prA madhusUdana DhAMkIe I. sa. 130(1)5 ane 1320 vacceno hovAno nirNaya karyo che17 4 ** .. 'prastuta baMne kRtio eka kartRka hovAno pUro saMbhava hoI, tema ja baMne eka ja pratimAM upalabdha thaI hoI sAMprata racanAne IsvIsannA caudamA zatakanA prathama caraNamAM mUkavAmAM koI Apatti nathI." "raciyatAe potAnA gaccha ke gurvAdika vize kazuM kahyuM nathI. paripATIne aMte 21mAM zlokamAM "sevyaH saiSa tovitAnavinaye dropame: bhUmi:' A pramANe kartAe potAnA nAmano ullekha zleSapUrvaka karelo hovAthI kartAnuM nAma "vijayacaMdrasUri" hovAnuM nizcita thAya che9.' 295 "vijayacaMdra" nAmavALA cAreka sUrio madhyakALamAM thaI gayA che. samayanI dRSTie sau sAMprata kRtinA saMbhAvya kALathI ThIka ThIka pUrve thaI gayA hoI A stotranA kartA koI aghAvadhi ajJAta vijayacaMdra jaNAya che..' paM. bAbubhAInAM avalokano sArthaka che ane tadanusAra puMDarItizakharIstavanA kartA paNa vijayacaMdra hovAno pUro saMbhava che. tema ja stavano samaya prAyaH IsvI 1315-1320nA arasAno, eTale ke samarAzAhanA I. sa. 1315nA punaruddhAra ane kharataravasahInI racanA(prAyaH IsvI 1320)nI vaccenA gALAno che. TippaNo : 1. A vize vistArathI mULapATho sahita carcA mArA The Sacred Hills of Satrunjayagiri nAmaka pustakamAM AvanAra hoI ahIM vizeSa kahIza nahIM. 2. ejana. 3. ejana. Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 296 nircantha aitihAsika lekha-samuccaya-1 4, baMne paMDitavaryono ahIM saharSa AbhAra mAnuM chuM. 5. prata naM. 12132, mULa prati dharavA badala pATaNastha zrI hemacaMdrAcArya jJAna bhaMDArano AbhAra mAnuM chuM. prata tyAM mULe kAMtivijayajI jaina bhaMDAranI che. 6, ekAda joDaNIdoSa sArIye "B pratamAM ekasarakho cAlyo Ave che : jema ke "giri' ne badale "gari' A lahiyAnI potAnI khAsiyata jaNAya che. 7, mammANI khANanA, dhavala mammANazilAnA, ullekha 13mA-14mA zatakanA ane te pachInA caityaviSayaka sAhityamAM Avato rahe che. prastuta khANa te adhunAprasiddha makarANAnI khANa che. 8. jinaprabhasUri paNa iMdramaMDapano ke pratolIno ullekha karatA nathI. ahIM anupamAsarovara vize kahyuM che, paNa te to tyAM tenA viziSTa saMdarbhane kAraNe hoya tema lAge che. 9. AnA vize e sarva pramANo sAthe carcA uparakathita aMgrejI pustakamAM Avaze; tethI e muddA para ahIM vistAra anAvazyaka che. 10. juo nAbhinaMdanajinoddhAraprabaMdha, saM. paM, bhagavAnadAsa harakhacaMda, amadAvAda vi. saM. 1985, tathA paMDita lAlacaMda bhagavAnadAsa gAMdhI, aitihAsika lekhasaMgraha, vaDodarA 1963, 540. 11. juo, A graMthamAM mArA dvArA saMpAdita amaraprabhasUrinuM "zatruMjaya caitya paripATI stotra." 12. vividha tIrtha, saM. jinavijaya, siMghI jaina graMthamAlA, zAMtiniketana 1934, pR. 2. 13. juo emano lekha, "AvuM tIrtha zrI pravIratA," praja-paragAra, ajamera 1966, pR. 311-313. surIzvarano pUro "anirikA" mane upalabdha banyo nathI. e chapAyo che ke kema te vize mAhitI maLI zakI nathI. 14. saM. muni caturavijayajI, (pra. jaina AtmAnaMda sabhA), bhAvanagara visaM. 1971 (I. sa. 1956), pR. 32. 15. pra. yazovijayajI graMthamAlA, vArANasI vIra saM2437 (I. sa. 1910), pR132. paM. lAlacaMda gAMdhIe A banne avataraNo mULa graMthonA abhiprAya rUpe TAMkayAM che, paNa vastutaH saMdarbhagata zloko ApaNA A stotranA che. (juo, emanA samuccaya graMtha aitihAsika lekhasaMgraha aMtargata "zrI zatruMjayatIrthano uddhAraka samarasiMha", vaDodarA 1963, pR. 524 (pAdaTIpa 3) tathA pRpa28 (pAdaTIpa 10). 16. "zrI vijayacaMdrasariviracita zrIraivatAcala caityaparipATI stavana," Aspects of Jainology, vol 14, Pt. Bechardas Doshi Commemoration Volume, Varanasi 1987, Gujarati Section, pR. 117-112. 17, ejana, pra. 122 tyAM dharAchaMdano prayoga thayelo che. - 18. ejana, pR. 117. 19. 20, 21. ejana. Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 297 zrI puMDarIkazikharIstotra' apanAma "zrI zatruMjaya mahAtIrthaparipATikA' zrIpuNDarIkazikharistotram (zrIzatruJjayacaityaparipATI) (vasantatilakA) nanendramaNDalamaNImayamaulimAlAmIlanmarIcicayacumbitapAdapITham / natvA yugAdijinamAdimatIrtharAjaM zatruJjaye giripati prayataH stavImi // 1 // puNyaM cinoti narajanmaphalaM tanoti pApaM lunAti nayanAni satAM punAti / dUre'pi darzanapathaM samupAgato yaH zrImAnasau vijayatAM giripuNDarIkaH // 2 // zrIpAdaliptapurapAvanapArzvanAtha zrIvardhamAnajinarAjayugaM namanti / nemIzvaraM ca bhavikA yadadhovibhAge zrImAnasau vijayatAM giripuNDarIkaH // 3 // zrRGgaM ca yasya bhavikA adhiruDhavantaH prAsAdapaGkimamalAmavalokayantaH / lokottaraM kimapi saukhyamaho ! labhante zrImAnasau vijayatAM giripuNDarikaH // 4 // lakSatrayIvirahitA draviNasya koTIstisro vivicya kila vAgbhaTamantrirAjaH / yasminyugAdijinamaMdiramuddadhAra' zrImAnasau vijayatAM giripuNDarIkaH / / 5 / / karpUrapUradhavalA kila yatra draSTA mUrtiH prabhojinagRhe prathamapraveze / samyagdRzAmamRtapAraNamAtanotira zrImAnasau vijayatAM giripuNDarIkaH // 6 // ni. . mA. 1-38 Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 298 nirjhanya aitihAsika lekha-samuccaya-1 zrImUlanAyakajinaH praNataH stuto vA saMpUjitazca bhavikairbhavakoTibaddham / yatrocchinatti sahasA kila karmajAlaM zrImAnasau vijayatAM giripuNDarIkaH // 7!! aSTottare ca kila varSazate vyatIte zrIvikramAdatha bahudraviNavyayena / yatra nyavIvizata jAvaDirAdidevaM' zrImAnasau vijayatAM giripuNDarIkaH // 8 // mammANanAmamaNizailataTIsamutthajyotIrasAkhyavararatnamayazca yatra / dRSTopyapUrva iva bhAti yugAdideva: zrImAnasau vijayatAM giripuNDarIkaH // 9 // yatrAcite bhagavatIha karau kRtArthoM vANI stute ca saphalA praNate ca bhAlam / draSTavyadarzanaphale nayane ca dRSTe zrImAnasau vijayatAM giripuNDarIkaH // 10 // yatrAdimo bhagavataH kila dakSiNAGge vAme ca jAvaDinivezitamUrtiranyaH / zrIpuNDarIkayugalaM bhavabhItibhedI zrImAnasau vijayatAM giripuNDarIkaH // 11 // yatrAdyadevagRhadakSiNabAhusaMsthaM zrIpArzvanAthabhavanaM samarAgarasya / puNyaprakarSamivavizvakRtaH pramodaM zrImAnasau vijayatAM giripuNDarIkaH // 12 // ikSvAku-vRSNikulajAmunikoTikoTyaH saMkhyAtigA: zivasukhazriyamatra bhejuH / / ityAha yatra tilakaM kila koTikoTayaH' zrImAnasau vijayatAM giripuNDarIkaH // 13 // Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "zrI puMDarIkazikharIstotra' akSaranAma "zrI zatruMjaya mahAtIrthaparipATikA' 299 candrAnana-prabhRtinityajinAnvitAnAM sadvizateviharatAM jinapuGgavAnAm / yatroccakairbhuvanamasti nirastadoSaM zrImAnasau vijayatAM giripuNDarIkaH // 14 // paJcApi pANDutanayA sahitA jananyA kuntAkhyayA zivamaguH zikhare yadIye / tanmUrtayaH SaDiti zAsati yatra lepyAH zrImAnasau vijayatAM giripuNDarIkaH // 15 // yatra priyAluriti caityataruciraMta: zrIsaMghapuNyamahimAdbhuta dugdhavarSAm / / zastaM samastyanupamAkhyasarovaraM ca zrImAnasau vijayatAM giripuNDarIkaH // 16 // zrIpAdukAM bhagavataH praNipatya yatra bhAlasthale tilakitA nakhajairmayUkhaiH / bhavyA bhavanti subhagAH zivasaukhyalakSmyAH / zrImAnasau vijayatAM giripuNDarIkaH // 17 // hiMsAjuSo'pi pazavo'pi mayUramukhyAH spRSTvA yadIyazikharaM paripUtadehAH / AsvAdayante tarasA surasaMpado'pi zrImAnasau vijayatAM giripuNDarIkaH // 18 // dvAviMzatijinavarA ajitAdayaste svasvaprabhAnvitasapAdukalepyabimbaiH / / atraiyaruH zrutimati draDhayanti yatra zrImAnasau vijayatAM giripuNDarIkaH // 19 // vAme ca pArzva iha satyapurAvatAraH syAd dakSiNe zakunikAGkitaH sadvihAraH / aSTApado bhagavataH kila yatra pRSThe zrImAnasau vijayatAM giripuNDarIkaH // 20 // Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 300 nirprantha aitihAsika lekha-samuccaya-1 nandIzvarasya girinAragirIzvarasya zrIstambhanasya bhavikA avatAratIrtham / saMvIkSya yatra paramAM mudamudvahanti zrImAnasau vijayatAM giripuNDarIkaH ||21|| svargAdhirohabhavane jagatAM kRpAluyaMtra prabhurvinaminA naminA ca sevyaH / tatkhaDga- bimbanakRtA'pararUpayugmaH zrImAnasau vijayatAM giripuNDarIkaH ||22|| zrISoDazo jinapatiH prathamo jineza: zreyAMsanemijinavIrajinendramukhyAH / dvitIyamiha yatra pavitrayanti zrImAnasau vijayatAM giripuNDarIkaH ||23|| trailokyalocanacakoraka candrikAbhA susvAminI zivagatA marudevInAmnI / yatra prayacchati nijaM sukhasaMvibhAgaM zrImAnasau vijayatAM giripuNDarIkaH ||24|| yatraiSa bhavyajanakalpitakalpavRkSazrIsaGgharakSaNamaharnizabaddhakakSaH / aSTAsu dikSu vitanoti kapardiyakSaH zrImAnasau vijayatAM giripuNDarIkaH // 25 // ( zArdUlavikrIDitam ) ityevaMvidhapuNDarIkazikharIstotraM pavitraM mudA zrImannAbhinarendranandanajina dhyAnaikatAnavrataH / zraddhAbandhuramAnasaH paThati yaH sandhyAdvaye nityazaH sthAnasthopi nirantaraM sa labhate sattIrthayAtrAphalam // 26 // // iti zrIzatruJjaya - caityaparipATI samAptAH // "B" // iti zrI zatruJjaya mahAtIrthaparipATIkA samAptAH // "A" Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI puMDarIkazikharIstotra' apanAma "zrI zatruMjaya mahAtIrthaparipATikA" 301 tathA ca zrI zatruJjayatIrthakalpe zrI jinaprabhasUribhiH 1.tistraH koTIstrilakSonA vyayitvA vasu vAgbhaTaH / mantrIzvaro yugAdIzaprAsAdamudadIdharat // 69 // 2. dRSTaiva tiirthprthmprveshe'traadimaarhtH| vizadA mUrtirAdhatte dRzoramRtapAraNam // 70|| itizrI jinaprabhasUri kRte zatruJjayatIrthakalpe 3.zrIjinaprabhasUribhiH aSTottare varSazate'tIte zrIvikramAdiha / bahudravyavyayAd bimbaM jAvaDiH sa nyavIvizat // 7 // 4. tathA ca bhAsvaradyutimammANamaNizailataTotthitam ! jyotIrasAkhyaM yadratnaM tattena ghaTitaM kila // 72 // 5.dakSiNAGge bhagavataH puNDarIka ihAdimaH / vAmAne dIpyate tasya jAvaDisthApito'paraH // 84|| ityAha zrIjinaprabhasUriH 6.tathA ca ikSvAku-vRSNivaMzyAnAmasaMkhyAH koTikoTayaH / atra siddhAH koTikoTItilakaM sUcayatyadaH // 84 // 7. pANDavAH paJca kuntI ca tanmAtA ca zivaM yayuH / iti zAsati tIrthe'tra SaDeSAM lepyamUrtayaH // 86 // 8. tathA ca rAjAdanazcaityazAkhI zrIsaGghAdbhutabhAgyataH / dugdhaM varSati pIyUSamiva candrakarotkaraiH // 87|| 9. dvAviMzatejinendrANAM yathAkhyaM pAdukAyutA / bhAtyatrAyatanazreNI lepyanirmitabimbayuk / / 20 / / ityAha zrI jinaprabhasUriH