Book Title: Pundarik Shikhari Stotra
Author(s): M A Dhaky
Publisher: Z_Nirgrantha_1_022701.pdf and Nirgrantha_2_022702.pdf and Nirgrantha_3_022703.pdf
Catalog link: https://jainqq.org/explore/249315/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI puMDarIkazikharIstotra aparanAma zrI zatruMjaya mahAtIrthaparipATikA saM, madhusUdana DhAMkI zatruMjayagiri-mahAtIrtha prati zraddhArmikalpakAro-prabaMdhakAra vyatirikata madhyayuganA muni tema ja kavi-yAtrikoe paNa tIrthamAlAo, caitya paripATIo, vivAhalAo, rAso, stotro, stutio, ane stavano dvArA vyakata karI che. A anuSaMge agAu (sva) zrImad vijayadharmasUri, (sva) muni jinavijayajI, (sva) paM. becaradAsa dozI, (sva) zrI mohanalAla dalIcaMda dezAI, (30) tripuTI mahArAja, (sva) zrI sArAbhAI navAba, (sva) zrI agaracaMda nAhaTA, tema ja zrI bhaMvaralAla nAhaTA sarakhA jaina itihAsa ane sAhityanA paryanveSako dvArA keTalIka mahattvapUrNa sAmagrI prakAzita thaI cUkI che. AmAMnI ghaNIka kRtio zatruMjaya paranAM purANAM jinamaMdironAM itihAsa tema ja sthAna, kALa, ane tyAM UbhelAM kuDIbaMdha pazcAtkAlIna jinAlayonI zreNio ane jhuMDo vaccethI tAravavA-prIchavAmAM madadagAra thAya che. kAvyagata tattvo ane bhASAkIya sAmagrI uparAMta ItihAsamUlaka mAhitIno saMbhAra paNa emAM sacavAyelo hoI, AvI racanAonuM mUlya spaSTatyA UMcI koTinuM rahe che. zatruMjayasthita devAlayo tathA prastuta tIrthanA aitihAsika kramanA aMkoDA meLavavAmAM to A kRtio eka bahumUlya sAdhana banI rahe che. ahIM AvI eka (prathama daSTie ajJAta kartAnI) stotrarUpe racAyelI "zatruMjayatIrthaparipATimAM rajU karIzuM. - zatruMjaya tIrthanAM jinabhavanonA anulakSamAM atyAra sudhI maLI AvelI caityaparipATIo ane tatsamAna kRtio prAkRtamAM, ane vizeSe to apabhraMza mizrita jUnI gujarAtImAM vAmaru-gurjarabhASA (rAjasthAnI-gujarAtI)mAM, ane koI koI - khAsa to sattaramA saikAnI racanAo - pramANamAM Adhunika kahI zakAya tevI gujarAtInA prAraMbhakALanA rUpamAM nibaddha thayelI che. ahIM pragaTa karavAmAM AvI rahelI kRti saMskRtamAM racAyelI che; ane teno kALa, ApaNe AgaLa joIzuM tema, IsvIsananA caudamA zatakanA prathama caraNa aMtargata aMdAjI zakAto hoI, te adyAvadhi upalabdha zatruMjaya-viSayaka prAcInatara caityaparipATiomAMnI eka che; ane e kAraNasara tenuM bevaDuM mahattva evuM vaiziSTaya che. prastuta stotrarUpa paripATinuM saMpAdana prAraMbhamAM pATaNanA zrI hemacandrAcArya jJAnamaMdiramAMthI meLavelI eka ja hastaprata parathI karavAmAM AvyuM hatuM. pATha taiyAra thaI gayA bAda zrI lAlabhAI dalapatabhAI bhAratIya saMskRti vidyAmaMdira amadAvAdanI prata kramAMka 2841 zrI agaracaMda nAhaTAne jovA ApavAmAM AvelI te AvI jatAM tenI aMtargata prastuta stotra paNa maLyuM. prastuta prata saM. 1473 | I. sa. 1417 nI che, jene ahIM have "A" nI saMjJA ApI che; ane pahelAM upayogamAM lIdhI te pratane 'B' nI saMjJA ApI pAThanuM milAna karatAM ghaNAkharAM alano dUra thavA pAmelAM che. dvitIya pratanA pAThanI meLavaNImAM zrI lakSmaNa bhojakanI maLelI sahAyano ahIM sAbhAra ullekha karuM chuM. A pATha taiyAra thayA pachI ekAda varSa bAda lAda. bhA. saM. vi. nI munizrI puNyavijayajInA saMgrahanI prati 8601 | 31mAM paNa A stotrano mULa pATha maLI AvatAM tenAM Avazyaka pAThAMtaro noMdhI lIdhAM che; bAkI rahelAM thoDAM skUlano paNa A chellI pratathI dUra thaI zakayAM che. A pratane atre 'C' nI saMjJA ApI che. pratomAM kayAMka joDaNI ane vyAkaraNanA doSo jovAmAM AvelA, je saMpAdana samaye zrI lA. da. bhA. saM. vinA te vakhatanA AsthAna-vidvAna (sva) paM. bAbulAla savacaMda zAha, tathA paMharizaMkara aMbAzaMkara zAstrInI sahAyatAthI ThIka karelA'. '' hastapratalipi parathI, temaja AnuSaMgika lekhana-paddhatinAM lakSaNo parathI zrI. lAda. bhA. saM. Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Vol. 1-1995 zrI puMDarIkazikharIranojha aparanAma.. 35 vi. nA madhyakAlIna pazcimI lipinA niSNAto -- zrI jesiMgabhAI ThAkora, zrI cImanalAla bhojaka tathA zrI lakSmaNa bhojaka - dvArA soLamA zatakanI hovAno aMdAja karavAmAM Avyo che. pratamAM keTaleka sthaLe kaMsArIe kANAM pADelAM che ane kayAMka kayAMka akSaro ghasAI gayA che; temaja chelle eka sthaLe cAreka akSarovALo bhAga khavAI gayo che. A kSatio choDatAM prata ekadare spaSTa ane suvAcya jaNAI che". "A" prata prAcIna hovA chatAM temAM padya 12, 14, ane 23 lupta thayelAM jovA maLyAM, jyAre zloka 22mAM paheluM pada choDatAM bAkInAM caraNa UDI gayAM che. A kSatio choDatAM ekaMdare teno pATha zuddha jaNAyo che. racanAne stutikAre AkharI zlokamAM puMDarIkazikharIstotra abhidhAna ApyuM che; paNa samAptimAM lipikAre 'B' mAM zatruMjaya caityaparipATi kahI che, jyAre "A' mAM prati-samApti sthaLe zatruMjaya mahAtIrtha paripATikA evuM abhiyAna ApyuM che. "C' prata vizeSa zuddha jaNAI che, ane lipine AdhAre te paNa paMdaramA zataka jeTalI purANI jaNAI che. stotrakAra madhyakakSAnA kahI zakAya tevA, paNa sArA kavi che. prastutIkaraNamAM kliSTatA ApyA sivAya vastunI kAvyadehamAM gUMthaNI karI zakayA che. tadatirika zatruMjayanAM devabhavanono tatkAlIna sthAnakrama barobara jaLavatA rahI, kAvyanA pravAhane saraLatAthI vahevA dIdho che. kRtinAM chaMdolaya te kAraNasara svAbhAvika lAge che. alaMkAranAM paNa prAcarya ke atireka nathI, ke nathI teno anAvazyaka prayoga : AthI stotra suvAcya ane sAralyamadhura paNa banyuM che. chavvIsa zlokamAM prasaratA A tIrtha-kAvyano chello zloka zArdUlavikrIDita, ane bAkInAM sarva padyo vasantatilakA chaMdamAM nibaddha che. bIjA padyanuM chelluM caraNa "mAnasI vinayatA vipuNDIjha:" pacIsamA zloka parvatanA tamAma padhomAM punarAvartita thAya che, ane ethI layano saLaMgasUtrI dora jaLavAI rahe che : AthI pratyeka vAta nokhI paNa tarI Ave che, ane te badhI para vAcakanuM dhyAne alaga alaga rIte lakSita bane che. prAraMbhamAM stotrakAra zatruMjayagiripati - tIrthanAyaka zrImadhugAdidevane namaskAra karI, temanA darzanano mahimA karI, yAtrA AraMbha kare che (1-2). ghaNAkharA tIrthaparipATikAroe karyuM che tema pAlitANA nagaramAM te kALe vidyamAna zrI pArzvanAtha (maMtrI vAmbhaTTakArita tribhuvanavihAranA bhUlanAyaka), zrI vardhamAna jina (maMtrI vastupAla kArita), ane taLeTImAM thoDuMka caDyA pachI AvatA (maMtrI Azuka nimapita) zrI nemijinane vAMdI zikhara para pahoMce che (3). tyAM najare paDatI devAlayonI hAramALAno ullekha karI, zrI yugAdibhavananA maMtrI vAbheTe traNa koTimAM traNa lakSa kama dravya kharcane karAvela uddhAranI vAta kahe che (4-5). te pachI "kapUra-dhavala" (zveta ArasanI) Adi jinanI mUrti, ane pravezamAM rahela "amRtapAraNa' (toraNonI vAta kahI (6), tIrthAdhipatine uddabodhatA stavanAtmaka uddagAro kADhI (7), jAvaDasAha vi. saM. 18mAM karAvela biMba-sthApanAnI te kALe pracalita anuzruti nivedita kare che (8). tyAra bAda yugAdirAjanA mammANa-maNi parvata taTasthaLethI utpanna thayela jyotirasa-ratnathI nirmita mUlabiMba viSenI pAraMparika anukRtinuM uccAraNa karI (9), pharI eka vAra tIrthapati anulakSita stutyAtmaka vacano kADhe che (10). A pachI jAvADisAhe karAvela yugAdinI mUrtinI jamaNI tema ja DAbI bAjue prasthApita bhavabhayahara puMDarIkasvAmInI yugala mUrtino ullekha kare che (11). yugAdinA mUlatya viSe ATaluM kahyA bAda, tenA jamaNA paDakhe AvelA samarAgAra (samarAsAha)nA karAvelA zrI pArzvanAthanA bhavananI vAta kare che (12). te pachI tyAMthI (pradakSiNAkamathI AgaLa cAlatAM ikvAku-vRSNi kuLanA (zatruMjaya para siddhagati pAmelA) koTikoTI munionI pratibhAvALA (maMtrI pRthvIdhara-nimapita) koTAkoTI caityano ullekha kare che (13), ane sAthe ja caMdrAnana pramukha visa viharamAna jinanA bhuvanane paNa ullekhe che (14). tyAra bAda pAMca pAMDava ane kuMtA mAtAnI lepamayI mUrtio (15), ane dUdha varSAvatA cirAyuM caityavRkSa priyAla eTale ke rAjAdanI vA rAyaNavALA sthaLe (nAga ane mora sarakhA hiMsa prANIonA devasannidhimAM thayelA Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMta madhusUdana DhAMkI Nirgrantha svabhAvagata hiMsA-dharmanA tyAgano paNa nirdeza kare che (18). tyAra bAda ajitajinathI prAraMbhI kramamAM AvatA bAvIsa jinanI pAdukA evaM lepamayI pratimAonA (samUha)no ullekha kare che (19). ATaluM kahI lIdhA pachI stotrakAra yugAdidevanA mUlabhavananA moDhA AgaLa, DAbI bAjue rahelA (maMtrI vastupAla kArita) satyapurAvatAra vIra ane jamaNI bAjue rahela zakunivihAra ane prastuta prAsAdanI pAchaLanA bhAgamAM sthita aSTApadatIrthano ullekha kare che (20). A pachI (tejapAla kArita) naMdIzvara, ane (vastupAla kArita) giranAragiri ane staMbhanakapuranA jinanAM tIrthAMvatAra maMdirono ullekha kare che (21). 3 AdIzvara bhagavAnanuM mUla caitya dharAvatA A dakSiNa zrRMganAM sau caityasthAno viSe ATalI vAta thai rahyA bAda have kavi-yAtrI bIjA, eTale ke uttara zRMga tarapha vaLe che. tyAM jatAM mArgamAM vacce AvatA (vastupAla mantrInA) svargArohaNaprAsAda ane temAM sthira thayelA vidyAdhara nami-vinami sevita ane temanAM (cakacakita) khaDgamAM pratibiMba rUpe dekhAtA be vizeSa biMbavALA jineza (AdinAtha)ne praNamI (22), tyAMthI AgaLa vadhatAM dvitIya eTale ke uttara zRMga para sthita moDamA jina (zAMtinAtha), prathamArhat (yugAdideva), zreyAMsajina, nemijina, ane vIrajinendra(nAM maMdiro)nI upasthitino nirdeza kare che (23). chelle jinamAtA marudevI ane saMgharakSaka kapardiyakSa (nAM bhavano)no ullekha karI (24), yAtrALa upalakSamAM prAsaMgika paraMparAgata vacano kahI, vakatavya samApta kare che (25). A tIrthaMvarNanamAM dakSiNa zrRMga paranI saMracanAomAM maMtrIzvara vastupALa vinirmita, madhyakALe khUba prasiddhimAM Avela idramaMDapa, tema ja baMdhuddhaye baMdhAyela devAlaya-samUhane pharatA pratolI sahitanA prAkArano ullekha nathI; Ano khulAso e rIte ApI zakAya ke stotrakAranuM lakSa zatruMjaya para pratiSThita upAsya jina pratimAo ane pratimA-bhavanonI stuti karavA tarapha ja kendrita thayeluM hoI, vAstunI dRSTie mahattvanI, paNa dhArmika sthAnakoNathI gauNa manAya tevI, kRtio emaNe mULa vastunA vyApanI bahAra mAnI hoyar. have vicArIe stotranA racanAkALa viSe. racayitAnuM nAma dIdhuM na hoI, te dizAmAMthI kALanirNaya mATe jarA sarakhI paNa madada maLI zakatI nathI. nirADaMbarI bhASA ane prasanna-sarala nirUpaNazailI uttara madhyakALathI thoDoka pUrvano samaya sUcavI rahe che : paNa e pramANa apUratuM, joIe teTaluM vajanadAra na hoi, sAMprata saMdarbhamAM alpopayogI Thare che. kRtinA samayano vadhAre sacoTa aMdAja karavA mATe keTalAMka cokakasa pramANo to tenA aMtaraMganI vastumAMthI maLI rahe che, je viSe have kramabaddha joie. (1) A yAtrA-stavamAM maMtrIrAja vAgbhaTTe I sa 1157mAM karAvela tIrthodvArano ullekha che, ane joke samarAsAhe I sa 1315mAM karAyela punaruddhArano sIdho nirdeza nathI, to paNa samarAmaranA pArzvanAtha-bhavana(desala vihAra)nA ullekhathI kRti I sa 1315 bAdanI kare che. anyathA stavanakAra to yugAdinuM biMba jAvaDisAhanA samayanuM ja mAnatA hoya tema lAge che; paNa prathama dRSTie stava-racanA I. sa. 1313mAM thayelA tIrthabhaMga pachInI paristhitinuM sUcana kare che. (2) sacivezvara vastupALa ane temanA laghubaMdhu maMtrI tejapAla I. sa. 1221thI laI 1232 sudhInA gALAmAM zatruMjaya para karAvela staMbhanakapura-pArzvanAtha, giranArAvatAra naimi, zakunikA-vihAra, ane satyapurAvatAra-vIranAM bhavano tema ja aSTApada evaM naMdIzvaradvIpa ane pAlitANAmAM (lalitAsaranI pALe vastupAle karAvela) vIranA maMdirano ullekha che. vizeSamAM maMtrIzvara vastupALanA I. sa. 1239mAM thayelA svargavAsa pachI baMdhu tejapALe (zatruMjaya para anupamAsarovarane kAMThe) karAvela svargArohaNaprAsAdano sAMprata stotramAM ullekha che. taduparAMta temAM koTAkoTi-caityano, ane dakSiNa zrRMga paranA 'prathamAhata'nA caityano paNa ullekha che : A chellAM be maMdiromAMthI eka mAMDavagaDhanA maMtrI pIthaDe i. sa. 1264 ke tethI thoDuM pUrve, ane bIjuM moTe bhAge saMDeranA zreSThI pethaDe IsvIsananA teramA zatakanA ante karAveluM. AthI sAMprata caitya-paripATikA-stavanI racanA teramA zatakanA anta bAda thai hovI ghaTe: ane stotrakAre varNavela prastuta ** Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Vol. 1.1995 zrI puMDarIkazikharIstotra aparanAma... 37 ghaNAMkharAM maMdiro I. sa. 1315nA punaruddhAra samaye je puna:nirmita yA punaruddhArita thayelAM te ja hoI zake. (3) samarAsAhanA I. sa. 131panA uddhAra pachI thoDAMka ja varSomAM, I. sa. 1320-25nA gALAmAM tyAM AgaLa nirmAyelI kharatara vasahI'no temAM ullekha nathI. (A kharatara-vasahInAM racanAkauzala, enI sthApatyacAratA ane vAstavigato, tema ja guNavattA viSe caudamA zatakathI laI sattaramI sadI sudhInA lagabhaga badhA ja caityaparipATikAro paripATinI maryAdAmAM rahI, kahI zakAya teTaluM kahI chUTyA che. AthI A stotra kharatara-vasahInA nirmANakALa pUrvanuM Thare che. (4) jinaprabhasUrie saM. 185 / Isa. 13ra9mAM racela "zatruMjayaka95" ane A 'puMDarIkagiri zikharistotra' vacce keTaluMka dhyAna kheMce tevuM bhASA ane tathyagata sAmya che (je mULapAThanI pAdaTIpomAM darzAvavAmAM AvyuM che.) A Azcaryajanaka samatA vize A paLe vizeSa vicAravuM ghaTe. jinaprabhasUrino A suvikhyAta "kalpa" Isa. 13ralmAM pUrNa thayo hovA chatAM temAM apAyelI caityaviSayaka hakIkato prAya: bhaMga pUrvenI sthitino nirdeza kare che. samarAsAha ane temanA samakAlikoe tyAM punaruddhAra vakhate zuM zuM karyuM, tema ja prastuta uddhAra pachI tyAM thoDA samayamAM ja banelI kharatara-vasahI tathA kharataragacchAdhipati jinakuzalasUrinI AmanyAvALA zrAvakoe saM. 1379-82 (I. sa. 1323-26) vacce karAvelAM keTalAMka mahattvapUrNa jinabhavano (je Aje paNa vidyamAna che,)* teno kalpamAM bilakula ullekha nathI; kalpakAra jinaprabhasUri pote kharataragacchanI laghuzAkhAnA eka agragaNya AcArya hovA chatAM ! AthI ema mAnavAne kAraNa maLe che ke temaNe te kALe vidyamAna caityo viSe je kaMI lakhyuM che te teoe bhaMga pUrve karelI, kadAca teramA zatakamAM aMtima varSo daramiyAna, ke caudamA zatakanAM AraMbhika varSomAM karelI yAtrA samaye (ane nivAsa samaye) tyAM je joyuM haze tenuM yathAskRti ane yathAvat varNana che. AthI ApaNA A stotranA kartAe, ane jinaprabhasUrie girivara para je joyuM hatuM teno kALa taddana samIpa AvI jAya che. paNa A nirNaya sAme eka anya muddo che te paNa lakSamAM levo ghaTe. stotrakAra AdIzvaranA maMdira pAse vIsa viharamAna jinanA maMdirano ullekha kare che, jeno vastupALa-tejapALa tema ja maMtrI pIthaDa tema ja saMghapati pethaDa (saravALA) saMbaMdhI sAhityamAM, ke jinaprabhasUrinA "ka5''mAM paNa ullekha nathI. upakezagacchIya kakakasUri viracita nAbhinandanajino dvArapraba (saM. 1393 | I. sa. 1337)mAM samarAsAhe karAvela tIrthoddhAranuM tAdaza ane vigatapUrNa vivaraNa karyuM che. temAM pATaNamAM upAzraye samarAsAha gacchAti siddhasenasUrine, pratiSThA pUrve DuMgara para jIrNoddhAranA upalakSamAM pote ane anya zrAvakoe zuM zuM karAvyuM, tenI vAta kare che, temAM teo kahe che ke "(Adi)jina (bhavananA) pAchaLanA bhAgamAM viharamAna ahaMtonuM "navuM" caitya paNa karAvyuM che: yathA : tathA viharamANAnAmarhatAM sAmprataM bhuvi / akArayannavaM caityaM sa sAdhurjinapRSTataH / / - nAbhinandanajinoddhAraprabandha 4/207 ahIM "nA" no artha 'pUrve astitvamAM hatuM nahIM tevuM karIe to A caitya zatruMjaya para bhaMga pachI pahelI ja vAra banyuM ema ghaTAvI zakAya; ane vAstavamAM je tema ja hoya to sAMprata stotra tenI noMdha letuM hoI, te I. sa. 1315 bAdanuM hovA viSe eka vizeSa pramANa maLI rahe : paNa je te I. sa. 1315 pachI racAyuM hoya ane temAM uddhAra daramiyAna racAyelA A saMbhAvya navA maMdirano ullekha thaI zakato hoya, to samarAsAhanA uddhAra jevI mahattvanI bAbatano sIdho ullekha karavAnuM kema rahI jAya ? joke e muddo to stotrakArane e du:khada ghaTanAno ullekha karavo ThIka nahIM lAgyuM teTaluM ja batAvI rahe che. "navA" zabdathI pUrvanuM khaMDita thayeluM maMdira pharIne batAvyuM hoya tema paNa abhipreta hoI zake. AnA samarthanamAM prabandhakAra aSTApadanI thayelI navaracanA viSe Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 38 saMta madhusUdana DhAMkI Nirgrantha je kahe che te joIe. aSTApadaprAsAda AdIzvaranI jamaNI bAjue mULa vastupALano karAvelo hato tema ApaNe jinaharSagaNi viracita vastupAlacaritra (saM1497 | Isa. 1441) parathI jANIe chIe. jinaprabhasUri paNa te zanicaityanI pAchaLa hatuM tevo ullekha kare che. have A aSTApadaprAsAdane paNa "navo karAvyo" evuM vizeSAbhidhAna prabandhakAra kakakasUri Ape che : tathA'trASTApadAkAraM caturviMzatinAthayukta devadakSiNabAhusthaM navaM caityaM ca kAritam / / - nAbhinandanajinoddhAraprabandha 4/205 AthI "navA" zabdathI 'abhinava prAsAda' nahIM paNa musalamAnoe toDela agAunA maMdirane kADhI nAkhI punaruddhAramAM navuM ja devakalpa UbhuM karAvyAno Azaya abhipreta mAnavo ghaTe. AthI vIsa viharamAna jinanuM bhavana paNa bhaMga pUrve hastImAM hatuM tema mAnavAne kAraNa rahe che. dharmaghoSasUrinA gacchanA AnandasUrinA ziSya amaraprabhasUrinI saM1326 | I. sa. 1270nI kRtimAM ''ma stauSi vidAina ninAm maMtharAnAdyAna'' evo ullekha Avato hoI tIrthabhaMgathI 43 varSa pUrve, ane vastupAla-tejapAlanA jamAnA pachI, visaviharamAnanuM maMdira baMdhAI cUkayuM jaNAya che. stotrakAra tyAM gayA tyAre te maMdira navanirmita rUpe vidhamAna hatuM tevo IMgitArtha nIkaLI zake. joke zatruMjaya jevA mahAtIrthanI yAtrA jinaprabhasUrie potAnA pAchotarA kALamAM, I. sa. 132thI thoDuMka ja pahelAM, karI hoya tema mAnI zakavuM muzkela che. A yAtrA temaNe sAdhupaNAnI zarUAtanAM varSomAM ja karI lIdhI hovI joIe. temanA kalpalekhanano kALa (jinavijayajI aMdaranA pramANothI aMdAje che tema) I. sa134 pahelAM zarU thaI I. sa. 13ra9 vA 1333 pachI paNa cAlu rahyo haze". ema lAge che ke teo zatruMjaya para yAtrArthe potAnA sAdhupaNAnAM AgalAM varSomAM, ane ethI teramA zatakanAM aMtima varSo AsapAsa gayA haze ke pachI caudamA zatakanI zarUAtamAM. tIrthabhaMga ane punaruddhAra viSe temaNe je lakhyuM che te temanA "zatruMjayakalpa"ne chevADe ja Ave che, ane te tyAM tAjA kalama" (postscripn) rUpe hoya tevo bhAsa UThe che. puMDarIkazikharIstotrakAra parvata para gayA tyAre vIsa viharamAnanuM e maMdira pharIne banI cUkeluM te to nirvivAda che. ethI stotrakAra tyAM jinaprabhasUri gayA te pachInA (joke samIpanA) kALamAM, tIrthanA punaradvAra bAda, gayA haze ane tyAre temaNe e vIsa viharamAna jinanuM maMdira joyuM haze : ane jinaprabhasUri A maMdiranI noMdha levI bhUlI gayA lAge che. stotra, varNita caityonA pahADa para prastuta kALa-khaMDanI paristhiti rajU karatuM hovAnI saMbhAvanA sthApita karIe to te anucita nahIM gaNAya; ane ethI stotrakAranI vidyamAnatAno kALa teramA zatakanA aMtima caraNathI laI caudamA zatakanA pahelA caraNanAM varSomAM hovAnuM mAnI zakAya. have chello muddo jovAno che te jinaprabhasUri viracita "zatruMjaya tIrthakalpa" ane A "paripATikA' vacce rajUAtamAM dekhAtuM sAmya. ghaDIbhara ema lAge ke bemAMthI eka bIjAnI kRti joI haze. je stotrakAre "kalpa" joyo hoya to te 1333 bAda keTaloka kALa vItye ja banI zakayuM hoya. paNa kharekhara ka95 temane upalabdha hoya to temAM bIjI keTalIka upayogI vAto che teno paNa samAveza stotramAM thayo hota. UlaTa pakSe stotrane jo jinaprabhasUrie joyuM hota to stotramAM Apela "vIsaviharamAnajina'nA maMdiranI noMdha levI teo cUke nahIM. baMnenAM kathana vacce samAnatA dekhAvAnAM kAraNomAM to sAmagrInI samAnatA, DuMgara para avasthita devabhavanonAM pArasparika sunizcita sthAna, ane khAsa karIne AdIzvaranI Trakano pradakSiNAkramathI nizcita banato, paraMparAgata bhramaNamArga, ane banne lekhakonuM samakAla- ItyAdi kAma karI gayA haze tema mAnIe to te avAstavika nahIM gaNAya. A stotranA kara koNa haze te viSe vicAra karavAno keTalAka kAraNosara avakAza rahe che. yugapradhAna AcAryavara Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI puMDarIkazikharIstotra aparanAma... somasuMdarasUrinA arbudagirikalpanAM (sva) munivaryazrI kalyANavijayajI dvArA uddhRta padyo jotAM puMDarIka zikharistotra ane prastuta kalpanAM bhASA, dhvani, chaMdolaya ane saMracanAmAM Azcaryajanaka sAmya jevA maLe che. saMdarbhagata padyo ahIM AgaLa kazuM kahetAM pahelAM tulanArthe uddhArIza : Vol. 1-1995 nAmendra-candra-pramuI: prathitapratiSTha: zrI nAbhisambhavajinAdhipatirmadIyam / sauvarNamauliriva maulimalaMkaroti zrImAnasau vijayate'rbudazailarAjaH ||10|| zrInemimandiramidaM vasudanti bhAnu varSe kaSopalamayapratimAbhirAmam / zrIvastupAla sacivastanute sma yatra zrImAnasI vijayate'rbudazailarAjaH ||15|| caitye'tra luNigavasatyabhidhAnake tri paMcAzatA samadhikA draviNasya lakSaiH / koTIrviveca sacivastriguNazcatasraH / 39 zrImAnasI vijayate'rbudazailarAjaH // 16 // kalpamAM padmAnte AvatuM chelluM pada zrImAnatau vinayatevuMvarInAkhaH zikharIstotranA aMtima caraNa zrImAnasau viSayamAM ziripuGI: nA pratighoSa zuM bhAse che. eka kSaNa to bhrama paNa thAya ke puMDarIkazikharIstotra paNa 'somasuMdarasUri-kartRka haze: ane sUrIzvaranI sAdhupaNAmAM vidyamAnatAno kALa vi saM 1452-1499 / I sa 1396-1443no hoI prastuta paripATikAstotra paMdaramA zatakanA pUrvArdhamAM ane i. sa. 1443 pUrve kayAreka racAyuM haze. have jo ema ja hoya to temAM zatruMjaya paranI caudamA zatakanI khAsa racanAo -- kharataravasahI, chIpAvasahI, ToTarAvihAra, molhAvasahI, ityAdi no, temaja caudamA zatakanA AraMbhamAM thayela tIrthabhaMga ane punaruddhArano kema bilakula ullekha nathI ? AthI tAratamya eTaluM ja nIkaLe ke vAstavamAM to AcAryapravara somasuMdarasUrie pUrve racAI gayela puMDarIkazikharIstotra potAnA arbudagirikalpa mATe Adarza rUpa rAkhI racanA karI che. AthI puMDarIkazikharIstotra paMdaramA zataka pUrvenuM saheje TharavA uparAMta, te eka mahAna sArasvatane prabhAvita karavA, preravA jeTalI guNavattA dharAvatuM hovAnuM paNa siddha thAya che ! upalA tarkane samarthana detI vAta ApaNane paMdaramA zatakanI be anya suprasiddha graMtharacanA aMtargata maLatAM tenAM avataraNo anvaye maLI rahe che. temAM eka to che saM 1503 / i. sa. 1447mAM racAyela somadharmagaNino upadezasaptati graMtha, jemAM sAMprata stotranA pAMcamA padyane ''yataH'" kahI uSkRta kareluM jovA maLe che. bIjo sandarbha che ratnamaMdiragaNinA saM 1517 / I sa 1461 AsapAsa racAyelAM upadezataraMgiNI graMthamAM": temAM ahIMnA padya '8' nAM prathama traNa caraNa sAthe padya '11'nuM trIjuM pada (tyAM cothA caraNarUpe) umerIne avataraNarUpe ghusADeluM che. A tathyo jotAM eka vAta taddana spaSTa rahe che ke A stotra paMdaramA zatakamAM sArI rIte pracAramAM haze ane e yuganA tapAgacchanA vidvad sUripravaro tene zatruMjayatIrtha paranI pramANabhUta racanA mAnatA haze. uparyukata carcAthI to vizeSa karIne paripATIstotranI uttarasImA ja nizcita thAya che, tenA kartA koNa che te viSe bhALa maLatI nathI. kintu prastuta viSayane prakAzita karatuM eka pramANa tAjetaramAM labhya banyuM che. paM bAbubhAI savacaMda zAha dvArA saMpAdita koI vijayacandranuM saMskRtamAM racAyela revatAcalaparipATIstavana prakAzita thayuM che``. tenI zailI bilakula Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saM. madhusUdana DhAMkI Nirgrantha ApaNA puMDarIkazikharI stavane maLatI ja che. prastuta stavana paNa vasantatilakA vRttamAM nibaddha che ane tyAM chellA (21mA) padyamAM chandobheda paNa karelo che. paheluM ane chelluM padya choDatAM bAkInA saumAM cothuM caraNa "zrImAna vinavatAM jiniyanta' che, je vastu paNa zatruMjayavALA stavanuM anukaraNa darzAvI rahe che. ahIM tenAM thoDAMka upayukata padyo udbhUta karIzuM : (chellAmAM kartAnuM abhidhAna sUcita thayeluM che.) rAjImatIyuvatimAnasarAjahaMsaH zrIyAdavaprathitavaMzazirovataMsaH / neminijAMdhrikamalairyamalaMcakAra virapatiM tama tavanA trailokyalokazucilocanalobhanIye nemIzvare jinavare kila yatra dRSTe / ceta: prasIdati viSIdati duHkharAzi: zrImAnasau vijayatAM girirujjyntH|| aSTApada prabhRtikIrtanakIrtanIye zrI vastupAlasacivAdhipatervihAre / yatra svayaM nivasati prathamo jinendraH zrImAnasau vijayatAM girirujyntH|| siMhAsanA varasuvarNa-suvarNadeha / puSpandhayI padapayoruhi nemibhartuH yatrAmbikA vitanute kila saGgharakSA zrImAnasau vijayatAM girirujjayantaH / / ityevaMvidharevatAcalaziraH zRGgAracUDAmaNi vizvAmbhojavikAsavAsaramaNistaulokyacintAmaNiH / sevyaH saiSa tamovitAnavijaye candropamaiH sUribhiH zrInemirjagatAM vibhurbhavatu me daSTASTakarmacchide / / prastuta stavananA viSayamAM paM. bAbubhAInAM avalokano vartamAna saMdarbhamAM upayukata che:" kALanirNaya mATe bIje paNa muddo che. "zrI zatruMjaya mahAtIrthaparipATIkA" apanAma "zrI puMDarIkazikharIstava', joke temAM kartAnuM nAma nathI ApyuM chatAM dhvani, saMghaTana tathA AkAra-prakAramAM tene khUba ja maLatI AvatI racanA che. prastuta kRtino racanAkALa prA. madhusUdana DhAMkIe I. sa. 130(1)5 ane 1320 vacceno hovAno nirNaya karyo che." prastuta banne kRtio eka kartaka hovAno pUro saMbhava hoI, tema ja banne eka ja pratimAM upalabdha thaI hoI sAMprata racanAne IsvIsananA caudamA zatakanA prathama caraNamAM mukavAmAM koI Apatti nathI potAnA gaccha ke gurnAdika vize kazuM kahyuM nathI. paripATIne aMte ramA zlokamAM ''sainya taiSa takavitAnavina candro mUrNima:'' A pramANe kartAe potAnA nAmano ullekha zleSapUrvaka karelo hovAthI kartAnuM nAma vijayacasUri hovAnuM nizcita thAya che. vijayacandra" nAmavALA cAreka sUrio madhyakALamAM thaI gayA che. samayanI daSTie e sau sAMprata kRtinA saMbhAvya kALathI ThIka ThIka pUrve thaI gayA hoI A stotranA kartA koI adyAvadhi ajJAta vijayacandra jaNAya che'. Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI puMDarIkazikharIstotra aparanAma... paM bAbubhAInAM avalokano sArthaka che ane taddanusAra puMDarIkazikharIstavanA kartA paNa vijayacandra hovAno pUro saMbhava che. tema ja stavano samaya prAyaH isvI 1315-1720nA khasAno, eTale ke samAzAhanA I. sa 131panA punarudvAra ane kharatavasahInI racanA prAyaH isvI 1320)nI vaccenA gALAno che. Vol. 1-1995 TippaNo : 1. A viSe vistArathI mULapATho sahita carcA mArA The Sacred Hills of Satrunjayagiri nAmaka pustakamAM AvanAra hoi ahIM vizeSa kahIza nahIM. da. ena. 3. ejana. 4. ane paMDitavarSono khIM saharSa bAbAra mAnuM chuM, 5. prata naM 12132. mULa prati dhIravA badala pATaNastha zrI hemacaMdrAcArya jJAnabhaMDArano AbhAra mAnuM chuM. prata tyAM mULe kAntivijayajI "jaina dAnabhaMDAranI che. 41 1. ekAda joDIdoSa sAdIya 'B' prattamAM ekasarakho cAlyo Ave che : jema ke "giri' ne badale 'gari'. A lariyAnI potAnI khAsiyata jaNAya che. che. merANI khANano, dhavala dhammANaziyAnA, ullekha taiyAaudamA zatakanA ane te pachInA caityaviSayaka sAhityamAM Avato rahe che. prastuta khANa te adhunAprasiddha makarANAnI khANa che. 8. jinaprabhasUri paNa dramaMDapano ke pratolIno ullekha karatA nathI. ahIM anupamAsarovara vize kahyuM che, paNa te to tyAM tenA viziSTa saMdarbhane kAraNe hoya tema lAge che. 9. khAnA viSe sarva pramANo sAthe carcA uparakaSThita aMgrejI pustakamAM Avaze; tethI e muddA para ahIM vistAra anAvalpaka che. 10. juo nAbhinandanajinodvAraprabandha, saM saM bhagavAnadAsa harakhacaMda, amadAvAda vi. saM. 198pa, tathA paMDita lAlacaMda bhagavAnadAsa gAMdhI, aitihAsika lekhasaMgraha, vaDodarA 1963, pR0 540. 11. juo, A aMkamAM mArA dvArA saMpAdita amaraprabhasUrinuM 'zatruMjaya caitya paripATI stotra.' 12. vividha tIrthadhatva, saM jinavijaya, siMdhI jaina granthamAlA, zAntiniketana 1974, pR0 2. 13. juo emano lekha, ''Avu tIrtha nI prAcInatA,'" pravanya-pAniAta, ajamera 1966, pR0 311-313. sUrIzvarano pUro ''anuMvagirittva'' mane upalabdha banyo nathI. e chapAyo che ke kema te viSe mAhitI mahIM zakI nathI. 14. saM muni caturvidha, (pra jaina AtmAnaMda sabhA), bhAvanagara ji saM. 1991 (iM sa0 1956), pR 3ra, 15. pra yazovijayajI graMthamAlA, vArANasI vIra saM 2437 (I sa0 1910), pR 132. paM lAlacaMda gAMdhIe A baMne avataraNo mULa graMthonA abhiprAya rUpe TAMkayA che, paNa vastutaH saMdarbhagata zloko ApaNA A stotranA che. (juo, emanA samuccaya graMtha aitihAsika lekhasaMgraha aMtargata "zrI zayatIrthano uddhAraka amarasiMha, vaDodarA 1963, pU 54 (pAdaTIpa 3) tathA puH parata (pAdaTIpa 12). 16. zrI vijacacaMdrasUtiviracita zrIvitAcala caityaparipATI stavana," Aspects of ninjogy, vol II, P. Bechardas Doshi Commemoration Volume, Varanasi 1987, Gujarati Section, pR 117-112, 17. ejana, pR 122, tyAM sugdharAchandano prayoga thayelo che. 18. enjana, pR 117, 19, 20, 21. ejana. Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 42 saM madhusUdana DhAMkI zrIpuNDarIkazikharistotram (zrIzatruJjayacaityaparipATI) ( vasantatilakA) namrandramaNDalamaNimayamaulimAlA mIlanmarIcicayacumbitapAdapITham / natvA yugAdijinamAdimatIrtharAjaM zatruJjaye giripatiM prayataH stavImi // 1 // puNyaM cinoti narajanmaphalaM tanoti pApaM lunAti nayanAni satAM punAti / dUre'pi darzanapathaM samupAgato yaH zrImAnasau vijayatAM giripuNDarIkaH ||2|| zrIpAdaliptapurapAvana pArzvanAtha zrIvardhamAnajinarAjayugaM namanti / nemIzvaraM ca bhavikA yadadhovibhAge zrImAnasau vijayatAM giripuNDarIkaH // 3 // zrRDgaM ca yasya bhavikA adhirUDhavantaH prAsAdapaGktimamalAmavalokayantaH / lokottaraM kimapi saukhyamaho ! labhante zrImAnasau vijayatAM giripuNDarIkaH // 4 // lakSatrayIvirahitA draviNasya koTI stisro vivicya kila vAgbhaTamantrIrAjaH / yasminyugAdijinamandiramuddadhAra' zrImAnasI vijayatAM giripuNDarIkaH ||5|| karpUrapUradhavalA kila yatra draSTA mUrti: prabhojinagRhe prathamapraveze / samyagdRzAmamRtapAraNamAtanoti' zrImAnasI vijayatAM giripuNDarIkaH // 6 // zrImUlanAyakajinaH praNataH stuto vA saMpUjitazca bhavikairbhavakoTibaddham / yatrocchinatti sahasA kila karmajAlaM zrImAnasau vijayatAM giripuNDarIkaH // 7 // Nirgrantha Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Vol. 1-1995 zrI puMDarIkazikharistotra aparanAma... aSTottare ca kila varpazate vyatIte zrIvikramAdatha bahudraviNavyayena / yatra nyavIvizat jAvaDirAdidevaM zrImAnasau vijayatAM giripuNDarIkaH // 8 // mammANanAmamaNizailataTIsamuttha jyotIrasAkhyavararatnamayazca yatra / dRzyopyapUrva iva bhAti yugAdidevaH zrImAnasau vijayatAM giripuNDarIkaH ||9|| yatrArcite bhagavatIha karau kRtArthI vANI stute ca saphalA praNate ca bhAlam / draSTavyadarzanaphale nayane ca dRSTe zrImAnasI vijayatAM giripuNDarIkaH ||10|| yatrAdimo bhagavataH kila dakSiNAGge bAme ca jAvaDinivezitamUrtiranyaH / zrIpuNDarIkayugalaM bhavabhItibhedi ' zrImAnasI vijayatAM giripuNDarIkaH // 11 // yatrAdyadevagRhadakSiNabAhusaMsthaM zrI pArzvanAthabhavanaM samarAgarasya / puNyaprakarSamivavizvakRtaH pramodaM zrImAnasau vijayatAM giripuNDarIkaH // 12 // ikSvAku-vRSNikulajAmunikoTikoTyaH saMkhyAtigAH zivasukhaniyamatra bhejuH / ityAha yatra tilakaM kila koTikoTyaH zrImAnasau vijayatAM giripuNDarIkaH ||13|| candrAnana - prabhRtinityajinAnvitAnAM sadvizaterviharatAM jinapuGgavAnAm / yatroccakairbhuvanamasti nirastadoSaM zrImAnasau vijayatAM giripuNDarIkaH // 14 // paJcApi pANDutanayA sahitA jananyA kuntAkhyayA zivamaguH zikhare yadIye / tanmUrttaya: SaDiti zAsati yatra lepyA: " zrImAnasI vijayatAM giripuNDarIkaH // 15 // 43 Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 44 saM. madhusUdana DhAMkI Nirgrantha yatra priyAluriti caityataruciraMta: zrIsaMghapuNyamahimAdbhata dagdhavarSAm / ' zastaM samastyanupamAkhyasarovaraM ca zrImAnasau vijayatAM giripuNDarIkaH // 16 // zrIpAdukAM bhagavataH praNipatya yatra bhAlasthale tilakitA nakhajairmayUkhaiH / bhavyA bhavanti subhagAH zivasaukhyalakSmyAH / zrImAnasau vijayatAM giripuNDarIkaH // 17 // hiMsAjuSo'pi pazavo'pi mayUramukhyA: spRSTvA yadIyazikharaM paripUtadehAH / AsvAdayaMte tarasA surasaMpado'pi zrImAnasau vijayatAM giripuNDarIkaH // 18 // dvAviMzatirjinavarA ajitAdayaste svasvaprabhAnvitasapAdukalepyabimbaiH / atraiyaruH zrutimati draDhayanti yatra zrImAnasau vijayatAM giripuNDarIkaH // 19 // vAme ca pArzva iha satyapurAvatAra: syAd dakSiNe zakunikAGkitaH sdvihaarH| aSTApado bhagavataH kila yatra pRSThe zrImAnasau vijayatAM giripuNDarIkaH // 20 // nandIzvarasya girinAragirIzvarasya zrIstambhanasya bhavikA avatAratIrtham / saMvIkSya yatra paramAM mudamuvahanti zrImAnasau vijayatAM giripuNDarIkaH // 21 // svargAdhirohabhavane jagatAM kRpAlu yaMtra prabhurvinaminA naminA ca sevyaH / tatkhA bimbanakRtA'pararUpayugma: zrImAnasau vijayatAM giripuNDarIkaH ||2saa zrISoDazo jinapati: prathamo jineza: zreyAMsanemijinavIrajinendramukhyAH / zrRGgaM dvitIyamiha yatra pavitrayanti zrImAnasau vijayatAM giripuNDarIkaH // 23 // Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Vol. 1-1995 zrI puMDarIkazikharistotra aparanAma... trailokyalocanacakoraka candrikAbhA susvAminI zivagatA marudevInAmnI / yatra prayacchati nijaM sukhasaMvibhAgaM zrImAnasau vijayatAM giripuNDarIkaH // 24 // yatraiSa bhavyajanakalpitakalpavRkSazrIsaGgharakSaNamaharnizabaddhakakSaH / aSTAsu dikSu vitanoti kapardiyakSaH zrImAnasI vijayatAM giripuNDarIkaH ||25|| (zArdUlavikrIDitam) ityevaMvidhapuNDarIkazikharIstotraM pavitraM mudA zrImannAbhinarendranandanajina dhyAnaikatAnavrataH / zraddhAbandhuramAnasaH paThati yaH sandhyAdvaye nityazaH sthAnasthopi nirantaraM sa labhate sattIrthayAtrAphalam // 26 // // iti zrIzatruJjaya caityaparipATI samAptAH ||"B" // iti zrI zatruJjaya mahAtIrthaparipATikA samAptAH // "A" 5 Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saM. madhusUdana DhAMkI Nirgrantha tathA ca zrI zatruJjayatIrthakalpe zrI jinaprabhasUribhiH 1. timra: koTIsvilakSonA vyayitvA vasu vAgbhaTaH / mantrIzvaro yugAdIzaprAsAdamudadIdharat // 69 / / 2. dRSTaiva tIrthaprathamapraveze'trAdimAhataH / vizadA mUrtirAdhatte dRzosmRtapAraNam / / 7 / / itizrI jinaprabhasUri kRte zatruJjayatIrthakalpe 3. zrIjinaprabhasUribhiH aSTottare varSazate'tIte zrIvikramAdiha / bahudravyavyayAd bimbaM jAvaDiH sa nyabIvizat // 71 // 4. tathA ca bhAsvaradyutimammANamaNizailataTotthitam / jyotIrasArakhyaM yadralaM tattena ghaTitaM kila // 72 / / 5. dakSiNAGge bhagavataH puNDarIka ihAdimaH / vAmAle dIpyate tasya jAvaDisthApito'paraH / / 8 / / ityAha zrIjinaprabhasUriH 6. tathA ca ikSvAku-vRSNivaMzyAnAmasaMkhyA: koTikoTyaH / atra siddhA: koTikoTItilakaM sUcayatyadaH // 85 / / 7. pANDavAH paJca kuntI ca tanmAtA ca zivaM yayuH / iti zAsati tIrthe'tra SaDeSAM lepyamUrtayaH // 86 / / 8. tathA ca rAjAdanazcaityazAkhI zrIsaGghAdbhutabhAgyataH / dugdhaM varpati pIyUpamiva candrakarotkaraiH / / 87 / / 9. dvAviMzaterjinendrANAM yathAkhaM paadukaayutaa| bhAtyatrAyatanazreNI lepyanirmitabimbayuk // 20 // ityAha zrI jinaprabhasUriH