Book Title: Prashikshaka Prashikshana Part 2
Author(s): Rohit A Shah
Publisher: USA Jain Center Cincinnati OH
Catalog link: https://jainqq.org/explore/004923/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ation Internati prekSAdhyAna prazikSaka-prazikSaNa bhAga-2 prastuti samaNa zrutaprajJa ersonal Use O rary.org Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarjakanI saMvedanA Adhunika mAnavInuM mana atyaMta duHkhI che. A duHkha bahArathI ke bIjA pAsethI nathI AvatuM. lAge evuM che ke mArA duHkhanuM kAraNa koI anya che. vAstavikatA e che ke mAnavI pote ja potAnAM duHkhonuM sarjana kareche. bahAranI parasthitio duHkhI vyaktinA duHkhane vajanadAra banAveche. duHkhI ane azAMta mAnavIne mAre eTaluM ja kahevuMcheke tamArI bhItaramAM AnaMdano anaMta vaibhava chalakAI rahyo che. jevyakti eka vakhata AMtarika AnaMdano svAda mANI le che enA mATe samagra jagata AnaMdamaya banI rahe che. dhyAnayoganI sAdhanA AMtarika AnaMdano svAda levAno vaijJAnika mArgache. dhyAnayoganI sAdhanA karanAra sAdhaka mATe AhAra, vihAra ane nihAranuM tathA AcAra-vicAra ane vyavahAranA anuzAsananuM pAlana karavuM atyaMta jarUrI che. bahArathI AtmaniyaMtraNa ane bhItarathI dhyAnanI pUrNa jAgRti zAMtimaya jIvanano AdhAra che. jesAdhakanI dinacaryA niyamita nathI, bhojana sAttvika ane saMyamita nathI, Indrio upara niyaMtraNa nathI, zarIranI zuddhi nathI, vicAronI pavitratA nathI e vyakti sAdhanAnA mArgamAM haMmezAM zaMkAspada ane asaMtuSTa rahe che. Aje samagra jagatanuM mana avaLAmArge bhaTakI rahyuM che. koI vAsanAmAM phasAyela che to koI tRSNAmAM gaLADUba che. koI mUrchAmAM jIvI rahyo che to koI ajaMpAmAM marI rahyo che. koI bahAranI paristhitiothI kaMTALelo che, to koI potAnI manaHsthitithI tUTelo che. koI potAnAthI ja asaMtuSTa che to koI parivArathI. AvA saMjogomAM jarUrI che - AtmakrAMti. AtmakrAMti eTale AtmAnuM samyak rUpAntaraNa. prekSAdhyAnanI sAdhanA ane samyak jIvanazailI e ja enA mATeno ekamAtra mArga che. yogasAdhanA vinAnuM jIvana adhUruM che tema abhizApita paNa che. ApaNA saunuM saubhAgya che ke AcArya mahAprajJajI jevA prajJAvAna mahAyogIe potAnI prajJA dvArA udghATita karelI prekSAdhyAnanI amUlya bheTa ApaNane ApelI che. A paddhati ApaNe samyak rIte zIkhIe ane ajJAnanA aMdhakAramAM aTavAtA mAnavIne zIkhavADIe emAM ja jIvananI dhanyatA che. prekSAdhyAna prazikSaka-prazikSaNa bhAga-1 pustikA pachI bhAga-2mAM tenA anusaMdhAna rUpe AgaLanA prayogonI saiddhAMtika mAhitI sahita anya vizeSa prayogonuM nidarzana ApyuM che. prekSAdhyAna vizenI mULabhUta sAmagrI sAragarbhitarUpe ApanI samakSa mUkavAno ahIM prayatna karavAmAM Avyo che. jo sAdhaka A baMne laghupustikAono manapUrvaka abhyAsa karaze to sAdhanAnA UMDANamAM UtarI te adhyAtmanI anubhUti pAmI zakaze. A baMne pustakonA saMpAdana-prakAzana kAryamAM zrI rohita zAhano saMniSTha sahayoga prApta thayo che, temano huM hRdayapUrvaka kRtajJa chuM. saMpAdaka rohita zAha - samaNa zrutaprajJa (amerikA) mudraka : bhAvArtha enTaraprAIjha, amadAvAda-4. 1. prekSAdhyAna-zarIraprekSA 2. 3. ma anukrma prekSAdhyAna-caitanyakendraprekSA 6. prekSAdhyAna-lezyAdhyAna 4. zarIranAM aMgonAM kAryonuM samayapatraka 5. roga-nirodhaka zakti vadhAravAnAM pAMca sUtro prekSAdhyAna-prAyogika svarUpa prekSAdhyAna prazikSaka-prazikSaNa prayoga ane prakriyA - bhAga : 2 AvRtti : mArca : 1998 prakAzaka : jaina senTara, sinasinATI [amerikA] (c) prastuti samaNa zrutaprajJa 3 11 12 13 TAIpaseTiMga : vikrAnta grAphiksa, amadAvAda-1. * phona H 5620127 Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1. prekSAdhyAna - zarIraprekSA - - - | zarIraprekSA eTale zuM? prekSA eTale - samyaka darzana. prekSA eTale - taTastha bhAve jovuM. prekSA eTale rAga-dveSamukta anubhava karavo. jayAM sudhI UMDANamAM UtarI samyapha darzana na karIe tyAM sudhI satyanuM dvAra khUlatuM nathI. satyano sAkSAtkAra karavAnAM be mAdhyama che - vicAra ane darzana. vicArathI ApaNe khuba paricita chIe, paraMtu darzanathI ApaNe paricita nathI. jyAM vicArazanya sthitinuM nirmANa thAya che tyAM darzanano prAraMbha thAya che. vicAra e mananuM bhojana che jyAre darzana e AtmAno svabhAva che. zarIraprekSA eTale zarIrane samyapha rIte jovuM. prazna e thAya ke zarIramAM vaLI zuM jovAnuM? ApaNA zarIramAM ceSTAo ane saMvedanAo satata cAlatI hoya che. zarIraprekSA eTale ceSTAo tathA saMvedanAone samabhAvapUrvaka jovI. AyurvedanI bhASA che - 'vAtana sava : ceSTA' tamAma ceSTAo vAyunA lIdhe thAya che. zarIravijJAnanI dRSTie tamAma ceSTAo nADItaMtranA lIdhe thAya che. karma vijJAnanI dRSTie tamAma ceSTAo karmonA udaya thakI thAya che. saMvedanAno mULa strota to karma zarIra (sUkSma zarIra) ja che. tenI abhivyakti sthULa zarIramAM thAya che. zarIraprekSAno artha che - zarIrane sthULathI sUkSma sudhI jovuM. | zarIrane kevI rIte jovuM? anAsakta bhAvathI jovuM. jJAtA-daSTa bhAvathI jovuM. rAga-dveSa rahita cetanAthI jovuM. jovuM ane jANavuM e AtmAno svabhAva che. tyAM koI vikalpa nathI. vikalpa Ave che mohanIya karmathI. AtmAnI zuddha jJAna ane darzananI dhArAthI jovuM. emAM mohanIya karmanuM mizraNa na karavuM. jotI vakhate kartA ane bhoktA na bano, mAtra jJAtA-daSTa banI zarIrane juo. prakriyA : jamaNA paganA aMgUThAthI kramazaH AMgaLIo, taLiyuM, paMjo, ghUMTaNa, eDI, goTalo, (kApha mazala) ghUMTaNa (knee) sAthaLa tathA kamaranA bhAga para manane ekAgra karI tyAM thaI rahela aMdana, kaMpananI taTastha bhAve prekSA karavI, evI ja rIte DAbA paganI kramazaH prekSA karavI. peTano samagra bhAga - gurdA (kIDanI), nAnuM AMtaraDuM, moTuM AMtaraDuM, jaThara, svAdupinDa, yakRta, pakavAzaya, udarapaTala, tillI darekanI kramaza: prekSA karavI. (tyArabAda) hRdaya, phephasAM, baMne bAjunI pAMsaLIo, pITha ane karoDarajjuno samagra bhAga. dareka aMga upara, cittane ekAgra karI tyAM thaI rahela prANanAM prakaMpano ane saMvedanAonI prekSA karavI. (tyArabAda) jamaNA hAthanA aMgUTho, AMgaLIo, hatheLI, kAMDuM, kAMDAthI koNI sudhI tathA koNIthI khabhA sudhInA bhAganI prekSA karavI. evI ja rIte kramazaH DAbA hAthanI prekSA karavI. | (aMtamAM) kaMThathI mAthA sudhI - kramazaH kaMTha, dADhI, hoTha, dAMta, peDhAM, tALavuM, kapALa, gAla, nAka, AMkho, kAna, kanapaTTI tathA magajanI prekSA karavI. tyArabAda dhImethI UbhA thaI dhyAnamudrAmAM, eka sAthe dhIre-dhIre nIcethI upara sudhInI prekSA karavI. citta ane prANanI yAtrA nIcethI upara, uparathI nIce cAle.. dhIre dhIre gati vadhAro ane samagra zarIramAM citta ane prANanI yAtrA karo, samagra zarIra prakaMpita thaI jAya... zarIranA aNu aNumAM dhrujArI anubhavo. dhIme dhIme yAtrAnI gati maMda karo. be traNa lAMbA UMDA zvAsa laI prayoga saMpanna karo. A samagra prayoga karatAM sAmAnya rIte trIsa-cALIsa miniTano samaya lAge che. jeno krama A pramANe che. (1) mahAprANa athavA aham dhvani (7 vakhata) (3 miniTa) (2) kAyotsarga (pa miniTa) (3) zarIraprekSA (20miniTa) (4) vivekasUtra, zaraNasUtra, zraddhAsUtra (2 miniTa) Jain Education Intemational For Privatersonal Use Only Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zA mATe jovuM? jovuM e AtmAno svabhAva che. jovuM e cetanAnI AvaraNamukta avasthA che. prekSAmAM jenA dvArA joI rahyA chIe e AtmAno zuddha svabhAva che, paNa je joI rahyA chIe e karmanI vaibhAvika ane vipAka yukta dazA che. e udayamAM AvatI karmanI sthitione taTasthapaNe jovAnI kalA zIkhI laIe to ApaNe karmanA prabhAvathI bacI jaIe ane zuddha Atma tattvanI jhAMkhI karI zakIe. jyAM sudhI karmanA prabhAva pratye taTasthapaNAno bhAva na jAge tyAM sudhI AtmAnI anAvaraNa dazAne pAmavAnuM muzkela che. sAdhaka jyAre sthULamAMthI sUkSmamAM jaI karmavipAkanAM pariNAmo, saMvedanAone jue che tyAre tene anityatAno bodha thAya che. sAdhaka jyAre sUkSma zarIranAM spaMdanone joze tyAre tene vezyA, bhAva, Adato, vicAro A badhuM zAzvata nathI evuM bhAna thaze. sAdhaka jyAre sUkSmamAM jaI karmazarIranI pradezodaya ane vipAkodayanI avasthAone joze tyAre karmanAM baMdhana tUTavA lAgaze. karmanI nirjarA thavA lAgaze. sAdhaka jyAre karmazarIrane paNa bhedIne aMdara jaze tyAre tene zuddha AtmatattvanI anubhUti thaze. cakravartI bharata A ja prakriyA karavAthI kevalI thaI gayA. bhagavAna mahAvIre kahyuM che ke, "sAdhaka vartamAna kSaNe zarIramAM je ghaTita thaI rahyuM che tenI saMprekSA kare. AtmA dvArA AtmAne jue. A zarIraprekSA zuddha AdhyAtmika prakriyA che. jayAre sAdhaka A sUkSma tattva sudhI pahoMce che tyAre te AtmatattvanI anubhUti pAmI zake che.' prayojana : (1) cittane ekAgra ane sUkSmagrAhI banAvavuM (2) taTasthatAno vikAsa - jJAtA-dRNA bhAvanI vizuddhi (3) AtmasAkSAtkAra AdhyAtmika svarUpa : - (1) zarIranA samyapha bodhanI prakriyA, mamatva visarjananI prakriyA, astitva bodhanI prakriyA, (2) zarIra eTale zuM ? prANa kendronuM sthAna, AtmAnuM adhiSThAna, AMtarika kSamatAonI abhivyaktinuM mAdhyama, saMvedI kendronuM sthAna. vaijJAnika svarUpa : - zarIra aneka taMtronA yogathI nirmita thayuM che. zarIraprekSA ArogyanI prakriyA che. dardanivAraNanI prakriyA che. AMtarika dardanAzaka - enDomArphinane sakriya (Trigger) karavAnI prakriyA che. pariNAma : (1) zArIrika : prANanuM saMtulana, rogapratirodhAtmaka zaktino vikAsa, (2) mAnasika : snAvika zaktino vikAsa (3) bhAvanAtmaka : taTasthatAno vikAsa (4) AdhyAtmika : zarIranA AtmapradezonI jAgRti, zarIra pratye anAsakti, anityatAno bhAva puSTa. anubhUti / avarodho : zarUAtamAM bAhya cAmaDI upara kapaDAMnA sparzano anubhava thaze. thoDA abhyAsa pachI kaMpana, prakaMpana paNa pakaDamAM Avaze. spaMdanono kevI rIte anubhava karavo ? e mATe baMne hatheLIo ghasIne samAnAMtara be-traNa IMca dUra rAkhI tyAM thaI rahela spaMdanono anubhava karo. prazna zarIralA aTale zuM? zarIrakSA karavAthI sAdhakamAM kevA prakAranI AdhyAtmika anubhUti pragaTa thAya che ? Jain Education Intemational Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ STD 2. prekSAdhyAna caitanyakendraprekSA A A - - homa | ET caiitanya kendra eTale zuM? zakti-jAgaraNa, prajJA-jAgaraNa, viveka-jAgaraNa ane caitanya-jAgaraNanI prakriyA eTale caitanya kendra prekSA. ApaNA samagra zarIramAM cetanA vyApta che. zarIranA dareka kaNa (Atmapradeza)mAM caitanya che. bhagavatI sUtramAM kahyuM che, "sabaeNNa satve' - Ano artha e ke zarIramAM cetanAnA asaMkhya pradezo che. paraMtu zarIranA amuka bhAgamAM cetanA saghana (concentrated) che ane e ja bhAga caitanyakendra tarIke oLakhAya che. zarIranA je bhAgamAM cetanA ane prANanI saghanatA che e bhAgane caitanya kendra kahevAmAM Ave che. AyurvedamAM AvAM 107 marmasthAno che. ekyuprezara ane ekyupaMkacaramAM AvAM 700 biMduo che. prAcIna yoga-sAdhanAmAM sAta cakro pracalita che. prekSAdhyAna prakriyAmAM AvAM 13 caitanya kendro mAnavAmAM Ave che. AvAM kendro zarIranA traNa mukhya bhAgo sAthe joDAyela che. (1)nADItaMtra - jJAna kendra, zAMtikendra (2) graMthitaMtra - zaktikendra, svAdhyakendra, taijasakendra, AnaMdakendra, vizuddhikendra, darzana kendra, jyotikendra (3) Indrio - brahmakendra, prANakendra, cAkSuSakendra, apramAdakendra prayojana: (1) sUtelAM caitanya kendronuM jAgaraNa (2) suSupta zaktionuM jAgaraNa (3) AnaMdAnubhUti prakriyA : cittane zaktikendra para ekAgra karo. tyAM thaI rahela prANanAM prakaMpanone taTastha bhAve juo. mAtra anubhava karo. evI ja rIte kramazaH zaktikendrathI jJAna kendra sudhI vArApharatI dareka kendra para cittane ekAgra karI tyAM thaI rahela spaMdana, saMvedananI taTasthabhAve prekSA (anubhava) karo. nIcenAM kendro para traNathI pAMca miniTa dhyAna karo, vadhu nahIM, kema ke te kendro zaktizALI che. tyAM vadhu vakhata dhyAna karavAthI garamI utpanna thAya che, mAnasika becenI paNa vadhI zake che. mATe A kendro para alpa samaya dhyAna karo. uparanAM kendro para traNa miniTathI zarU karIne dhIre dhIre abhyAsa karatAM karatAM trIsa miniTa sudhI dhyAna karI zakAya. pUrato samaya na hoya to mAtra uparanAM kendro para dhyAna karavuM yogya che. A prayoga yogya niSNAtanuM mArgadarzana laIne pachI ja karavo joIe. prayoga vidhikrama (1) dhyAnamudrA (2) dhvani (9 vakhata) (3) kAyotsarga (5 miniTa) (4) caitanyakendra prekSA (30 miniTa) AdhyAtmika svarUpa : * caitanya kendra : cetanAnI abhivyaktinAM viziSTa kendro * AtmA caitanya, cetanAnA stara, caitanya kendro * citta ane mana vacce taphAvata vaijJAnika svarUpa : caitanya kendra - nADItaMtranuM viziSTa sthAna graMthitaMtra sAthe teno saMbaMdha Adata ane svabhAvanuM udbhavasthAna graMthitaMtra graMthio - jyAM vizeSa prakAranA srAvo pedA thAya che. je strAvo ApaNA bhAvAnusAra vizeSa graMthio para pragaTa thAya che. Jain Education Intemational For Private & Personal use only Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMtaHstrAvI graMthionAM nAma : (1) piniyala graMthi (2) piTyuTarI graMthi (3) thAyaroIDa graMthi tathA perAthAIroIDa graMthi (4) thAyamasa graMthi (5) eDrInala graMthi (6) kAmagraMthi. graMthiono caitanya kendra sAthe saMbaMdha cittanI ekAgratA graMthionuM caitanya kendramAM saMvAdI sthAna che. kendra sUkSma che jyAre graMthio sthaLa che. kendrone "-- - -AnaMdakendra padArthanI jema joI ke pakaDI zakAtAM nathI. jyAre graMthione joI zakAya che, pakaDI paNa zakAya che. enuM thAyamasa graMthi' ilekTromegneTika philDa/ AzcaryakAraka saMyoga che ke jyAM jyAM caitanya kendro che tyAM tyAM koI ne koI graMthi, mastiSkano vizeSa bhAga athavA jJAnendrio che. caitanya kendranuM dhyAna karavAthI te bhAga para 'ilekTromegneTika philDa' bane, -karoDarajaju che, jenA lIdhe te kendranI AsapAsa rahelI graMthi sahaja rIte prabhAvita thAya che. ( caitanya kendranuM mAhitIpatraka) naM. kendranuM nAma | 1 | zakti kendra | 2 | svAthya kendra | 3 | tejasa kendra 4 | AnaMda kendra aMgrejI nAma | graMthi sthAna phAyadA Conter of Energy / pRSTharajaju (Spinal cord) | zaktino vikAsa mUlAdhAra che kAma no nIceno cheDo Center of Health/ peDu (nAbhithI cAra svAthyano vikAsa svAdiSThAna | kAma AgaLa nIce) Center of Bioelectricity | nAbhi tejasvitA ane sAhasano vikAsa maNipura Center of Bliss / chAtIno vacceno bhAga navayauvana AMtarU jagatamAM praveza (Introvert Personality), anAhata | thAImasa hRdayanI bAjumAM AnaMdabhUti Center of Purity / kaMThano madhyabhAga vAsanA, vRttio, jIvananI zaktino vikAsa, pavitratAno vikAsa vizuddhi ! thAIroIDa ane perAthAIroIDa Center of Celibacy / jIbhano agrabhAga brahmacaryanI sAdhanAno vikAsa, mananI caMcaLatA para niyaMtraNa rasendriya svAdavijaya, kAmagraMthio para niyaMtraNa, mastiSkanI kSamatAno vikAsa Center of Vital Enefgy / nAkano agrabhAga prANazaktinuM jAgaraNa, ekAgratAno vikAsa, dhrANendriya saMkalpazaktino vikAsa Center of Vision AMkhanI aMdara dIrdhAyuSya, jyotino vikAsa Center of Vigilance / kAnanI aMdara AdatomAMthI mukti, yAdazaktino vikAsa, AdhyAtmika sajAgatA zrotendriya madhya } bahAra ane sacetatAno vikAsa, vyasanamukti Center of Intuition / baMne bhramaranI vacce aMtaSTinuM jAgaraNa, saMkalpazaktino vikAsa, prajJAnuM AjJA | piyUTarI jAgaraNa, atIndriya jJAnanuM jAgaraNa. Center of Enlightement | kapALanA madhyamAM vAsanA, Avega, Aveza, krodha, bhaya vagerenI upazAMti,mAnasika zAMti pIniyala eDrInala graMthi para niyaMtraNa Center of Peace / mAthAno AgaLano bhAga niyaMtraNanI kSamatAno vikAsa, bhAvonI zuddhi, sahastrAra | hAIpothelemasa hRdaya-parivartana Center of Knowledge mAthAnI coTIno bhAga smaraNazakti ane jJAnano vikAsa serebala koTela 7 | prANa kendra 8 | cAkSuSa kendra 9 | apramAda kendra 10 darzana kendra 11 jyoti kendra 12 zAMti kendra 13 jJAna kendra Jain Education Intemational Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caitanyakendranAM sthAnanI AkRti zAninakenda - rAkendra -jayotikuMs6 -----cAkSuSa kendra apahe, ' DA-1-1 15,8/ , abarAra ) -viDhi kaeNnka prANa kendra - 5 (16)mano abhiA -1 ) Anada kendra 0 --oNjasapheda svAdhyaj66 7 'zaktikendra (karoDarajjuno chello maNako) mAnavazarIra : cetanAkendra pariNAma: zArIrika graMthionA sAvo saMtulita thavAthI vyaktitvano samyapha vikAsa, Arogya, zArIrika kAryakSamatAno vikAsa mAnasika : mAnasika saMtulana vicArazuddhi AdhyAtmika svabhAva, Adata, vRtti-parivartana, atadRSTinuM jAgaraNa, padArtha nirapekSa AnaMdanI anubhUti vyAvahArika : dRSTikoNanuM parivartana prazna caitanya kendra eTale zuM ? sAdhanAnA kSetramAM tenuM zuM mahattva che ? Jain Education Intemational ducation Intemational For Private 8 PA Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - - - - - - - 3. prekSAdhyAna : vezyAdhyAna ET . S S PYSICAL AOTION X lezyAdhyAnano prayoga samajatAM pahelAM ApaNe ApaNA astitvanuM svarUpa jANI laIe. hiMdrAtmaka astitvaH ApaNuM astitva dhaMdhAtmaka che. cetana ane acetana, jaDa ane jIva ema be tattvonA saMyogathI baneluM che. anAtmavAdI darzana AtmAne svataMtra sattA tarIke svIkAratuM nathI. te ema mAne che ke pAMca bhUtonA saMyogathI astitva bane che ane viyogathI te nAza pAme che. AtmavAdI darzana zarIra (jaDa) ane cetana (jIva) baMneno svIkAra karI, cetanAnI svataMtra sattA svIkAre che.. (1) AtmA : astitvanA kendramAM che. je zuddha, nirvikAra ane anaMta zaktisaMpanna che. (2) kArpaNa zarIra : kArmaNa zarIra kaSAyayukta che. saMsArI AtmAnI dareka pravRtti karmathI prabhAvita thAya che. (3) adhyavasAya : AtmA ane karmanuM saMyukta pariNAma eTale adhyavasAya. AtmAnuM spaMdana kArmaNa zarIranI bahAra nIkaLI je valaya banAve che e adhyavasAya che. (4) taijasa zarIra : taijasa zarIra UrjA-zarIra che. prANanuM A mukhya kendrasthAna che. kuMDalinI zaktinuM saMcAlana paNa A LETAL SYSTEM ja kare che. jaina darzanamAM kuMDalinI zaktine tejalabdhi' nAmathI oLakhavAmAM Ave che. PHYSICAL BODY PSYCHICAL BODY PHYSICAL BODY (5) leyA : karmazarIranAM pariNAmo adhyavasAya dvArA bahAra, skUla zarIra sUkSma zarIra Ave che ane te taijasa zarIranA saMcAlana heThaLa vezyAnuM skUla zarIra svarUpa dhAraNa kare che. vezyA e ApaNA kaSAyanI tIvratA ke maMdatAne mApavAnuM perAmITara che. vezyA zubha ane azubha baMne prakAranI hoya che. kRSNa, nIla, kApota A traNeya azubha lezyAo che. taijasa, padma ane zukala e zubha lezyAo che. A legyA sthULa zarIra ane sUkSma zarIranI vacce saMgamasthaLa che. A vezyA bahAranA kAcA mAlane aMdara laI jAya che ane aMdaranA pAkA mAlane bahAra lAve che. vezyAo AgaLa jaI bhAvanuM svarUpa dhAraNa kare che. lezyA zubha hoya to bhAva zubha ane vezyA azubha hoya to bhAva paNa azubha. bhAva sudhI sUkSma jagata che. ahIM sudhI koI avayava / padArtha nathI. (6) graMthitaMtra : A stara sthaLa (audArika) zarIrano sauthI sUkSma bhAga che. bhAva ja graMthionA sAva rUpe pariNata thAya che. azubha bhAvo nIcenI graMthione uttejita kare che, jayAre zubha bhAvo uparanI graMthione uttejita kare che. (7) nADItaMtra: graMthitaMtranA srAvo nADItaMtrane prabhAvita kare che. nADItaMtramAM e rasAyaNa rUpe mana ane mastiSkane prabhAvita kare che. (8) mAMsapezI taMtra: nADItaMtra potAnuM kArya mAMsapezI dvArA karAve che. mAMsapezItaMtra asthitaMtrane kriyA karavA mATe prerita kare che. jema Atmatattvano prabhAva bhItarathI bahAra Ave che ema bAhya kriyAtaMtrano prabhAva aMdaranA Atmatattvane prabhAvita kare che. SKELS Jain Education Intemational Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lezyAdhyAna : AdhyAtmika AdhAra lezyAtaMtra azubha lezyA (1) kRSNa lezyA (kALo) (2) nIla glezyA (moranI garadana jevo nIlo raMga) (3) kApota vezyA (kabUtarI raMga) zubha lezyA (4) taijasa lezyA (lAla raMga ke Ugato sUraja) (5) palezyA (pILo raMga ! sUryamukhI) (6) zukula vezyA (sapheda raMga / pUrNimAno caMdramA) che AtmA ja lezyA ane tenAM lakSaNo : (1) kRSNa lezyA : (1) svabhAvanI pracaMDatA (2) vairanI majabUta gAMTha (3) jhagaDALu vRtti (4) dharma ane dhyAnathI zUnya (5) dutA (6) samajAvavA chatAM na samajavuM. (2) nIla vezyAH (1) maMdatA (2) buddhihInatA (8) ajJAna (4) viSaya-lolupatA (3) kApota lezyA : (1) jaladI nArAja thaI javuM (2) bIjAnI niMdA karavI (3) koInA para doSa mUkavo (4) ati zokAtura thavuM (5) atyaMta bhayabhIta thavuM. (4) taijasa vezyA: (1) kArya - akAryanuM jJAna (2) zreya - azreyano viveka (3) sau pratye samabhAva (4) dayA-dAnamAM pravRtta (5) padama lezyA : (1) tyAgazIlatA (2) pariNAmomAM bhadratA (3) vyavahAramAM prAmANiktA (4) kAryamAM jatA (5) aparAdhIo pratye kSamAbhAva (6) sAdhu-gurujanonI pUjA-sevAmAM tatparatA (6) zukla lezyAH (1) pakSapAta na karavo (2) bhogonuM nidAna (niyANuM) na karavuM (3) haMmezAM samadarzI rahevuM (4) rAga-dveSa tathA snehathI dUra rahevuM. vezyAdhyAna : vaijJAnika AdhAra Adhunika parAmanovijJAnamAM ane jaina darzanamAM be zabdo atyaMta mahattvanA che - (1) bhAmaMDaLa (Halo) ane (2) AbhAmaMDaLa (Aura). jJAnI, yogI, adhyAtma puruSanA mastaka pAchaLa eka prakAranuM camakatA pILA raMganuM valaya hoya che, jene 'bhAmaMDaLa" kahevAya che. AbhAmaMDaLa dareka prANIne hoya che. ajIvane paNa AbhAmaMDaLa hoya che. baMnemAM taphAvata eTalo che ke jIvanuM AbhAmaMDaLa parivartanazIla che, jyAre ajIvanuM AbhAmaMDaLa sthira hoya che. bhAva-parivartananI sAthe jIvamAM AbhAmaMDaLanuM parivartana thayA kare che. ajIvamAM bhAva na hovAthI AbhAmaMDaLa badalAtuM nathI. AbhAmaMDaLa be prakAranI UrjAonAM saMyukta vikiraNathI bane che. (1) caitanya dvArA prANaUrjAnuM vikiraNa (2) bhautika zarIra dvArA vidyuta cuMbakIya UrjAnuM vikiraNa prANaUrjAnA vikiraNano AdhAra che - vyaktinI bhAvadhArA. padArtha potAnA AkAramAM kiraNonuM vikiraNa kare che. e kiraNo vidyuta cuMbakIya UrjA svarUpe hoya che. A nIkaLatI UrjAthI ja AbhAmaMDaLa nirmita thAya che. A AbhAmaMDaLa carmacakSuthI sAmAnya vyaktithI joI zakAtuM nathI. vizeSa sAdhanA dvArA A AbhAmaMDaLa spaSTa anubhavI zakAya che. prAcIna samayamAM guru ane ziSyanI oLakha temanA AbhAmaMDaLa dvArA thatI hatI. raMga ane vyaktitva raMga ApaNA vyaktitvanI oLakha mATe atyaMta mahattvapUrNa ghaTaka che. raMgonA AdhAre vyaktitva bane paNa ane bagaDe paNa che. yogya raMgonI pasaMdagI tathA prayogo karIne ApaNe ApaNA vyaktitvane prabhAvazALI banAvI zakIe chIe. raMgonI pasaMdagInI pAchaLa aMtaramanamAM chupAyelA bhAva kAma kare che. jevo bhAva tevI vezyA, jevI vezyA tevuM AbhAmaMDaLa, jevuM AbhAmaMDaLa tevI ja raMgonI pasaMdagI ane jevI raMgonI pasaMdagI tevuM ja ApaNuM vyaktitva. jo vyakti azubha raMgone vizeSa pasaMda kare to eno artha e thayo ke tenA bhItaramAM bhAva paNa azuddha che. Jain Education Intemational Education International Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ raMga ane tenI prakRti : raMga roga-nivAraNanuM sAdhana che. kAraNa ke te zarIranA asaMtulanane sudhAre che. raMga zarIranuM svAbhAvika bhojana che, kAraNa ke je bhojana vanaspatijagatamAMthI prApta thAya che te saghana avasthAmAM raMga ja che ane tene suSupta rAkhavA mATe paNa aneka raMga che. lAla raMga : te agnitattva che. te nADItaMtra tathA lohIne sakriya kare che. tenAM kiraNo lIvara tathA mAMsepezio mATe lAbhadAyaka hoya che. lAla raMga magajanA jamaNA bhAgane sakriya rAkhe che. manovijJAnanI dRSTie Arogyaprada mAnavAmAM Ave che. kAraNa ke te pratirodhAtmaka hoya che. jo lAla raMga vAraMvAra upayogamAM levAmAM Ave to te tAva ane zaithilyanI sAthosAtha mAnasika uttejanA paNa vadhAre che. tenI sAthe nIlA raMgano yoga thavo joIe. pILo raMga H te kriyAvAhI nADIone sakriya tathA mAMsapezione zaktizALI banAve che. te mRta koSikAone sajIvana paNa kare che. te mastiSkane sakriya banAve che. pariNAme mastiSkrIya kSamatA vadhe che. pILo raMga buddhi ane darzanano raMga che. tenA dvArA mAnasika kamajorI, udAsInatA vagere dUra thAya che. nAraMgI raMga : te zvAsane prabhAvita kare che. thAIroIDa graMthine sakriya kare che. A raMganAM prakaMpanothI phephasAM vistRta temaja svastha bane che. tenAthI strIonA stanamAM dUdhanI vRddhi thAya che. penakriyAjane te sahayoga Ape che. lIlo raMga H mAnasika zAMti ane zArIrika Arogya mATe lIlo raMga upayogI che. lohInA dabANane tathA nADIonA tanAvane ghaTADe che. bhAvanAtmaka garabaDa hoya to lIlA raMganAM kiraNo mastiSka upara pADavAthI phAyado thAya che. A raMga zakti, yauvana, anubhava, AzA ane navajIvanano pratIka che. nIlo raMga : te rakta mATe Tonika che. lohInA dabANane te sAmAnya banAve che. te dhyAna ane AdhyAtmika vikAsano sUcaka raMga che. nIlA raMganA vAtAvaraNamAM vizeSa rahevAthI tathA nIlA raMganuM pharanaca2 vyaktine thAkano anubhava karAve che. te satya, samarpaNa ane prAmANikatAno pratIka che. jAmalI raMga : A raMga lohIne zuddha kare che. zvAsakriyAne zAMta tathA maMda kare che. te bhautika, bhAvanAtmaka tathA AdhyAtmika stare dRSTi, zravaNa, ane sugaMdhanI zaktine prabhAvita kare che. beMganI raMga : hiMsAtmaka vRttithI mukti meLavavA mATe A raMga upayogI che. vadhu paDatI bhUkha upara niyaMtraNa meLavavA mATe te sahayogI che. tenAthI dhyAnazaktino vikAsa thAya che. gulAbI raMga : prasannatA temaja abhayano A pratIka raMga che. A raMga pasaMda karanAra vyaktinA caherA upara haMmezAM smita rahe che. bhayabhIta vyakti mATe A raMga khUba upayogI che. sapheda raMga H A raMga zAMti, pavitratA ane hRdayanI zuddha bhAvanAno pratIka che. A raMga cittane zAMta tathA manane pavitra banAve che. kALo raMga H A raMga hiMsA, jhanUna temaja mRtyuno pratIka che. tenAthI mAnasika asaMtulana pedA thAya che. kALAM kapaDAM, kALuM vAtAvaraNa manane hatAza kare che. vyakti khoTA nirNaya laI zake che. A raMga hAnikAraka che. A raMga garama hovAthI ThaMDInI RtumAM zArIrika rakSaNa mATe kALA kAmaLAno ke kALA koTano prayoga AvazyakatA pramANe karavo nukasAnakAraka nathI. (8 Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rogamukti mATe raMgacikitsA : AyurvedanA mata mujaba traNa roga (1) vAyu prakopajanya (2) pitta prakopajanya rogonAM nAma cikitsA mATe gesa, sAMdhAno dukhAvo, lIlA raMganI zIzInuM pANI kabajiyAta, mAthAno dukhAvo khATA oDakAra, alsara, nIlA raMganI zIzInuM pANI yakRta roga, mAthAno dukhAvo, anidrA zvAsaroga, zaradI-saLekhama, chAtImAM dukhAvo, mastiSkanI, nAraMgI raMganI zIzInuM pANI vikRti, mAMsapeziyomAM dukhAvo, ghUMTaNano dukhAvo (3) kapha prakopajanya pANI taiyAra karavAnI rIta: nirdhArita raMganA kAcanI zIzIne 6 thI 8 kalAka taDakAmAM mUko. zIzImAM 2/3 bhAga jeTaluM pANI bharo. sAMje sUryAsta pahelAM zIzI gharamAM laI lo. lIluM ane nIluM pANI sAMje bhojana pUrve tathA savAre khAlI peTe eka eka kapa ane nAraMgI pANI bhojana bAda 15 miniTa pachI 1/4 kapanuM sevana karo. pANInuM sevana tyAM sudhI karatA raho ke jayAM sudhI roga upara niyaMtraNa na Ave. A prayoga pUrI jANakArI vagara na karo. yogya temaja adhikRta vyakti pAsethI jANakArI meLavyA pachI ja A cikitsAno prayoga zarU karo. vRttionuM udbhavasthAna vezyA cakra graMthi kRSNalezyA mUlAdhArakacakra zaktikendra gonArDsa azubha vRtti nIlalezyA svAdhiSThAnacakra svAcyakendra gonAlsa azubha vRtti kApotalezyA maNipuracakra taijasakendra eDrInala azubha vRtti taijasalezyA anAhatacakra AnaMdakendra thAyamasa zubha vRtti palezyA vizuddhicakra vizuddhikendra thAIroIDa-perAthAIroIDa zubha vRtti zukUlalezyA AjJAcakra darzana kendra, jyotikendra piTyuTarI, piniyala zubha vRtti alezyA sahasAra zAMtikendra, jJAnakendra mastiSka zuddha svabhAva vRtti i = s >> 4 & $ lezyAdhyAna zA mATe ? 1. vyaktitvanuM rUpAMtaraNa 2. prazasta vezyAnuM jAgaraNa 3. prasannatA, AnaMda, jitendriyatA 4. bhAvavizuddhi 5. zubha vyavahAra, pavitra jIvana, saphaLa mRtyu lezyAdhyAna - vidhi lezyAdhyAnanAM prayogomAM pAMca caitanya kendro para pAMca raMgonuM dhyAna karavAmAM Ave che ane tyAM vizeSa prakAranI mAnasika bhAvanA karavAmAM Ave che. jenI mAhitI A pramANe che : AnaMda kendra vizuddhikendra darzana kendra jyotikendra jJAna kendra raMga lIlo (Green) nIlo (Blue) LLCL (Red) sapheda (White) pILo (Yellow) mAnasika bhAvanI bhAvadhArA nimeLa thaI rahI che. vAsanAo anuzAsita thaI rahI che. aMtaSTi jAgRta thaI rahI che. krodha zAMta thaI rahyo che. jJAnataMtu sakriya thaI rahyA che. (9) Jain Education Intemational Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAna karavAnI vidhi 1. AnaMdakendra: zarIranI cArebAju camakatA lIlA (Green) raMgano anubhava karo. anubhava karo ke zarIranI cArebAju lIlo raMga chavAyelo che. lIlA raMgano zvAsa lo. dareka zvAsanI sAthe lIlA raMganA paramANu zarIramAM pravezI rahyA hovAno anubhava karo (3 miniTa). cittane AnaMdakendra para ekAgra karo, tyAM camakatA lIlA raMganuM dhyAna karo, (2 miniTa). anubhava karo ke AMnada kendramAMthI lIlA raMganA paramANuM nIkaLI rahyA che (1 miniTa). anubhava karo ke bhAvadhArA nirmaLa thaI rahI che, (1 miniTa). 2.vizuddhikendraH zarIranI cArebAju camakatA nIlA (Blue) raMgano anubhava karo. anubhava karo ke zarIranI cArebAju nIlo raMga chavAyelo che. nIlA raMgano zvAsa lo. dareka zvAsanI sAthe nIlA raMganA paramANu zarIramAM pravezI rahyA hovAno anubhava karo (3miniTa). cittane vizuddhikendra upara ekAgra karo. tyAM camakatA nIlA raMganuM dhyAna karo (2 miniTa). anubhava karo ke AnaMdakendramAMthI nIlA raMganA paramANu nIkaLI rahyA che (1 miniTa), anubhava karo ke "vAsanAo anuzAsita thaI rahI che' (1 miniTa). 3.darzanakendraH zarIranI cArebAju camakatA lAla (Red) raMgano anubhava karo. anubhava karo ke zarIranI cArebAju lAla raMga chavAyelo che. lAla raMgano zvAsa lo. dareka zvAsanI sAthe lAla raMganA paramANu zarIramAM pravezI rahyA hovAno anubhava karo (3 miniTa). cittane darzanakendra upara ekAgra karo. tyAM camakatA lAla raMganuM dhyAna karo (2 miniTa). anubhava karo ke darzana kendramAMthI lAla raMganA paramANu nIkaLI rahyA che (1 miniTa). anubhava karo ke "aMtardaSTi jAgRta thaI rahI che' (1 miniTa). 4. jyotikendra: zarIranI cArebAju camakatA sapheda (White) raMgano anubhava karo. anubhava karo ke zarIranI cArebAju sapheda raMga chavAyelo che. sapheda raMgano zvAsa lo. dareka zvAsanI sAthe sapheda raMganA paramANu zarIramAM pravezI rahyA hovAno anubhava karo (3 miniTa). cittane jyotikendra upara ekAgra karo. tyAM camakatA sapheda raMganuM dhyAna karo (2 miniTa). anubhava karo ke jyotikendramAMthI sapheda raMganA paramANu nIkaLI rahyA che (1 miniTa). anubhava karo ke 'krodha zAMta thaI rahyo che" (1 miniTa). 5. jJAnakendra: zarIranI cArebAju pILA (Yellow) raMgano anubhava karo. anubhava karo ke zarIranI cArebAju pILo raMga chavAyelo che. pILA raMgano zvAsa lo. dareka zvAsanI sAthe pILA raMganA paramANu zarIramAM pravezI rahyA hovAno anubhava karo (3 miniTa). cittane jJAna kendra upara ekAgra. karo. tyAM pILA raMganuM dhyAna karo (2 miniTa). anubhava karo ke jJAnakendramAMthI pILA raMganA paramANu nIkaLI rahyA che (1 miniTa). vezyAdhyAna karavAno krama 1 dhvani-mahAprANa athavA aham (9 vakhata) (2 miniTa). 2 kAyotsarga (5 miniTa). 3lezyAdhyAna (25 miniTa). 4 vivekasUtra, saraNasUtra, zraddhAsUtra (3 miniTa) prazna : lekSAdhyAna eTale zuM ?tenuM AdhyAtmika tathA vaijJAnika mahattva spaSTa karo. Jain Education Intemational Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4. zarIranAM aMgonAM kAryonuM samayapatraka mAnavazarIra' mAnavI mATe prakRttipradata amUlya bheTa che. A zarIranAM tamAma aMgo prakRti ane samayanI sAthe kArya kare che. zarIranAM aMgo bhinna bhinna samaye kAma karatAM hoya che. Ama to jo ke tamAma aMgo pUro samaya kAma karatAM ja hoya che, tema chatAM vizeSa samaye, vizeSa aMgamAM, prANano vizeSa prabhAva hovAthI e vadhu sakriyatApUrvaka kAma kare che. je samaye je aMgamAM prANapravAha vizeSa sakriya hoya che e samaye te aMgane lagatI kriyA-pravRtti karavI e svAthya ane sAdhanA mATe atyaMta upayogI bane che. savAre 3 thI 5 vAgyA sudhI phephasAM tathA mastiSkamAM prANaUrjA sauthI vadhu hoya che. piniyala tathA piTyuTarI graMthi tyAre potAnA vizeSa sAva choDatI hoya che. tethI dIrghazvAsa prANAyAmanI kriyA tathA vidyArthIoe skUlano abhyAsa A samaye karavo vizeSa phAyadAkAraka che. zvAsanI bImArI ke damavALA loko mATe tathA smaraNazakti nabaLI hoya tevA vidyArthI mATe A samaye ene lagatI pravRtti karavAno A zreSTha samaya che. savAre 5 thI 7 moTuM AMtaraDuM sakriya hoya che. zauca ke maLa visarjananI kriyA A ja samaye thavI joIe. Ama na karavAthI lAMbA kALe peTanI bImArIonI zakyatA vadhI jAya che. savAre 7 thI 10 vAge AmAzaya-jaThara (stomak)mAM prANaUrjA vizeSa pramANamAM hoya che. mATe bhojanano samaya A niyamAnusAra 10 vAgyA sudhIno hovo joIe. savAre 6 thI 11 vAgyA sudhI tillI penakriyAja sakriya hoya che. bapore 11 thI 1 vAgyA sudhI hRdaya (Hear)mAM prANaUrjA sakriya rahe che. e samaye sAmAnya rIte bhojana na karavuM joIe. bapore 1 thI 3 vAgyA sudhI nAnA AMtaraDAmAM prANaUrjA sakriya hoya che. mATe 1 thI 3 vAgyA sudhI bhojana na karavuM joIe. kemake e samaye nAnuM AMtaraDuM khorAkanuM pAcana karI rahyuM hoya che. evI ja rIte bapore 3 thI 5 vAgyA sudhI mUtrAzayamAM prANaUrjA sakriya rahe che. sAMje 5 thI 7 vAgyA sudhI gurtA (kIDanI), rAtanA 7 thI 9 vAgyA sudhI perIkArDiyana, 9 thI 11 vAgyA sudhI triagni, 11 thI 1 vAgyA sudhI pittAzaya, 1 thI 3 vAgyA sudhI yakRta (livara) sakriya rahe che. UMghano samaya 10 thI savAre 3 vAgyA sudhIno uttama kahevAya che. jo divasa tathA rAtane barAbara 12-12 kalAkanA AdhAre mAnIe to lagabhaga dareka mukhya aMgamAM be be kalAka sarvAdhika to enAthI barAbara UlaTA samaye arthAta 12 kalAka pachI bahu ja ochI prANaUrjA e aMgamAM hoya che. mAno ke savAranA 7 thI 10 AmAzaya sakriya rahe che, to rAtanA 7 thI 10 AmAzaya lagabhaga niSkriya thaI jAya che. AvI ja rIte dareka aMganuM mahattva samajavuM. A satya ApaNI Adhunika, bhautika paristhitione anukULa na paNa hoya, chatAM prakRtinA niyamo manuSyanI vyaktigata suvidhAnA AdhAre badalAtA nathI. moTAM moTAM zaheromAM Aje jIvanacaryA prakRtithI viparIta banI gaI che. sanAtana satya sau mATe, badhA kALamAM, badhAM sthAnamAM eka ja rahe che. pazuo Aje paNa prakRtinA niyamonuM koIpaNa prakArano tarka karyA vagara pAlana kare che tathA e potAnuM jIvana calAvavAmAM davAo ke DaoNkTaro upara nirbhara rahetAM nathI. je manuSya svastha tathA saMtulita jIvana jIvavA icche che, eNe potAnI jIvanacaryA zarIra ane prakRtinA niyamAnusAra rAkhavI joIe. Aje ApaNe dharmane aMdha mAnyatA samajI tenI upekSA karIe chIe, paraMtu vAstavikatA e che ke dharmanA saghaLA siddhAMtone jo dhAraNAothI alipta rahI vaijJAnika dRSTie samajavAmAM Ave to dareka tathya sArthaka, upayogI ane vijJAnanI kasoTI upara satya siddha thayela che. Jain Education Intemational Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 5. roga-nirodhaka zakti vadhAravAnAM pAMca sUtro roga-nirodhaka zakti eTale rogonAM kITANuo sAme laDavAnI AMtarika zakti. vyaktinI A zakti jeTalI vikasita hoya che eTaluM ja enI bImArIo upara tenuM niyaMtraNa rahe che. A roga-nirodhaka zaktine vadhAravAnAM pAMca sUtro che. 1. kArbana DAyoksAIDa pUrepUro bahAra kADhoH | kArbana DAyoksAIDa bahAra kADhavAthI roga-nirodhaka zakti vadhe che. enA mATe bhastrikA prANAyAma karo. zvAsa jorathI choDo, zvAsa choDatI vakhate peTa aMdara saMkocAya. zvAsa lo, pharI jorathI choDo.... Ama karavAthI phephasAM sakriya thAya che, zarIra zuddha thAya che, kArbana DAyoksAIDa pUrepUro bahAra nIkaLe che pariNAme roga-nirodhaka zakti vadhe che. 2.bhUkha karatAM ochuM khAva, paMdara divase eka upavAsa karo athavA aThavADiyAmAM be divasa eka samayanuM bhojana choDI do : ApaNuM bhojana sau prathama jaTharamAM jAya che. jaTharane niyamita pUratuM bhojana ApavAthI jaThara mAtra bhojanane ja pacAve che. ApaNA zarIramAM bhojananA lIdhe tathA bIjI kriyAonA lIdhe vijAtIya tattvo paNa pedA thAya che. e vijAtIya tattvo paNa pacavAM jarUrI che. jo tame jaTharane vadhu paDatuM athavA satata bhojana ApyA karo to jaThara ene ja pacAvavAmAM vyasta rahe che, vijAtIya tattva tyAre pace ke jayAre tame jaTharane bhojana na Apo. jaTharane bhojana na maLavAthI jaTharAgni zarIramAM rahelA doSo ke vijAtIya tattvone pacAvavA lAge che ane vijAtIya tattvo pacavAthI zarIranI roga-nirodhaka zakti vadhe che, baLavAna bane che. jaina dharmamAM jema loko saMthAro (anna-jaLano saMpUrNa tyAga) kare che e lokone jotAM evuM lAgyuM ke dasa-paMdara upavAsa karavAthI emanA zarIranA nAnA-moTA rogo jaDamULathI nAbUda thaI gayA. kAraNa ke jaTharane bhojana na maLavAthI jaTharAgnie vijAtIya doSone pacAvI dIdhA, pariNAme vyakti svastha thaI gaI. 3. zarIramAM parasevo pedA karoH | parasevo vaLavAthI zarIranAM vijAtIya tattvo bahAra nIkaLe che. jethI roga-nirodhaka zakti vadhe che. enA mATe zArIrika samyak zrama karavo jarUrI che. je vyaktinuM jIvana beThALu hoya che teonI roga-nirodhaka zakti ghaNI ja kamajora hoya che. mATe ucita zArIrika zrama karavo joIe. e mATe dararoja savAre vahelA UThI 4-5 kilomITara bhramaNa karo athavA 20-30 miniTa sudhI yaugika kriyAo, yogAsano vagereno abhyAsa karo. jethI zarIranI gaMdakI parasevA dvArA bahAra nIkaLI zake, je loko erakaMDIzanDa vAtAvaraNamAM rahe che e lokonAM zarIramAMthI parasevo bahAra Avato nathI. pariNAme zarIramAM gaMdakInuM pramANa vadhatuM jAya che. mATe yogAsana, bhramaNa dvArA ucita zrama karI roga-nirodhaka zakti vadhAro. 4. haMmezAM prasanna raho : je haMmezAM prasanna rahe che, enA zarIranI Imyuna sisTama C cell) vikasita thAya che. jenAthI rogo sAme laDavAnI zakti vadhe che. mATe haMmezAM prasanna rahevuM joIe. e mATe mauna ane maMda hAsyano abhyAsa karavo joIe tathA svabhAvane khUba ja vinodI rAkhavo joIe. 5. zaucakriyA niyamita ane sApha thavI joIeH | jenuM peTa sApha rahe che, zaucakriyA niyamita thAya che, kabajiyAta ke vAyunI bImArI nathI enI roga-nirodhaka zakti sArI hoya che. kabajiyAta, gesa ke apacAne kAraNe zaucakriyA barAbara thaI zakatI nathI. pariNAme roga-nirodhaka zakti kSINa thavA lAge che. peTa sApha rAkhavA mATe haLavo, sAttvika khorAka lo tathA roja savAre UThI tAMbAnA loTAmAM rAkheluM pANI vAsI moMe pIo. tAMbAnA loTAmAM rAtre ja pANI bharIne agAzI ke khullI jagAmAM DhAMkIne mUkI rAkho. savAre naraNA koThe te pANInuM sevana karo jethI peTa sArI rIte sApha thavA lAgaze. Jain Education Intemational For Private Harsonal Use Only Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ' 6. prekSAdhyAna H prAyogika svarUpa prekSAdhyAna - cAra caraNa sAvadhAna, dhyAnanI mudrA, AMkho komaLatAthI baMdha, mahAprANa (arham) dhvanithI dhyAna zarU (7 athavA 9 vakhata) saMpikhae appagamappaeNa' AtmA dvArA AtmAne juo, svayaM svayaMne juo, svayaMne jovA mATe prekSAdhyAnano abhyAsa karo. dhyAnanuM prathama caraNa - kAyotsarga * zarIrane sthira, zithila ane tANamukta karo. karoDarajju ane garadanane sIdhAM rAkho. mAMsapezIone DhIlI choDo. zarIranI pakaDane choDI do.... pAMca miniTa sudhI kAyaguptino abhyAsa karo. zarIrane mUrtinI jema bilakula sthira rAkho. koI paNa prakAranuM halanacalana nA thAya..... * cittane jamaNA paganA aMguThAthI kramavAra mAthA sudhI dareka aMga upara ekAgra karo, zithilatAnI sUcanA Apo tathA teno anubhava karo (raminiTa thobho) * anubhava karo, zarIranuM eka eka aMga zithila ane haLavuM thaI rahyuM che..... (1 miniTa thobho) * samagra zarIramAM haLavApaNAno anubhava karo.... anubhava karo, AkhuMya zarIra zithila thaI gayuM che. * kAyotsarganI A mudrA saMpUrNa dhyAnakALa sudhI jALavI rAkho. zarIrane bane tyAM sudhI sthira rAkhavAno abhyAsa karo.... dhyAnanuM bIjuM caraNa - antaryAtrA * cittane zaktikendra upara laI jAva... upara uThAvo, suSumhAnA mArgathI cittane jJAnakendra sudhI laI jAva. * pharI e ja mArgethI cittane nIce laI Avo.... rAkho.... nIcethI upara, u52thI nIce suSumlAmAM cittanI yAtrA cAlu * samagra cetanAne suSumhAmAM ekAgra karo, tyAM thaI rahela prANanAM prakaMpanono anubhava karo.... ( 4 miniTa) dhyAnanuM trIjuM caraNa : dIrghazvAsa prekSA * dhIme dhIme lAMbo zvAsa lo. dhIme dhIme lAMbo zvAsa choDo. * cittane nAbhi para ekAgra karo ane tyAM zvAsa letI vakhate peTa phUle che ane zvAsa choDatI vakhate peTa saMkocAya che, teno pUrI ekAgratApUrvaka anubhava karo. (3 miniTa) * cittane nAbhithI haTAvI, baMne nasakorAMnA saMdhisthaLa upara ekAgra karo. tyAM AvatA-jatA dareka zvAsane sajAgatApUrvaka juo. dareka zvAsane hozapUrvaka lo.. hozapUrvaka choDo.... * vicAra Ave to tene rokavAno prayatna na karo, mAtra dRSTAbhAvathI vicArane joI lo.. pharI cittane zvAsa upara ekAgra karI do. (3 miniTa) athavA dhyAnanuM trIjuM caraNa samavRtti zvAsaprekSA jamaNA hAthano aMgUTho jamaNA svara upara muko, tarjanI AMgaLI baMne bhramaranI vacce (darzanakendra 52) mUko. madhyamA AMgaLIne DAbA svara para mUko. have, jamaNAthI dhIre dhIre, lAMbo zvAsa lo, peTa phUle..... Jain Education Intemational 13 Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * jamaNo svara baMdha karI, DAbA svarathI zvAsa choDo, peTa saMkocAya... * pharI DAbA svarathI ja zvAsa lo.... peTa phUle * jamaNA svarathI zvAsa choDo... peTa saMkocAya. A vidhi pramANe samavRtti zvAsapekSAno abhyAsa cAlu rAkho.... 0 karoDarajaju tathA garadana sIdhI rAkho.... * zvAsa aMdara jAya to zvAsanI sAthe citta paNa aMdara jAya ane zvAsa bahAra Ave to zvAsanI sAthe citta paNa bahAra Ave. (3 miniTa) dhyAnanuM cothuM caraNa : jyotikendra prekSA * cittane kapALanI vacce jyotikendra para ekAgra karo.. * tyAM camakatA pUrNimAnA caMdramAnuM dhyAna karo... (1 miniTa) che anabhava karo. krodha zAMta thaI rahyo che. vAta-vAtamAM krodhita thavAnI AdatathI huM mukta thaI rahyo chuM... (1 miniTa) - have. samagra kapALa upara cittane phelAvI do... samagra kapALa upara sapheda raMganuM dhyAna karo... (1 miniTa) * parama zAMti ane AnaMdano anubhava karo (1 miniTa) * traNa lAMbA zvAsa laI dhyAna pUrNa karo, AMkho baMdha rAkho. appaNA saccamesejA metti bhUesu kapUe svayaM satya zodho, saunI sAthe maitrI karo' AhaMsu vijUjA caraNe pamokUkha' du:khamukti mATe vidyA ane AcAranuM anuzIlana karo. zaraNa sUtranuM traNa vAra uccAraNa karo. arahaMte zaraNe pavachUjAmi siddha zaraNe pavajAmi sAhU zaraNaM pavachUjAmi kevali-paNAM dhamma zaraNaM pavachUjAmi vaMdanAsananI mudrAmAM besI traNa vakhata satyane vaMdana karo. vanda sarca dhyAnano prayoga saMpanna, samaya saMpanna. (sahanazIlatAnI anuprekSA) | (samaya lagabhaga 30 miniTa). * mahAprANa dhvani nava vakhata (2 miniTa) kAyotsarga (pa miniTa). * zarIranI cAre bAju camakatA nIlA - moranI Doka jevA (Blue) raMgano anubhava karo. anubhava karo, camakatA nIlA raMganA paramANuthI cArebAjunuM vAtAvaraNa chavAI gayuM che.. * have, nIlA raMgano zvAsa lo. zvAsanI sAthe nIlA raMganA camakatA paramANu aMdara pravezI rahyA che, anubhava karo...... (1 miniTa) * have, cittane vizuddhi kendra (kaMThanA vaccenA bhAga) upara ekAgra karo, tyAM camakatA nIlA raMganuM dhyAna karo (2 miniTa) Jain Education Intemational For Private & Personal use only Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - have, cittane jyotikendra (kapALanI vaccenA bhAga) upara ekAgra karo ane tyAM huM je vAkyonuM uccAraNa karyuM teno tame uccAra karazo - 'sahanazIlatAno bhAva puSTa thaI rahyo che. mAnasika saMtulana vadhI rahyuM che." (9 vakhata). have, A baMne vAkyono mAnasika jApa karo.. (9 vakhata) anuciMtana karo. (huM je vAkyo boluM tenA upara tamAre mAtra mAnasika rIte ciMtana-manana karavAnuM che.) (1) zArIrika saMvedana - Rtujanita saMvedana, rogajanita saMvedana (2) mAnasika saMvedana - sukha-du:kha, anukULatA-pratikULatA (3) bhAvAtmaka saMvedana - virodhI vicAra, virodhI svabhAva, virodhI rUci A traNeya prakAranAM saMvedana manane prabhAvita kare che. zarIra bImAra thavAthI ke Rtu anukULa na hovAthI vyakti AkuLa-vyAkuLa thaI jAya che, paraMtu mAre A prabhAvane ghaTADavo che, ocho karavo che. jo A prabhAva vadhaze to zaktio nAza pAmaze. huM A saMvedanothI jeTalo aprabhAvita rahIza, eTalo ja mArI zaktiono vikAsa thaze. eTalA mATe ja, sahanazIlatAno vikAsa mArA jIvananI saphaLatAno mahAmaMtra che. sahanazIlatAno vikAsa karIne ja huM svane-parane-saune zAMti ApI zakIza. huM avazya sahanazIla rahevAno abhyAsa karIza. ekatva anuprekSA (samaya : lagabhaga 30 miniTa). dhyAna AsananI pasaMdagI karo. AMkho komaLatAthI baMdha. karoDarajju ane garadana sIdhAM rAkho. mahAprANa dhvani sAthe dhyAna zarU karo. (9 vakhata) zarIrane sthira, zithila ane tanAvamukta karo. mAMsapezIone zithila choDo, kyAMya akaDatA nA rAkho. zarIrane mUrtinI mAphaka bilakula sthira rAkho. samagra zarIrane DhIluM choDI do. (1 miniTa) zarIranI cAre bAju camaktA lIlA (Green) raMgano anubhava karo. lIlA raMgano zvAsa lo. anubhava karo ke zvAsanI sAthe lIlA raMganA paramANu zarIranI aMdara pravezI rahyA che... (1 miniTa) cittane zAMtikendra-mAthAnA AgaLanA bhAga para ekAgra karo ane tyAM camakatA lIlA raMganuM dhyAna karo. (2 miniTa) anuprekSA karo. huM je vAkyano uccAra karuM. teno tame eka sAthe uccAra karazo. 'huM ekalo chuM." mAro AtmA koIthI baMdhAyelo nathI." (9 vakhata) A baMne vAkyono nava vakhata mAnasika jApa karo. huM je vAkyonuM uccAraNa karuM, manomana tenuM mAtra anuciMtana karo. (bolavAnuM nathI.) ego me mAsao appA, nANa daMsaNa saMjuo / sesA me bAhirA bhAvA save saMjoga lakhaNA' 'jJAna-darzanamaya mAro AtmA zAzvata che. te sivAya tamAma paugalika saMbaMdho - dhana - strI, kuTuMba, makAna vagere kSaNika ane asthAyI che. sAthe AvyA nathI, Avaze nahi, yogya pAtra - AtmA mATe karelI dharmArAdhanA ja sAthe Avaze." Jain Education Intemational For Private & Personal use only Personal Use Only Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( jalaneti) lAbha : jalaneti nAsikA sApha karavA mATenI atyaMta saraLa yaugika kriyA che. A abhyAsa karavAthI zvasanakriyA sArI rIte thAya che. AkhA divasa daramyAna nAsikAmAM je dhULanA kaNa ane kapha jAmI jAya che te sahelAIthI sApha thaI jAya che. zaradI, sAyanasa, AMkha-nAka tathA gaLAnA doSo, TaoNnsila, motiyo, mAthAno dukhAvo, anidrA, thAka, mAIgrena, dama, nimoniyA, broMkAITisa, kSayaroga tathA caherAmAM lakavAnI bImArIo upara kAbu meLavI zakAya che. vidhi : netinA loTAmAM eka camacI sApha mIThuM nAkhI, sAdhAraNa garama pANI loTAmAM bharo. ukaDu AsanamAM paMjA upara Teko laI beso. pANIno loTo DAbI (Left) hatheLImAM mUko. loTAnA pAtalI naLIvALA bhAgane DAbA (Left) nasakoramAM goThavo. mAthAne thoDuM jamaNI tarapha vALo, jethI pANIne bIjA nasakorAthI nIkaLavAmAM saraLatA rahe. moTuM kholI, bahu ja dhIme dhIme lAMbA UMDA zvAsa lo, jethI pANI jamaNA nasakorAmAMthI bahAra nIkaLaze. Ama aDadho loTo khAlI thayA pachI, bIjA nAkathI evI ja rIte karo. samaya : jalanetino prayoga savAre nAstA pahelA athavA bhojananA traNa kalAka pachI karavAmAM Ave che. jalaneti karyA pachI bhastrikA kriyA karI. nAkane bilakula sApha karavuM. jethI nAka ke kapALanuM badhuM ja pANI bahAra nIkaLI jAya. A kriyA karyA pachI aDadho kalAka sudhI kaMIpaNa khAvuM-pIvuM nahIM. A kriyA dararoja karI zakAya paraMtu te pahelAM yogya jANakAra vyaktinA mArgadarzana heThaLa zIkhI levI joIe. Jain Education Intemational Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svastha koNa ? 0 jenuM sUvAnuM ane UThavAnuM niyamita hoya. 7 jenuM bhojana saMtulita hoya. 7 je pUrato zArIrika zrama karato hoya. 9 je khullI havAmAM bhramaNa karato hoya. 7 jeno svabhAva zAMta ane madhura hoya. 7 jenuM citta haMmezAM prasanna hoya. rahetuM 7 jenA vicAro sakArAtmaka hoya. 7 jeno dRSTikoNa samyak hoya. 7 jenI UMgha gADha hoya. 2 jenI roga-nirodhaka zakti vikasita hoya. Education International 1. roja savAre uThI, dainika prekSAdhyAna sAdhanA kAryakrama 1. prAta:kAlIna abhyAsa karavo. de. tyArabAda 15 miniTa sUIne kAyotsarga karavo. 2. 3. vArabAda 15 miniTa 3. zaucakriyAthI nivRtta thaI ra0 miniTa yaugika kriyAo athavA yogAsanano dhyAna-mudrAmAM besIne prekSAdhyAna karavuM. rAtrikAlIna ra0 miniTa svAdhyAya (AdhyAtmika pustakonuM pAyana) 15 miniTa DAyarIlekhana (vizeSa ghaTanA, anubhava, mulAkAta vagere) 15 miniTa anuprekSA (svabhAva ke vRtti badalavA mATe vizeSa sAdhanA) prekSAghyAna sAdhanA anuzAsana ArAghanA je sAdhaka prekSAghyAnanI sAdhanA karavA jhaMkhe che teNe nIcenAM sUtrono potAnA dainika jIvananA vyavahAramAM vizeSa abhyAsa karavo joie, jethI prekSAghyAnanI sAdhanAmAM vizeSa UMDA UtarI zakAya ane sAdhanAnI vizeSa phalazruti pAmI zakAya. 2. bhojana zuddha, saMtulita, sAttvika ane saMyamapUrvaka karavuM. ra.vicAromAM Agraha na rAkhavo, haMmezAM sakArAtmaka vicAravuM. 3. vyavahAramAM pratikriyA na karavI, sau sAthe maitrIbhAva rAkhavo. 4. mAnaptika saMtulana haMmezAM ALavI rAkhavuM, vAta-vAtamAM gusse na thavuM. 5.vyavasAya ane vyavahAramAM prAmANika rahevuM. 6.vANI-saMyamanI vizeSa sAghanA karavI. 7. manane saMtoSI, hRdayane pavitra ane bhAvanAone udAra rAkhavI. 8. jIvanamAM brahmacaryanI vizeSa sAdhanA karavI, vAsanA upara niyaMtraNa keLavavuM. www.jainlibrary.clien Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAdhana sagavaDa Ape che. sAdhanA sukha Ape che. sAdhananI sagavaDa bhautika sukhano anubhava to karAve che, paraMtu te kSaNika hoya che. kAraNa ke temAM bahAranI tarapha doTa che. bahAranI doTanuM koi aMtimabiMdu hotuM nathI. mANasane jIvanamAM keTalI saMpatti maLe to saMtoSa thAya ? keTalI sAdhana-sAmagrI maLe. to tRpti thAya ? bahAranI doTa anaMta che. sAdhanAnuM sukha zAzvata che kAraNa ke temAM bahAranI doTa nathI, paNa bhItaramAM sthiratA che. doTamAM thAka hoya, sthiratAmAM AhalAda hoya, teno parama mukAma nizcita che : Atmasukha. Atmasukha evuM anaMta che ke e bahAranI anaMta doTa upara pUrNavirAma mUkI de che. AjanuM jagata sAdhana-sAmagrInA DhagalA vacce paNa. ajepAgrasta che. have sAdhanA ta2pha tenI vRtti ane pravRtti prabaLa banI che. mANasa jema jema dhyAnayoganI sAdhanAmAM sakriya banato jAya che tema tema tenA azAMta ane tanAvagrasta cittane nirAMtanI anubhUti thatI jAya che ane | tema tema tenI zraddhA paNa. deDha thatI jAya che. AcArya mahApra.jJajIe vyApaka saMzodhano tathA sAdhAnAnA prayogo dvArA sAMprata mAnavIne Atmasukha pAmavAno adhikAra bakyo che. temanI preraNAthI. samaNa zrI zrutaprajJAjI dhyAnayoga kSetre 'AMtararASTrIya sAdhaka' tarIkenI khyAti pAmI rahyA che. prekSA dhyAna prazikSaka-prazikSaNa bhA.-1nA prakAzana pache tenA pUraka abhyAsa mATe bhA.-2nuM / prakAzana anivArya banyuM. prekSiAdhyAnanA prazikSako A baMne puritakAonA saghana abhyAsa thakI. | saphaLa prayogAtmaka zikSaNa ApavAmAM vizeSa samartha banaze. jijJAsu sAdhako. paNa A pustikAono mananapUrvaka abhyAsa karIne vizeSa lAbha pAme tevI apekSA che. I rohita zAha Q 'anekAnta' DI.-11, ramaNIkalA epArTamenTa, saMghavI hAiskUla relave krosiMga, nAraNapurA, amadAvAda - 38 0 013, pho.na. : 74 73 207