________________
સર્જકની સંવેદના
આધુનિક માનવીનું મન અત્યંત દુઃખી છે. આ દુઃખ બહારથી કે બીજા પાસેથી નથી આવતું. લાગે એવું છે કે મારા દુઃખનું કારણ કોઈ અન્ય છે. વાસ્તવિકતા એ છે કે માનવી પોતે જ પોતાનાં દુઃખોનું સર્જન કરેછે. બહારની પરસ્થિતિઓ દુઃખી વ્યક્તિના દુઃખને વજનદાર બનાવેછે. દુઃખી અને અશાંત માનવીને મારે એટલું જ કહેવુંછેકે તમારી ભીતરમાં આનંદનો અનંત વૈભવ છલકાઈ રહ્યો છે. જેવ્યક્તિ એક વખત આંતરિક આનંદનો સ્વાદ માણી લે છે એના માટે સમગ્ર જગત આનંદમય બની રહે છે. ધ્યાનયોગની સાધના આંતરિક આનંદનો સ્વાદ લેવાનો વૈજ્ઞાનિક માર્ગછે.
ધ્યાનયોગની સાધના કરનાર સાધક માટે આહાર, વિહાર અને નિહારનું તથા આચાર-વિચાર અને વ્યવહારના અનુશાસનનું પાલન કરવું અત્યંત જરૂરી છે. બહારથી આત્મનિયંત્રણ અને ભીતરથી ધ્યાનની પૂર્ણ જાગૃતિ શાંતિમય જીવનનો આધાર છે.
જેસાધકની દિનચર્યા નિયમિત નથી, ભોજન સાત્ત્વિક અને સંયમિત નથી, ઈન્દ્રિઓ ઉપર નિયંત્રણ નથી, શરીરની શુદ્ધિ નથી, વિચારોની પવિત્રતા નથી એ વ્યક્તિ સાધનાના માર્ગમાં હંમેશાં શંકાસ્પદ અને અસંતુષ્ટ રહે છે.
આજે સમગ્ર જગતનું મન અવળામાર્ગે ભટકી રહ્યું છે. કોઈ વાસનામાં ફસાયેલ છે તો કોઈ તૃષ્ણામાં ગળાડૂબ છે. કોઈ મૂર્છામાં જીવી રહ્યો છે તો કોઈ અજંપામાં મરી રહ્યો છે. કોઈ બહારની પરિસ્થિતિઓથી કંટાળેલો છે, તો કોઈ પોતાની મનઃસ્થિતિથી તૂટેલો છે. કોઈ પોતાનાથી જ અસંતુષ્ટ છે તો કોઈ પરિવારથી. આવા સંજોગોમાં જરૂરી છે - આત્મક્રાંતિ. આત્મક્રાંતિ એટલે આત્માનું સમ્યક્ રૂપાન્તરણ. પ્રેક્ષાધ્યાનની સાધના અને સમ્યક્ જીવનશૈલી એ જ એના માટેનો એકમાત્ર માર્ગ છે. યોગસાધના વિનાનું જીવન અધૂરું છે તેમ અભિશાપિત પણ છે. આપણા સૌનું સૌભાગ્ય છે કે આચાર્ય મહાપ્રજ્ઞજી જેવા પ્રજ્ઞાવાન મહાયોગીએ પોતાની પ્રજ્ઞા દ્વારા ઉદ્ઘાટિત કરેલી પ્રેક્ષાધ્યાનની અમૂલ્ય ભેટ આપણને આપેલી છે. આ પદ્ધતિ આપણે સમ્યક્ રીતે શીખીએ અને અજ્ઞાનના અંધકારમાં અટવાતા માનવીને શીખવાડીએ એમાં જ જીવનની ધન્યતા છે.
પ્રેક્ષાધ્યાન પ્રશિક્ષક-પ્રશિક્ષણ ભાગ-૧ પુસ્તિકા પછી ભાગ-૨માં તેના અનુસંધાન રૂપે આગળના પ્રયોગોની સૈદ્ધાંતિક માહિતી સહિત અન્ય વિશેષ પ્રયોગોનું નિદર્શન આપ્યું છે. પ્રેક્ષાધ્યાન વિશેની મૂળભૂત સામગ્રી સારગર્ભિતરૂપે આપની સમક્ષ મૂકવાનો અહીં પ્રયત્ન કરવામાં આવ્યો છે. જો સાધક આ બંને લઘુપુસ્તિકાઓનો મનપૂર્વક અભ્યાસ કરશે તો સાધનાના ઊંડાણમાં ઊતરી તે અધ્યાત્મની અનુભૂતિ પામી શકશે.
આ બંને પુસ્તકોના સંપાદન-પ્રકાશન કાર્યમાં શ્રી રોહિત શાહનો સંનિષ્ઠ સહયોગ પ્રાપ્ત થયો છે, તેમનો હું હૃદયપૂર્વક કૃતજ્ઞ છું.
સંપાદક રોહિત શાહ
- સમણ શ્રુતપ્રજ્ઞ (અમેરિકા)
મુદ્રક : ભાવાર્થ એન્ટરપ્રાઈઝ, અમદાવાદ-૪.
૧. પ્રેક્ષાધ્યાન-શરીરપ્રેક્ષા
૨.
3.
મ
અનુક્ર્મ
પ્રેક્ષાધ્યાન-ચૈતન્યકેન્દ્રપ્રેક્ષા
૬.
પ્રેક્ષાધ્યાન-લેશ્યાધ્યાન
૪. શરીરનાં અંગોનાં કાર્યોનું સમયપત્રક
૫. રોગ-નિરોધક શક્તિ વધારવાનાં પાંચ સૂત્રો
પ્રેક્ષાધ્યાન-પ્રાયોગિક સ્વરૂપ
પ્રેક્ષાધ્યાન પ્રશિક્ષક-પ્રશિક્ષણ
પ્રયોગ અને પ્રક્રિયા - ભાગ : ૨ આવૃત્તિ : માર્ચ : ૧૯૯૮
પ્રકાશક : જૈન સેન્ટર, સિનસિનાટી [અમેરિકા]
©
પ્રસ્તુતિ સમણ શ્રુતપ્રજ્ઞ
3
૧૧
૧૨
૧૩
ટાઈપસેટિંગ : વિક્રાન્ત ગ્રાફિક્સ, અમદાવાદ-૧. • ફોન ઃ ૫૬૨૦૧૨૭