Book Title: Pathik 1999 Vol 39 Ank 12
Author(s): Nagjibhai K Bhatti and Other
Publisher: Mansingji Barad Smarak Trust
Catalog link: https://jainqq.org/explore/535468/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pathika (itihAsa-purAtattvanuM eka mAtra gujarAtI mAsika). Adya taMtrI sva. mAnasaMgajI bAraDa taMtrImaMDaLa DaoN. nAgajIbhAI bhaTTI, DaoN. bhAratIbahena zelata, i pro. subhASa brahmabhaTTa vi.saM.2055 : bhAdaravo sana 1999 sapTembara In varSa : 39 aMka : 12 paNa karI dvibhuja gaNeza, zAmaLAjI (vaDodarA saMgrahAlaya) pathika kAryAlaya, C/o. bho. je. vidyAbhavana, Azrama roDa, amadAvAda-380009 For Private and Personal Use Only Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir gujarAta vidyAsabhA ziSyavRttio niyamo ) ziSyavRttio aMgenA niyamomAMthI arajadArone lAgu paDatA niyamo nIce Apela che. (1) arajadAranI guNavattA nakkI karavA mATe mAtra yunivarsiTI parIkSAnA pariNAmane ja dhyAnamAM levAze. (2) je arajadAroe yunivarsiTInI chellI vArSika parIkSAmAM ochAmAM ochA prathama varga prApta karyo haze temanI arajI ja dhyAnamAM levAze. (3) ziSyavRtti enAyata karavA mATenI pasaMdagI samiti jAti, dharma ke komanA bheda rAkhyA vinA mukhyatve vidyArthInI guNavattA ane sAthe tenI Arthika paristhine dhyAnamAM rakhAze eTale ke jenA kuTuMbanI kula vArSika Avaka rU. 50,000) ke tethI ochI haze te vidyArthI ziSyavRttine pAtra gaNAze. (4) moTe bhAge mAnavavidyA, samAjavidyA ane vANijya vidyArthIone ziSyavRttio enAyata karavAmAM Avaze. (5) ziSyavRttinI maryAdA sAmAnya rIte eka varSanI gaNAze. paraMtu ziSyavRtti meLavanAra je vidyArthIe yunivarsiTInI chellI vArSika parIkSAmAM prathama varga prApta karyo haze tene bIjA varSe paNa cAlu rAkhavAmAM Avaze. paraMtu koI paNa saMjogomAM ziSyavRttinI samayamaryAdA be varSathI vadhu gALA mATe laMbAvI zakAze nahIM. (6) vidyArthIe lIdhela mukhya viSaya cokkasapaNe darzAvI zakAya te tabakkAthI ziSyavRtti enAyata karavAmAM Avaze. A pramANe ziSyavRttio vinayana, vANijya ane vijJAna vidyAzAkhAnA vidyArthIone trivArSika abhyAsakramamAM dvitIya ane tRtIya varSa daramiyAna ane ijanerI vidyAzAkhAmAM cothA ane pAMcamAM varSa daramiyAna enAyata karavAmAM Avaze. (7) vijJAna vidyAzAkhA ke anusnAtaka abhyAsa karanAra vidyArthIne sAdhAraNa rIte A ziSyavRttionA lAbha ApI zakAze nahIM. Ama chatAM nakkI karelA viSayamAM vaNavaparAyelI ziSyavRtti enAyata karavAnI sattA pasaMdagI samitine raheze. AvI vaNavaparAyelI ziSyavRtti vijJAna vidyAzAkhAnA, dvitIya ane tRtIya varSanA vidyArthIone temaja gujarAtI, saMskRta, bhAratIya saMskRti, itihAsa ane tattvajJAna viSaya lenAra anusnAtaka vidyArthIone upara darzAvelA niyamonI maryAdAmAM rahIne ziSyavRtti enAyata karavAmAM Avaze. (8) arajadAra vidyArthIe arajImAM darzAvelI kuTuMbanI kula vArSika Avaka, yunivarsiTI parIkSAnuM pariNAma temaja anya hakIkato sAcI che ke e matalabanuM pramANapatra tenI kolejanA AcAryazrIe ApeluM haze to ja ziSyavRtti mATenI arajI dhyAnamAM levAze. (9) ziSyavRttio mATenI arajI 3 okTobara 1999 sudhI svIkArAze. A mATenuM chApeluM phorma : mAnA maMtrIzrI, gujarAta vidyAsabhA, premAbhAI haoNla, bhadra, amadAvAda380001 e saranAme potAnA pUrA saranAmAvALuM parabIDiyuM mokalIne maMgAvI zakAze. For Private and Personal Use Only Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra varSa 39 ] www.kobatirth.org sva. mAnasaMgajI bAraDa smAraka TrasTa TrasTI-maMDaLa DaoN. ke. kA. zAstrI, DaoN. cinubhAI nAyaka, DaoN. nAgajIbhAI bhaTTI, DaoN. bhAratIbahena zelata, pro. subhASa brahmabhaTTa pathika bhAdaravo saM. 2055 : sapTembara 1999 anukrama saMpAdakIya saMskRtamAM AdhunikatAnuM avataMsa : 'mRtyuzatam' nepALa : saMskRtika pariprekSyamAM lokajIvanamAM meLAnuM mahattva 1942nI caLavaLa ane 'reDiyobena' uSAmahetA kAlo'smi gaNezanAM vividha upAsanA svarUpo Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [ aMka 12 DaoN. navanIta jozI DaoN. mahezacaMdra paMDyA DaoN. razmi harSadarAya ojhA 11 atula bagaDA 14 jarUrI che. sUcanA na pathika pratyeka aMgrejI mahinAnI 15mI tArIkhe prasiddha thAya che. pachInA 15 divasamAM aMka na maLe to sthAnika posTa oNphisamAM lekhita phariyAda karavI ane nakala amane mokalavI. pathika sarvopayogI vicArabhAvanA ane jJAnanuM mAsika che. jIvanane UrdhvagAmI banAvatAM abhyAsapUrNa ane ziSTa maulika lakhANone svIkAravAmAM Ave che. 7 1 prasiddha thaI gayelI kRtine pharI prasiddha karavA mATe na mokalavAnI 2/ lekhakoe kALajI rAkhavI. kRti sArA akSare zAhIthI ane kAgaLanI eka ja bAjue lakhelI hovI joIe. kRtimAM koI anya bhASAnAM avataraNa mUkyAM hoya to eno gujarAtI tarajUmo Apavo vArSika lavAjama rU. 35/- pAMtrIsa : chUTaka nakalanA rU.4-50 TapAla kharca sAthe : AjIvana sahAyakanA rU. 4016lavAjama mATe ma.o. yA benka DrAphTa 'pathika kAryAlaya'nA nAmano kaDhAvI mokalavo. je grAhakonAM vArSika lavAjama bAkI hoya teoe saveLA mokalI ApavA. cetanA yAjJika, bharata yAjJika 18 lekhakanI raheze. DaoN. niraMjanA vorA 20 vicAro-abhiprAyo sAthe taMtrI pathikamAM prasiddha thatI kRtionA sahamata che ema na samajavuM. asvIkRta kRti pAchI meLavavA jarUrI TikiTo AvI haze to tarata parata karAze. kRtimAMnA vicAronI javAbadArI For Private and Personal Use Only namUnAnA aMkanI nakala mATe 5-00nI TikiTo mokalavI. ma.o.DrAphTa-patro mATe lakho : pathika kAryAlaya C. bho. je. vidyAbhavana, Azrama roDa, amadAvAda-380009 e sthaLe mokalo. pathika kAryAlaya vatI mudraka prakAzaka : pro. subhASa brahmabhaTTa, C\o. bho. je. vidyAbhavana, eca. ke. kaoNlejanA kempasamAM, Azrama roDa, amadAvAda-9 mudraNasthAna : kriSnA grAphiksa, 966, nAraNapurA jUnA gAma, amadAvAda-380013 * phona H 7494393 . tA. 15-9-99 Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir saMpAdakIya pathikano AgAmI okTobara-naveMmbarano saMyukta dIpotsavI aMka gujarAta rAjya purAtattvakhAtu, gAMdhInagaranA sahayogathI purAtattva vizeSAMka tarIke prasiddha karavAmAM Avaze. A aMkamAM itihAsa purAtattva, zilpa, sthApatya, tAmrapatra, abhilekho, sikkA, utkhanano vagere viSayaka lekhono samAveza karavAmAM Avaze. saMzodhanalekho tathA mAhitIprada lekho saveLA mokalI ApavA sau lekhaka mitrone ijana pAThavavAmAM Ave che. Apano lekha ane jarUrI tasvIro moDAmAM moDA 15mI oNkTobara sudhImAM pathika krAryAlaya khAte mokalI ApavA vinaMtI. Apa sauno sahakAra maLI raheze tevI apekSA sAthe.... astu, pathika- sapTembara-1999 + 1 subhASa brahmabhaTTa taMtrI For Private and Personal Use Only Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org saMskRtamAM AdhunikatAnuM avataMsa : 'mRtyuzatam' DaoN. navanIta jozI* saMskRtamAM gujarAtamAMthI navacetanA lAvavAnuM bIDuM kavivara DaoN. harSadeva mAdhave uThAvyuM che. saMskRtamAM nAvInya ane AdhunikatA lAvavAnA kavinA prazasya purUSArthanA phalasvarUpa ja teozrI taraphathI ApaNane temanA dazamA saMskRta kAvyasaMgraharUpe 'mRtyuzatam''nI prApti thAya che. 'kSaLe kSaLe yaMtravatAmupati tareva rUpa vitAkanAyA:' vAkyane potAno mudrAlekha gaNI, A kavie kavitA-kAminIne satata navAM navAM asabAba-avataMso-thI zaNagArI che. saMskRtamAM aneka videzI temaja dezaja kAvyaprakArono prayoga karIne tene ahoniza dhabakatuM rAkhavAnI kavinI mathAmaNa dhIre dhIre raMga lAvI rahI che, tevuM temanA A kAvyasaMgrahane jovAM mAtrathI paNa lAgyA vinA rahetuM nathI. saMskRtabhASAne, tenAM sAhityane navesarathI sajAvavAnI (Renovation) prakriyAthI kavi A bhASA-sAhityane kharA arthamAM Adhunika banAve che. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sAmAnyatayA sAMprata samayamAM je lakhAya te badhuM Adhunika evo khyAla ApaNAM manamAM hoya che, paraMtu AdhunikatAno saMbaMdha koI samaya sAthe nathI, enI cokkasa vibhAvanA che ane te vicAro sAthe saMbaMdho dharAve che. tethI koI prAcIna racanA paNa Adhunika hoya zake che. 'jUnuM te badhuM ja kaMI sonuM nathI hotuM ane badhuM ja navuM kaMI svIkaraNIya nathI hotuM.' AdhunikatAnA saMdarbhe A zabdo ghaNuM ja kahI jAya che. bhASA vicAronI abhivyaktinuM sAdhana che, paNa te raDhiyALI to vIryavAna sarjakothI ja banatI hoya che. vidroha kAyaro ke napuMsakonuM kArya nathI ! tene mATe to apirimita Atma-sAmarthyanI jarUra paDe che ane A kArya koI viryavAna sarjaka ja karI zake che. bhraSTa samAja sAme, jarjarita thayelI paraMparAo sAme ke kathita mUlyo sAme vidroha e Adhunika kavinuM mahattvanuM lakSaNa che. astitvanA boja taLe kacaDAyelo manuSya vAstavikatAno svIkAra zuM karavAno hato ? ane tethI ja AvI vyaktio Adhunika kavitAnuM prathama lakSya bane che. koIpaNa prakAranA dabAvane nahIM svIkArato Adhunika kavi cheka manojagatanA aMtarAla sudhI pahoMce che ane tyAMthI lavAyelA zabdo vaDe te bhAvakane * kSubdha karI de che, tene pharajiyAtapaNe mUMjhavaNamAM nAkhavAnI rIta Adhunika kavine hAthavagI hoya che. te mAtra taiyAra koLiyA ja Apato nathI, vAcakanI sajjatA paNa eTalI ja jarUrI che. hatAzA, nirAzA, tiraskAra, AdhAta vagerethI ghavAyelo kavi svayaM paNa jANato nathI hoto ke kavitA kyAMthI AvI ! A tenuM Automatic writing hoya che. tethI ja Adhunika kavi kadI vaiyaktika nathI hoto, te vaizvika cetanAno vAhaka hoya che. kavivara zrI umAzaMkara jozIe I.sa.1965 mAM gujarAtImAM eka kAvya lakhyuM 'chinna-bhinna chuM' tyArathI gujarAtImAM AdhunikatAnI zarUAta thaI. temanA A daurane gujarAtamAM-paraMtu saMskRtamAM sucArutayA sAdhanAra kavizrI harSadeva mAdhava kadAca prathama che. temanAM samagra kavanamAM AdhunikatAno dhabakAra zabde-zabde jhIlAyelo che. vividha kalpano (Imagas) dvArA te samagra viSayane ujAgara kare che. ane temano A dazamo saMskRta kAvyasaMgraha 'mRtyuzatam' tenuM zreSTha udAharaNa che. AmAM rajU thayelAM bhinna-bhinna kalpanomAM sUkSma dRSTithI nihALatAM eka adazya ane atUTa taMtu dRSTigocara thayA vinA nathI raheto, je saMpUrNa saMgrahane ekasUtrAtmakatA arpe che. A badhI kalpanAo bhegI maLIne jANe eka 'mahAvAkya' banAve che. A saMgrahamAM prastuta lagabhaga dareka kalpana pAchaLa kavie koIne koI ghaTanAne sAMkaLIne tenuM Psycological reflection rajU karyuM che. ahIM kavie manuSyanA asAdhAraNa asvastha manovikAronekhAsa karIne evA ke jene mATe koI zArIrika kAraNa upalabdha na hoya (Psycosis) - rajU karyAM che. dareka kalpanamAM koIne koI ghaTanA AkAra letI jovA maLe che. kavinuM potAnuM paNa dRDhapaNe mAnavuM che ke--"kavitA akasmAta nathI hotI, ghaTanA hoya che."1 ane AvI upekSA tathA nirAzAmaya ghaTanAonA pratyAghAto tenA kavanamAM jhIlAyA che. * zrImatI je. sI. dhAnaka ArTsa eNnDa kaoNmarsa kaoNleja, bagasarA pathika - sapTembara-1999 - 2 For Private and Personal Use Only Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mRtyutimAM hatAzA ane tiraskAra sAme vidroha karanAra kavi adhyAtmanA raMgo pUre che. adhyAtmanI rajUAtamAM paNa kavi talasparzI che. A saMgrahanuM 31muM kAvya adhyAtmanI pArAzIzI samAna che. A kAvyano DaoN. rAdhAvallabha tripAThIe karelo hindI anuvAda A pramANe che "koI kahatA hai nIlI hai mauta. koI kahatA hai pIlI koI priyA kI A~kho ke kAjala-sI kAlI use mAnatA hai : parantu AnaMdameM DUbe AtmA ke mayUra ke liye va6 dhana-zyAma' dai " zuM ahIM narasaiyAnAM kathana-brahma AgaLa brahma laTakAM kare' karatAM kaMI ja ochuM hoya, tevuM lAge che ? AtmarUpI mayUra to ghanazyAmanI baMsI para ja nRtya kare ne ! ane tyAre tene khoLavA cheka AnaMdasAgaranA taLiye ja javuM paDe. ghanazyAmanI baMsIno nAda sAMbhaLyA pachI paNa chabachabiyAM karanAro jIva abhAgiyo ja nahIM to bIjuM zuM ? bIjI rIte paNa kahIe to - mRtyu jeTalo 'ghanazyAma' arthAtu "gADha kALo raMga anya kono hoya zake ? mRtyu eka virAmacihna che, ane A cihna zUnyavakAzano bhAva darzAve che. ane zUnyamAM paNa je zabda-nAda-nartana jagAve te ghanazyAma nahIM to bIjuM koNa ? A saMgrahamAM ja anyatra paNa eka nAnA evA kalpana dvArA kavi adhyAtmano keTalo vizALa bhAva rajU karI de che, te jUo "mRtyo re * vinati . mama ravim II" mRtyutam, 88. ahIM uparachalle mahAbhAratanA yuddhamAM banelI karNa-saMbaMdhI ghaTanAno ja saMdarbha dekhAya che. cArebAju yuddhanA. Dibaro chavAyelAM che, hiMsAno bharaDo muzkeTATa che. ane evA vAtAvaraNamAM A ghaTanA ghaTe che, jenuM pariNAma paNa kanuM mRtyu ja che. paraMtu UMDANamAM joIe to badhAM ja yuddhanuM zamana thaI jAya che, ane tyAM vahe che-adhyAtmanI pavitra-pAvanI saritA. upaniSadomAM zarIrane "ratha ane jIvane "rathi' kahe che. zarIra arthAt jIvana, jayAM sudhI jIvana che, tyAM sudhI ja zarIra che, ane A jIvana ke zarIrarUpI rathanuM paiDuM tyAre ja pharatuM baMdha thAya che ke jyAre te mRtyarUpI kAdavamAM phasAya jAya che. jIvanarathanI gati aTakI jAya che, ane A gatyAvarodha ke temAM kAraNarUpa te mRtyu, ane tyAre rathIe nA chUTake paNa te rathano tyAga karavo ja paDe che-kevuM vAstavika mythical adhyAtma ! A saMgrahamAM jeTalo AdhyAtmikatAno Asava che eTalo ja vAstavikatAnA svIkArano kaTurasa paNa che, jene mAnavamana turaMta gaLe nathI utArI zakatuM. mRtyu zAzvata che, chatAM teno svIkAra bhayaprada che. Ajano mANasa jIvanabhara satata koI kAlpanika bhayamAM ja jIvato rahe che. Avo bhayabhIta manuSya vAstavikatAne kaI rIte svIkAre ? ane tethI ja tene mRtyu ke je narI vAstavikatA che teno bhaya lAge che. mRtyu tenI pAchaLa doDatuM rahe che ane te satata bhAgato rahe che. mANasanI A niSkAraNa palAyanavRttino citAra kavi Ama Ape che "kAlayavanabhayAt mAdhavau dvau palAyitau / prathama: pathika - sapTembara-1999 - 3 For Private and Personal Use Only Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org mAdhavo vAsudevaH / adhunA mAdhavo harSadevaH // " mRtyuzatakam, 87. harSadeva mAdhava koNa ? kAla(mRtyu)rUpI yavananA bhayathI bhAgela kAyara-pAmara manuSya, athavA to pAmara manuSyatvanuM pratIka, vAstavikatAno asvIkAra karIne ajJAta bhayamAM jIvanAra, Adhunika kavitAnuM A paNa eka mahattvanuM lakSaNa che. te mAnavanI palAyanavRtti-pachI te AdhyAtmika hoya, bauddhika hoya ke game te prakAranI-52 kuThArAghAta kare che. Adhunika kavine mana je vAstavikatAne svIkArato nathI, te pAmara che, ane tene jIvana jIvavAno koI ja adhikAra nathI. tene mATe to mRtyu ja yogya che. jIvana to jenI bhrAnti bhAMgI gaI che, jeNe mRtyune kharA arthamAM pichANyuM che, tenA mATe ja che. ane AvI ja vyakti mRtyunI oLakha kaMIka Ama ApI zake "prAntimeM nA ; mayA tvaM siho mataH Jo vata ! tvamasi mUSakasaJcAra : ||" mRtyu. 61. AvA lokone mATe to svayaM mRtyu ja pAmara che. mRtyunI A pAmaratAne kavi anya zabdomAM paNa Ama kahIne varNave che "dde mRtyu ! cir3iyA ko mAra sakatI ho tuma para jo gU~ja Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir viDIyA nI ja se tI hai, usako nahIM / " mRtyu. 11 mRtyu anivArya che, samayanI bAbatamAM cokkasa che. te Avaze ja; niyata samaye pratIkSA karAvyA vagara Avaze. kadAca dararoja cAkhI-cAkhIne ekaThAM karelAM bora laine zabarI rAha jotI rahe-kyAre Ave mAro rAma ! ane maryAdA puruSottama na Ave, evuMya bane, ahIM cokkasatA to nathI ja. paraMtu mRtyunI bAbatamAM Ama nahIM kahI zakAya, keTaluM karuNAmaya che, mRtyu ! kavi kahe che "mRtyurasti hAya:; asmAkaM badarIphalArdhamadituM maryAdApuruSottama Agacchet vA na vA mRtyustvAgamiSyatyeva // " mRtyu. 23. AjanI A viSama veLAe mRtyu keTaluM sastuM thayuM che ! paNa trAsavAdathI trasta mAnavI satata akasmAt AvI paDanArA bhayaMkara mRtyunA bhayanA othAra nIce jIvI rahyo che. tyAre mRtyu sastuM hovA chatAM moMghuM banI jAya che. kevI viSamatA ! AjanA mAnavIne to have zodha che, mAtra zAMtidAyaka, pIDA vagaranA, abhijAtyapUrNa ane bAdhavasarIkhA mRtyunI, tethI ja to teNe jAherAta (Advertisement) karavI paDe che : "vijJApanameLam :AvazyakatA hyasti mRtyoH bhavet zAtAdAyaka: pathika - sapTembara-1999 - 4 For Private and Personal Use Only Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org pIDAnAzakaH, AbhijAtyayuktaH api ca svajanasadRzaH / saptadivasAvadhirnirdhArita: vijJApanasambandhine // " mRtyu. 9. bhraSTa samAja, lAgavaga ane sagAMvAda para kaTAkSa karatAM kavi kahe che "mRtyurAgacchati zrImate tvAyakaranirIkSakarUpeNa, surAmattAya rakSakadaNDarUpeNa, karmacAriNe kAryAlayAdhikArI bhUtvA, akiJcanAya mUlyavRddhirUpeNa, mantriNe nirvAcanaparAjayarUpeNa mRtyu bAda svarga maLaze, parihAsa karatAM kavi kahe che kintu mRtyo ! ahaM tu bhakto'smi ......!" mRtyu. 7. svargamAM apsarAo haze, evA prakAranI lipsA ke bhramaNAmAM rAcatAM manuSyo para "avihA ! kibhiyadeva me puNyaM yamarAja ! yat svarge hyapsaraso bhaveyu:, na bhavedupanetraM me ! // " mRtyu. 6. vividha saMpradAyo - dharmonI pAchaLa doDanAro Ajano manuSya nathI rahyo tenAM mULa gharano ke nathI rahyo ghATano. paraMtu zrIranA zabdamAM alIkhe to "jo kIla se lAgI rahai, use kAla na khAya // " jane khAvo 46 dhvani vartAya che, kavinAM A kAvyamAM "dakSiNanAyako bhUtvA yaH pAdayoH patati Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tasya vakSasi mRtyu: praharati / yA svAdhInapatikA bhUtvA pratikSale, tAmAliGgati sAbhilASam // " mRtyu. 66. kevaLa purAvAone AdhAre satyane asatya ane asatyane satya TheravatI jUThI ane bhraSTa nyAyapaddhati para vyaMgya karatAM kavi lakhe che " mRtyo ! Agaccha yadi tvamAgantukAmo'si pathika * sapTembara-1999 + 5 * For Private and Personal Use Only Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 'khamAjadAdarA' rAgo bhUtvA rAtryA dvitIyaprahare, pUrNa kuru svapnasurApAtra me hAlAhalenApi / janA me hatyAmapi www.kobatirth.org - AtmahatyAM gaNayeyuH kAmam // " mRtyu. 16. mRtyu badhAM ja bhautika baMdhanone toDI nAkhe che. sauthI kaThina baMdhana anurAganuM che. ane temAMye patnIno anurAga. paraMtu mRtyu A baMdhanano paNa dhvaMsa karI de che, tyAre kavinI kalama noMdhe che: "vapurA,valakhyuM, 'vailiDoskopa' ane navavarNavaividhyayuktA rAgAvalI (=15nA) bhavati 3 kintvadhunA vividhavarNA rAgAvalI baMgurikA - (cUDI) khaNDaireva vikIrNA jAtA / " mRtyu. 22 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 'mRtyuzatam'nAM aneka kAvyone aneka prakAre mUlavI zakAya tema che, paraMtu A 'zatakakAvya' kAvyano mukhya dhvani to mRtyunI pokaLatA ja che, sAva khAlI ane DhAMkaNAM vagaranI zIzInA jevI ! kavi harSadeva mAdhavano prayogavAda paNa ahIM pUrNapaNe prakaTa thAya che. temanI prayogazIlatA vize DaoN. razmikAMta dhruva noMdhe che ke "DaoN. harSadeva mAdhava Adhunika saMskRta sAhitya meM yogadAna denevAle pramukha kaviyoM meM eka haiN| ve saMskRta ke sazakta, prANavAna aura sarvAdhika prayogazIla hastAkSara haiM, jinhone saMskRta kavitA ko kaI naye AyAma diye maiM " 3. 4. pakSI che paNa par na, pR. 11. Adhunika kavi potAno samAja, yuga ane mUlyonI vyavasthA vagerene citare che. paNa jyAre te temAM pravezelI vikRtionuM darzana kare che, tyAre tenuM vyAkuLa mana A badhA sAme baMDa pokAre che. ane teno paDagho tenAM sAhityamAM saMbhaLAya che. 'mRtyuAtam'nI pratIkAtmakatAmAM paNa kaMika aMze A bAbatanAMya darzana thAya che. saMskRtamAM AdhunikatA lAvavAnuM kavinuM A prayogAtmaka sopAna kharekhara prazasya che. saMdarbho : 1. A ja kavinA caturtha saMskRtakAvyasaMgraha-mULayAnI 'kephiyata'. 2. 'pakSI ne paNa par mAna', saMpA. DaoN. mAtta dhruva, cAtara saMskRta pariSata, ALandra (yugarAta) AtmAnaM rathanuM vidhi zarIre thameva tu| kaThopaniSad 5. ejana, pR.3. noMdha : A lekhano keTaloka prAraMbhika aMza kavinA - ekeDemika sTApha kaoNleja, saurASTra yuni., rAjakoTa - vyAkhyAnamAMthI sAbhAra lIdhela che. pathika- sapTembara-1999 + 6 For Private and Personal Use Only Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir nepALa saMskRtika pariprekSyamAM | DaoN. mahezacaMdra paMDyA bhagavAna gautamabuddhanI janmabhUmi luMbinIvananI pAvana dharAthI zobhatuM, madhya himAlayanI UMcI UMcI girimALAonA dakSiNa DhoLAva para AveluM prAkRtikadhAma nepALa, 26-20deg thI 38-16 uttara akSAMza ane 80015deg pUrva rekhAMzathI 88deg pU.rekhAMza vRtta vacce laMbacorasa AkAre vistareluM che. 14797 co.ki.mI. kSetraphaLa dharAvatuM, uttara cInanI sattA nIcenA tibeTanA pradezanI ane dakSiNa, pUrva ane pazcima bhAratanI sarahadonA sImADA sAMdhatuM A nAnakaDuM rAjaya nepAla, bhArata ane cIna jevAM be mahAna rASTronI sarahado vacce, be hAthIo vacce UbhelA madaniyAnI jema Ave che. ' - I.sa.nI 1lI thI AThamI sadI sudhI A bhUmimAM lacchavIonuM zAsana hatuM. AThamI sadImAM kAThamaMDunI sthApanA thaI tyArathI kAThamaMDu nepAlanI rAjakIya sattAnuM kendra banyuM, ahIM lacchavIonA aMta pachI lagabhaga 8 saikA sudhI malla rAjAoe zAsana karyuM. I.sa. 1769mAM pRthvInArAyaNa zAhe zAhavaMzanI sthApanA karI tyArathI I.sa. 1850mAM rAjA tribhuvana vIravikramasiha zAhe rAjAzAhIno aMta ANyo, tyAM sudhI zAhavaMzI rAjAonuM zAsana rahyuM tribhuvananA putra mahendranA samayamAM nepAlanI prajAe lokazAhI apanAvavA prayatno karyA. te pachI nepAlamAM paMcAyatIrAjayavyavasthA sthapAI. tAjetaramAM thayelI cUMTaNImAM kogresa pakSa bahumatIthI cUMTAyo hovAthI hAlamAM nepAlamAM koMgresanuM zAsana che. . girimALAo ane girikaMdarAo vacce goLamaToLa gurakhAnI jema zobhatuM nepALa, prAkRtika rIte mahAhimAlaya ane laghuhimAlaya, zivAlika hAramALA ane AMtaratarAI tathA tarAInAM medAnomAM vaheMcAyeluM che. uttarathI dakSiNa ane pUrvathI pazcima tarapha vistarelI UMcI UMcI saMkhyAbaMdha parvatamALAothI opatA nepALanI uttare AvelAM lagabhaga ATha hajAra ki.mI. UMcA himAcchAdita zikhara, tapazcaryA karatA RSinA zveta kezarAziyukta mastakanI jema zobhe che ! uttara taraphathI dakSiNa tarapha gamana karatAM uttuMga zikharonI UMcAI ghaTatI jAya che. mahAhimAlayanI dakSiNe AvelAM laghuhimAlayanAM zikharo ane laghuhimAlayanI paNa dakSiNe AvelI zivAlika girimALAnI UMcAI to ghaTatAM ghaTatAM cheka 300 ki.mInI thaI jAya che. ane tenAthI paNa dakSiNe AvelAM AMtaratarAI ane tarAInA pradezo to sAva sapATa medAnomAM pheravAI jAya che, te joIne AzcaryamAM garakAva thaI javAya che ! mahAbhArata lekha' tarIke oLakhAtI laghu himAlayanI sauthI moTI girimALAnAM lagabhaga 2000 mITaranI UMcAI dharAvatAM zikharo para ziyALAmAM barapha chavAya jAya che tyAre, te dhavala girimALAmAM pheravAI jAya che. nepALanA A raLiyAmaNA pradezamAM pokharA ane kAThamaMDu AvelAM che. kAThamaMDunI pazcime AvelI pokharA khINa,himanadI kRta jalapravAho dvArA ThalavAyelA kAMpathI samathala ane phaLadrupa banelI che. bhArata ane nepALanA sImADAne sAMdhatI sunaulI sImAne oLaMgIne amArI gADI, tA. 18 me, 1999nA roja prAkRtika dhAma nepALamAM pravezI tyAre, lAMbA samayathI nepALanI bhUminAM darzana karavAnAM svapra sAkAra thavAnA AnaMdathI amArAM mana nAcI UThyAM hatAM ! bhAratanI uttara sImA ane nepALanI dakSiNa sImAne sAMdhatI e bhUmi, nepALanAM 'tarAInAM medAno' tarIke oLakhAya che. samudranI sapATIthI lagabhaga 150 mITaranI UMcAIe AvelAM e medAno dakSiNe bhArata tarapha AgaLa vadhIne gaMgA-jamanAnAM medAnomAM bhaLI jaIne bhArata-nepALa samanvayano setu race che ! amArI gADI nepALanA prasiddha siddhArtha rAjamArga para saDasaDATa doDatI hatI. bhArata ane nepALanI sarahado sAMdhato, trizUlI nadI jevI nAnI nAnI nadIonI sAMkaDI khINomAM thaIne vaheto e mArga ra09 ki.mI. lAMbo che. tarAInA jaMgalomAM thaIne pasAra thatA e mArganI banne bAjuo khera, sIsama, sAla, cerI, cAma, paiyu, cilInI, simaLa, AsA, satIsAla, khAkharo, nUna, * 54/2, sekTara 3 e. nyU, gAMdhInagara pathika * sapTembara-1999 - 7 For Private and Personal Use Only Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jejube vagere vRkSothI chavAyelI che. e vRkSo saDasaDATa vAtA samIrathI DolatAM hatAM, jANe hasatAM hasatAM amAruM svAgata karatAM na hoya ! pavananI zIta laharIthI zItaLa banelo mArga amane bhAratanI garama AbohavAmAMthI mukta thavAno AnaMda pIrasato hato. vacce vacce pasAra thaI jatA pavananA sUsavATA ane varasAdanA chAMTA amArA manane praphullita karI jatA hatA. himasarovaramAMthI nIkaLIne bhekhaDo vacce doDatI trizalI nadIne kinAre amArI gADI paNa 'trizalI'nI jema vahe jatI hatI! e gADI UMcI pahADIo caDhe tyAre amAro jIva moMDhAmAM cheka UMce AvelA tALave coMTI jato DhoLAva parathI nIce sarake tyAre amArA peTamAM zItaLa zeraDA paDI jatA ! gheghUra vanarAjI ane ghaTATopa vAdaLo rAtrinA aMdhakAranI AbhAne cAra cAMda lagAvatAM ! rAtrinA ATha vAge to AkhuMya nepALI nabha, amArA rastAne ajavALavA, samasta tArAmaMDaLane laIne cheka dharatI UMcAM girizcaMgo para AvelI rAvaTIomAM TamaTamatA vIjaLInA goLAM, jANe gagana gokhane ajavALatA hoya tema dIsatuM hatuM ! kudaratanA sauMdaryane pIne saMtRta thayelAM amone rAtre nava vAgye pokharAe poMkhI lIdhAM tyAre, varasAdanAM jhApaTAM ane pavananA sUsavATA thAkelAM mANasonI jema rAtrinI mIThI nIMda mANavAnI taiyArI karI rahyAM hatAM ! ame rAtre 9-30 kalAke pokharAnA eroDrAma pAse AvelA zrIkRSNa praNAmI maMdiramAM UnI. UnI khIcaDI-kaDhI ArogIne thAkelAM bhUlakAMnI jema ghasaghasATa UMghI gayAM ! - "pokharA" jagatabharanA sahelANIonuM AkarSaka dhAma che. ahIM kudaratI karAmatano mANase sarasa upayoga karyo che. pokharAnA "ratnacokathI be ki.mI.nA aMtare kudarate kaMDArelI bhavya guphAmAM guNezvara mahAdevanuM sthApana karIne mAnave kudaratI sauMdaryane dhArmika bhAvanAthI maDhI lIdhuM che. tethI aneka sahelANIo manabharIne A guphAnAM darzana kare che. e guphAthI lagabhaga ekAda ki.mI.ne aMtare Devilsa pholsa' Avelo che. UMcI pahADI parathI paDatA pANInA vipula jaththAne lIdhe ahIM suMdara guphA paNa banI che. lIlotarInI lIlIchama jhAjhama para sarpAkAre sarakato pANIno e pravAha dharA ura para ramaNa karato karato cheka nIcANanA bAge ThalavAya tyAre, tene sauMdarya zabdAtIta banI jAya che! pokharAmAM pracalita daMtakathA pramANe e sthaLa Devisa nAmanI koIka vyaktino bhoga levAyo haze, tethI te sthaLa Devilsa pholsa' tarIke oLakhAya che. ahIMthI lagabhaga 10 ki.mI.nA aMtare "mahendraguphA' nAme prasiddha bauddha guphA AvelI che. maurya samrATa azokanA putra mahendranA nAma parathI A guphAne "mahendra guphA' tarIke oLakhAya che. lokavAyakA pramANe e guphA khUba lAMbI hovAthI tenuM mApa levA gayelAo pAchA AvI zakyA nathI! ane ekAda ki.mI. sudhI e guphAmAM gayAM, paraMtu lAiTanI suvidhAne abhAve ame ethI AgaLa jaI zakyAM na hatAM. pokharAmAM sahelANIonuM anokhuM AkarSaNa-kendra phIvA leika' che. khUba ja UMDAI dharAvatuM A vizALa sarovara pAMca ki.mI.nA vistAramAM patharAyeluM che. e sarovaramAM sahelANIo mATe naukAvihAranI suMdara suvidhA che. dezavidezonA saMkhyAbaMdha sahelANIo ahIM boTIMganI majhA mANavA Ave che, ane Akho divasa svataMtra rIte boTIMganI majhA mANe che. ame paNa boTIMganI majhA mANatA mANatA sarovaranI madhyamAM AvelA TApu para zobhatA varAhI mAtAnA maMdira gayAM hatAM. sarovaranI AsapAsanI UMcI TekarIo baraphathI rUperI banIne zobhatI hatI. e prAkRtika sauMdaryane kalAtmaka rIte kemerAmAM keda karatAM kiraNa dharAto na hato ! A kudaratI sauMdaryathI bharapUra pokharAnI vidAya levI vasamI hatI ! tema chatAM, nirdhArita kAryakrama mujaba ame, tA. 20-5-99nA roja pokharAnI manohara smRtine hRdayamAM kaMDArIne, pokharAne prema pUrvaka praNAma karIne, amArA yajamAna rUdraprasAdajI ane temanA parivAranA Atithyane vAgoLatAM bhAre haiye vidAya lIdhI tyAre suMdara sAthanAM haiyAM paNa bhInAM banI gayAM hatAM. - tA. 25-99nI suramya savAre amArI gADI, lagabhaga pahajAra ki.mI.nI uMcAI para AvelA nepALanA pahADI pATanagara kAThamaMDu tarapha ravAnA thaI. pokharA khINanI pUrve, 125 ki.mI. lAMbI ane 24ki.mI. pahoLI kAThamaMDu khINa AvelI che. trizUlI nadInA khINo ane bhekhaDone ThekatI ThekatI, durgama pahADI vaTAvatI amArI gADI gajagAmInI gatie sarakatI hatI ! nepALa eTale nadIo ane jharaNAMno deza! ahIM parvatonA DhoLAva parathI sarakatAM aneka jharaNAM jevAM e lhAvo che, hasI, gaMDakI, karanAlI ane mahAkAlI jevI moTI nadIo tathA bAgamatI, kamalA, rAtI, trizUlI pathika * sapTembara-1999 * 8 For Private and Personal Use Only Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jevI nAnI nadIo nepALanA sauMdaryamAM aura vadhAro kare che. e nadIonuM udbhava sthAna hima sarovaro hovAthI temAM varSamAM be vAra pura Ave che nepALanA moTAbhAganA rastAo e nadIonA kinAre kinAre patharAyelA che. duniyAnA moTAbhAganA dezomAM vAhana vyavahAra mATe jaLamArga, havAimArga ane jamInamArgano upoyaga thato hoya che, paraMtu nepALa pahADI rAya hovAthI ahIM AMtarika jaLamArgo vikasyA nathI paraMtu havAimArga ane jamInamArgano ThIka ThIka vikAsa thayo che. nepALamAM I.sa. 1951mAM havAimathako kAryarata che. jemAM kAThamaMDu, pokharA, pAraMgatAra, bharatapura, dhanagaNa vagere mukhya che. jayAM havAi paTTI na hoya tyAM sTola vimAna ke helIkopTarano upayoga karavAmAM Ave che. nepAlanI jamIna-sapATIno 4-5 bhAga, pahADI hovAthI ahIM bhUmimArga taiyAra karavo kaThIna ane kharcAthI hoya che. tethI bhUmimArga tarIke saDakamArga, keDI, pagavATa, ghoDAvATa, gADAvATa pagadaMDI vagere Aje paNa jIvaMta che. tarAi pradezamAM 1850 ki.mI. kAcA ane 1200 ki.mI.nA pAkA saDaka mArgo taiyAra karavAmAM Avyo che. teja rIte relave mArgano paNa vikAsa thaI zakyo nathI. paraMtu da.nepAlamAM 'rakSaulaM'thI 'AmalekhagaMja' 48 ki.mI. lAMbo ane 'janakapurathI jayanagara' sudhIno 62 ki.mI. laMbAi dharAvato nerogeja relamArga maLIne nepALamAM mAtra 110 ki.mI. lAMbo relave mArga che. ahIM saDaka mArga ke relave mArga karatAM bAMdhakAmanI dRSTie sastA paDatA tarAi pradeza, kAThamaMDu ane kaiTauDAne joDatA kula 47ki.mI.nI laMbAi dharAvatA be rajju mArgo paNa AvelA che. nepALanA mukhya bhUmimArgo 'dhorImArga' cAra'bhAgamAM vaheMcAyelA che. kAThamaMDu ane tAi vistAranI bhAratanI sarahada rakSaulane joDato 127 ki.mI. lAMbo 'tribhuvana rAjamArga', kAThamaMDu ane tibeTano joDato 104 ki.mI.. lAMbo 'kAMThamaMDu-kodarI' rAjamArga, pokharA-tarAine joDato ane bhAratanI sarahadane sparzato 209 ki.mI. lAMbo 'sidhdhArtha rAjamArga' ane mecI nadIthI mahAnadI sudhIno sauthI lAMbo 832ki.mI.no 'pUrva-pazcima dhorI mArga.' pokharAthI nIkaLelI amArI gADI 'siddhArtha rAjamArga' pasAra karIne 'tribhuvana rAjamArga' para, trizulI nadIne kinAre kinAre mAtra 30 ki.mI.nI gatithI cAlatI hatI ! kudaratI sauMdaryathI bharapura e rasto gADInI maMdagatinA kaMTALAne badale sauMdarya pAnanI madhuratAno AnaMda Apato hato. raste parvatonA DhALAva para pagathimAM jevAM khetaromAM makAino ubhopAka hilo2A leto hato. gaganacuMbI, himAcchAhita zikharo, ghaDIkamAM vAdaLomAM chUpAi jaine saMtAkukaDI ramatAM bhASatAM hatAM tyAre kiraNa, ThekaThekANe gADI ubhI rAkhIne e manabhAvana drazyone kemerAmAM kaMDArI leto hatAM ! tenuM madhura pAna karatAM karatAM ame kAThamaMDu pahoMcyAM. ane goThATAranA zrI kRSNa praNAmI maMdiramAM goThavAyAM. nepAlamAM 3% islAma dharmI, 7.5% bauddha dharmI ane 89.5% hiMdudharmI loko vase che. hiMdudharmIomAM paNa praNAmI dharmano sAro mahimA hovAthI nepALamAM ThekaThekANe praNAmIdharmI maMdiro AvelAM che, kAThamaMDumAM AkarSaka bhUmi drazyo upurAMta, bauddha maMdiro, prasiddha pazupatinAthanA maMdira sahitanAM hiMdu maMdiro, zrI kRSNa praNAmI maMdiro, kalA-sthApatyano samRddha vAraso dharAvatAM purANA kASThazilpathI bharapura bhaktapura, bhayamAla, imADola pATaNa pulacoka, dilhI bajAra, suparamArkeTa, hoMgakoMga mArkeTa, bharakuTI bhaMDo, royala pelesa, darabAra mArga vagere darzanIya sthaLo AvelAM che. goThATAra maMdiranA zraddhALu zrI zivaprasAda saMjele Akho divasa sAthe rahIne amane e darzanIya dhAmonI mAhitI sabhara mulAkAta karAvI tyAre amArA manamoralA nAcI uThyA hatA. zrI kRSNapraNAmI dharmanI sthApanA jAmanagaramAM thaI hovAthI, gujarAtana praNAmIo nepALanAM praNAmI maMdiromAM khUbaja Adara pAme che. goThATAranA praNAmI maMdiramAM tA. 21-5-99nA roja nepAlI suMdarasAtha samakSa savitAgaurIe madhurakaMThe para tole na Ave rokane' bhajananuM gAna kyuM, ane meM "zrI kRSNanAma mahimA" viSaya para saraLa hindImAM pravacana ApyuM. te pachI tA. 24-5-99nA roja ame zrI divAkarajI saMjelane ghe2 savA2nuM dUdha-nAsto patAvIne iTAri tarapha javA ravAnA thayAM. iTAdari, dakSiNa nepALanA tarAi vistAramAM AveluM suMdara nagara che. mecI nadinA kinAre kinAre vahetA nepAlanA dhorImArga para amArI gADI saDasaDATa doDatI hatI. A mArga tarAinAM jaMgalomAM thaIne pasAra thato hovAthI pathika- sapTembara-1999 + 9 For Private and Personal Use Only Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ahIMnAM jaMgalomAM vasatAM prANIonAM paNa amane darzana thatAM hatAM. nepALanAM jaMgalomAM hAthI, vAgha, cittA, geMDA, jaMgalI suvara, haraNa vagere prANIo vase che. tethI amane jaMgalamAM pharato madamasta hAthI jovAno lahAvo maLyo, je amArA pravAsanuM eka saMbhAraNuM banI gayo. kAThamaMDunA pahADI vistArane pasAra karIne amArI gADI sapATa medAnomAM AvI pahoMcI. ahIMnI sapATa bhUmimAM khetI thAya che. nepALa khetI pradhAna deza hovAthI ahIMnA 90% loko khetI para nirbhara che. paraMtu pahADI vistArane lIdhe, nepAlanI 40% bhUmi himAcchAdita rahetI hovAthI paDatara rahe che. 31.8% vistAramAM jaMgalo AvelAM che ane 14.2% bhUmi gocara mATe rAkhavAmAM Ave che. tethI bAkI rahetI mAtra 14.1% jamIna para ja khetI thAya che. nepAlanAM pagathiyAkAra khetaromAM ane sapATa jamInanAM khetaromAM mukhyatve DAMgara, makAi, zeraDI, zaNa thAya che. kAThamaMDu ane pokharAkhINamAM baTATA, telIbiyAM, zeraDI, ghauM, java, cA, phaLaphaLAdi vagerethI khetI thAya che. siMcAi yojanAno vikAsa haju joIe teTalo thayo nathI tethI ahIMnI khetI kudarata para ja AdhArita che. ahIMnAM taLAvo, nadIo ane DAMgaranAM khetaromAM macchIno uchera thAya che. ahIMnAM taLAvo, nadIo ane DAMgaranAM khetaromAM macchIno uchera thAya che. ahIMnA loko mukhyatve cokhA khAya che, sAmAjika ke dhArmika bAdha naDato na hovAthI ahIMnA khorAkamAM macchI paNa chUTathI vaparAya che. khetI sAthe svAbhAvika rIte saMkaLAyelo pazupAlanano vyavasAya paNa ahIM ThIka ThIka vikasyo che. gAya, baLada, bheMsa, gheTAM, bakarAM, yAka, khaccara, Dukkara vagere pazuonuM pAlana thAya ce. UnanI upalabdhine kAraNe ahIM gUMthaNakalAno hastaudhoga paNa ThIka ThIka vikasyo che. ahIM mukhyatve be ja Rtuo jovA maLe che. eprilathI sapTembara sudhI UnALo ane okTobarathI mArca sudhI ziyALo. sAmAnya rIte jUnathI sapTembara sudhI ahIM varasAda paDe che. e uparAMta pahADI vistAra ane vanaspatinI vipulatAne lIdhe varasAdanAM jhAparAM to avAranavAra paDatAM ja rahe che. tethI khetI mATe puratuM pANI saraLatAthI maLI rahe che. mecI nadIne kinAre kinAre pasAra thatA rastAnI banne bAju makAInAM khetaro hiloLA letAM hatAM, makAinA mahola sAthe mastI karatI karatI amArI gADI tA. 22-5-99nI rAtre 9 vAgye iTAdaranA prasiddha muktidhAma, zrI kRSNa praNAmI maMdire pahoMcI tyAre e gurUkuLanA chAtro nepAlI bhASAmAM sAMskRtika kAryakrama mANI rahyA hatA. nepAlI bhASA e ahIMnI vahIvaTI bhASA che. saMskRtamAMthI te utarI AvelI che, devanAgarI lipi dharAvatI nepAlI bhASA saraLatAthI samajI zakAya tevI saraLa che. nepALamAM e uparAMta, maithilI, avadhI, bhojapurI, mAgadI, vagere bhAratIya bhASAo paNa bolAya che. jayAre uttara-pUrva nepALamAM tibeTI ane cInanI asaravALI mAgara, gusaMga, rAI, lIbu, sanavAra, tAmaMga, nevArI, vagere bhASAoane zerapA, thakAlI, bhoTa vagere bolIo pracalita che. kAThamaMDumAM nevAra lokonI vadhu vastI hovAthI 'nevArI' bhASA vadhu pracalita che. ahIM nevArI, nepAlI, ane maithilI bhASAmAM sAhityano sAro vikAsa thayelo che. iTAri gurukuLanA chAtro nepAlI, nevArI ane maithilI bhASAmAM tathA zerapA ane thakAlI bolImAM sAMskRtika kAryakrama rajU karatA hatA. tethI te bhASA-bolIo jANavAno ane mANavAno lhAvo maLyo. temanI vacce pAMca varSanA nAnakaDA biTue tenI kAlIghelI gujarAtI bhASAmAM "pAMca-pacIsanA jhaghaDAmAM" bhajana rajU karIne manoraMjana pUruM pADyuM hatuM. pokharA ane kAThamaMDanAM praNAmI maMdironI jema ahIMnA praNAmI dharmanI tAlIma letA tAlImArthIo samakSa "praNAmI dharmano uddabhava ane vikAsa' viSama para mAruM pravacana goThavAyuM hatuM. te sAMbhaLyAno AnaMda vyakta karyA bAda mahArAja zrI TAkaprasAda mahArAje amane tA. 23-5-99nI savAre vidAya ApI tyAre tAlImArthIonA vadana para pravacana sAMbhaLyAno AnaMda vaMcAto hato. tA. 23-5-99nA roja iTArithI amArI gADI mecI nadIne kinAre kinAre doDatA rastA parathI pasAra thatI thatI, nepALanI dakSiNe bhArata ane nepAlanI sarahada para AvelI kaDabIDA sImAne pasAra karIne pazcima baMgALanA raLiyAmaNA nagara zilIguDImAM AvI pahoMcI. Ama ame prAkRtika dhAma nepALanI godamAM eka aThavADiyuM pasAra karyuM amAro aThavADiyAno e nepAla pravAsa amArA jIvananuM aNamola saMbhAraNuM banI gayo. pathika * sapTembara-1999 - 10 For Private and Personal Use Only Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir lokajIvanamAM meLAnuM mahattva DaoN. rami harSadarAya ojhA bhAratIya lokaparaMparAmAM, bhAratanA bhAtIgaLa lokajIvanamAM meLA mAnavamananuM pratibiMba jhIle che. meLo lokajIvananuM eka agatyanuM aMga che, jIvanamAM utsava - AnaMda chalakAvanArI eka viziSTa lokapravRtti che. meLAnuM mahatva kAzmIrathI kanyAkumArI ane hibrugaDhathI dvArakA sudhI samagra bhAratamAM ekasarakhuM ja che, paraMtu gujarAtanA lokameLAo tenI viziSTa lokasaMskRtine kAraNe nokhA tarI Ave che. A meLAo gujarAtanA dhabakatA lokajIvananI pratIti karAve che. meLo eTale haLavuM-maLavuM." paraMparAgata rivAja mujaba niyata karelA sthaLe ane samaye maLavuM eTale 'meLo." meLAo pAchaLa jIvananI unnata ane paripUrNa bhAvanAono sAkSAtkAra karAvavAno tathA jIvanane AnaMdathI mANavAno hetuM hoya che. meLo' zabda kadAca moDethI pracalita thayo hoya to paNa meLAno utsava ghaNo prAcIna che. tenA asaMkhya purAvA prAcIna graMthomAMthI prApta thAya che. dareka meLAnI sAthe tenA mAhAtmaya ane e sthaLanI prAcInatAno itihAsa saMkaLAyelo jovA maLe che. mAnavI samUhamAM haLe maLe te samudAyane saMskRtamAM "melae" ke "melaka' kahevAya che. amarakoSa 'meta saM. saMgamo !" evI vyAkhyA kare che. meLAmAM bhegA thayelA samUhano paraspara saMga thatAM temano saMgama thAya. bhASAmAM "melaka zabda parathI meLo' zabda Avyo hoya tevI saMbhAvanA che. tenI vyutpatti metA mano, ne . e rIte thaI zake. AcArya zrI hemacaMdranA "dezInAmamAlAmAM "vazvastra mayaNa' nI vRttimAM "vazva betna' ema samajAvAyuM che. A uparAMta saMhati sAthe maLavuM e arthamAM meDI, ekTrI ane khetI evA traNa paryAyo ApyA che. saMbhava che ke gujarAtI "meLo' zabda mata-menI uparathI utarI Avyo hoya, meLA mATeno aMgrejI zabda "Fair' leTina zabda phoara' (Foire) parathI banyo che. prAcIna bhAratamAM nadI, parvata, saMgamatIrthonI yAtrA ke maha(utsava) bharAtA e dhArmika meLA hatA, e mULe yajJa ane utsavano prakAra hato. AvA dhArmika utsavamAM-mahamAM sahu jAya tethI te yAtrA, nA, nattA paNa kahevAtA. sAmAjika, dhArmika meLAnA arthamAM mahuM zabda mahAbhArata ane harivaMzamAM aneka sthaLe maLe che. prAcIna bhAratamAM rAja vyavasthita rIte "meLo' saMmelana yoje tyAre te "samAja' kahevAto. "samAja kyAreka sAmAjika ke dhArmika paNa hatA. mauryasamrATa azokanA girinagaranA lekhamAM "samAja' zabdano ullekha che. prAcIna bhAratamAM vividha prayojano pramANe mAnava samUho bhegA thatA tyAre temane mATe samAja, goThI, krIDA, utsava, yAtrA vagere zabdo vaparAyA che jeno artha "meLAne maLato Ave che. prAcIna samayamAM AjanI jema manoraMjananAM vipula sAdhano nahotAM tyAre loko khetI, dhaMdho ke majUrInA ekadhArA parizramathI kaMTALI jatA. A kaMTALo dUra karavA ane AnaMda meLavavA meLo ekamAtra sAdhana banI raheto. vaLI, prAcInakALamAM parvatIya pradezomAM vAhanavyavahAra na hato. AdivAsI vistAromAM jIvanajarUriyAtanI cIjo meLavavAnuM muzkela hatuM. Arthika sthitine kAraNe vadhu vastuo kharIdavAnuM kaThina hovAthI AdivAsIoe jIvanajarUriyAtanI cIjo kharIdavA mATe aThavADika meLAonuM Ayojana goThavyuM. samaya jatAM meLAnuM rUpa ane pravRttio badalAyAM. meLAe mAnavIne AnaMdanI sAthe kharIdInI amolI taka pUrI pADI. mAnavI saMsAranI sukhaduHkhanI ghaTamALamAMthI rAhata meLavavA Izvarano Azaro le che. devamaMdironA sthaLe bharAtA meLAo mAnavIne AdhyAtmika AnaMdanI anubhUti karAve che. meLo mAnavInA jIvanamAM vaividhya lAvI enA jIvanane bharyobhAdaryuM banAve che. * bhAratIya saMskRti vibhAga, eca.ke.ArTsa koleja, amadAvAda-9 pathika * sapTembara-1999 - 11 For Private and Personal Use Only Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sAmAnya rIte meLAo DuMgara, nadI, samudra, jaLAzaya, kuDo uparAMta gAmanI ke gAma bachAra AvelAM maMdironA sthaLe vAratahevAre bharAya che. jUnAgaDhamAM zivarAtrie yojAto bhavanAthano meLo, porabaMdara pAse AvelA mAdhavapurano meLo, surendranagara jillAmAM AvelA thAna pAseno taraNetarano meLo, vaDodarA jillAmAM pAvAgaDhano meLo, narmadAkAMThe yojAto zukalatIrthano meLo, sAta nadIonA saMgama taTe yojAto vauThAno meLo vagere meLAo gujarAtamAM khUba jANItA che. A meLAomAM gujarAtanA lokajIvananI tAsIra pragaTa thAya che. A meLAo devadevIo, mahaMto ane pIranI yAdamAM ke smRtimAM sAmAnya rIte yojavAmAM Ave che. varSa daramiyAna asaMkhya meLAo yojAyA che paNa eka meLo varSamAM eka ja vAra yojAya che. sthAnika meLAo eka divasa mATe ja bharAya che. keTalAka meLAo bethI pAMca divasa mATe bharAya che. bhavanAthano meLo, taraNetarano meLo, mAdhavapurano meLo pAMca-pAMca divasa cAle che. keTalAka meLAo AkhuM aThavADiyuM cAle che. apavAdarUpe keTalAka meLA dara traNa, sAta, bAra ke aDhAra varSe yojAya che. AvA meLAmAM kuMbhameLo ane bharUca jillAnA bhADabhUtamAM dara aDhAra varSe yojAto meLo vagere gaNAvI zakAya. meLAne lokotsava tarIke gaNAvI zakAya. A lokotsavamAM bharavADa, rabArI, koLI, satavArA, khAMTa, kAThI, kaNabI, harijana, muslima evA tamAma dharmavarNa saMpradAyanA loko vividharaMgI vastro, alaMkArothI sajja thaIne (meLAmAM) mahAle che. meLo AvatAM ja gAmaDAnA mAnavIo meLo mANavA gAMDAra banI jAya che. dUra dUranA gAmaDAM, nesa, TIMbAmAMthI loko gADAM, pADA, ghoDAne UMTa para besIne ke pagapALA cAlatA meLo mANavA UmaTI paDe che. yuvAno pAvA vagADI, yuvatIo gIto gAIne meLAnA vAtAvaraNane ullAsabharyuM banAve che. jUnAgaDhano bhavanAthano meLo eTale saMto, mahaMto, jogI ane jatino meLo, mAdhavapurano meLo eTale rUpa, jobana ane khumArIno meLo ane taraNetarano meLo eTale yuvAnI, AnaMda, mastI ane kSAno addabhUta saMgama. taraNetaranA meLAmAM bharata ane AbhalAthI bharelI, rezamI, rUmAla laTakAvelI babbe chatrIone laine ghUmatA yuvAnane joI meLAmAM yauvana hiloLe caDhatuM lAge che. A meLAmAM rAsa, garabA, duhA ane chaMdanI ramajhaTa bolAya che. TIToDo ane huDArAsa e taraNetaranA meLAnuM AgavuM aMga che. chogALI pAdhaDI, ThumakAdAra keDiyuM, phUmakAdAra coraNI, gaLAmAM raMgIna rUmAla, AMkhamAM suramAnuM AMjaNa, mUchonA aNiyALA AMkaDA, hoTha para smitano ghUghavATa dharAvatA yuvAno dareka meLAmAM acUka jovA maLe. to bIjI bAju kAjaLagherI AMkho para lAla camakato cAMdalo, seMthAmAM siMdUra, mAthA para cUMdaDI, pAtaLI keDa para para batrIsa hAthano gheradAra ghAgharo ane pagamAM raNakatA jhAMjhara sAthe sarakhI sahelIone laine meLo mANavA nIkaLI paDatI yuvatIonI adA paNa anerI hoya che. saMdara raMgaberaMgI vastro ane AbhUSaNo sAmI ojasvI ane tejasvI banAve che. hAthe-page suMdara chUMdaNAM vRMdAvelI yuvatIo lokagItonI ramajhaTa bolAve che. mAdhavapura ane bhavanAthanA meLAmAM rAsa, garabA, bhajana ane kIrtananI jhaka bole che. judI judI bhajanamaMDaLIo bhaktirasamAM taraboLa banI parama AnaMdanI prApti kare che. meLAmAM sAdhusaMtono samAgama thAya che to yuvAna premIonA milana paNa thAya che. sagapaNanA nAte joDAyela yuvAna-yuvatIo meLAmAM maLI jAya tyAre emanAM AnaMdanI avadhi rahetI nathI. rasiyA jIvo potAnA premI ke premikA mATe bheTasogAdo kharIde che. jAdugaro khela kare, vAdI nAgane ramADe, madArI mAMkaDAne nacAve, raMgaberaMgI phuggAo, pipuDAM, ramakaDAM vagere nAnAM bALako mATe meLAnAM AkarSaNo che. loko khAya che, pIe che ane AnaMdanI mastI lUMTatAM meLAmAM phare che. A rIte meLo lokajIvanane AnaMdathI bharapUra banAve che. A rIte meLo lokajIvanane AnaMdathI bharapUra banAve che. sAdhakone AdhyAtmika AnaMda Ape che jyAre saMsArIo ane gRhasthone sauMdaryanI anubhUti karAvI laukika sukha Ape che. Ama, ApaNe kahI zakIe ke mULa dhArmika hetu sAthe ane nimitte "meLA'nI saMsthA udbhavI ane samaya jatAM vikasI. paraMtu emAM khAna-pAna, manoraMjana ane samudAya milananAM prayojano kALakrame siddha thatAM jatAM meLAno pracAra vadhAravAmAM teo kAraNabhUta banyA che. have dhArmika nimitto mAtra nAmanAM rahyAM che. manoraMjananAM tatvone kAraNe meLAo Aja paNa sarvatra cAlu rahyA che. ekalA gujarAtamAM dara varSe lagabhaga 3786 jeTalA vividha koma ane vividha saMpradAyonA meLAo bharAya che. have AjanA jamAnAmAM gAMdhImeLA, sarvodayameLAo, audyogika pathika * sapTembara-1999 - 12 For Private and Personal Use Only Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir meLAo, kRSimeLAo, vijJAnameLAo vagere vividha viSayone lagatA meLAonuM Ayojana karavAmAM Ave che. mAnavetara meLAo uparAMta pazuonA meLAo paNa yojavAmAM Ave che. vauThAno meLo gadheDAnA vecANa mATe khUba jANIto che. A uparAMta dharaNIdhara ane DhImAnA meLAo jAnavaronA vecANa mATe atyaMta jANItA che. lokameLAo lokajIvananA ullAsanuM moMgheruM parva ja nahIM paNa lokasaMskRtinuM saMgamasthaLa paNa che. je te pradezamAM vasatI vividha jAtio koI paNa jAtanA bhedabhAva vinA meLAmAM bhegI thAya che, tyAM lokajIvanano saMskAra vinimaya thAya che. meLAmAM vividha jAtionAM vastrAbhUSaNo, nRtyo, vAdyo, lokagIto, lokabolIo, hathiyAro, rItarivAjo, emanAM devadevIo ane dhArmika mAnyatAo vagere vize jANavA maLe che. meLAmAM lovananI kaLAo paNa jovA maLe che. AthI lokasaMskRtinA abhyAsa mATe meLAo atyaMta upoyogI che. have to A lokameLAomAM UtarI AvatA zaherI pravAsIo ane temanI sAthe AvatAM zaherI vepAra, AnaMda-pramodanAM sAdhano vagerene kAraNe meLAno mULa raMga nAza pAmato jAya che. temanuM kahevAtuM AdhunikIkaraNa thaI rahyuM che. tema chatAM hajI lokajIvanano umaMga-uchALa, lokasaMskRtinI raMgIna kalAtmakatA ane svAbhAvika AnaMda ghaNe aMze bacyAM che. A rIte meLo e bhakti, zakti ane sauMdaryano triveNIsaMgama che, loka-UrminI abhivyaktinuM sahiyAruM sthAna che. meLo mAnavInA thAkelA manane tAjagI bakSe che tethI ja lokajIvanamAM meLAo Aje ya eTalA ja mahatvanA che. saMdarbha graMtho - (1) 'gujarAtanI lokakalA ane saMskRti' - zrI jorAvarasiMha jAdava (2) 'gujarAtanA utsavo ane meLAo' - DaoN. mRdulA eca. mahetA (3) 'gujarAtanI asmitA' - zrI rajanI vyAsa. pathika- sapTembara-1999 - 13 For Private and Personal Use Only Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 1942nI caLavaLa ane reDiyobena' uSA mahetA - atula bagaDa 8mI ogaSTa, 1942no e divasa bhAratanI AjhAdInAM itihAsamAM AgavuM sthAna dharAve che. A dita ' eka AkharI krAMtinuM maMgalAcaraNa thayuM. dezamAM AjhAdInI bhAvanA hilloLe caDhI hatI. deza mATe khapI javA nava hithAo utkaMThita thaI gayA. pracaMDa vAvAjhoDuM, uthala pAthala, saMgharSa ane balidAnonI paraMparA zarU thaI prajAno pra jAgI uThyo hato. comerathI eka ja avAja Avato hato. amane kazu nAM kharca khape ekamAtra...ekamAtra AjhAda gAme-gAma krAMtikArI saMgaThano racAyAM kizoro, yuvAno, proDho, vRddho ane yuvatIo ...A sau ko AjhAdInAM samarAMgaNanAM vIra sainiko hatA. emanuM AtmabaLa to juo ! sau koInI eka ja bhAvanA hatI. "siMhane zastra zA kAmanA ? vIrane mRtyu zA kAmanA ?" 194ranI e agasta krAMti svayaMbhU prajAnirmitakrAMti hatI. samagra dezanI prajAnuM e cAlaka baLa hatI sabhAo bharAI, saraghaso nIkaLyA, haDatAlo paDI sarakArI kacerIone Aga caMpAi, relvenAM pA. ukheDAyA pUlo toDI paDAyA. bomba pheMkAyA, polIsathANA kabaje levAyAM, saMdezA vyavahAra khoravI devAyo, AvuM ghA badhu A krAMtie joyuM hatuM. A krAMtine cagadI nAkhavA aMgreja sarakAre damanano koraDo vijhayo ane... - hajAronAM lIlA mAMthA vadherAyAM. -kaMikane jelanA saLiyA pAchaLa dhakelI devAyA -kaMIkanA hAtha-paga tUTyA, mAthA raMgAyA, -sIo paranA atyAcAra nI vAta ja na pUcho chatAM A to lokakrAMti hatI. svataMtratA mATenI krAMti hatI. samarpaNa Aje balidAnanI krAMti hatI. sau koi motane maMgalaTANuM gaNatA hatA. A krAMti nAM utthAnanuM kAraNa joie to... I.sa. 1939mAM dvitIya vizvayuddha zarU thayuM. bhAratanA cUMTAyelI prAMtika dhArA sabhAonA saMmati vina vAisaroye bhAratane yuddhamAM jotarI dIdhuM. bhAratane svataMtratA ApavAmAM Ave to ja aMgrejone madada karavI evo - koMgresano dRDha nirdhAra hato. bIjI tarapha rASTravAdI cInanA netA ane amerikAnA pramukha rUjhavelTa paNa iMglenDanA vaDApradhAna carcila para bhAratane svataMtratA ApavA ane dabANa karI rahyA hatA. jayAre koI vikalpa na bacyo tyAre carcile briTiza pradhAna maMDaLanAM eka sabhya sTepharDa krisa je adhyakSapade eka mizananI racanA karI. ra6 mI mArca '4ranA divase A mizana dilhI AvI pahocyuM. gAMdhIjIne AzA baMdhAI hatI. paNa aMgrejo kuTila nItivALA hatA. bhAratane AjhAdI ApavAnI emanI dAnata hatI ja nahIM. Ameya kripsa kazuM ja ApavA mAgatA na hatA. temane to sAmrAjaya vadhAravAnI cintA hatI. gAMdhIjIthI A anyAya sahana thayo nahIM. ane temane ghaNu AtmamaMthana karyuM tenA paripAka rUpe "aMgrejo bhArata choDo"no prastAva taiyAra karyo. 8mI ogaSTa 42 : muMbainAM "govAliyA TenkanA medAnamAM kogresa mahAsamitinuM adhivezana maLyuM. A adhivezana mAM gulAmInI jaMjIrone ogALI nAkhe evA dhagadhagatA bhASaNo thayA. svataMtratA mATe mAthuM devAnA zapatha levAmAM AvyA. jayAM sudhI AjhAdI maLe nahIM tyAM sudhI laDI levAnA daDha saMkalpa sAthe "aMgrejo bhArata choDo'no TharAva pasAra * itihAsa ane saMskRti vibhAga, gUjarAta vidyApITha, amadAvAda pathika * sapTembara-1999 - 14 For Private and Personal Use Only Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir karavAmAM Avyo. tALIonA bulaMdanAda vacce mahAtmAjI e kahyu ke, "satyAgraha no mArga sIdho che. emA dagA, phaTakA ke jUThANA ne sthAna nathI. A duniyAmAM dago ane juTha cAlI rahyA che enAthI garIba prajA guMgaLAi rahI che. huM eno muMgo lAcAra sAkSI thaIne kema besI rahuM ?" emanI AkhomAM gAMdhIjI e vizvAsa joyo hato ane e vizvAsanI tAkAte ATalI moTI saltanatano teo mukAbalo karavA mATe taiyAra thayA hatA. gulAma je kSaNe vicAre ke A jaMjIra tenA mATe nathI te paLe ja te beDI tUTI samajAvI, gAdhIjI e kahyuM ke "jo aMgreja saltanatane sAtha nahIM ApavAno eka sAthe..eka avAje nizcaya kare to phakta aDatAlIsa kalAkamAM temanuM Akhu taMtra Thappa thaI jAya. ane lokoe A vAta yAda rAkhavAnI che ke, ahiMsA A laDatano pAyo che. ane je koI hindanI mukti mATe jhaMkhe che...mathe che teNe pote ja potAnA sahabara banavAnuM che. ane badhA ja mAnI lo ke A ghaDIthI ApaNe AjhAda chIe. ane AjhAdI bIjuM kazuM khape nahIM. ane dareka bhAI-bahena eka vAta satya nI jema svIkArI le ke huM je savAra-sAMja khAuM chuM te AjhAdI mATe jIvuM chuM te AjhAdI mATe ane aMtamAM gAMdhIjIe kahyuM ke sUtrothI gagana gAjavAM lAgyuM. A sAtheja briTiza sarakAre jhaDapathI pagalA bharI muMbainA koMgresabhavanane kabaje karI lIdhuM 9mI ogaSTanI paroDhe mahAtmAjI, kastUrabA, mahAdevabhAI desAi ane sorojinI nAyaDunI dharapakaDa karIne AgAkhAnamahelamAM mokalI devAmAM AvyAM. javAharalAla naherU, saradAra paTela maulAnA AjhAda vagere netAonI ghaDapakaDa karIne ahamadanagaranA killAmAM mokalI devAmAM AvyA. Ama, koMgresa kArobArInA tamAma sabhyone pakaDI levAmAM AvyA ane AMdolana ne doranAra koI javAbadAra netA rahyo nahIM. A uparAMta, A AMdolanane kaMi rIte AgaLa vadhAravuM teno kAMI ja kAryakrama loko pAse hato nahIM. AthI loko potAnA khuda netA banIne manamAM Ave tevuM kArya karavuM. ane netAvihoNI prajAe AMdolanano dora potAnA hAthamAM lai krAMtinI mazAla jalatI rAkhI. AgaLanAM AMdolano karatA A AMdolano bhinna prakAranuM hatuM. krAMtino prAraMbha muMbaithI thayo hato. koMgresa adhivezanamAM jaNAvyA pramANe 9mI ogaSTe govAliyA TeMkanA medAnamAM prAMtaHkALe rASTriya dhvajane salAmI devAmAM Avaze. janatA ekatra thaI. polise medAnano kabajo lai janatAne vikheravA lAThIcArja ane azruvAyu no upayoga karavAmAM Avyo. samArohanI saMcAlikA arUNA asaphalI ane zrImatI mRdulA sArAbhAI lAThIthI ghAyala thayA. A samAcArathI bajAro ane kArakhAnAo baMdha thaI gayAM. koI-koI jagyAe Aga cAMpavAmAM AvI. janatAe tAraTeliphonanAM doraDA kApI nAkhyAM savAranA 10 vAgatA muMbai AkhuM khullA vidrohano akhADo banI gayu. polisa goLIbAra para AvI gai. prArthanAsamAja bhavana sAme paheluM balidAna mA-bhoma kAje devAyuM. tyArabAda aneka zahido thayA. DaoN. jIvarAjamahetAe eka bayAnamAM kahyu che ke "eka nAjuka bALaka bhIDathI dUra UbhuM rahIne 'mahAtmA gAMdhI kI jaya' bolAvatuM hatuM paNa polise goLIe vIMdhI nAkhyuM. lokone gharamAMthI bahAra ghasaDI kADhIne temanI pa2 atyAcAra gujAravAmAM Avato. muMbainA A ghaTanAcakronI asara anya nagaro para paNa paDI. bhAratanAM eka cheDAthI bIjA cheDA sudhI vidrohI vAtAvaraNa zarU thayuM. uttarapradeza, mahArASTra, karNATaka, madhyabhAratamAM krAMti phelAi cUkI hatI. baMgALa, jenuM bIjuM nAma krAMti tyAM krAMtinI zarUAta thAya e pahelAM ja 2000 krAMtikArIone pakaDI levAmAM AvyA. subhASacaMndra bojha A krAMtinAM mukhya sutradhAra hatA. AsAmamAM guvAhATI sudhI krAMtinI jvALA pahoMcI gaI hatI. AsAmanI bahAdura kanyAo ratnA ane kanakalatA temaNe hAthamAM rASTradhvaja laine saraghasanI mokhare rahI chAtImAM goLIo jhIlI hatI. A pachI orissA, AMdhrapradeza, paMjAba ane gAMdhIjInI janmabhUmi ane karmabhUmi gujarAta AmAMthI kema bAkAta rahI zake ? gujarAtamAM 9mI ogaSTanI vahelI savAre suratamAMthI - DaoN. dhIyA, dhIrUbhAI mAraphatiyA. amadAvAda mAMthI zrI gaNeza vAsudeva mAvalaMkara, bhogIlAla, arjunalAlA, jayaMtI dalAla, nIrUbhAI desAi, jIvanalAla divAna, vaDodarA mAMthI choTubhAI sutariyA, prANalAla munazI, cunIlAla zAha ane saurASTramAMthI - dinakararAva desAi, vAmanarAva mukAdama, baLavaMtarAya mahetA vagere mahattvanAM netAonI dharapakaDa karavAmAM AvI. 9mI thI amadAvAdanI pathika sapTembara-1999 - 15 For Private and Personal Use Only Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir badhI milo bajAro zALAo ane kolejomAM haDatALo paDI. amadAvAdanA 80 hajAra vidyArthIoe 250 divasa lAMbI abhUta pUrva haDatAla pADI. badhA moTA bajAro sADAtraNa mahinA sudhI baMdha rahyAM. amadAvAdanI 75 kApaDanI milonA 1, 40, 000 jeTalA kAmadAro e 105 divasa lAMbI aitihAsika haDatALa pADI. je samagradezamAM advitIya hatI. gujarAtamAM aneka zahero ane gAmomAM haDatAlo paDI. hajAro vidyArthIoe zALA-kolejo choDI sabhAo ane saradhasomAM bhAga lIdho. 10mI ogaSTa 42 somavArano divasa laoN kaoNlejo sAmenI bAjunuM medAna, 2000 bhAIo ane 200 vidyArthIno bahenonuM saraghasa nIkyuM. mokhare hAthamAM rASTradhvaja ane hRdayamAM dezadAja bharIne vinoda kinArIvALA cAlato hato, polisa AvyA temane aTakAvyA lAThI cArja thayo, goLIbAra thayA, vinoda kinArIvAlA amara zahida banyo. A uparAMta umAkAnta kaDIyA, satIka jAnI, vasaMta rAvaLa, guNavaMta zAha, nAraNa paTela, puSpavadana mahetA, naMdalAla joSI, narahira rAvala, nAnajI paTela jevA navalohiyA yuvAno e mA bhomanI rakSA kAje jAna nyochAvara karI dIdhA. gujarAtamAM amadAvAda, kaccha, vaDodarA, saurASTra tathA bharUca jIllAnAM gaNadevI tAlukAnAM AdivAsIoe paNa temanA mijAjano paricaya karAvI dIdho. gujarAtanuM pratyeka gAma krAMtinA raMgamAM raMgAi gayuM hatuM. jyAre badhA AgevAna netAone aMgrejoe pakaDI lIdhA, tyAre agasta 1942nA rAjanaitika saMdharSane AgaLa vadhAravAvALA mahAnubhavomAM zrI acyuta paTTavardhana jayaprakAza nArAyaNa, rAmamohana lohiyA, zrImatI arUNA asaphalI ane kumArI uSA mahetA vagere agragaNya rahyA hatA. Ama to dezanAM dareka prAntanA kAryakatAo ane vidyArthIoe AMdolanamAM yogadAna ApyuM hatuM. DaoN. rAmasvarUpa lohiyA traNa yuropiyana bhASAnA vidvAna hatA. AMtararASTrIya nItinuM teo pUrNa jJAna dharAvatA hatA. AMdolanano kAryavistAra vadhAravA mATe temaNe "koMgresa reDiyo"nuM Ayojana karyuM, jenAthI teo saMdeza ApI bhAratIya prajAne AMdolana mATe taiyAra karatA hatA. arUNA asaphalI agasta krAMtinAM sUtradhAromAM mukhya hatA. muMbaimAM temaNe nokarazAhInA virudhdhamAM jhaMDo khaDo karyo. temane gunhegAra ghoSita karavAmAM AvyA. temanI dhaDapakaDa mATe sI. Ai. DI. polisa karatI. tathA temane pakaDavA mATe 5,000 rU.nuM inAma jAhera thayuM hatuM. chatAM te na pakaDAyA. gAMdhIjIe temanA vakatavyamAM arUNA asaphalIne potAnA lADalI dIkarI banAvyA. ane temanI bahAdurIne paNa zAbAzI ApI hatI. ogasTa AMdolanamAM ghaNA bhAratIya sapUtonI lADalI beTIoe bhAga lIdho che temAM uSA mahetAnuM nAma mahattvanuM che. DaoN. lohiyAnA prayatnathI eka reDiyonuM Ayojana thayuM hatuM. tenuM kAma kumArI uSA mahetA saMbhALI rahyA hatA. AthI DaoN. lohiyAe temanuM reDiyobena evuM lADaluM nAma ApyuM. dharapakaDa vakhate paNa kumArI uSA mahetAe reDiyo prasAraNanuM kAma cAlu rAkhyu hatuM. temaNe potAnI dharapakaDa thavAnI che evI khabara hovA chatA, prasAraNa cAlu rAkhyuM hatuM. 4 uSAbahena mahetAno janma 20 mArca, 1920nA roja satArAmAM thayo hato. '42nI bhArata choDo caLavaLa vakhate ema.e.nA abhyAsane tilAMjalI ApI AMdolanamAM jhUkAvI dIdhuM. emanA pitAjI 1928nI sAlamAM bharUcamAM nyAyAdhIza hatA. ane teo tyAMnI motalIbAi zALAmAM bhaNatA hatA. e samaye deza Akho "sAyamana go beka"nA sUtrothI gAjato hato. bharUcamAM uSA mahetAnAM 'caMdumAmA'e chokarAonI 'vAnara senA' taiyAra karI hatI. ane chokarIonI 'mAMjara senA' taiyAra karI hatI. ekavAra saraghasa nikaLyuM ane lAThImArathI ghaNA behoza thaI DhaLI paDayA ane tiraMgAnI zAna sAcavI na zakyA. AthI tiraMgA raMganAM kapaDAM, gaNaveza sivaDAvavAmAM Avyo ane pachI pharIthI saradhasanI zarUAta karI. badhI baheno jANe khuda tiraMgo hoya ane bhAratanI zAna hoya tevuM lAgI rahyuM hatuM, 15mI ogaSTanA zubha dine 'koMgresa riDDayA'nI zarUAta thaI. 'vaMdemAtaram'nA gIta ane bIjA netAonAM pathika- sapTembara-1999 - 16 For Private and Personal Use Only Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir bhASaNanI rekorDathI prasAraNa zarU thayuM. te pachI AMdolananAM je koI samAcAra maLatA te prasArita karavA lAgyA. reDiyAno eka kAryakrama goThavAI jato zarUAta "hindostAM hamArA'nI rekorDa vagADIne thatI. tyAra pachI gAme-gAma thI AvelA AMdolananAM samAcAro pUrA pADavAmAM AvatA. e pachI DaoN. lohiyA ayyata paTTa jayaprakAzajI Adi bhugarbha netAonA saMdezAo ke bhASaNo prasArita thatA. ane chevaTa 'vaMdemAtaram' nI rekorDa vagADAtI. jelamAM mahAdevabhAI desAInA dehavilayanA samAcAra sarvaprathama koMgresa reDiyo parathI ja prasArita karavAmAM AvyA hatA. eja pramANe muMbaI ane jamazedapuranI milo ane kArakhAnA onI haDatALa asaro ane cImUramAM mahilAo para thayelA atyAcAro vagerenAM samAcAro paNa koMgresa reDiyo parathI ja ApavAmAM AvyA hatA. netAonAM saMdezamAM lokone game te bhoge svarAja meLavavA mATe hAkala karavAmAM AvatI hatI. reDiyo para sainikone tAlIma sarakAra sAme baLavo pokAravAnI salAha ApAtI. DaoN. lihiyAe lokone ahiMsaka laDAi mATe sajja thavAnI salAha ApatA kahyuM hatuM ke - "dezamAM raktanI nadIo jarUra vaheze paNa te rakta aMgrejonuM nahIM paNa deza kAje ravArpaNa karanArA sevako ane sainikonuM haze !" A kAryakrama paMdaramI ogaSTathI navembaranI teramI sudhI lagabhaga traNa mahinA satata cAlyo reDiyo dvArA dezamAM ja nahIM paNa paradezamAM paNa AMdolana nA samAcAra pahocatA hatA enI jANa subhASabAbue Do. lohiyA para ogaSTa, 1942mAM lakhela eka eka patra parathI thaI. emaNe lakhyuM hatuM ke teo roja sAMje 7.30 vAgye A reDiyonA samAcAranI AturatApUrvaka rAha jotA. A kAma karanArA uSAbahena sahita sAta - ATha jaNa hatAM. kAryakrama kaI rIte goThavavo ane tenuM prasAraNa kai rIte karavuM tenI taiyArI bAbubhAI ane uSAbahena mahetA karatAM. chatAM A kArya bhUgarbhapravRttivALuM hatuM. jo polisane jarA paNa zaka paDI jAya te pakaDAi javAno bhaya khUba raheto ane polisa jhaMjhaTamAMthI bacavA teoe khAdI paheravAnI choDI dIdhI. * A reDiyo bhUgarbha pravRttinuM mahattvanuM aMga hato. AthI judAM-judAM sthaLo e badhA sAthIo rahetA, dara vakhate sthaLa badalatAM rahevuM paDatuM. tathA tenA mATe lakhanAra, bolanAra tathA samacAra lAvanAra nuM daLa juduM-juduM hatuM. dareka jaNa alaga - alaga raheThANa para rahetuM hatuM. AthI polisanA hAthe pakaDAi javAno para ocho raheto uSA bahena mahetA kahetA ke - "vizvazAMtinuM paNa prasAraNa reDiyo para karavAmAM AvatuM hatuM.' 12 navembara 1942 mAM badhA giraphatAra thayA. tyAre kumArI reDiyobena upAmahetA reDiyAnuM prasAraNa karI, rahyAM hatAM. te samaye reDiyo para 'vaMdemAtaram'nuM gIta prasAraNa thaI rahyuM hatuM. uSA mahetA rekorDa vagADavAmAM lIna hatA tyAre polise AvI reDiyo baMdha karI dIdho ane temane giraphatAra karI levAmAM AvyA. AvI rIte 1942nI A laDatamAM aneka vIroe zahIdI vahorI che. aneka mA-bApo nI lADalI beTIoe chAtImAM goLIo jhIlI che. aneka giraphatAra thayA che. chatA badhA krAMtivIroe A krAtinI mazAlane javalaMta rAkhI hatI. A laDatanI samIkSA karatAM phakta eTaluM ja kahI zakAya ke A laData hiMsaka nahIM paNa ahiMsaka hatI. kAraNa ke je koI hiMsA ke atyAcAro thayA te badhA briTiza sarakAra taraphathI thayA hatA. vaLI te atyAcArothI roSe bharAyelA netRtvahIna lokoe svabacAvanAM bhAMgaphoDa ane ahiMsAnI pravRtti ja karI che. saMdarbha graMtha 1. bhavansa jaranala ogaSTa - 98 para AdhArita prakAzita : bhAratIya vidyAbhavana muMbaI 2. gujarAta saMbhAraNA svAtaMtrya parva suvarNajayaMti vizeSAMka prakAzita : gujarAta rAjaya mAhitI khAtuM 3. daphatara saMrakSaNa ekama gUjarAta vidyApITha pathika * sapTembara-1999 - 17 For Private and Personal Use Only Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kAloDasmi -cetanA yAjJika, bharata yAjJika Tebala upara beThA beThA tAjhA-ba-tAjhA kALanA vRkSanuM eka pakva phaLa harSadeva hAtha laMbAvIne toDI le che. ne banI jAya che "kAloDasmi(I am the time, huM samaya - maiM samaya) cAra bhASAmAM svandita ke zabda baddha racanAono saMcaya jotA vAcaka thoDo guMcavAya che. A racanAonI mULa bhASA kaI ? athavA mULa saMvedana kaI bhASAmAM pragaTa thayuM? alabatta kavinuM saMvedane bhale eka kSaNe abhASita hoya paNa abhivyakti paNa sAdhana to icche ja che. A sAdhano kaI bhASAnAM hatAM ? kavie to saMgrahane multilingual nodhAyuM kahyo che. eka vAta kAnamAM kahuM ?) have huM harSadeva evuM nahi kahuM. paNa mAro ci. bhAI harSa(harSadiyo) nAno TabUkalo hato tyArano raMga ane pIMchIno kasaba karato meM joyo che enA TeravAo kavitAnAM akSarone prasave e pUrve pIMchInA lasarakAonI prasavatA hatA. e mane tadana yAda che. eTale sAthIbhAve A saMgrahanI bhASA pahelI rekhAomAM pragaTI che. tyArabAda saMskRtanI emanI paMDitAI pagaluM mAMDe che. hA ! gujarAtI kavitArUpe emanI pAse saMskRta karatAM pahelAM pragaTI hatI. ane klAntare aMgrejI ane hindI ema samajAyuM che. samayanA bahu AyAmI citro dhomadhakhanI reta darzAvatuM ke ekveriyama banI jatuM samayanuM citra ghaDiyALamAMthI lohI nIMgaLatuM rekhAMkana alasa gatie jatI Trena samuM samayanuM citra TUkaDe-TUkaDAmAM samayane abhivyakta karatuM ghaDiyALanuM kSatavikSata citra, boTalanI aMdara ghaDiyALanI kalpanA, bAra kalAkanA AMkaDAone AMkhomAM badalI nAMkhato kavi, citrakAra kavi) Tebala upara kapa-rakAbInI sAthe samayane goThavI deto citrakAra, TAvarane koI TAMkI samAna kalpita karato, Ama citrakAra trIsa citronI sAthe samayane eka judA ja cazmAthI jovA mATe mathyo che. sarariyAlIsTIkoe mukelA citro sAthenA saMgrahamAM kavitA citranI vacce AvatI. jyAre ahIM citra to bole ja che. enI sAthe kavi cAreya bhASAmAM e citrane kendramAM rAkhIne bhASAnA prayogo, zabdo, pratiko, jALavIne kavitA race che. athavA racI che. cAre-cAra bhASAnA kAvyo vAMcavA mATe bhASA niSNAMta hovAnI koI ja jarUra paDatI nathI. mAtra sAmAnya kavitAnI samaja hoya, samajavAno mahAvaro hoya to harSadeva emanI vAta vAcakanI pAse saraLatAthI mUkI Ape che. keTalAka udAharaNa jovA jevA che. In the pocket of time our life is penny-worth ! (pR. 57) have anuvAda hota to sIdhesIdhuM samayanA khissAmAM ApaNuM jIvana paisA samuM che. evuM koI anuvAdake kahyuM hoya paNa kavi lakhato hoya che tyAre ene bhASA koI jagyAe bAdhaka na bane paNa sAdhaka mATe sAdhananuM kAma kare. gujarAtI paMktio Aja kalpananI jovA jevI che. kANiyA paisA samuM jIvana, samaya-khise phakta. rAMkanA sikkA samo che ApaNI pAse vakhata pR. 57) pathika - sapTembara-1999 - 18 For Private and Personal Use Only Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir thoDuMka vicArIe. kavinI pAse AvelA zabdo kANiyA, paisA, samuM, khise, rAMka, samau vakhata A badhA La gujarAtInA ane taLa gujarAtI bolatA bhASakonA zabdo nathI ? ane chatAM AyAsa vagara aMgrejIne paMktio anusare che. have Aja saMvedana saMskRtamAM kaI rIte vahyuM che. samayasya vastra - koSe kiM nu mUlyam asmajjIvitasya ? samayasya vastrakoSaM vayaM smaH asmAkaM vastra koSe - asti sAyoDapava: II (pR. 57) A eka ja udAharaNa nahIM paNa bIjA udAharaNanA pAraspArika kavinA bhASAkarma ane kalamakasabanA taNakhA mA AkhI pratamAM uDatA najare paDe che. kavi lakhe che Time is Commiting Suicide every moment in Suffocating mahAkAlapAzabaddhaH samayaH karoti svadhAtaM pratikSaNam // (pR. 45) paNa gujarAtImAM Aja bhAvane kavi gaLAphAMso, TUMpo, ApaghAtI, tAyapho vagere zabdothI sajAvI de che. gujarAtI paMktio paNa cUMigagama jevI banI jAya che. che gaLA phAMso samayane kSaNa pachI kSaNano are ! retane TUMpo gaLe vaLagela che raNano are . jIvavA mATe karyA che ApaghAtI tAyajJa basa, khaseDI lo tame Tekoya kAraNano are ! (pR. 45) kavi po.bo.rUpe samayane jue che. patra rUpe emAM jIMdagIne pheMkAtI anubhave che. vAvanA kUvAnuM zAMta jaLa che kyAreka jIMdagInA kamaLanuM samayanA taLAvamAM khIlatuM jue che. eka jagyAe kavi hindImAM vahe che. raudra dA~ta, bhISaNa lalATa, mukhase. ugale yaha Aga-Aga hai tera sIsa, mInAza studhdhi . dharatI para nAce kAla-nAga samagra hindInA kavi karmathI ajANa kavinI pAsethI zuM AvI nakhazIkha hindIbhASI vyakti jevI bAnI nIkaLe kharI? paNa varSothI manAvyuM che tema jayAre saMvedana AkRti baddha thatuM hoya che tyAre sAdhano AkArane anurUpa poThavAI jAya che. ahIM paNa evuM ja thatuM lAgyA kare che. A samaya jANe ke adhavAMcI kitAba jANavA kyAMthI badhA prazno janAba. AsAnIthI janAba ane kitAba kAphiyA banI beThA che. 59 pAnAmAM vistarelI A samayanI akSarayAtrAnA badhA ja udAharaNo ApIne mAre tamane ALasu banavA nathI devA. ahIM kavine sabhAna ke abhAna kavikarma khIlyuM che, phAlyuM che, mahoryuM che. basa, Ameya badhuM jANavA karatAM mANavA mATe vadhu hoya che. (Anof. DaoN. harSadeva mAdhava, pArzva prakAzana, 1999, ki. 40/-). pathika * sapTembara-1999, 19 For Private and Personal Use Only Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org www.k Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir gaNezanAM vividha upAsanA svarUpo DaoN. niraMjanA vorA* _ _ mArI pUjya vinAya- A ukti anusAra samasta zubha kAryonA prAraMbhamAM zrIgaNezanI agrapUjA vizALa hiMdu samAjamAM suprasiddha che. zrIgaNeza parabrahma svarUpa che. atharvazirasa upaniSada, gaNezapurANa, mudagalapurANa vagere gaNeza sabaMdhi sAhityamAM zrIgaNezanA parabrahma svarUpanuM varNana anekavAra karavAmAM AvyuM che. OM iti zabdo'bha toDabhUta sarve niri: | Rgyeda saMhitAmAM paNa nAno tyAM jataM vAma vuiM vInAnuM vagere zlokomAM gaNapatinuM varNana che. gaNapati sarva vighno dUra karanAra tathA riddhi-siddhi-buddhinA pradAtA che. gaNezanI upAsanA bhArata uparAMta cIna, jApAna, bAlI, nepALa, brahmadeza, aphaghAnistAna vagere dezomAM paNa pracalita che. A dezomAM gaNezanI vividha svarUpanI mUrtio tathA maMdire Aje paNa vidyamAna che. paMcadevanI upAsanAmAM gaNeza AdityaM gaNanAthaM ca devIM rudraM ca kezavam / paMJcadaivatamityukaM sarvakarmasu pUjayeta // pAMca devonI upAsanAnuM rahasya paMcabhUta sAthe saMbaMdhita che. paMcabhUta te pRthvI,jaLa,teja,vAyu ane AkAza. A tattvonA pAMca devo A pramANe che, AkAzasyAdhiyo viSNur // vAyoH sUryaH kSiterIzo jIvanasya gaNAdhipaH // pRthvItattva - ziva adhipati jalatattva - gaNeza adhipati teja(agni) - zakita adhipati mata(vAyu) - sUrya adhipati AkAzatattva - viSNu adhipati - bhagavAna ziva pRthvInA adhipati hovAthI temanI pArthivapUjAnuM vidhAna che. viSNu AkAzatattvanA adhipati hovAthI zabdo dvArA temanI stuti karavAno Adeza che. agninI adhipati zakti hovAthI zaktidevInuM agnikuMDa-yajJa dvArA pUjana karAya che. gaNeza jaLatattvanA adhipati hovAthI sarvaprathama pUjana karavAno Adeza che. manunuM kathana che ke Apa rava sannI tAsu vInamevAvRt (manusmRti, 198). sRSTimAM sarvaprathama utpanna thanAra jaLatattvanA adhipati gaNapati hovAthI temanI pUjA sarvaprathama thAya che. jaLatattva pradhAna vyakti mATe gaNapatinI pUjA Avazyaka che. yogazAstranI dRSTie zrIgaNezanI agratA : yogazAstranA AcAryonuM kahevuM che ke merUdaMDanA madhyamAM je suSaSNA nADI che, te brahmarandramAM pravezIne mastiSkanI nADIo sAthe maLI jAya che. sAdhAraNa sthitimAM prANa saMpUrNa zarIramAM prasarelo hoya che. yogakriyAthI * saMyojaka, AMtararASTrIya jaina adhyayana kendra, gUjarAta vidyApITha, amadAvAda, pathika * sapTembara-1999 - 20 For Private and Personal Use Only Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prANane suSummAmAM sthita karIne yogI tene mastiSka tarapha laI jAya che, tema tenuM citta zAnta thAya che ane tenI jJAnazaktimAM vRddhi thAya che. suSupsAmAM nIcethI upara sudhI kramazaH mUlAdhAra, svAdhiSThAna, maNipUraka, anAhata, vizuddha ane AjJAcakra hoya che. A mUlAdhArane gaNezasthAna kahe che, kAraNa tenA adhipati devatA gaNapati che. Ama, yogamAM paNa gaNapatinuM sthAna prathama che. vAtApaddhatimAM A cha cakronA devatAonAM nAma A pramANe che : gaNezvaro vidhirviSNuH zivo nIvI gurustathA / SaDete haMsatAmetya mUlAdhArAdiSu sthitAH // te uparAMta gaNapati OMkAra svarUpa manAya che. tethI paNa pUjAmAM tenuM sthAna agra rahe che. gaNapatinuM svarUpa tathA zastra-astra gaNano artha varga thAya che. samUha ke samudAya. Izano artha svAmI. ziva-gaNo arthAt gaNa devonA svAmI hovAthI te gaNeza kahevAya che. ATha vasu, agiyAra rudra ane bAra Adityane gaNadevatA kahevAya che. gaNa' zabda vyAkaraNamAM paNa Ave che. vyAkaraNamAM gaNapAThanuM eka alaga astitva che. tevI ja rIte svAdi, adAdi tathA juhotyAdi prabhutigaNa dhAtu-samUha che. gaNa zabda rudranA anucaro mATe paNa vaparAya che. rAmAyaNamAM kahevAyuM che. dhanAdhyakSa samodevaH prApto hi vRSabhadhvajaH / umAsahAyo devezo gaNaizra bahubhiryutaH // saMkhyAvizeSaka senAno bodhaka zabda paNa gaNa che. jema ke hAthI=27, ratha=29, azva=81, padAti=135 arthAt 270no samudAya enA svAmI paNa zrIgaNeza che. "mahAnirvANataMtramAM kahyuM che. 1Latu pradezanA gaNadIkSApravartakaH / jyotiSazAstramAM azvinI vagere janma nakSatro pramANe deva, mAnava ane rAkSasa e traNa gaNa che. A sarva prakAranA gaNanAM svAmI gaNapati che.. chaMdazAstramAM paNa magaNa, nagaNa, yagaNa vagere ATha gaNa hoya che. gaNa nAmanA daitya para temano adhikAra hovAthI te gaNeza kahevAya che. akSarone paNa gaNa kahevAya che. tenA Iza hovAne kAraNe gaNeza kahevAya che. AthI gaNapati vidyA, buddhinA pradAtA manAya che. "gaNeza" zabdano vidvAno e nIce pramANe artha karyo che. jJAnArthavAvo nirvANavI.* tayorIzaM parabrahma gaNezaM praNamAmyaham / / ga" akSara jJAnano ane 'Na' akSara nirvANano vAcaka che. tethI jJAna ane mokSanA svAmI para brahma gaNezane huM praNAma karuM chuM. wAnAM pati jAti athavA nirguNasaguNa brahmagaNAnAM pati: gaNapatiH / sarvavidhagaNone sattA-skRrti ApanAra je paramAtmA che te gaNapati che. gaNapati pUjana dvArA paramAtmAnuM ja pUjana thAya che, te brahmathI abhinna che. gaNapati caturbhuja che. kAraNa te deva, manuSya, asura ane nAga e cAra vargonA ane cAra vedonA sthApaka che. temanI pAse pAza ane aMkuza rahe che. pAza e moha ane aMkuza e tamoguNanuM pratIka che. pathika * sapTembara-1999 - 21 For Private and Personal Use Only Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir gaNapatinuM dhyAtva svarUpa * sarvasthUlanuM gajendravadanaM lambodaraM suMdaraM prasyandanmadagandhabdhamadhupavyAlolagaNDasthalam / . yantAghAtavidAritArirudhiraiH sindUrazobhAkaraM vande zailasutAsutaM gaNapati siddhipradaM karmasu // zrI gaNezajInI AkRti nAnI che, zarIra zULa che, mukha gajendranuM che, udara vizALa ane suMdara che. emanA gaNDasthala para madasrAva thaI rahyo che ane bhramaragaNa cAre bAjuthI enI upara ekatrita thaI rahyo che. te potAnA dAMtathI zatruonuM vidAraNa karIne emanA raktanuM zarIra para avalepana karIne siMdUrano lepa karyA pachInI hoya tevI zobhA dhAraNa kare che. ATha siddhi ane nava nidhi gaNapatinI sevAmAM upasthita rahe che. devagaNa zrIpArvatIjInA A putranI arTiniza sevA karatA, emanI kRpAdaSTi vAMche che. gaNapatinA svarUpanuM AdhyAtmika rahasya * zrIgosvAmI tulasIdAse rAmAyaNamAM zrI pArvatIne zraddhA ane zivane vizvAsanA pratIka tarIke nirUpyAM che. koipaNa kAryasiddhi mATe zraddhA-vizvAsa hovAM jarUrI che. jayAM sudhI zraddhA nathI hotI tyAM sudhI AtmavizvAsa jAgRta thato nathI. ane AtmavizvAsanA abhAvamAM zraddhA paNa lAMbo samaya TakI zakatI nathI. zrI gaNezajI ziva pArvatInA putra hovAthI A rIte ja siddhi ane abhISTapUrtinA pratIka gaNAya che. koipaNa kAryanA AraMbhamAM kAryasiddhi arthe zrIgaNezajInI ArAdhanA AthI ja anivArya che. - gaNapatine cAra hAtha che. temAM pAza moha ane tamoguNanuM pratIka manAya che. aMkuza pravRtti tathA rajoguNanuM cihna che. moda(modaka)no artha AnaMdapradAna karanAra evo thAya che. varamudrA satvaguNanuM pratIka che arthAt gaNezajInA upAsaka tamoguNa, rajoguNa ane satvaguNa e traNethI para thaIne eka vizeSa AnaMdano anubhava kare che. capatarAyajInA kahevA pramANe uMdara vivecaka, vibhAjaka, bhedakAraka, vistAraka ane vizleSaka buddhinuM pratIka che. gaNapatino ziroccheda ahaMkArano nAza sUcave che. hAthInuM mastaka dhAraNa karavuM te saMyojaka, samanvayakAraka ane saMzleSaka buddhino udaya sUcave che. gaNapatinuM ekadantI hovuM te emanI advaitapriyatA darzAve che. laMbodaranuM tAtparya e che ke aneka brahmANDa emanA udaramAM samAyA che. hAthI jevuM mastaka ane sthULa zarIra e gaNezajInI zubha AkRti che. emanuM sthULakAya nAma paNa prakhyAta che. bALako hasTapusTa rahe e bhAvanAnuM pratIka emanuM zarIra che. bhagavAna gaNapati vizALakAya che, paNa emanuM vAhana uMdara atyaMta laghukAya che. anya devonA vAhanamAM siMha, azva, guruDa, mayUra vagere pazu-pakSIo che.. bhagavAnanA saMparkathI emanA vAhanane paNa mahattA prApta thAya che. mahAmahimA bhagavAna ladhumAM laghu gaNIone paNa anugrahIta kare che e bhAva emAM svIkArAyo che. uMdara vizleSaNAtmaka tathA tArkika buddhino ghAtaka che. hAthIne potAno dAMta khUba priya hoya che. e ene haMmezA zubhra rAkhe che. gaNapatie A dAMtano agrabhAga toDI ene tIkSaNa banAvI enAthI mahAbhAratalekhananuM kAma karyuM. vidyopArjana, dharma ane nyAyane mATe priya vastuone paNa tyAgavI joIe e rahasyanuM emaNe A rIte pratipAdana karyuM che. gaNapatinuM mukha gajanuM che, paNa nIceno bhAga manuSyano che. temanA dehamAM nara tathA gajanuM anupama sammilana thayuM che. gaja sAkSAta brahmane kahe che. samAdhi dvArA yogIrAja jenI pAse jAya che, jene prApta kare che te 'ga (samadhanA yonino yatra chatIti :) tathA jenAthI A jagata utpanna thAya che te che "jI(vA vizvaprativivaMtA prIvAtma jJAnanA rUti na) vizvakAraNa hovAthI te brahma(gaja) kahevAya che. gaNezano uparano bhAga gaja jevo pathika - sapTembara-1999 - 22 For Private and Personal Use Only Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir che. arthAt nirUpAdhika brahmanuM pratIka che. nIceno bhAga manuSyano che teno artha jIva eTale ke sopAdhika brahma che. gaNezajInuM mastaka tat padArthano saMketa kare che ane nIceno bhAga tvam padArthano saMketa kare che. keTalAka loko zaMkA kare che ke gaNezajI to ziva pArvatInA putra che, emanA vivAha samaye gaNapatino janma paNa thayo na hato, to pachI pUjana kevI rIte thAya ? vAstavamAM gaNezajI koinA putra nathI, e aja, anAdi ane anaMta che. zivajInA putra je gaNeza che teM to e aja, anAdi, anaMta paramAtmA ja che, zivajInA putra gaNeza te parabrahmarUpa gaNapatinA avatAra che. brahmavaivartapurANamAM jaNAvyuM che ke pArvatInA tapathI golokanivAsI pUrNa parabrahma zrIkRSNa paramAtmA ja gaNapatirUpe avataryA. ataH gaNapati, ziva-kRSNa vagere eka ja che. gaNapatinuM OMkArasvarUpa gaNapatinuM zabdabrahma ke OMkAranA pratIkarUpa che. gaNezanI eka mUrti OM paNa che. emAM AraMbhika,bhAga gajano zuudaNDa che, uparano anunAsika bhAlacaMdra che. eka kathA che ke ziva-pArvatI OMOMkAranA citra upara dhyAnathI dRSTi rAkhIne beThA hatA, eTalAmAM e citramAMthI ja sAkSAta gaNapati upasthita thayA. e nihALIne ziva-pArvatI atyaMta prasanna thayA. praNava badhI zrutiomAM prathama hovAthI gaNezanI prathama pUjA karavAmAM Ave che. akAro vAsudevaH syAdukAro vidhirucyate / makArastu mahAdevaH praNavAya namostu te / / (zrI gaNezastava) 'a' satvaguNapradhAna viSNu, 'u' rajoguNapradhAna brahmA ane 'ma' tamoguNapradhAna mahAdeva- A traNe devatA jemAMthI pragaTa thayA che te praNava dareka devatAo tathA veda karatAM paNa sanAtana che. e praNavasvarUpa tamane (gaNezane) namaskAra che. Ama sarva devatAonI utpatti paNa pUrNasvarUpa gaNapatimAM mAnelI che. gaNapatinuM saguNa - nirguNa svarUpa gaNapatinA saguNa-nirguNa baMne svarUpamAM varNano maLe che. Ama to sat citarUpa parabrahma e ja gaNeza che, e mAnyatA pracalita che. gaNezottaratApinyupaniSadamAM emanA nirguNa svarUpanuM varNana ApatAM kahyuM che : sa nirguNaH sa niraMhakAraH sa nivikalpaH sa nirIhaH AnaMdarUpaH tejorUpaM anirvAcyamaprameyaH purAtano gaNezaH nigadyate / arthAt ene koI rUpa nathI, nAma nathI ane guNa nathI te nirguNa, niraMhakAra, nirvikalpa, nirIha, nirAkAra, AnaMdarUpa, tejorUpa, anirvacanIya ane aprameya kAlAtIta gaNeza che. e rIte ekAkSara, kArarUpa parabrahma paNa te ja che. nirguNa upAsanAmAM jJAna sAdhana che tathA mokSa sAdhya che. A sAdhanarUpa jJAna ane sAdhyarUpa mokSa baMnenA svAmI zrIgaNeza che. jJAnArthavAcako gazca Nazca nirvANavAcakaH / tayorIzaM paraM brahma gaNezaM praNamAmyaham // paramAtmA gaNeza saguNarUpamAM paNa pragaTa thayA che. daityono saMhAra karavA mATe ke vividha prayojano mATe temaNe avatAra dhAraNa karyA che. gaNapatinA mULa svarUpane jANIne emanA saguNa svarUpanI upAsanA karavI joIe. gaNapatinAM saguNa svarUpanAM emanA astra-zastra, aMgarAga, vasro, dekhAva vagerenAM anekavidha varNano maLe che. upAsya gaNezanI mUrtinA alaga alaga prakAra hoya che. eno arcanavidhi paNa alaga hoya che. dvibhujathI mAMDIne aDhAra hAthavALI tathA ekamukha gaNapatithI mAMDIne dasamukha gaNapatinI mUrtio hoya che. mUSakanI sAthe siMhamayuranAM vAhano paNa pUjAya che. vizeSavastuthI pUjAvAne kAraNe paNa gaNapatinAM vividha svarUpo manAyAM che. jema ke haridvAragaNeza, dUrvA gaNeza, zamIgaNeza, gomayagaNeza vagere. kAmyakarma anusAra saMtAnagaNeza, vidyAgaNeza pathika- sapTembara-1999 - 23 For Private and Personal Use Only Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vagere nAmo paNa pracalita che. gaNezanAM aneka vrata che. (enI vidhi vistArabhaye ahIM ApI nathI) e varadacaturthIvrata, ekavIsa divasanuM gaNapatinuM vrata, gaNezapArthivapUjanavrata, gaNezacaturthIvrata, tilAcaturthIvrata, saMkaSTa haka caturthIvrata, naiivAyakI caturthIvrata vagere vrata vadhAre prasiddha che. karmamArgIo gaNezayAtrA paNa kare che. gaNezamaMtronuM vyavasthita pUjana-havana vagere paNa kare che. ekAkSarathI mAMDIne aneka akSarovALA gaNapatinA maMtro paNa jape che. siddhivinAyaka, satyavinAyaka vagere tAMtrika upAsanAo paNa pracalita che. Ama gaNapatinI saguNa upAsanA bhAratamAM ja nahi videzomAM paNa pracalita che. vizvanA vividha dezomAM gaNapatinI aneka prakAranI pratimAo jovA maLe che. gANapatyasaMpradAyanA cha prakAra che : mahAgaNapati, haridrAgaNapati, ucchiSTagaNapati, navanItagaNapati, svarNagaNapati ane saMtAnagaNapati saMpradAya. * vividha purANo ane graMthomAM gaNapatinA vividha avatAro tathA lIlAonAM suMdara suMdara varNano paNa karAyelAM che. zrI gaNeza ziva-pArvatInA putra manAya che. temanA janma vizenI kathA pracalita che. jo ke vibhinna purANo anusAra temAM thoDo taphAvata che. jenI carcA laMbANabhaye ahIM zakya nathI. gaNapatinA mukhya avatAro vakratuNDa, ekadanta, mahodara, gajAnana, laMbodara, vikaTa, vinarAja, dhUmravarNa, dhUmaketu, mahotkaTa-vinAyaka tathA mayUrezvara gaNAya che. vedakAlIna samayathI gaNezanuM pUjana-arcana thatuM AvyuM che. gaNapatinI pUjA kevaLa bhAratanA vividha prAMtomAM ja pracalita nathI paraMtu cIna, jApAna, turkastAna, tibeTa vagere dezomAM paNa pracalita che ane e dezomAMthI tenA saMdarbho paNa maLe che. Ama gaNapati saunA ArAdhya deva che. pratyeka zubha kAryamAM emanI AziSa maLe e ja prArthanA saha... astu.. pathika, sapTembara-1999 - 24 For Private and Personal Use Only Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sapTembara 99 Reg. No. GAMC-19 bhAlIma ane unAkAmu, 'minalalAvai samAdhilarvAna. CAC & karatI khAtA 1 Di.grA. poliyesTara pAuca peDamAM - 5 ane 50 Diga. eca.DI.pI.I. begamAM MINZYME { }); } il;nI viziSTa yuriyA koTiMga pAvaDara, nakazAvarahita, jaMtu-pratirodhaka, harbala ane bAyoDIgreDebala che. vanaspati vRddhivardhaka 500 grAma ane 1 ki.grA. poliyesTara pAuca peTamAM 100, 200, 500 mI.lI. 1lITara ane pa lITaranA peTamAM tIvra jhAkTiIna (harbala proDakTasa) pravAhI ane dANAdAra 100, 500 mI.lI., lITara ane 5 lITaranA mAM, kanaka raH. For Private and Personal Use Only