________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
વગેરે નામો પણ પ્રચલિત છે. ગણેશનાં અનેક વ્રત છે. (એની વિધિ વિસ્તારભયે અહીં આપી નથી) એ વરદચતુર્થીવ્રત, એકવીસ દિવસનું ગણપતિનું વ્રત, ગણેશપાર્થિવપૂજનવ્રત, ગણેશચતુર્થીવ્રત, તિલાચતુર્થીવ્રત, સંકષ્ટ હક ચતુર્થીવ્રત, નૈિવાયકી ચતુર્થીવ્રત વગેરે વ્રત વધારે પ્રસિદ્ધ છે. કર્મમાર્ગીઓ ગણેશયાત્રા પણ કરે છે. ગણેશમંત્રોનું વ્યવસ્થિત પૂજન-હવન વગેરે પણ કરે છે. એકાક્ષરથી માંડીને અનેક અક્ષરોવાળા ગણપતિના મંત્રો પણ જપે છે. સિદ્ધિવિનાયક, સત્યવિનાયક વગેરે તાંત્રિક ઉપાસનાઓ પણ પ્રચલિત છે. આમ ગણપતિની સગુણ ઉપાસના ભારતમાં જ નહિ વિદેશોમાં પણ પ્રચલિત છે. વિશ્વના વિવિધ દેશોમાં ગણપતિની અનેક પ્રકારની પ્રતિમાઓ જોવા મળે છે.
ગાણપત્યસંપ્રદાયના છ પ્રકાર છે :
મહાગણપતિ, હરિદ્રાગણપતિ, ઉચ્છિષ્ટગણપતિ, નવનીતગણપતિ, સ્વર્ણગણપતિ અને સંતાનગણપતિ સંપ્રદાય.
* વિવિધ પુરાણો અને ગ્રંથોમાં ગણપતિના વિવિધ અવતારો તથા લીલાઓનાં સુંદર સુંદર વર્ણનો પણ કરાયેલાં છે. શ્રી ગણેશ શિવ-પાર્વતીના પુત્ર મનાય છે. તેમના જન્મ વિશેની કથા પ્રચલિત છે. જો કે વિભિન્ન પુરાણો અનુસાર તેમાં થોડો તફાવત છે. જેની ચર્ચા લંબાણભયે અહીં શક્ય નથી. ગણપતિના મુખ્ય અવતારો વક્રતુણ્ડ, એકદન્ત, મહોદર, ગજાનન, લંબોદર, વિકટ, વિનરાજ, ધૂમ્રવર્ણ, ધૂમકેતુ, મહોત્કટ-વિનાયક તથા મયૂરેશ્વર ગણાય છે.
વેદકાલીન સમયથી ગણેશનું પૂજન-અર્ચન થતું આવ્યું છે. ગણપતિની પૂજા કેવળ ભારતના વિવિધ પ્રાંતોમાં જ પ્રચલિત નથી પરંતુ ચીન, જાપાન, તુર્કસ્તાન, તિબેટ વગેરે દેશોમાં પણ પ્રચલિત છે અને એ દેશોમાંથી તેના સંદર્ભો પણ મળે છે. આમ ગણપતિ સૌના આરાધ્ય દેવ છે. પ્રત્યેક શુભ કાર્યમાં એમની આશિષ મળે એ જ પ્રાર્થના સહ... અસ્તુ..
પથિક, સપ્ટેમ્બર-૧૯૯૯ - ૨૪
For Private and Personal Use Only
