Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ paryuSaNa parva ane tene upayoga. [12] parvanI utpatti tahevA aneka kAraNothI UbhA thAya che. ghaNIvAra evuM paNa bane che ke amuka eka khAsa kAraNathI tahevAra zarU thayela hoya che ane pachI tenI puSTi ane pracAra vakhate bIjA kAraNe paNa tenI sAthe AvI maLe che. judA judA tahevAranA judAM judAM kAraNe game te he, chatAM te badhAnAM sAmAnya be kAraNe te heya ja che: eka bhakti ane bIjuM AnaMda. koI paNa tahevAranI pAchaLa athavA tenI sAthe aMdha agara dekhAtI bhakti hoya ja che; bhakti vinA tahevAra nabhI zakati ja nathI, kAraNa ke tenA nabhAva ane pracArane AdhAra janasamudAya hoya cheeTale jyAM sudhI te tahevAra paratve tenI bhakti hoya tyAM sudhI ja te cAle. AnaMda vinA to leke koI paNa tahevAramAM rasa laI ja na zake. khAvuM-pIvuM, haLavuM. maLavuM, gAvuMbajAvavuM, levuvuM, nAcavuM kUdavuM, paheravuM evuM, ThAThamATha ane ane bhapaka karavA vagerenI ochIvattI goThavaNa vinAne koI paNa sAvaka ke tAmasika tahevAra duniyAnA paDa upara nahi ja maLe. tahevAranA svarUpa ane tenI pAchaLanI bhAvanA jotAM ApaNe upattinA kAraNa paratve tahevArone mukhyapaNe be bhAgamAM vahecI zakIe chIe : (1) laukika, (2) lekera; athavA AsurI ane devI. je tahevAre bhaya, lAlaca ane vismaya jevA suda bhAvomAMthI janmelA hoya che te sAdhAraNa bhUmikAnA lekene lAyaka hevAthI laukika agara AsurI kahI zakAya. temAM jIvanazaddhine ke jIvananI mahattAne bhAva nathI hota, paNa pAmara vRttio ane zuddha bhAvanAo tenI pAchaLa hoya che. je tahevAro jIvanazadinI bhAvanAmAMthI janmelA hoya ane jIvanazuddhi mATe ja pracAramAM AvyA hoya te tahevAra uca bhUmikAnA lene lAyaka hovAthI lekara agara devI kahI zakAya. pahADa ane jaMgalamAM vasatI bhIla, saMcAla, kaLI jevI jAtamAM agara to zahera ane gAmaDAmAM vasatI chArA, vAgharI jevI jAtimAM ane ghaNuvAra te ucca varNanI manAtI bIjI badhI ja jAtemAM ApaNe jaIne temanA tahevAra joIe te tarata ja jaNAze ke emanA tahevAra ,
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ paryuSaNa parva ane tene upayoga [ 335 lAlaca ane azrutatAnI bhAvanAmAMthI janmela che. te tahevAre artha ane kAma puruSArthanI ja puSTi mATe cAlatA hoya che. nAgapaMcamI, zItaLAsAtama, gaNezacaturthI, durgA ane kALIpUja--e melaDI ane mAtAnI pUjAnI peThe bhayamuktinI bhAvanAmAMthI janmelA che. meLAkata. maMgaLAgaurI, jayeSThAgIrI, lakSmIpUjA vagere tahevAre lAlaca ane kAmanI bhAvanAmAMthI janmelA che ane enA upara ja e cAle che. sUryapUjA, samudrapUjA ane caMdrapUjA vagere sAthe saMbaMdha dharAvanAra tahevAre vismayanI bhAvanAmAMthI janmelA che. sUryanuM apAra jhaLahaLatuM teja ane samudranAM apAra UchaLatAM meM joI mANasa pahelavahele te Abho ja banI gayo haze ane e vismayamAMthI enI pUjAnA usa zarU thayA haze. AvA artha ane kAmanA piSaka tahevAre sarvatra pracalita hovA chatAM vedhaka daSTivALA gaNyAgAMThayA thoDAka mANaso dvArA bIjI jAtanA paNa tahevAre pracalita thayelA ApaNe joI zakIe chIe. yAdI, khristI ane jarastI dharmanI aMdara jIvanazuddhinI bhAvanAmAMthI mojAyelA keTalAka tahevAre cAle che. islAma dharmamAM khAsa karI ramajhAnane mahine Akho jIvanazuddhinI dRSTie ja tahevArarUpe goThavAyelA che. emAM musalamAno mAtra upavAsa karIne ja saMtoSa pakaDe eTaluM basa nathI gaNAtuM, paNa te uparAMta saMyama keLavavA mATe bIjA ghaNAM pavitra pharamAna karavAmAM AvyAM che. brahmacarya pALavuM, sAcuM bolavuM, UMcanIca ke nAnAmoTAne bheda choDI devo, AvakanA 23 TakA sevA karanAra nIcalA varganA ane 10 TakA saMsthAo tema ja phakIranA nabhAvamAM kharacavA, vagere je vidhAne IslAma dharmamAM che te ramajhAna mahinAnI pavitratA sacavavA mATe basa che. brAhmaNa dharmanA tahevAra emanI varNavyavasthA pramANe bahuvaNI che; eTale temAM badhI ja bhAvanAovALA badhI ja jAtanA tahevAronuM lakSaNa mizrita thayeluM najare paDe che. baddha tahevAre lokakalyANanI ane tyAganI bhAvanAmAMthI janmelA che kharA, paNa jaina tahevAre sauthI judA paDe che ane te judAI e che ke jene eka paNa nAne ke me tahevAra evo nathI ke je artha ane kAmanI bhAvanAmAMthI athavA te bhaya, lAlaca ane viramayanI bhAvanAmAMthI utpanna thaye heya. agara te temAM pAchaLathI seLabheLa thayelI evI bhAvanAnuM zAstrathI samarthana karavAmAM AvatuM hoya. nimitta tIrthakarenA koI paNa kalyANanuM hoya agara bIjuM kAMI hoya, paNa e nimitte cAlatA parva ke tahevArane uddeza mAtra jJAna ane cAritranI zuddhi tema ja puSTi karavAne ja rAkhavAmAM AveluM che. eka divasanA ke ekathI vadhAre divasanA lAMbA
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ 336 1 darzana ane ciMtana. e banne tahevAre pAchaLa jaina paraMparAmAM mAtra e eka ja udeza rAkhavAmAM Avyo che. lAMbA tahevAromAM khAsa cha adAI e Ave che. temAM paNa payuMSaNanI aThThAI e sauthI zreSTha gaNAya che, tenuM mukhya kAraNa temAM sAMvatsarika parva Ave che e che. sAMvatsarika e jenenuM vadhAremAM vadhAre AdaraNIya parva che. enuM kAraNa e che ke jaina dharmanI mULa bhAvanA ja e parvamAM otapreta thayelI che. jaina eTale jIvanazuddhine umedavAra. sAMvatsarika parvane divase jIvanamAM ekatra thayela mela bahAra kADhavAno nirdhAra karavAmAM Ave che. e parvane divase badhA nAnAmeTA sAthe tAdAmya sAdhavAnuM ane jene jenAthI aMtara vikhUTuM paDyuM hoya tenI tenI sAthe aMtara sAMdhavAnuM arthAta dila. cekhuM karavAnuM pharamAna che. jIvanamAMthI mela kADhavAnI ghaDI e ja tenI sarvottama dhanya ghaDI che ane evI ghaDI meLavavA je divase jA heya te. divasa sauthI vadhAre zraddheya lekhAya temAM navAI nathI. sAMvatsarika pavane drabhUta mAnI tenI sAthe bIjA sAta divasa goThavavAmAM AvyA che, ane e AThe divasa Aje pajusaNa kahevAya che. zvetAbaranA banne phirakAomAM e aThavADiyuM pajusaNa tarIke ja jANItuM che ane sAmAnya rIte bannemAM e aThavADiyuM ekasAthe ja zarU thAya che ane pUruM paNa thAya che, paNa digaMbara saMpradAyamAM AThane badale daza divaso mAnavAmAM Ave che ane pajusaNane badale ene dazalakSaNa kahevAmAM Ave che, tathA eno samaya paNa zvetAMbara paraMparA karatAM judo che. zvetAMbarena pajusaNa pUrNa thayAM ke bIjA divasathI ja digabaronI dazalakSaNI zarU thAya che. jaina dharmanA pAyAmAM tyAga ane tapanI bhAvanA mukhya hovAthI emAM tyAgI sAdhuonuM pada mukhya che, ane tethI ja jaina dharmanAM tamAma parvemAM sAdhupadano saMbaMdha mukhya bhAga bhajave che. sAMvatsarika parva eTale tyAgI sAdhuone varSAvAsa nakkI karavAno divasa, ane aMtarmukha thaI jIvanamAM DokiyuM mArI temAMthI mela pheMkI devAne ane tenI zuddhi sAcavavAnA nirdhArane divasa. A divasanuM mahatva jeI RtunI anukULatA pramANe tenI sAthe gavAyelA bIjA divase paNa teTaluM ja mahatva bhagave che. A ATha divasa leke jema bane tema dhadhadhA e che karavAne, tyAga-tapa vadhAravAne, jJAna, udAratA Adi saNo poSavAne ane ehika, pAralaukika kalyANa thAya evAM ja kAma karavA prayatna kare che. dareka jainane vArasAmAMthI ja paryuSaNanA evA saMskAra maLe che ke te divasamAM prapaMcathI nivRtti meLavI bane teTaluM vadhAre
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ paryuSaNa parva ane tene upaga sAruM kAma karavuM. A saMskAranA baLathI nAnA ke moTA, bhAI ke bahena dareka pijusaNa AvatAM ja pitatAnI tyAga, tapa AdinI zakti ajamAve che ane mera jyAM dekhe tyAM jaina paraMparAmAM eka dhArmika vAtAvaraNa, aSADa mahinAnAM vAdaLanI peke, gherAI Ave che. AvA vAtAvaraNane lIdhe atyAre paNa A parvanA divasomAM nIcenI bAbate sarvatra najare paDe cheH (1) dhamAla ochI karIne bane teTalI nivRtti ane kurasada meLavavA prayatna. (2) khAnapAna ane bIjA keTalAka bhAga upara ochovatte aMkuza. (3) zAstrazravaNu ane AtmaciMtananuM valaNa. (4) tapasvI ane tyAgIonI tema ja sAdhamikenI yogya pratipatti-bhakti. (5) jene abhayadAna ApavAno prayatna. (6) vejhera visArI sahu sAthe sAcI maitrI sAdhavAnI bhAvanA. eka bAju vArasAmAM maLatA uparanI che bAbatanA saMskAra ane bIjI bAju dunyavI khaTapaTanI paDelI kuTeve e be vacce athaDAmaNa ubhI thAya che ane pariNAme ApaNe pajusaNunA kalyANasAdhaka divasomAM paNa icchIe tevo ane karI zakIe teTale uparanA susaMskArane upayoga karI nathI zakatA, ane dhArmika bAbate sAthe ApaNe haMmezanA saMkucita ane takarArI kusaMskArone seLabheLa karI daI dareka bAbatamAM khaTapaTa, pakSApakSI, tANakheMca, huMsAtuMsI, ane vAMdhAvacakAnA prasaMge UbhA karIe chIe ane ekaMdare pajusaNa pachI kAMIka unnata jIvana banAvavAne badale pAcho jyAM hatA tyAM ja AvIne UbhA. rahIe chIe; ane ghaNI vAra te hatA te sthiti karatAM paNuM nIce paDI ke UtarI jaIe chIe. eTale pajusaNa jevA dhArmika divasane upaga ApaNuM AdhyAtmika jIvananA vikAsamAM te thatuM ja nathI, paNa sAmAjika ane rASTrIya jIvanamAM paNa ApaNe tene kazo ja upayoga karI zakatA nathI. ApaNI sarva sAdhAraNanI bhUmikA vyAvahArika che. ApaNe gRhastha I badhuM ja jIvana bahirmukha gALIe chIe, eTale AdhyAtmika jIvanane te sparza karavA lagabhaga azakta nIvaDIe chIe. paNa je jAtanA jIvanane vikAsa ApaNe IcchIe chIe ane ApaNAthI sArdha zakya che te jAtanA eTale sAmAjika ane rASTrIya jIvanane ApaNe tuccha ane ochI kiMmatanuM mAnI lIdhuM che ane ApaNe ema lAyakAta vinA ja moDhe kahyA karIe chIe ke jIvana te AdhyAtmika ja kharuM che. AvI lAyakAta vinAnI samajathI ApaNAmAM nathI thato AdhyAtmika jIvanane vikAsa ane nathI sudharatuM sAmAjika ke rASTrIya jIvana. tethI ApaNe ApaNuM dhArmika suMdara vArasAne upayoga evI rIte kare joIe ke jethI ApaNuM sAmAjika ane rASTrIya jIvana sudhare ane, AMtarika 22
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ 338 ] darzona ane ciMtana lAyakAta hoya to, AdhyAtmika vana upara paNa tenI sArI asara thAya. A jAtanA pazusaNanA divasanA upayAga karavA mATe e vastunI mukhya jarUra cheH (1) eka tA e ke jaina dharma pAtAnA viziSTa vArasA tarIke kayAM kayAM tattva ApaNane ApyAM che ane tenA sAmAjika tema ja rASTrIya kalyANunI dRSTie upayoga kevI rIte karI zakAya e jJAna meLavavuM; ane (ra) khIjuM e ke ApaNe rajIsaNanI nivRttinA upayoga evI dizAmAM karavA ke jethI ApaNA uparAMta ApaNA paDeAzI bhAIone ane dezavAsIone phAyado thAya ane ApaNA sAmAjika jIvananI leAkAmAM tathA rAjyamAM pratiSThA baMdhAya; ApaNe hasate mATe saunI mokhare UbhA rahI zakIe ane ApaNA dharmanI sarasAI mATe abhimAna laI zakIe. A kAraNathI ame pazusaNane upayoga karavAnI rIta badalI che. ApaNAmAM mukhya be vargo che: eka varga evA che ke tene navu zu, jUnuM zuM, mULa tattva zuM vagerenA karA ja vicAra nathI. tene je cIle maLyo che te ja tenuM sarvasva che. e cIlA bahAra najara karavA ane potAnI rIta karatAM khIjI rIta jevAmAM paNa tene bahu duHkha thAya che, jagata tarapha AMkha udhADavAmAM paNa tene gunA thatA hoya tema lAge che. tene potAnA sivAyanI bIjI kAI paNa Dhaba, bIjI kAI paNa bhASA ane bIjo kAI paNa vicAra asahya lAge che. ane bIjo varga eve che ke tene je sAme Ave teja sAruM lAge che. pAtAnuM navuM sarjana kAMI hotuM nathI, peAtAno vicAra hotA nathI, tene pAtAnAM sthira dhyeyeA paNa kAMI hAtAM nathI. mAtra bhe tarapha seka sUkatA hoya te tara te vaga jhUke che. pariNAme samAjanA ane varSoMthI ApaNA dhamanAM viziSTa tattvAnA vyApaka ane sArA upayAga thaI zakate ja nathI, tethI jarUranuM e che ke leAkAmAM jJAna ane udAratA Utare evI keLavaNI ApavI. A kAraNathI paraMparAmAM cAlyuM AvatuM kalpasUtranuM vAcana na rAkhatAM ame keTalAka khAsa viSaya upara carcA karavAnuM yogya dhAryuM che. e viSayo evA che ke je jainadharmanA ( kahA ke sa dharmAMnA ) prANabhUta che, ane enI carcA evI dRSTie karavA dhArI che ke jethI e tattvonA upayAga badhI dizAmAM baMdhA adhikArIo karI zake; jene jemAM rasa hAya te, temAMthI phAyadA uThAvI zake; AdhyAtmikapaNu kAyama rAkhI sAmAjika ane rASTrIya kalyANa sAdhI zakAya. navI para parAthI DaravAne kazuM ja parAe paNa kAMI zAzvata nathI, je rIte kAraNu nathI. atyAranI cAlu para ane je jAtanuM kalpasUtra atyAre
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ paryuSaNa parva ane tenA upayoga (34 vaMcAya che te paNa amuka vakhate ane amuka samayamAM ja zarU thayeluM. lagabhaga deDha hajAra varSa pahelAM te AvI jAherasabhAmAM ane jAhera rIte kahapasUtra vaMcAtuM ja na hatuM. e phakta sAdhusabhAmAM ja ane te paNa phakaa. amuka keTinA sAdhune moTethI ja vaMcAtuM. pahelAM te te rAte ja vaMcAtuM ane divase vaMcAya tyAre amuka sagomAM sAdhu-sAdhvIo bhAga laI zakatA vaLI AnaMdapura nagaramAM dhuvasena rAjAnA samayamAM kalpasUtrane caturvidha saMdha samakSa vAMcavAnI taka UbhI thaI. ema thavAnuM prAsaMgika kAraNa e rAjAne putrazokanA nivAraNanuM hatuM, paNa kharuM kAraNa te e hatuM ke te vakhate jyAM.. tyAM mAsAmAM brAhmaNa saMpradAyamAM mahAbhArata, rAmAyaNa ane bhAgavata jevAM zAstro vAMcavAnI bhAre prathA hatI. joke e tarapha khUba khUkatA. bauddha saMpradAyamAM paNa jinacarita ane vinayanA zrethe vaMcAtA, jemAM buddha bhagavAnanuM jIvana ane bhikhuone AcAra Avato. A kAraNathI lekavargamAM mahAna puruSonAM jIvanacaritra sAMbhaLavAnI ane tyAgIonA AcAra jANavAnI utkaTa ruci jAgatI hatI. e cine tRpta karavA khAtara buddhizALI jena AcAryoe dhruvasena jevA rAjAnI taka laI kalpasUtrane jAheravAcana tarIke pasaMda karyuM. emAM je paheluM jIvanacaritra na hatuM te umeryuM ane mAtra sAmAcArIne bhAga, je sAdhu samakSa ja vaMcAto hato te, bhAgane gauNa karI zarUAtamAM bhagavAna mahAvIranuM carita dAkhala karyuM, ane sarvasAdhAraNane. te vakhatanI ruci pramANe pasaMda Ave e Dhabe ane evI bhASAmAM te goThavyuM. vaLI jyAre lekamAM vadhAre vistArapUrvaka sAMbhaLavAnI ruci janmI, kalpasUtranI lokomAM bhAre pratiSThA jAmI, ane pajusaNamAM tenuM jAheravAcana niyamita thaI gayuM tyAre, vakhatanA vaheNa sAthe, saMge pramANe, AcAryoe TIkAo racI. e prAkRta ane saMskRta TIkAo paNa vaMcAvA lAgI. 17mA saikA sudhImAM racAyelI ane te vakhatanA vicArane paDa pADatI TIkAo paNuM eka ati jUnA graMtha tarIke vaMcAvA ane saMbhaLAvA lAgI. chevaTe gujarAtI ane hiMdI bhASAmAM paNa e badhuM UtaryuM ane Aje jyAMtyAM vaMcAya che. A badhuM ja sAruM che ane te eTalA kAraNasara ke te lekenI bhAvanA pramANe badalAtuM rahyuM che. kupasUtra akSarazaH bhagavAna mahAvIrathI ja cAlyuM Ave che ane emanA vakhatanI ja rIte Aje paNa vaMcAya che, ema mAnI levAnI kaI bhUla na kare. lokazraddhA, lekaci ane upayogitAnI daSTie je pheraphAra thAya che te je buddhipUrvaka karavAmAM Ave to lAbhadAyaka ja nIvaDe che. kalpasUtra ane tenA vAcananI je rIta atyAre cAle che temAM badhA ja
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ darzana ane ciMtana levA rasa laI zake tema nathI. tenAM kAraNe A pramANe che : (1) vayana ane zravaNamAM eTale badhe vakhata Apavo paDe che ke mANasa kaMsaLI jAya ane zraddhAne lIdhe besI rahe topaNa vicAra mATe te lagabhaga azakta banI . (2) nakkI thayela Dhaba pramANe zabdo ane arthI uccArAtA ane kasatA hovAthI, tema ja karAvela vakhatamAM TharAvela bhAga pUre karavAnA hovAthI belanAra ke sAMbhaLanAra mATe bIjI carcA ane bIjI daSTinA avakAsane abhAva. (3) e vAcana vakhate vartamAna samAjanI ane dezanI dazA tarapha upara dRSTie jovAnA valaNano abhAva ane tethI samAja ane rASTramAM upayogI thaI zake evI kalpasUtramAMthI hakIkata tAravI levAnI khoTa. (4) hA, bhakti ane cAlu rUDhi upara eTaluM badhuM dabANa thAya che ke jene lIdhe sthiti vizenuM cheka ja ajJAna athavA tenI gerasamaja agara te tarapha AMkhamIMcAmaNAM ane bhUtakALanI ekamAtra mRta hakIkatane sajIvana karavAne ekataraphI prayatna. A ane AnA jevA bIjA kAraNone lIdhe ApaNuM pajusaNanuM kahasutravAcana nIrasa jevuM thaI gayuM che, tene uddhAra karavAnI jarUra che. te bahu arI rIte thaI zake evAM tatte ApaNuM pAse che, e ja vastu AnamAM rAkhI A vakhate ame amArI daSTi pramANe pheraphAra jAhera rIte zarU karyo che. --paryuSaNa parvamAM vyAkhAne, 1930.