Book Title: Nemijinstuti
Author(s): Shilchandrasuri
Publisher: ZZ_Anusandhan
Catalog link: https://jainqq.org/explore/229705/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 140 anusandhAna- 54 zrI hemacandrAcAryavizeSAMka bhAga - 2 caturbhujAkhyazraddhAluviracitA rAmacadarSikRta- prakAzAkhyaTIkA-vibhUSitA nemijinastutiH saM. zrIjagaccandrasUriziSya muni zIlacandravijaya giranAramaNDana zrIneminAtha prabhunI prastuta stuti caturbhuja nAmanA zrAvake racI che. stuti saMskRta bhASAmAM ane samamAtra nAmanA chandamAM racavAmAM AvI che. geyatA ane maMjula padAvaline lIdhe kRti khUba AnandadAyaka banI che. kAvyanI zailI parathI kartA vidagdha paNDita hovAnuM jaNAI Ave che. lokAgacchIya zrIrAmacandrarSise A stuti para 'prakAza' nAmanI saraLa ane subodha TIkA racIne kAvyanA manorama bhAvo sudhI pahoMcavAnuM ghaNuM saheluM karI ApyuM che. teoo A TIkA vi.saM. 1923nA kArataka mahinAmAM bAlucara nagaramAM (ajImagaMja pAse) zrIamRtacandrasUrijInA sAMnidhyamAM racI che. TIkAkAra vidvAna che se to TIkA vAMcatAM saheje samajAya che, paNa 6ThThA zlokanI TIkAmAM teo potAne mandamati tarIke jaNAve che ane TIkAnA ante vidvAnone A TIkAnA zuddhIkaraNa mATe prArthanA kare che te teonI nirabhimAnitA sUcave che. 6ThTho zloka potAne azuddharUpamAM maLyo che avuM teo te zlokanI TIkAmAM jaNAve che; je parathI avuM jaNAya che ke mULa kAvyanA kartA teothI ghaNA pUrvavartI hovA joio. TIkAnA Arambhe maGgalazlokamAM koi vyaktivizeSane sthAne vyApti, vyakti, sphoTa ane siddha- oma cAra rUpavALA tattvane namaskAra karyo che te noMdhapAtra che. TIkAmAM rUpasiddhi mATe pANinIya aSTAdhyAyInAM sUtro TAMkavAmAM AvyAM che. bAlucara nagaramAM ja vi. 1924nA poSa mahinAmAM lakhavAmAM AvelI prata parathI prastuta kRtinuM sampAdana karavAmAM AvyuM che. pratamAM azuddhio ghaNI che, jenuM mArjana karavAno yathAzakya prayatna karavAmAM Avyo che. sampAdanano anubhava na hovA chatAM devagurudharmanI kRpA para zraddhA rAkhI A prathama prayatna Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ phebruarI 2011 karela che. kSatio pratye vidvAnone dhyAna doravA vinanti. gRhasthe racelI kRti para zramaNa bhagavanta TIkA race avAM udAharaNo itihAsamAM bahu thoDAM che. A sAthe temAM ekano umero thAya che. // nemijinastutiH // jaya jaya yAdavavaMzAvataMsajagatpate !, samudravijayanararAjazivAsutasanmate ! // jaya jaya janatAjananajaladhitAraNatare !, sAvabhAvayogIndrasaholavajitahare ! // 1 // 141 zrIjinavANyai namaH // namostu vyAptirUpAya, vyaktirUpAya te namaH / namostu sphoTarUpAya, siddharUpAya te namaH // 1 // atha prakRti (ta)manusarAmaH // jaya jaya yAdavavaMzeti // - tvaM jaya tvaM jaya sarvotkarSeNa jetRtvaguNaviziSTo bhava / kriyAsamabhihAre'tra dvirvacanaM, loDantapadametat / yadorapatyAni yAdavAsteSAM vaMzo harivaMza iti / yadvA yadorayam, idamartho'N, yAdavaH, sa cA'sau vaMzazceti karmmadhArayaH / yadurAjJaH prAdurbhUtA yAdavavaMzasya khyAtirloke iti / tasya tasmin vA vataMsaH - zekharo cUDAmaNiH zirobhUSaNavizeSa iva praga ( ka )TIbhUto jagatAM patiryaH sa / tasya sambodhane - he yAdavavaMzAvataMsajagatpate ! tvaM jaya / atra sarvatra samastavRttapadena sambodhanamagretanapAde tathaiva pradarzitatvAt / stutyAdau punaruktidoSo'pi na bhayAvahaH / pRthak pRthak sambodhanatve'pi na kSatiriti svadhiyaiva samyak pravicArya vaktavyaM manISibhiH, tatrA'smAkaM nA'tyAdaraH, kiM bahunA jalpaneneti dik / dvau jinau harivaMze samutpannAvato viMzatitamajinanirAsArthamanyad vizeSaNaM vizinaSTi / evaM sarvatra svadhiyaiva bhAvanA kAryA iti / - I samudravijayanararAjeti / rAjate-zobhate iti rAjA, teSAM teSu vA rAjA nararAja iti rAjAha:sakhibhyazceti tatpuruSe Tac - pratyayastataH karmadhArayastato['zivA' ityanena] dvandvastayoH suta iti tatpuruSastataH sanmatinA saha karmadhAraye Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 142 anusandhAna - 54 zrI hemacandrAcAryavizeSAMka bhAga - 2 kRte yatheSTasiddhistatsambodhane - he samudravijayanararAja - zivAsutasanmate !! janAnAM samUho janatA, samUhe 'rthe tal-pratyayaH / janatAyA- - janasamUhasya jananaM-janma tadeva jaladhiH- samudrastasya tasmin vA tAraNarUpA taririva tariryaH sa, tatsambodhane-he janatA-jananajaladhitAraNatare ! tvaM jaya / savanaM- - sAvaH kSayaH, So'ntakarmaNi, asmAd bhAve ghaJ-pratyayaH / sAvarUpo bhAvaH sAvabhAvaH, taddhitIya - Thak-pratyayaH, kSAyikabhAvo nizcalabhAvaiti yAvat, saptakSaye kSAyika iti zruteH / yadvA Sup savaizvaryayorasmAdapi ghaJi kRte sAvabhAvo-bAlabhAva aizvaryarUpabhAvo vA / tatra tvaM yogIndraH sannapi mitrAdi preraNayA AyudhazAlAyAM sahaso balasya lavo-lezastena jitastiraskRto harirviSNuryena saH / dvitIyapakSe'pi nemerbalavarNanAvasare haripadena lakSaNayA indrasAmAnikasuro grAhyaH, zeSaM tathaiva / etat sarvamitihAsAdau prasiddhameva / tatsambodhane-he sAvabhAva-yogIndrasaholavajitahare ! iti // 1 // jaya jaya janadurvAramAramadagiripave !, sajalajaladazitivarNasavarNatanucchave ! / jaya jaya jagati pramadakumudahimadIdhite !, karuNArasakUpAravimocitapazusite ! // 2 // jaya jaya janadurvAreti / janairduHkhena vAryate iti janadurvAraH, sa eva mArasyA'naGgasya mado'haMkAraH, sa eva giriH - parvatastasya tatra vA samUlonmUlane paviriva pavirvajra iva vajro yaH saH / 'hrAdinI vajramastrI syAt kulizaM bhiduraM pavi'rityamaraH / tasya sambodhane - he janadurvAramAramadagiripave ! tvaM jaya / yadvA mArazca madazceti dvandve kRte pazcAt bahuvrIhirityapi sAdhu / sajalo jalayukto yo jalado - meghastasya yo zitivarNaH-kRSNavarNastatsavarNA tulyA tanoH zarIracchavirdyutiryasya saH, tasya sambodhane - he sajaladazitivarNasavarNatanucchave ! / jagati-saMsAre pramado ya: saurabhyaguNaviziSTaH, kumudaM sitakamale (laM) kumudinIrUpaM vA tadvikAzane, himA dIdhitiryasya sa himadIdhitizcandrazcandra iva candro yaH saH / yathA gaganasthacandraH kamalavanaM prakAzayati tathA tvaM tu Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ phebruArI 2011 143 bhavikamalapratibodhakatvenA'pUrvacandro'si / jagati-pade haladantAditisUtreNa samAse, saptamyA aluk, tasya sambodhane-he jagatipramadakumudahimadIdhite ! tvaM jaya / kuM pRthvI pipati-pAlayati iti vigrahe pR pAlanapUraNayorasmAtkarmaNyupapade'Na, anyeSAmapIti dIrgha kUpArazabdo lAkSaNikastenA'tra gRhIto megha iti karuNArUpa eva raso jalaM tasya yaH kUpAro meghastena karuNAIcetobhAvena tasmAd vA vimocitA dUrIkRtA pariNayanasamaye paO(zU)nAM sitirbandhanatA yena saH / yadvA karuNArasaH kUpa iva kUpo gAmbhIryAdinA guNena tamati prApnoti yaH sa karuNArasakUpAro gambhIratAdiguNayuktaH san, zeSaM pUrvavadeva / atrApi kU gatau, tato'Ni yatheSTasiddhiH / siMdhau (siddho ?)pRSodarAdyAkRtigaNatvAdakAralope kathaMcid rUpasiddhiriti / tasya sambodhane-he karuNArasakUpAravimocitapazusite !! SiJ bandhane tataH sriyAM bhAve ktistena sitizabdo niSpanna iti // 2 // jaya jaya sa tvamudUTidhiyA''turatA satI, tyaktA yena virAgavatA rAjImatI / jaya jaya nirgatadoSakoSanijaguNatate !, sakalasurAsurarAjaracitasArcAnate ! // 3 // jaya jaya sa tvamiti / udUTirUpA dhIstayA AturatA-vyAkulIbhUtA satI rAjImatI yena virAgavatA tvayA tyaktA sa tvaM jaya ityanvayaH / nirgato doSakoSo-doSasamUho yasyA nijaguNataterAtmikaguNavistArAt yasya saH yadvA nirgatA-prAptA doSakozAt anAdikAlInamithyAtvAdi(de)nijaguNAnAM tatiH-zreNiryena saH, tasya sambodhane-he nirgatadoSakoSanijaguNatate ! tvaM jaya / ye gatyarthAste prAptyarthA iti vaiyAkaraNAnAM siddhAntaH / sakalasurAsurarAjabhiH racitA-kRtA arcAsahitA natiryasya saH, tatsambodhanehe sakalasurAsurarAjaracitasArcAnate ! // 3 // jaya jaya zamadamalInapInasamatArate ! bhuvanavibhUSaNavarNavarNavArijagate ! jaya jaya kumatikuvATanizATanizAntakRd !, vAgdyutidarzitabhuvanabhAvapathapIthavad // 4 // Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 144 anusandhAna-54 zrIhemacandrAcAryavizeSAMka bhAga-2 jaya jaya zameti / zamaH krodhAbhAvarUpaH, damaH indriyANAM vazIkaraNarUpa-stayorlInastena pInA-puSTatAM prApitA samatAyAM ratiryena saH, tatsambodhane-he zamadamalInapInasamatArate ! tvaM jaya / ___ bhuvanasya-lokatrayasya vibhUSaNamiva vibhUSaNaM yaH saH san, varNena varNaH zreSTho varNaH so'sti yeSAM yeSu vA tAni varNavarNAni, tAnyeva vArijAni-kamalAni arthAt teSu svarNakamaleSu vihArasamaye gatirgamanaM yasya saH, tatsambodhane-he bhuvanavibhUSaNavarNavarNavArijagate ! / kumatireva kuvATa:-kutsitamArgastatra pravRttA ye nizAyAmaTanti ye te nizATA-nizAcarAdayastaddharmavatpAkhaNDino'pi nizATA eva teSAmadRzyatAkaraNe nizAntakRdiva sUrya iva sUryo yaH saH tasya sambodhane-he kumatikuvATanizATanizAntakRt / yathA sUryodgate nizAcarAdayo'dRzyatAM yAnti tathaiva pAkhaNDino'pi dUratare vrajanti atastvamapUrvasUryo'si, tvaM jaya / vAco dyutiH prabhA, tayA darzito yo bhuvanabhAvo-lokatrayAtmakasya sadasadpa bhAvaH sa eva panthAstasya prakAzane pIthavat prakRSTadIpaka iva yaH saH / yadvA vAgdyutyA paJcatriMzadvANInAM guNatayA darzita:-prakAzito bhuvanabhAvapatho pIthavatpradIpavat yena tatsambodhanepi-he vAgdyutidarzitabhuvanabhAvapathapIthavat / vatvantasyA'vyayatvAt klIbatvanirdezo'treti // 4 // jaya jaya dIkSAnyakSavRttinirvRtivRte !, kRtaraivatagirirAjatIrthatAvizrute ! / jaya jaya saMzritasattvasamIhitadAyaka !, durgatidavalavaneminemijinanAyaka ! // 5 // jaya jaya dIkSeti / dIkSayA niyantAni-vazIkRtAni akSANi-hRSIkANi indriyaviSayANi yasmin sa nyakSaH sarvasaMvarAtmako bhAvarUpastadrUpA vRttiH nyakSavRttiH / sA eva nirvRtiya'kSavRttinirvRtistasyA vRtirvaraNaM svIkAro yasya sH| ato'nantacatuSTayitvaM siddhatve prasiddhameva / yadvA dIkSAnyakSavRttyA nirvRtermuktervRttiH-svIkAro yasya saH,tasya sambodhane-he dIkSAnyakSavRttinirvRtivRte ! tvaM jaya / kRtA raivatagirirAjasya raivatAcalasya tIrthatAyAstIrtharUpasya vizrutiHkhyAtiryena saH, tasya sambodhane-he kRtaraivatagirirAjatIrthatAvizrute / Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ phebruArI 2011 145 saMzritAstvat-zaraNaM prati prAptA ye sattvAH-prANinasteSAM samIhitasyamanobhilaSitaphalasya dAyako yaH saH, tasya sambodhane-he saMzritasattvasamIhitadAyaka! tvaM jaya / durgatirUpo yo davo-vanaM tasya yo lava-ucchedanaM tatra nemiriva cakradhArA iva nemijinanAyako yaH saH, tasya sambodhane he durgatidavalavaneminemijinanAyaka ! // 5 // paJcabhiH kulakamidam // sudinamaho mama cA'dya tathA sudazA dhava !, darzanamiha yadabhatkila me'pyaghine tava / siddhaM cintitakAryamArya saphalA jani rajaniSTacarIdamaMdabhaMdakaMdAvanI // 6 // sudinamiti / he dhava ! - he svAmin ! aho iti Azcarye / kila iti sambhAvanAyAm / me-mamA'pi aghinaH-pApAtmana iha janmani yat tava darzanamabhUt tat tasmAt kAraNAt mama cA'dyatamaM sudinaM sudazA ca vartate iti / he Arya! mama cintitakAryamapi siddhaM jAtam / mama janirjanma utpattirapi saphalA-phalavatI jAtA / punaH carIdamaMdo dezaviratirUpo yo bhandaH, kalpadrumastasya yo kandastasya avaniriva kSitiriva kSitirdezaviratirUpAM'kuropi ajaniSTaprAdurabhUt me-mama hRtkSitau / etat padamazuddhataraM yathAkathaMcit samarthitam / yadvA mama buddhermAndyarUpadoSeNa samyagartho nA'vabhAsita ityalam // 6 // vizvajanIna ! sadInamiti nijadRksRti, kathamatha mAmavamAnya bhajeryazasonnatim / tvatkiGkaramavagatya satyasukhasAvadhi, pratijani me nijameva deva ! diza sannidhim // 7 // vizvajanIneti / atha ityanantaraM he vizvajanIna ! - he vizvajanahitakAraka! sadInamitaM sadInatAguNayutaM nijadRk-sRtiM tvadRSTipathaprApta mAmavamAnyA'vagaNayitvA yazasA unnatiM loke prasiddhatAM tvaM kathaM bhajeH kathaM prApnuhi ? atha he deva ! mAM tvatkiGkaraM dAsarUpamavagatya bhavAn jJAtvA, pratijani Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 146 anusandhAna-54 zrIhemacandrAcAryavizeSAMka bhAga-2 atrA'vyayIbhAvatvAdvibhaktelRk bodhyaH, muktipadaprAptiparyantarUpe bhave bhave me-mama mahyaM vA nijameva-svakIyameva sannidhiM samIpatArUpaM samyaktvarUparatnaM vA tvaM diza-dehi ityanvayaH // 7 // bhUrijano yadarakSi bhavAn nijasadRzA, samprati mA'pyanuprekSya vibho ! bhava navayazAH / kiM bahuyAcanayA'tha nAtha ! tava pArzvataH, svIyacaraNazaraNaikagataM kuru mAmavataH (mataH) // 8 // bhUrijano yadeti / he vibho ! - hi vizvavyApaka ! nijasadRzA nijasamIcInadRSTyA svakIyasaddarzanena iti yAvat, bhavAt-saMsArAt bhUrijano yad bhavatA arakSi-rakSAM kRtavAn / saMprati-idAnIM me' mahyaM mama vA, anuprekSitvA iti anuprekSya IkSadarzanAGkanayorasmAddhAtoH ktvAsthAne ktvo lyabiti sUtreNa lyapi kRte yatheSTarUpasiddhiH, svIyasaddarzanaM dattvA tvaM navayazA bhava nUtanayazoyuktastvaM syA iti karturhArdam / __ athetyanantaraM he nAtha ! ataH paraM tava pArzvataH bahuyAcanayA kiM paryApta sRtamiti kimityasA[va]rthaH ? svIyacaraNayoH zaraNaikagataM-zaraNaikatArUpaM mAM tvaM kuru, bhave bhave mama tava caraNayoreva zaraNamastu ityanvayaH // 8 // chandastu samamAtrAkhyam / iti stutaH zrIgirinAramaNDanaH, saMsevyamAno'mbikayA nirantaram / nemIzvaraH stAt satataM sadaGginAM, caturgatibhrAntiharaH zivaGkaraH // 9 // iti zrInemIzvarastutiH / saMvat 1924rA miti poSa-zukla-9 mandavAre bAlucarapattane ||shriiH|| iti stuta iti / iti parisamAptau, itthaM vA amunA prakAreNa, zrIgirinAramaNDano'mbikayA devyA nirantaraM saMsevyamAno yo nemIzvaro bhagavAn mayA stutaH stutiM kRtavAn,2 sa eva nemIzvaro dvAviMzatitamajinanAyakaH satataM-nirantaraM 1. zlokAnusAraM tvatra 'mA-mAmapi' ityanena bhAvyam / zloke vA 'samprati me'pyanu0' iti parivartanIyam / 2. 'stutaH' ityasyA'rthaH 'stutikarmatAM prApitaH' iti syAditi bhAti / Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ phebruArI 2011 147 sadaGginAM bhavyaprANinAM caturgatibhrAntihara ata eva zivaGkaraH stAt-bhavatu ityanvayaH // 9 // kRpAluvipazcidbhiH saMzodhyametat / vidvadjanasaGkIrNe, amRtacandrasUrisannidhau racitaH / jAgratprabhAvajanite, nemIzvare me matirbhUyAt // 1 // trinetrAGkavidhumite'bde (1923), kArtikamAsasya pUrNimAsu tithau / bAlUcare puravare, prakAzo rAmacandrarSiNA // 2 // yugmamidam / bhavinAmayaM ciraM nandatu / iti caturbhujAkhyazraddhAlukRta-nemijinastuterayaM prakAzaH / C/o. surendrasUri jaina pAThazAlA jhaverIvADa, paTaNInI khaDakI, amadAvAda-1