Book Title: Murtipooja Prativadak Be Laghu Rachano
Author(s): Shilchandrasuri
Publisher: ZZ_Anusandhan
Catalog link: https://jainqq.org/explore/229294/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUrtipUjA-prativAdaka be laghu racanAo // kartAH A. vijaya udayasUri // ___saM. vijayazIlacandrasUri A. zrIvijayodayasUri mahArAja e vIsamA zatakanA prabhAvaka jainAcArya zrImad vijayanemisUrIzvarajInA paTTaziSya hatA. temanA nirmala cAritra jevU ja temarnu agAdha jJAna hatuM. temaNe aneka grantho racelA che, je mahadaMze mudrita che. temanI be laghu racanAo hajI apragaTa rahI che, te ahIM prakaTa karavAmAM AvI rahI che. banne racanAono viSaya mUrtipUjA che. vIsamA zatakamAM jaina dharmanA mUrtipUjaka varga ane mUrtiniSedhaka varga-e be vargo vacce khAsA saMgharSo cAlatA hatA. 'mUrti na joIe, ane mUrtinI pUjAthI koI lAbha to na ja thAya, UlaTuM, te adharma che, mokSamArga virodhI che, jaina siddhAntathI viparIta che,- AvAM pratipAdano ugratApUrvaka thatAM, ane bAla ke mugdha jIvo te vAtomA taNAI paNa jatAM ja. teno prativAda karavA mATe ghaNA vidvAnoe ghaNA grantho-pustako-lekho lakhyA che ane mUrti temaja mUrtipUjAnI yogyatA zAstra, Agama tathA tarkanA AdhAre puravAra karI che. te prakArano ja eka prayAsa A be kRtiomAM paNa thayo che. prathama racanAnuM nAma che 'mUrtipUjAyuktibindu'. AmA Agamo tathA zAstragranthonAM pramANo TAMkIne mUrtipUjA e adharma-asaMyama nahi, paNa 12 vratonI ArAdhanArUpa che, te puravAra karatI yuktio ApavAmAM AvI che. ekaMdare A racanA dharmAnuSThAnapremI vargane temaja tarkapremI vargane ema ubhaya vargane rucikara banI rahe tevI che. bIjI racanA che 'mUrtimantavyamImAMsA'. AmAM thoDIka itihAsa-- AdhArita carcA thaI che. mUrtipUjAno sarvaprathama niSedha kyAre thayo ? koNe karyo ? tema karavA pAchaLanAM kAraNa kayAM ? - A badhA savAlo viSe prAthamika gaNI zakAya tevI carcA che. te carcAne vimarzAtmaka carcA kahI Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 anusandhAna- 31 zakAya; aitihAsikatA mATe jarA vizeSa UMDA UtaravuM paDe. parantu, vIsamA zatakamAM upAzrayamAM beThA beThA ane mAtra zAstrAdhyayanane samarpita jIvana jIvanArA eka jaina sAdhu, mahenata - mathAmaNa karIne, badhu aitihya zodhavA mAMDe, AMkaDA tathA te te granthonAM vacanono abhyAsa kare, te vAta bahu ja mahattvanI ane noMdhapAtra che. AmAM chevaTe mUrtipUjakonI tathA mUrtiniSedhakonI saMkhyA darzAvavAmAM AvI che. A AMkaDA AjathI 80 varSa agAunA che, o lakSyamA laIne ja vAMcavAnA rahe che. AjanA vasatI- visphoTanA tathA dhArmika mAnyatAonA sAMkaryanA yugamAM A AMkaDAomAM moTI aphaDAtaphaDI thAya te pUrNata: saMbhavita che. jarjaritaprAya ane pensilathI lakhAyela jhAMkhAM patro parathI thayelI A racanAonI nakalomA kyAMya kAMI bhASAnI ke vAkyaracanAnI garabaDa jaNAya to te daragujara karavAnI vijJapti che. AcAryazrIvijayodayasUriviracito mUrttipUjAyuktibinduH // ai~ namaH // zrIjinAya namaH // praNamya zrImahAvIraM nemisUriM guruM tathA / mUrtipUjAvidheyatvaM sopapattikamucyate // 1 // na cAsyAH paramAtmapUjAyAH kasmiMzcidapi vrate'ntarbhAvAsambhavAdanupapanatvaM tadupAdeyatAyA iti sAmpratam / samyaktvasyA'pyevaM vratA'nantarbhAvAdanupAdeyatApatteH / nanu samyaktvamUlakAnyeva vratAni phalapradAnapratyalAnIti tadAdAvevopAdeyaM, pUjanaM tu na tatheti cet; maivaM vocaH svavadhAya kRtyotthaapnsmm| yato guruvandanavyAkhyAna zravaNAderapi tathaiva tvaduktyA vratA'nantarbhAvAdavidheyatApatteH / nanvidaM guruvandanAdikRtyaM samyaktvazuddhyAdinibandhanatvAd yuktimadeveti cet, tartyasyA api paramAtmapUjAyAH samyaktvazuddhikRttvaM kiM Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ phebruArI-2005 kAkena bhakSitam ? / (tathaiveyamapi paramAtmapUjA('pIti) kiM nAGgIkaroSi ? / ') na ca tasyA na tacchuddhihetutA, yathAvadAtmasvarUpapratyAyakatayA' 'rdrakumArAdivattadupalabdheH // 1 // __ prasiddhamapyAgame kalyANakAditIrthabhUdarzanasparzanasAmarthyataH samyaktvadAdApAdanam / yadAha AcArAGga-bhAvanA'dhyayananiyuktidarzanabhAvanAyAM "nikkhamaNanANanivvANe"tyAdi // 2 // varNitamapi tatrabhavadbhistatra tatra sthAne samyaktvazuddhihetutvaM pUjAyAH __"pUyAe kAyavaho paDikuTTho so u kiM tu jiNapUyA / sammattasuddhiheutti bhAvaNIyA u niravajjA // " ityAdivacobhiH // 3 // samyaktvazuddhihetutvAdeva dravyastavasya saMsArapratanukRttvamuqhuSyate "saMsArapayaNukaraNe davvatthae kUvadiTuMto" ityAdau // 4 // yathAvasthitadevasvarUpajJApakatvAt pratimAyA nyAyyaiva tatpUjane samyaktvazuddhihetutA // 5 // zrAvakANAM nivAsAspadanirUpaNe yajjinabhavanAlaGkRtaM sthAnamiSyate tadapi samyaktvazuddhihetutvAGgIkAreNaiva // 6 // praznavyAkaraNAne 'munInAmapi yaccaityavaiyAvRttyaM karaNIyatvenopadiSTaM tadapi samyaktvanairmalyAdhAyakatvena // 7 // samyaktvaliGgatvena varNitamapi devavaiyAvRttyaM pratimApUjanadvAraiva siddhimupayAti // 8 // samyaktvavinayabhedeSUpadarzitaM caityabhaktibahumAnAdyapi caityapUjanastavanakartRNAmevopapadyate // 9 // ArdrakumAra-zayyambhavasUryAdInAM pratimAdarzanata eva samyaktvAvAptirupavarNitA // 10 // pratimAkAramatsyadarzanAdanekeSAM matsyAnAmapi samyaktvotpattidvIpasAgaraprajJaptyAdau zrUyate // 11 // 1. mUlapratAveva evaM pAThAntaraM dRzyate / 2. anagArANAmapi // Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anusandhAna-31 nArakAdinavadaNDakajIvAn virahayya paJcadazApi daNDakajIvAH samyaktvAvAptidADhyahetave pratimApUjanAyA'harnizaM yatante // 12 // dravyakSetrakAlabhAvabhavAn pratItya karmaNAmupazamakSayopazamAdeH "udayakkhayakha(kha)ovasamovasamA ya jaM ca kammuNo bhaNiyA / davvaM khittaM kAlaM bhavaM ca bhAvaM ca saMpappa // " ityAdinA karmavAdopaniSadvedibhiH siddhAntitatvena pratimAdravyanibandhanaM darzanamohanIya-cAritramohanIyopazamakSayopazamAdyapi tatra tatra varNitaM samyaktvaviratyavAsizuddhayAdi nirNAyayati / yadAhuraidaMyugInebhyaH sattvebhya upadezadvAreNa siddhasenagaNayaH ( devaguptAcAryAH)-"adhunA hi sattvAH prAyo'lasA: klezAdibhIravaH pramAdinazca teSAM zAntAkArapratimAdi dRSTvA dravyAdyapekSakarmopazamAdilabdhamohanIyavivaraprasannamanasAM prAyeNa tadvacanazravaNazraddhopajAyate tato darzanAdilAbha" iti / keSAMciccAdhigatadarzanAnAmapi pramAdinAM pratimAdidarzane tadvandanaguNAnusmaraNAt saMvegAdi bhavatIti sAdhUktaM "tatpUjanaM nyAyya"miti / " "abhyarcanAdarhatAM manaHprasAdastataH samAdhizca / tasmAdapi niHzreyasamato hi tatpUjanaM nyAyyam // " iti tattvArthabhASyavivaraNe / ata eva samyagdarzanasya vistarAdhigataye nirdezasvAmitvasAdhanAdhikaraNAdinirUpaNaprakrame svAmina upavarNanaM - kasya samyagdarzanamiti / etadAtmasaMyogena parasaMyogenobhayasaMyogena ceti vAcyam / AtmasaMyogena jIvasya samyagdarzanam / parasaMyogena jIvasyA'jIvasya jIvayorajIvayorjIvAnAmajIvAnAmiti vikalpA: / ubhayasaMyogena jIvasya nojIvasya jIvayorajIvayorjIvAnAmajIvAnAmiti vikalpA na santi, zeSAH santi / ubhayasaMyogasya vivakSitatvAt saMyogavirahitA ete vikalpA na santi, zeSAstu jIvasya jIvasya 1 jIvasya jIvayoH 2 jIvasya jIvAnAM 3 jIvasyA'jIvasya 4 jIvasyA'jIvayoH 5 jIvasyA'jIvAnAM 6 ete tu santItyarthaH / svAmitvavivakSAyAM mukhyavRttyA tu yad yatra samavetaM tattasyaiva, vyavahAreNa tu parasya nimittabhUtasyApi tad vyapadizyate / tatra nimittApekSAmRte samyagdarzanapariNAma Atmanyeva samaveta ityAtmasaMyogena jIvasya taditi spaSTameva / parasaMyogena tu sAdhu-pratimAdi vastu nimittIkRtya zraddhAnapariNAma upajAyate ityete eka Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ phebruArI-2005 dvibahunimittanibandhanA vikalpAH saJjAyante / ubhayavivakSA tu spaSTaiveti / adhikaraNavicAraNAyAmapyevamAtmaparobhayasannidhAnAbhidhAnaM ca sUpapadyate / yadi vA yathAyogaM pratimAvandanapUjanodyatasya sarveSAmapi vratAnAmArAdhanopapadyate / I nanvetattu mayA'pUrvameva zrUyate yad vratAnAmapyArAdhanaM bhavati pUjayeti cet, satyaM bhavatyeva / zRNu tAvat sAvadhAnIbhUya tadupapattim / prathamaM tAvajjinapUjA-dhikAritvamaviratasamyagdRSTi dezaviratayordvayorapi / tadvidhizca dazatrika-paJcAbhigamAdisatyApanapUrvaka eva tatra daza trikANi naiSedhikyAdIni naiSedhikItrikaM 1 pradakSiNAtrikaM 2 praNAmatrikaM 3 pUjAtrikaM 4 avasthAtrikaM 5 dizAtrikaM 6 pramArjanAtrikaM 7 varNAditrikaM 8 mudrAtrikaM 9 praNidhAnatrikaM 10 ceti / abhigamapaJcakaM ca sacittavarjanA - 'cittA'varja-naikazATakottarAsaGgakaraNa - manaekatvIkaraNa - 'JjalipragrahabhedAt / tatrAdyAM naiSedhikI jinagRhadvAraM pravizan karoti gRhArambhAdyA zravasthAnavarjanarUpAm / pradakSiNAtrikaM vidadhatA jinagehAzAtanAdinirdhAraNAdirUpAM sarvatastatsambhAlanAM vidhAya dvitIyAM tAM vidadhAti / bhAvapUjAvasare ca tRtIyAm / naiSedhikIkaraNatazca triguptaH paJcanigrahaparo bhavati, zabdAdiviSayeSu na mano vilayati, jinagRhAditattatkAryaM paramAtmasvarUpaM ca vihAya na kimapi cintayati / vikathAcatuSka-marmAbhyAkhyAnA - 'priyA'nRtAdivacanAni varjayati / vastrakAyAdizuddhiM vidhAya kaNDUyana- niSThIvanazRGgAraceSTAdikaM niSedhati / evaJca guptyAdyArAdhayata eva bhAvanaiSedhikI, anyathA zabdoccAramAtraphalA dravyanaiSedhikyeva / tatra prathamaM jinagRhadvAre mUlagarbhagRhadvAre caityavandanakaraNAvasare ceti naiSedhikItrikakaraNena yathAyogaM AzravadvAraniSedhaH pratijJAtastathA ca paJcAnAmapi vratAnAM prANAtipAta mRSAvAdA 'dattAdAna-maithunaparigrahaviramaNarUpANAmArAdhanaM bhavati / bhagavaddizAM vimucya zeSadiktrayamAtrasyApi varjanena SaSThamapi digviramaNavrataM satyApitam / " vapuzca vasanaM caiva mano bhUmistathaiva ca / pUjopakaraNaM nyAyyaM dravyaM vidhikriyA tathA ||1|| 5 1. ata eva zrAvakANAmapi dvaividhyaM darzanazrAvaka - vratazrAvakabhedAt / tatra vratazrAvakastu paJcamaguNasthAnavartI, darzana zrAvakastu " se NaM daMsaNasAvae bhavati abhigayajIvAjIve svaladdhapuNNapAve AsavasaMvaranijjara kiriyAhigaraNabaMdhamokkhakusale jAva ayamAuso ! nithe pAvayaNe aTThe ayaM paramaThThe sese aTTe ||" Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anusandhAna-31 saptAnAM zuddhireteSAM bhASitA zrIjinezvaraiH / pUjanAvasare prAse pAlanIyA sadA budhaiH // 2 // " iti sapta[vidhAyA api zuddheH pUjanAddhAyAM pAlanIyatvasyA'tyAvazyakatvena tadantaHpAtinyA manaHzuddhyA pUrvapratipAditasvarUpaguptitrayArAdhanAdyAtmabhAvanaSedhikyA pUjAbhedaparipaThitakAyayogasArasamantabhadra-vacanayogasArasarvamaGgalamanoyogasArasarvasiddhiphalAtmatrikAparanAmavighnopazAminya- bhyudayasAdhanInirvRtikaraNAtmakayathArthanAmaphalapradAnapratyalena pUjAtraividhyena vA'padhyAna-pramAdAcarita-hiMsrapradAna-pApopadezAdiparihArato'narthadaNDaviramaNAkhyamaSTamamapi vratamArAdhitam / bhAvastavAvasaravihitayA tRtIyayA naiSedhikyA sarvathA sAvadyayogaparihArataH sAvadyayoganivRttirUpaM navamaM sAmAyikamapi vratamaMzataH samArAdhitam, "sAvajjajogavirao tigutto chasu saMjuo / - uvautto jayamANo AyA sAmAiyaM hoi / / " tti tallakSaNAt / tridignirIkSaNavarjanena pUrvabhAvitena diksaMkSeparUpaM, dvitIyatRtIyanaiSedhikIbhyAM pUrvapratijJAtA zravaniSedhasya saGkocanena vratasaMkSeparUpaM ca dazamaM dezAvakAzikAkhyamapi vrataM saMsAdhitam / AhArA'brahmAdInAM parihArAdekAdazasyApi pauSadhavratasyAMzikyArAdhanA satyApitaiva / agrapUjAyAM naivedyAdiDhaukanena dvAdazamatithisaMvibhAgavatamapi samArAdhitaM bhavati, arhatAM ratnapAtrakalpatvAditi / kiJca sacittadravyavarjanAdyabhigamapaJcakasyApyatra jinagRhAdi pravizatA''rAdhyatvena sacittadravyavarjanAdinA paJcamaM manaekatvIkaraNenA'STamamityAdi vratamArAdhyata eva / vratAtikramAdau prAyazcittApatteriva naiSedhikyAdibhaGge'pi prAyazcittasyopavarNitatvenApi vratArAdhanA sujJeyaiva / api ca mahAnizIthAdipratipAditajinAyatanadravyastavavidhAyino dvAdazasvargagatiH samyaktva-dezaviratyArAdhanAM prakhyApayati, prajJApanAdiSu samyaktvadezaviratimata utkarSatastatropapAtazravaNAt / sarvaviratipariNaterapi prApikAyAH pAragatapratimAyA dezaviratyArAdhanaphalatve tu kiM vaktavyam ! / __bhagavatA pArzvaprabhuNA'pi saMyamAvasaro'vasito vItarAgAvasthanemirAjImatIpratikRtivilokanataH / nAgaketu-raGgadeva-caGgadevaprabhRtibhizca pratimApUjanapravaNaiH Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ phebruArI-2005 kaivalyalakSmIrapyavApi // tadevaM mUrtipUjAyA yuktibindurnidarzitaH / nemisUriprasAdena vijayodayasUriNA // 1 // yadarjitaM mayA puNyaM pUjAyuktinirUpaNAt / bhavatAd bhavyasandohe tena pUjA''daro mahAn / / 2 / / iti mUrtipUjAyuktibinduH samApta: // AcAryazrIvijayodayasUrikRtA mUrtimantavyamImAMsA // atha zrImUrtimantavyamImAMsA // praNamya zrImahAvIraM nemisUriM guruM tathA / mUrtimantavyamImAMsA kathyate bhavyabodhinI // yuktyAgamasaMsiddhAyAmapyasyAM mUrtimantavyamImAMsAyAmarvAcInAnAmitihAsopaniSadvedinAmAkUtena tAvad mUrtiniSedhavicAro'nAdAvapi kAle na kenacit kutracit kadAcanA'pi prAduSkRta: / adhunA darIdRzyamAnasattAko'pi sa na prathamaM bhArate labdhabhUmiH / api tu tatprAdurbhAvapitA prathamapuruSaH krAiSTasamvataH pUrvaM paJcadazazataikasaptativarSe (1571) prathamo yAhUdInAM pegambaro mojhajha(hasaratamusA alehisalAma)saMjJo babhUva / tasya mUrtipUjAniSedhabIjaM tu tatkAlInetihAsA'valokanata idabheva sambhAvyate / tathAhi-pUrvaM tAvadayaM hasaratamusA yAhudikule mIsaradeze'jAyata / kenApi kAraNena mAtara- pitarAbhyAM maJjUSAyAM saMsthApya sA maJjUSA nAilanadyAM prakSitA / tAM ca tatkAlIna-misaranRpatiphIraunaputrI labdhavatI / tayA ca rAjakumAryA [sa] putravat pAlayitvA vardhitaH / tadA ca yahudina Ijipte'vasan, balAdeva tebhya IjipazyanA iSTikAniSpAdanakarma kaaritvntH| ekadA IdRgeva kiJcitkAraNamavalambya Ijipazyana-yahudinAvayuddhyetAm / tatrA''gatena hajaratena Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anusandhAna-31 svayaM yahuditvAd yahudipakSamAdAya hatvA ca IjipazyanaM tatkalevaraM bhUmau nidhiickre| prakaTIbhUtaM ca kramazo hatyAduSkRtam / tataH pracchanavRttyA naMSTvA kutracijjagAma / tatazcatvAriMzatA varSebhUyo mIsaradezamAjagAma / tatra tu yahudiSu sa eva balAtkAra AsIt / tato yahudino mocayitvA eziyAmAinarapradezamAnItavAn / sa ca pradezo dugdhotpAdakapracuratRNavattvAnmadhUtpAdakapracurakhajUrAdidravyatvAcca dugdhamadhusaritpatiritikhyAtimAnAsIt / ataH sthitamidaM yahudino gopA iva pazucArakA Asan / te caitaddezIyagopavat pracuratRNAdimatpradeze evA'sthurna tu teSAM sthAyigrAmagRhANi babhUvuH / tatazca siddhamidaM yad vanacAriNAM teSAM mandiramUrtibhiH saha kutaH sambandhaH ? / mUrtyarthaM tu sthitimatsthAnaM pUjAprabandhazcopayujyate / tacca tadAnIM yahudinAmasAmpratamevA''sIt / hajarato'pi yaM taM mArayitvA naivA'tra (naikatra ?) sthiti lebhe / atastasyA'pi na mUrtisambandho yujyate / idameva kAraNamAsAdya mUrtipUjA niSiSedheti sambhAvyate / tena ca bAibalapUrvArdha(olDaTesTemenTa)prathamapustakapaJcakaM prANAyi / tadanuyAyino yAhUdinaH khudArpitAni tAni pustakAnIti manvate / astu yatkiJcit / teSu dvitIyapustakIyaviMzatitamaprakaraNasya caturtho niyamo mUrtipUjAM niSedhayati / sa cA'yam - "tvayA tvadarthaM svargIyasya sthalIyasya jalIyasya vA kasyacidvastuna AkRtirna vidheyA / " idameva vaco mUrtipUjAniSedhamUlam / pustakaM caitad yUropIyAH krizciyanA apyabhyupapadyante / te cA''GglA bAibalasya dvau bhAgau-olDaTesTemenTasaMjJaM pUrvArdhaM nyuTesTemenTa saMjJaM cottarArdhaM svasiddhAntatayA svIkurvanti / yAhUdinastu pUrvArdhameva / etanmUrtipUjAniSedhavacomahimnA'rabinAM kumArikA api krIDanapAJcAlikAjatuSatrapuSavirahiNyo babhUvuH / tataH paJcadazazatyAM varSANAM gatAyAM krizciyanapegambara-jIsasakrAisTa(isukhrista)mataM prAdurbabhUva / krAiSTasyApi prAyaH hajaratamusA-sadRzyeva sthitirAsIt / bAlya eva tadIyapitarau gopayitvA misarapradezaM nItavantau, tAdRzyAM ca sthitau tasyApi mUrtipUjAsambandho na yujyate / tadIyadazasvAdezeSu dvitIya Adeza:- "tvaM mUrtyagre kadApi na naMsyasi" iti mUrtinamanaM niSedhayati / tadanu SaSThazatakaprArambhe mlekSapegambaranabImataM pracalitam / tadAnIM tatpUrvaM vA Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ phebruArI-2005 tAntrikANAM prAbalyamAsIt / te ca tAntrikA yaM puruSaM pazuM vA svavazamAnetumabhilaSitavantastadIyAmazmamayIM mRNmayIM vA mUrti niSpAdya tAM prati pratiniyatakriyAM cakruH, tanmUrttisaMskAraH tattatpuruSaM pazuM vA [prati] jAyate iti te manyante / imameva hetumavalambya nabIpegambareNa mUrtikhaNDanakArIti tatkAlInetihAsatattvAlokanena sambhAvyate / tadIyazca kurAnazarIphagranthaH "paramezvarapratikRtitayA na tvaM kiJcidapi sthApayiSyasi " ityAdivacanasandarbheNa mUrtiniSedhaM draDhayati / mlekSA musA - IsA nAmAnAvapi pegambaratayA manyante / tatra musAsaMjJaM tu kalimullatayA svIkurvanti / iti tayorapi vicArA: kurAnazarIphe AgatAH sambhAvyante / iti sthitametat musA - IsA mahammada iti tritayyapyekarUpaiva / atha tanmataM mahammadapegambarasamaye tu mUrtiniSedhakamityeva na api tu mUrttibhaJjakamiti khyAtimad babhUva / athaikAdazazatAbdIprArambhe 'mehamudazA gajanI' ityanena tu bhAratIyamUrtibhaGgAyA''prANoparamaM prayatitam / anenA'nyairlekSanarezaizca sukhamAnAn (sukhina:) bhAratIyajanAn duHkharUpakaTuphalAnyAsvAditAni / zAntipravAhanimagnaprajAzAntidhvaMsAya tanumanovittapUrvakaM kaizcitprayatitam / yadyapyAGglasamvataH paJcadazazatAbdIpUrvaM prathamaM mUrttiniSedhaprayAso yAhUdIpegambareNa mUsA saMjJena prArabdhastathApyAGglasamvataH pUrvaM trizatasaptaviMzativarSaM ( 327) yAvadatra na kvApi kAcana mUrtyavagaNanA prAvarttata / yato bhAratamAgatairalekajhAMDarasahavarttibhi- grIkairbhAratIyAbhirmUrttibhiH saha nijadezIyamUrttaya aupamIyanteti pramANAnyupalabhyante / tairanekadevasAdRzyaM svamUrtInAmAkhyAtam / ata: siddhametattadAnIM bhArate grIsadeze ca mUrtipUjA''sIt / kiJca tadAnIM buddhamatamapi prasRtamAsIt / bauddha-vedAntinozca parasparaM dharmamahAvivAde satyapi na kenApi kadAcitkasyacinmUttikhaNDanaM kRtam / zaGkarAcAryasya bauddhaiH saha paramariputve satyapi na tadvacaHsu mUrttikhaNDanaM dRzyate; api tu sthApanam / darzayati caitanmeksamUlaro'pi 'sisTama opha inDIyana' nAmnaH pustakasya SaSThe'Gke - "mUrtI kiM guptatattvamastItyapazyatAmapi sopayoginI" -ti zaGkarAcAryamatam / ayaM zaGkarAcArya AGglasamvati saptazatASTAzIti (788) -tame AsIditi meksamolarAbhiprAyaH / " trayodazazataikonapaJcAzattame(1349) Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anusandhAna-31 AsIditi zAhajahAM(1627-58)samayotpannamohasanaphAnImataM / " kRSNalAlagovindarAmaprabhRyastu krAisTasamvataH pUrvaM caturviMzatizatasaptanavati(2497)tame AsIdityAkhyAnti / AGglAstvimAM pRthvI SaTsahasravarSaprAyotpannAM manyante / api ca cInadezAt phAhIyAnasaMga-yuhu ena sAMgaprabhRtayo yAtrikA bhAratadarzanArthaM krAisTasamvatpaJcazatAbdItaH(500) saptazatAbdI (700) yAvadAgatAstaiH madhyaezIyA-bhAratottarabhAgavarNanamakAri / teSAM ca buddhamatAnuyAyitvAd brAhmaNAMste dharmavirodhinAmnA bhASitavantaH / teSAmapi grantheSu prabhUtaprAcInatamamandiramUrtInAM varNanaM dRzyate / itIto'pyavasIyate idaM- yaduta mUrtyavagaNanA bhArate kvacidanyatra pradeze vA kadAcitkathaJcidapi nAbhUnna kenacidapi vihitA / atheyamislAmiprakharapratApasamaye itaH kAlAt catuHzatAbdIpUrva SoDazazatAbdyAM labdhajanmabhiH sikkha-zatanAmi-kabIra-dAdu-lumpAkairmUrtyavagaNanA prArabdhA / tadvIjaM tu mlekSarAjyasAmrAjyaM tatpratApastadanuyAyitvaM vA / tadAnImevA''GglabhUmau yUrope'pi proTesTanTaprAdurbhAvaH / " proTesTanTAgraNI TinalyutharaH sikkhAgraNIgurunAnakazca samakAlotpattiko prAyaH / mArTInalyutharasamayaH tryazItyadhikacaturdazazatAbdIta: SaDviMzatyadhikapaJcadazazatAbdI yAvat (1483-1526) / nAnakasamayazca saptaSaSTyadhikacaturdazazatAbdIta: aSTAtriMzadadhikapaJcadazazatAbdI yAvat (1467-1538) / ataH sthitametada yanmUrtistatpUjA cAnAdisaMsiddhaiva / kiJca sarvaprathamaM prarUpito'pi mUsAsaMjJena yAhUdipegambareNa mUrtividhAnapratiSedho mUrtidarzanapUrvakameva / na tatra sandehabIjam / yato mUrtiniSedhakamUsAsamaye'pi laghvyo laghIyasyo vA mUrtaya Asanniti vyaktamAkhyAtaM lemanavIye / yAMste TerephImetisaMjJayA''cakhyuste racitavantaH / olDaTesTemenTe tu mUrtipUjAprAcInatApramANAni bhUyAMsyeva labhyante / atha janasaMkhyAyAM vicAryamANAyAM mUrtipUjakasaMkhyaiva sarvatrA'dhikA / sA caivam-adhunA buddhadharmastAvaddarIdRzyamAnajanaikatRtIyAMze vistRto'sti / tasya ca kanaphyusanisTa-TeoisTa-zenToisTaprabhRtayaH sarvA api zAkhA mUrtipUjAmabhyupapannAH / dvitIyaM krAisTamataM, tasyApi tisRSu zAkhAsu proTesTanTaromanaketholika-grIkAkhyAsvantime dve zAkhe mUrtipUjAmurarIkRtavatyau, saMkhyAyAM ca dvitRtIyAMzAdapyadhike / tatra romanaketholikA nijanijeSu mandireSu Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ phebruArI-2005 varajInamerI - tatputrabAlaIsuprabhRtimUrttIiH sthApayitvA dhUpadIpAdibhiryajanti / grIkAstu svakIyeSu mandireSu gRheSu coktamUrttIranyA api prAcInatamajyupITarajyuno-mInarvA - vinasa nyUsaprabhRtimUrttIiH sthApayanti yajanti ca / proTesTanTAzca yadyapi mUrtimavagaNayanti tathApi krosaM kalpayanti, astvetat / kiJca proTesTanTA mlekSAzca hajhakaraNAya gacchanti tatra prastaraM cumbanti ca / zikkheSvapi zikkhasiMghAkhye dve zAkhe / tatra siMghebhyo navaghnAH zikkhA:- sarve'pi mUrti pUjayanti, siMghAzcA'vagaNayanti / jaineSvapi zvetAmbara - digambarA mUrti pUjayanti / kevalaM piSTalavaNanidarzanasaMkhyA huNDakAsterApanthinazca tAM tiraskurvanto'pi guruvandanAvasare bhUmimAsanAdikaM vA gurucaraNatayA tathAvidhavastraveSaM pUjyapadavIkhyApakatayA kalpayanti guruvastrAsanAderAzAtanAM pUjyatayA varjayanti, svagurupratikRti ca gurutayA'GgIkurvanti / pArasikA api bhAnuM bRhadbhAnuM ca pUjayanti / anyA api enImIsTAnAmnI prajA asumato'sumanmUrtIzca pUjayanti / saMkhyA mUrtipUjakAnAM bauddhAH romanaketholikA: grIkA: bhAratIyAH (hindu) jainA: enImIsTA: sarvasaMkhyA mUrttiniSedhakAnAM yAhUdina: proTesTanTAH pArasikAH plekSAM (moslema) duNDhakA: siMghAH aSTapaJcAzatkoTya: (580000000) ekonacatvAriMzatkoTaya: ( 390000000 ) ekA koTI (10000000) ekaviMzatikoTayaH saptaSaSTirlakSA : ( 216700000) saptaviMzatirlakSAH (2700000) paJcadazakoTya dvayazItirlakSAH (158200000) ekamabjaM paJcatriMzatkoTyaH SaTsaptatirlakSAH (1357600000) saMkhyA ekAkoTIdvAviMzatirlakSA : (12200000) saptadazakoTyaH SoDazalakSAH (171600000) ekaM lakSam (100000) dvAviMzatikoyyo'STAdazalakSAH (221800000) piSTalavaNanidarzana saMkhyAH / lakSatrayaM ( 300000) 11 Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 anusandhAna-31 AryasamAjinaH brahmaprArthanAsamAjinaH sarvasaMkhyA sAr3he dvilakSe (250000) sArdhAni paJcasahasrANi (5500) catvAriMzatkoTayo dviSaSTilakSAH paJcapaJcAzatsahasrAH paJcazatAni (406255500) tadevaM mUrtimantavyamImAMseyaM mayoditA / nemisUriprasAdena, vijayodayasUriNA // 1 // yadarjitaM mayA puNyaM, mUrtimantavyavarNanAt / tena puNyena bhavyAnAM, mUrtirmAnyA bhavatvalam // 2 // iti // mUrtimantavyamImAMsA sampUrNA ||shriiH|| -x