Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ aliptatA aura anAsakti kA bhAva-bodha dUsarA pravacana
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ apramAda-sUtra : 2 vocchinda siNehamappaNo, kumuyaM sAraiyaM va pANiyaM se savvasiNehavajjie, samayaM goyama! mA pmaaye|| tiNNo hu si aNNavaM mahaM, kiM puNa ciTThasi tiirmaago| abhitura pAraM gamitae, samayaM goyama! mA pmaaye|| jaise kamala zarada-kAla ke nirmala jala ko bhI nahIM chUtA aura alipta rahatA hai, vaise hI saMsAra se apanI samasta AsaktiyAM miTAkara saba prakAra ke snehabaMdhanoM se rahita ho jaa| ataH gautama! kSaNamAtra bhI pramAda mata kr|| tU isa prapaMcamaya vizAla saMsAra-samudra ko taira cukA hai| bhalA kinAre pahuMcakara tU kyoM aTaka rahA hai? usa pAra pahuMcane ke lie zIghratA kara / he gautama! kSaNamAtra bhI pramAda mata kr| 22
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ pahale kucha prshn| __ eka mitra ne pUchA hai-kala Apane kahA, prazna ke uttara dene ke do tarIke haiN| eka smRti ke saMgraha se, dUsarA svayaM kI cetanA se| jaba Apa uttara dete haiM, taba ApakA uttara cetanA se hotA hai, yA smRti se? kyoMki Apa aba taka hajAroM kitAbeM par3ha cuke haiM aura ApakI smaraNa zakti bhI phoTogrAphika hai| yadi ApakI cetanA hI uttara dene meM samartha hai, to itanI vividha kitAbeM par3hane kA kyA prayojana hai? do tIna bAteM samajhanI caahie| eka, Apake prazna para nirbhara hotA hai ki uttara cetanA se diyA jA sakatA hai yA smRti se| yadi ApakA prazna bAhya jagata se saMbaMdhita hai to cetanA se uttara dene kA koI bhI upAya nahIM hai| na mahAvIra de sakate haiM, na buddha de sakate haiM, na koI aura de sakatA hai| cetanA se to uttara cetanA ke saMbaMdha meM pUche gaye prazna kA hI ho sakatA hai| agara mahAvIra se jAkara pUche ki kAra paMkcara ho jAtI ho to kaise ThIka karanI hai, to isakA uttara cetanA se nahIM A sakatA / mahAvIra kI smRti meM ho to hI A sakatA hai| bAhya jagata ko jAnane kA sUcanAoM ke atirikta koI bhI upAya nahIM hai| aura ThIka aisA hI aMtarjagata ko jAnane kA sUcanAoM ke dvArA koI upAya nahIM hai| bAhara kA jagata jAnA jAtA hai inpharmezana se, sUcanAoM se, aura bhItara kA jagata nahIM jAnA jAtA hai sUcanAoM se| isalie agara koI vyakti bAharI tathyoM ke saMbaMdha meM cetanA se uttara de to ve vaise hI galata hoMge jaise koI cetanA ke saMbaMdha meM zAstroM se pAyI gayI sUcanAoM se uttara de| ve donoM hI galata hoNge| ___ hama donoM taraha kI bhUla karane meM kuzala haiM / hamane socA ki cUMki mahAvIra yA buddha, kRSNa jJAna ko upalabdha ho cuke haiM, isalie aba bAhara ke jagata ke saMbaMdha meM bhI unase jo hama pUchege, vaha bhI vijJAna hone vAlA hai| vahAM hamase bhUla huI, isalie hama vijJAna ko paidA nahIM kara paaye| ___ vijJAna paidA karanA hai to bhItara pUchane kA koI upAya nahIM hai, bAhara ke jagata se hI pUchanA pdd'egaa| agara padArtha ke saMbaMdha meM kucha jAnanA hai to padArtha se hI pUchanA pdd'egaa| vRkSoM ke saMbaMdha meM kucha jAnanA hai to vRkSoM meM hI khojanA pdd'egaa| lekina hamane isa mulka meM aisA samajhA ki jo AtmajJAnI ho gayA, vaha sarvajJa ho gyaa| isalie hamane vijJAna ko koI janma na diyA aura hama sArI duniyA meM pichar3a gye| mahAvIra jo bhI kahate haiM aMtasa ke saMbaMdha meM, vaha unakI cetanA se AyA hai| lekina mahAvIra bhI jo bAhara ke jagata ke saMbaMdha meM kahate nAeM haiN| isalie eka aura bAta samajha lenI caahie| ve sUcanAeM jo mahAvIra bAhara ke jagata ke saMbaMdha meM dete haiM, kala galata ho sakatI haiN| kyoMki mahAvIra ke samaya taka bAhara ke jagata 23
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAvIra-vANI bhAga : 2 ke saMbaMdha meM jo sUcanAeM thIM, vahI mahAvIra dete the| phira sUcanAeM badaleMgI, vijJAna to roja bar3hatA hai, badalatA hai| nayI khoja hotI hai| to mahAvIra ne bhI jo bAhara ke jagata ke saMbaMdha meM kahA hai, vaha kala galata ho jaayegaa| usa kAraNa mahAvIra galata nahIM hote| mahAvIra to usI dina galata hoMge jo unhoMne bhItara ke saMbaMdha meM kahA hai, jaba galata ho jaaye| isase bar3I takalIpha hotI hai| jIsasa ne usa samaya jo upalabdha sUcanAeM thIM, usake saMbaMdha meM bAteM khiiN| kahA ki jamIna capaTI hai| kyoMki usa samaya taka yahI sUcanA thii| jIsasa bhI nahIM jAna sakate the ki jamIna gola hai / phira IsAiyata bar3I muzkila meM par3a gayI / jaba patA calA ki jamIna gola hai aura jamIna capaTI nahIM hai to bar3A saMkaTa aayaa| to IsAiyata ne pUrI koziza kI ki jamIna capaTI hI hai, kyoMki jIsasa ne kahA hai| aura jIsasa galata to kaha hI nahIM skte| isameM Dara thA / agara jIsasa eka bAta galata kaha sakate haiM to phira dUsarI bhI galata ho sakatI hai, yaha saMdeha thaa| agara jIsasa itanI galata bAta kaha sakate haiM ki jamIna capaTI hai gola kI bajAya, to kyA bharosA? Izvara ke saMbaMdha meM jo kahate haiM, AtmA ke saMbaMdha meM kahate haiM, vaha bhI galata kahate hoN| jaba kisI kI eka bAta galata ho jAye to dUsarI bAtoM para bhI saMdeha nirmita ho jAtA hai| isalie IsAiyata ne bharasaka koziza kI ki jo jIsasa ne kahA hai, sabhI sahI hai| lekina usakA pariNAma ghAtaka huA / kyoMki vijJAna ne jo siddha kiyA, hajAra jIsasa bhI kaheM, usako galata nahIM kiyA jA sktaa| gaileliyo ko sajA dI jAye, satAyA jAye, isase koI aMtara nahIM par3atA, tathya ko jhuThalAyA nahIM jA sktaa| aura taba Akhira meM, majabUrI meM IsAiyata ko mAnanA par3A ki jamIna gola hai / taba IsAiyoM ke mana meM hI saMdeha uThanA zurU ho gayA ki phira kyA hogA! jIsasa jo kahate haiM aura cIjoM ke saMbaMdha meM, kahIM vaha bhI to galata nahIM hai! mahAvIra ke mAnanevAle socate haiM ki mahAvIra ne kahA hai ki caMdramA devatAoM kA AvAsa hai| usa samaya taka aisI bAharI jAnakArI thii| usa samaya taka jo zreSThatama jAnakArI thI, vaha mahAvIra ne dI hai| lekina yaha mahAvIra ke kahane kI vajaha se saca nahIM hotii| yaha to vaijJAnika tathya hai, bAhara kA tathya hai| isameM mahAvIra kyA kahate haiM, sirpha unake kahane se sahI nahIM hotaa| ___ aba jaina muni takalIpha meM par3a gaye haiN| kyoMki cAMda para AdamI utara gayA hai, koI devatA nahIM hai| to aba jaina muni usI dikkata meM par3a gaye haiM jisa dikkata meM IsAiyata par3a gayI thii| aba kyA kareM? to aba ve siddha karane kI koziza kara rahe haiM! siddha karane kI tIna-cAra kozizeM haiM, vaha piTIpiTAyI haiM, vahI kozizeM kI jAtI haiN| pahalI to yaha, ki yaha cAMda vaha cAMda hI nahIM hai, eka yaha koziza hai| to kauna-sA cAMda hai? dUsarI yaha koziza kI jA rahI hai ki isa cAMda para vaijJAnika utare hI nahIM hai, yaha jhUTha hai, yaha aphavAha hai| yaha bhI pAgalapana hai| tIsarI koziza yaha kI jA rahI hai, ki ve utara to gaye haiM-eka jaina mani koziza kara rahe haiM-ve utara to gaye haiM, aphavAha hIM hai, cAMda bhI yahI hai, lekina ve cAMda para nahIM utare haiN| cAMda ke pAsa devI-devatAoM ke jo bar3e-bar3e yAna, unake bar3e-bar3e ratha, virATakAya ratha aura yAna Thahare rahate haiM cAMda ke AsapAsa, una para utara gaye haiN| usI ko ve samajha rahe haiM ki cAMda hai| yaha saba pAgalapana hai| lekina isa pAgalapana ke pIche tarka hai| tarka yaha hai ki agara mahAvIra kI yaha bAta galata hotI hai, to bAkI bAtoM kA kyA hogA? to maiM Apase kahanA cAhatA hUM, mahAvIra, buddha yA kRSNa kisI ne bhI bAhara ke jagata ke saMbaMdha meM jo bhI kahA hai, vaha usa samaya taka kI upalabdha jAnakArI meM jo zreSThatama thA, vahI kahA hai| vaha usa samaya taka jo satyatara thA, vahI kahA hai| lekina, bAhara kI jAnakArI roja bar3hatI calI jAtI hai| aura Aja nahIM kala, mahAvIra aura baddha se Age bAta nikala jaayegii| jaba Age bAta nikala jAyegI to bhakta ko, anuyAyI ko parezAna hone kI jarUrata nahIM hai| eka vibhAjana sApha kara lenA caahie| vaha vibhAjana yaha ki mahAvIra ne jo bAteM bAhara ke jagata ke saMbaMdha meM kahI haiM, ve sUcanAeM haiN| aura mahAvIra ne jo aMtasa-jagata ke saMbaMdha meM bAteM kahI haiM, 24
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ aliptatA aura anAsakti kA bhAva-bodha ve anubhava haiN| ucita hogA ki hama ArmasTrAMga kI bAta mAna leM cAMda ke saMbaMdha meM, bajAya mahAvIra kI bAta ke| hama AiMsTIna kI bAta mAna leM padArtha ke saMbaMdha meM, bajAya kRSNa ke / usakA kAraNa yaha hai ki bAhara ke jagata meM jo khoja cala rahI hai vaha khoja roja bar3hatI calI jaayegii| Aja maiM Apase jo bAteM kaha rahA hUM, usameM jaba bhI maiM bAhara ke jagata ke saMbaMdha meM kucha kahatA hUM to vaha Aja nahIM kala galata ho jaayegaa| galata ho jAyegA, usase jyAdA ThIka khoja liyA jaayegaa| lekina taba bhI jo maiM bhItara ke jagata ke saMbaMdha meM kaha rahA hUM, vaha galata nahIM ho jAyegA / vaha maiM apane anubhava se kaha rahA huuN| sUcanA aura jJAna kA agara yaha phAsalA hama na rakha pAye to Aja nahIM kala, buddha, mahAvIra, kRSNa saba nAsamajha mAlUma hone lgeNge| yaha phAsalA rakhanA jarUrI hai| __ Apake prazna para nirbhara karatA hai ki maiM uttara kahAM se de rahA huuN| kucha uttara to kevala smRti se hI diye jA sakate haiN| kyoMki bAhara ke saMbaMdha meM smRti hI hotI hai, jJAna nahIM hotA hai| bhItara ke saMbaMdha meM jJAna hotA hai, smRti nahIM hotii| to Apa kyA pUchate haiM, isa para nirbhara karatA hai| dUsarI bAta-pUchate haiM ki agara bhItara kA jJAna ho gayA ho to phira zAstra, sAhitya, pustaka, isakA kyA prayojana hai? isakA prayojana hai, Apake lie, mere lie nhiiN| Aja mere pAsa koI A jAtA hai pUchane, yA mahAvIra ke pAsa, yA buddha ke pAsa A jAtA thA pUchane, cAMda ke saMbaMdha meM, to mahAvIra kucha kahate the| mahAvIra ko koI prayojana nahIM hai cAMda se, lekina jo pUchane AyA thA, usakA prayojana hai| lekina ise bhI kahane kI kyA jarUrata hai? __ kAraNa hai| mere pAsa aise loga Ate haiN| koI phrAyaDa ko par3hakara vikSipta huA jA rahA hai, to vaha mere pAsa AtA hai| jaba taka maiM phrAyaDa ke saMbaMdha meM use kucha na kaha sakU taba taka usase merA koI setu nirmita nahIM hotA / jaba use yaha samajha meM A jAtA hai ki maiM phrAyaDa ko samajhatA hUM, tabhI Age carcA ho pAtI hai, tabhI Age bAta ho pAtI hai| mere pAsa koI AdamI AiMsTIna ko samajhakara AtA hai, aura agara maiM piTIpiTAyI tIna hajAra sAla purAnI phijiksa kI bAteM usase kahaM, to maiM tatkAla hI vyartha ho jAtA hai| Age koI saMbaMdha hI nahIM jur3a paataa| agara mujhe use koI bhI AMtarika sahAyatA pahuMcAnI hai to use maiM bAhara ke jagata meM utanA to kama se kama maiM jAnatA hI hUM, jitanA vaha jAnatA hai, itanA bharosA dilAnA atyanta Avazyaka hai| isa bharose ke binA usase gati nahIM ho pAtI, usase saMbaMdha nahIM bana paataa| Aja sAdhuoM saMnyAsiyoM se Ama AdamI kA jo saMbaMdha TUTa gayA hai, usakA kAraNa yaha hai ki Ama AdamI unase jyAdA jAnatA hai bAhara ke jagata ke saMbaMdha meM / aura jaba Ama AdamI bhI unase jyAdA jAnatA hai to yaha bharosA karanA AdamI ko muzkila hotA hai ki jinheM bAhara ke jagata ke saMbaMdha meM bhI kucha patA nahIM, vaha bhItara ke saMbaMdha meM kucha jAnate hoMge / Aja hAlata yaha hai ki ApakA sAdha Apase kama jAnakAra hai| mahAvIra ke vakta kA sAdhu Ama AdamI se jyAdA jAnakAra thaa| ____ Apase agara koI bhI saMbaMdha nirmita karanA hai, to pahale to ApakA jo bAhya jJAna hai, usase hI saMbaMdha jur3atA hai aura jaba taka maiM Apake bAhya-jJAna ko vyartha na kara dUM taba taka bhItara kI tarapha izArA asaMbhava hai| apane lie nahIM par3hatA hUM, Apake lie par3hatA huuN| usakA pApa Apako lagegA, mujhako nhiiN| aura yaha, maiM aisA kara rahA hUM, aisA nahIM hai| buddha yA mahAvIra yA kRSNa sabhI ko yahI karanA par3A hai| karanA hI pdd'egaa| agara kRSNa arjuna se kama jAnate hoM bAhara ke jagata ke saMbaMdha meM, to bAta Age nahIM cala sktii| agara mahAvIra gautama se kama jAnate hoM bAhara 25
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAvIra-vANI bhAga : 2 ke jagata ke saMbaMdha meM to bAta Age nahIM cala sakatI / mahAvIra gautama se jyAdA jAnate haiN| Apako patA honA cAhie, gautama mahAvIra kA pramukha ziSya hai, jisakA nAma isa sUtra meM AyA hai| usake saMbaMdha meM thor3A samajhanA acchA hogA, tAki sUtra samajhA jA ske| ___ gautama usa samaya kA bar3A paMDita thA / hajAroM usake ziSya the, jaba vaha mahAvIra ko milA, usake pahale / vaha eka prasiddha brAhmaNa thaa| mahAvIra se vivAda karane hI AyA thaa| gautama, mahAvIra se vivAda karane hI AyA thaa| mahAvIra ko parAjita karane hI AyA thaa| agara mahAvIra ke pAsa gautama se kama jAnakArI ho, to gautama ko rUpAMtarita karane kA koI upAya nahIM thA / gautama parAjita huA mahAvIra kI jAnakArI se| aura gautama jJAna se parAjita nahIM ho sakatA thA, kyoMki jJAna kA to koI savAla hI nahIM thaa| jAnakArI se hI parAjita ho sakatA thaa| jAnakArI hI usakI saMpadA thii| jaba mahAvIra se vaha jAnakArI meM hAra gayA, gira gayA, tabhI usane mahAvIra kI tarapha zraddhA kI AMkha se dekhA / aura taba mahAvIra ne kahA ki aba maiM tujhe vaha bAta kahUMgA, jisakA tujhe koI patA hI nahIM hai| abhI to maiM vaha kaha rahA thA jisakA tujhe patA hai / maiMne tujhase jo bAteM kahIM haiM vaha tere jJAna ko girA dene ke lie, aba tU ajJAnI ho gayA / aba tere pAsa koI jJAna nahIM hai| aba maiM tujhase ve bAteM kahUMgA jisase tU vastutaH jJAnI ho sakatA hai| kyoMki jo jJAna vivAda se gira jAtA hai, usakA kyA mUlya hai? jo jJAna tarka se kaTa jAtA hai, usakA kyA mUlya hai? ___ gautama mahAvIra ke caraNoM meM gira gayA, unakA ziSya banA / gautama itanA prabhAvita ho gayA mahAvIra se, ki Asakta ho gayA, mahAvIra ke prati moha se bhara gyaa| gautama mahAvIra kA pramukhatama ziSya hai, prathama ziSya, zreSThatama / unakA pahalA gaNadhara hai| unakA pahalA saMdezavAhaka hai| lekina, gautama jJAna ko upalabdha nahIM ho sakA / gautama ke pIche hajAroM-hajAroM loga dIkSita hue aura jJAna ko upalabdha hue, aura gautama jJAna ko upalabdha nahIM ho sakA / gautama mahAvIra kI bAtoM ko ThIka-ThIka logoM taka pahuMcAne lagA, saMdezavAhaka ho gyaa| jo mahAvIra kahate the, vahI logoM taka pahuMcAne lgaa| usase jyAdA kuzala saMdezavAhaka mahAvIra ke pAsa dUsarA na thaa| lekina vaha jJAna ko upalabdha na ho skaa| vaha usakA pAMDitya bAdhA bana gayA / vaha pahale bhI paMDita thA, vaha aba bhI paMDita thaa| pahale vaha mahAvIra ke virodha meM paMDita thA, aba mahAvIra ke pakSa meM paMDita ho gyaa| aba mahAvIra jo jAnate the, kahate the, use usane pakar3a liyA aura usakA zAstra banA liyaa| vaha usI ko doharAne lgaa| ho sakatA hai, mahAvIra se bhI behatara doharAne lagA ho / lekina jJAna ko upalabdha nahIM huA, vaha paMDita hI rhaa| usane jisa taraha bAhara kI jAnakArI ikaTThI kI thI, usI taraha usane bhItara kI jAnakArI bhI ikaTThI kara lI / yaha bhI jAnakArI rahI, yaha bhI jJAna na bnaa|| gautama bahuta rotA thaa| vaha mahAvIra se bAra-bAra kahatA thA, mere pIche Aye loga, mujhase kama jAnanevAle loga, sAdhAraNa loga, mere jo ziSya the ve, Apake pAsa Akara jJAna ko upalabdha ho gye| yaha dIyA merA kaba jalegA? yaha jyoti merI kaba paidA hogI? maiM kaba pahaMca pAUMgA? jisa dina mahAvIra kI aMtima ghar3I AyI, usa dina gautama ko mahAvIra ne pAsa ke gAMva meM saMdeza dene bhejA thA / gautama lauTa rahA hai gAMva se saMdeza dekara, taba rAhagIra ne rAste meM khabara dI ki mahAvIra nirvANa ko upalabdha ho gaye / gautama vahIM chAtI pITakara rone lagA, sar3aka para baiThakara / aura usane rAhagIroM ko pUchA ki vaha nirvANa ko upalabdha ho gaye? merA kyA hogA? maiM itane dina taka unake sAtha bhaTakA, abhI taka mujhe to vaha kiraNa milI nhiiN| abhI to maiM sirpha udhAra, vaha jo kahate the, vahI logoM ko kahe calA jA rahA huuN| mujhe vaha huA nahIM, jisakI vaha bAta karate the| aba kyA hogA? unake sAtha na ho sakA, unake binA aba kyA hogaa| maiM bhaTakA, maiM DabA / aba maiM anaMta kAla taka bhttkNgaa| vaisA zikSaka aba kahAM? vaisA guru aba kahAM milegA? kyA mere lie bhI unhoMne koI saMdeza smaraNa kiyA hai. aura kaisI kaThoratA kI unhoMne mujha para? jaba jAne kI ghar3I thI to mujhe dUra kyoM bheja diyA? 26 .
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ aliptatA aura anAsakti kA bhAva-bodha to rAhagIroM ne yaha sUtra usako kahA hai| yaha jo sUtra hai, rAhagIroM ne kahA hai| rAhagIroM ne kahA, ki terA unhoMne smaraNa kiyA aura unhoMne kahA hai ki gautama ko yaha kaha denA / gautama yahAM maujUda nahIM hai, gautama ko yaha kaha denA / yaha jo sUtra hai, yaha gautama ke lie kahalAyA gayA hai| 'jaise kamala zarada-kAla ke nirmala jala ko bhI nahIM chUtA aura alipta rahatA hai vaise hI saMsAra se apanI samasta AsaktiyAM miTAkara saba prakAra ke sneha-baMdhanoM se rahita ho jaa| ataH gautama! kSaNa mAtra bhI pramAda mata kr|' ___ 'tU isa prapaMcamaya vizAla saMsAra-samudra ko taira cukA, bhalA kinAre pahuMcakara tU kyoM aTaka gayA hai| usa pAra pahuMcane ke lie zIghratA kara / he gautama! kSaNamAtra bhI pramAda na kr|' ye jo AkhirI zabda haiM ki tU sAre saMsAra ke sAgara ko pAra kara gayA-gautama patnI ko chor3a AyA, baccoM ko chor3a AyA, dhana, pratiSThA, pada / prakhyAta thA, itane loga jAnate the, saikar3oM logoM kA guru thA, usa sabako chor3akara mahAvIra ke caraNoM meM gira gayA, saba chor3a aayaa| to mahAvIra kahate haiM, tUne pUre sAgara ko chor3a diyA gautama, lekina aba tU kinAre ko pakar3akara aTaka gayA / tUne mujhe pakar3a liyaa| tUne saba chor3a diyA, tUne mahAvIra ko pakar3a liyA / tU kinArA bhI chor3a de, tU mujhe bhI chor3a de / jaba tU saba chor3a cukA to mujhe kyoM pakar3a liyA? mujhe bhI chor3a de| ___ jo zreSThatama guru haiM, unakA aMtima kAma yahI hai ki jaba unakA ziSya saba chor3akara unheM pakar3a le, to taba taka to ve pakar3ane deM jaba taka yaha pakar3anA zeSa ko chor3ane meM sahayogI ho, aura jaba saba chUTa jAye taba ve apane se bhI chUTane meM ziSya ko sAtha deN| jo guru apane se ziSya ko nahIM chur3A pAtA, vaha guru nahIM hai| yaha mahAvIra kA vacana hai, ki aba tU mujhe bhI chor3a de, kinAre ko bhI chor3a de / saba chor3a cukA, aba nadI bhI pAra kara gayA, aba kinAre ko pakar3akara bhI nadI meM aTakA huA hai, nadI ko nahIM pakar3e hue hae hai| kinArA nadI nahIM hai| lekina koI AdamI kinAre ko pakar3akara bhI to nadI meM ho sakatA hai| aura phira kinArA bhI bAdhA bana jaayegaa| kinArA car3hane ko hai, bAdhA banane ko nhiiN| ise bhI chor3a de aura isake bhI pAra ho jaa| isa sUtra ko hama smjheNge| usake pahale eka do savAla aura haiN| jina mitra ne yaha pUchA hai--jJAna aura smRti kA, ve ThIka se samajha leM / smRti vyartha nahIM hai| smRti sArthaka hai bAhara ke jagata ke lie| pAMDitya vyartha nahIM hai, sArthaka hai, bAhara ke jagata ke lie| bhItara ke jagata ke lie vyartha hai| magara ulTI bAta, isase viparIta bAta bhI sahI hai| antaHprajJA bhItara jagata ke lie sArthaka hai, lekina bAhara ke jagata ke lie sArthaka nahIM hai| vijJAna bAhara ke jagata ke lie, dharma bhItara ke jagata ke lie / vijJAna hai smRti, dharma hai anubhava / isalie vijJAna dUsaroM ke sahAre bar3hatA hai, dharma kevala apane sahAre / agara hama nyUTana ko haTA leM to AiMsTIna paidA nahIM ho sktaa| hAlAMki maje kI bAta hai ki AiMsTIna nyUTana ko hI galata karake Age bar3hatA hai, lekina phira bhI nyUTana ke binA Age nahIM bar3ha sakatA / nyUTana ne jo kahA hai, usake hI AdhAra para AiMsTIna kAma zurU karatA hai| phira pAtA hai ki vaha galata hai| to phira chAMTatA hai| lekina agara nyUTana huA hI na ho to AiMsTIna kabhI nahIM ho sakatA, kyoMki bAhara kA jJAna sAmUhika hai, pUre samUha para nirbhara hai| aisA samajha leM ki agara hama vijJAna kI sArI kitAbeM naSTa kara deM, to kyA Apa samajhate haiM ki AiMsTIna paidA ho sakegA, bilakula paidA nahIM ho skegaa| a ba sa se zurU karanA pdd'egaa| agara hama vijJAna kI saba kitAbeM naSTa kara deM to kyA Apa socate haiM, acAnaka koI AdamI havAI jahAja banA legA? nahIM banA sakatA / bailagAr3I ke cakke se zurU karanA par3egA, aura koI dasa hajAra sAla lageMge, bailagAr3I 27
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAvIra-vANI bhAga : 2 ke cakke se havAI jahAja taka Ane meM / aura yaha dasa hajAra sAla meM eka AdamI kA kAma nahIM hone vAlA hai, hajAroM loga kAma kreNge| vijJAna paraMparA hai, TreDizana hai| hajAroM logoM ke zrama kA pariNAma hai| dharma? mahAvIra na hoM, buddha na hoM, to bhI Apa mahAvIra ho sakate haiM / koI bAdhA nahIM hai / jarA bhI bAdhA nahIM hai| kyoMki mere mahAvIra yA mere buddha hone meM mahAvIra aura buddha ke Upara unake kaMdhe para khar3e hone kI koI jarUrata nahIM hai| koI khar3A ho bhI nahIM sktaa| dharma ke jagata meM hara AdamI apane paira para khar3A hotA hai, vijJAna ke jagata meM hara AdamI dUsare ke kaMdhe para khar3A hotA hai| isalie vijJAna kI zikSA dI jA sakatI hai, dharma kI zikSA nahIM dI jA sktii| vijJAna kI zikSA hameM denI hI pdd'egii| agara hama eka bacce ko gaNita na sikhAyeM, to kaise samajhegA AiMsTIna ko? dharma kA mAmalA ulTA hai| agara hama eka bacce ko bahuta dharma sikhA deM to phira mahAvIra ko na samajha skegaa| dharma kI koI zikSA nahIM ho sakatI / zikSA bAhara kI hotI hai, bhItara kI nahIM hotI, bhItara kI sAdhanA hotI hai| bAhara kI zikSA hotI hai| zikSA se smRti prabala hotI hai, sAdhanA se jJAna ke dvAra TUTate haiN| isako aura isa taraha se samajha leM ki bAhara ke saMbaMdha meM hama jo jAnate haiM vaha nayI bAta hai, jo kala patA nahIM thI aura agara hama khojate na to kabhI patA na cltii| bhItara ke saMbaMdha meM jo hama jAnate haiM vaha sirpha dabI thii| patA thI gahare meM / khoja lene para jaba hama use pAte haiM to vaha koI nayI cIja nahIM hai| buddha se pUche, mahAvIra se pUche, ve kaheMge, jo hamane pAyA, vaha milA hI huA thaa| sirpha hamArA dhyAna usa para nahIM thaa| __ Apake ghara meM hIrA par3A ho, rozanI na ho, dIyA jale, rozanI ho jAye, hIrA mila jAye taba Apa aisA nahIM kaheMge ki hIrA koI naI cIja hai jo hamAre ghara meM jur3a gayI, thI hI ghara meM / prakAza nahIM thA, aMdherA thA, dikhAyI nahIM par3atA thaa| jAna Apake pAsa hai. sirpha dhyAna usa para paDa jaaye| lekina vijJAna Apake pAsa nahIM hai. use khojanA paDatA hai| jaise hIre ko khadAna se khojakara, nikAlakara ghara lAnA pdd'e| isa pharka ke kAraNa vijJAna sIkhA jA sakatA hai| jo khadAna taka gaye haiM, jinhoMne hIrA khodA hai, kaise lAye haiM, kyA hai tarakIba? vaha saba sIkhI jA sakatI hai| dharma sIkhA nahIM jA sakatA, sAdhA jA sakatA hai| sAdhane aura sIkhane meM buniyAdI pharka hai / sIkhanA, sUcanAoM kA saMgraha hai| sAdhanA, jIvana kA rUpAMtaraNa hai| apane ko badalanA hotA hai| isalie kama paDhA likhA AdamI bhI dhArmika ho sakatA hai| lekina kama par3hA likhA AdamI vaijJAnika nahIM ho pAtA / bilakula sAdhAraNa AdamI, jo bAhara ke jagata meM kucha bhI nahIM jAnatA hai, vaha bhI kabIra ho sakatA hai. kaSNa ho sakatA hai, krAisTa ho sakatA hai| ___krAisTa khuda eka bar3haI ke lar3ake haiM, kabIra eka julAhe ke, kucha jAnakArI bAhara kI nahIM hai| koI pAMDitya nahIM hai, koI bar3A saMgraha nahIM hai, phira bhI antaHprajJA kA dvAra khula sakatA hai| kyoMki jo pAne jA rahe haiM, vaha bhItara chipA hI huA hai, thor3e se khodane kI bAta hai| hIrA pAsa hai, muTThI baMda hai, use khola lene kI bAta hai| yaha jo muTThI kholanA hai, yaha sAdhanA hai / hIrA kyA hai, kahAM chipA hai, kisa khadAna meM milegA, kaise khodA jAyegA, ina sabakI jAnakArI bAhya sUcanA hai| zAstroM meM agara hama yaha bheda kara leM to hama zAstroM ko bacAne meM sahayogI ho jAyeMge, anyathA hamAre saba zAstra DUba jaayeNge| kyoMki kRSNa ke muMha se aisI bAteM nikalatI haiM jo jAnakArI kI haiN| vaha galata hoMgI Aja nahIM kala / mahAvIra aisI bAteM bolate haiM, jo jAnakArI kI haiM, vaha galata ho jaayeNgii| vijJAna ke jagata meM koI kabhI sadA sahI nahIM ho sakatA / roja vijJAna Age bar3hegA aura atIta ko galata karatA jaayegaa| buddha ne aisI bAteM kahI haiM jo galata ho jAyeMgI / jIsasa ne, muhammada ne, aisI bAteM kahI haiM jo galata ho jaayeNgii| lekina isase koI bhI dharma kA saMbaMdha nahIM hai| dharmazAstra meM donoM bAteM haiM, ve bhI jo bhItara se AyI haiM, aura ve bhI jo bAhara se AyI haiN| agara bhaviSya meM hameM dharmazAstra kI pratiSThA bacAnI ho to hameM dharmazAstra ke vibhAjana karane zurU kara dene caahie| jAnakArI eka tarapha haTA denI cAhie, anubhava eka trph| 28
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ 17hA aliptatA aura anAsakti kA bhAva-bodha anubhava sadA sahI rahegA, jAnakArI sadA sahI nahIM rhegii| ___ to maiM kucha jAnakArI kI bAteM Apase kahatA huuN| jarUrI nahIM hai ki Apase kahUM, aura ApakI taiyArI bar3ha jAye to nahIM khuuNgaa| lekina jahAM Apa haiM vahAM jo jAnakArI kI bAteM haiM vahI ApakI samajha meM AtI haiN| vaha jo anubhava kI bAteM kahatA hUM vaha to Apako sunAyI hI nahIM pdd'tiiN| isa AzA meM jAnakArI kI bAta kahatA hUM ki zAyada usI ke bIca meM ekAdha anubhava kI bAta bhI Apake bhItara praveza ho jAye / vaha jAnakArI kI bAta karIba-karIba aisI hai jaisI eka kar3avI davA kI golI para thor3I zakkara lagA dI jaaye| vaha zakkara dene ke lie Apako nahIM lagAyI gayI hai, usa zakkara ke pIche kucha chipA hai jo zAyada sAtha calA jaaye| agara Apa samajhadAra haiM to zakkara lagAne kI jarUrata nahIM hai, davA sIdhI hI dI jA sakatI hai| lekina davA thor3I kar3avI hogii| usako samajhadAra le sakegA, bAla-buddhi ke loga nahIM le skeNge| satya, vaha jo anubhava kA satya hai vaha thor3A kar3avA hogaa| kyoMki vaha ApakI jiMdagI ke viparIta hogaa| use Apa taka pahuMcAnA ho to jAnakArI kevala eka sAdhana hai| eka mitra ne pUchA hai ki kyA siddha puruSa ko bhI soye hue logoM ke bIca rahane meM khatarA hai, yA kevala sAdhakoM ke lie yaha nirdeza hai? __ siddha puruSa ko koI khatarA nahIM hai, kyoMki vaha miTa hI gyaa| khatarA to usako hai jo abhI hai / aisA samajheM, ki kyA bImAroM ke bIca mare hue AdamI ko rahane meM koI khatarA hai? koI bImArI na laga jaaye| lagegI nahIM aba / mare hue AdamI ko bImArI nahIM lagatI / cAroM tarapha plega ho, cAroM tarapha haijA ho, mare hue AdamI ko biThA deM bIca meM Asana lagAkara, ve maje se baiThe rheNge| na haijA pakar3egA, na plega pkdd'egii| kyoMki bImArI lagane ke lie honA jarUrI hai, pahalI zarta / vaha marA huA AdamI hai hI nahIM aba / lagegI kisako? siddha puruSa ko to koI khatarA nahIM hai| kyoMki siddha puruSa eka gahare arthoM meM mara gayA hai, bhItara se vaha ahaMkAra mara gayA, jisako bImAriyAM lagatI haiN| lobha lagatA lagatA hai, krodha lagatA hai| vaha ahaMkAra aba nahIM hai| aba siddha puruSa ko koI khatarA nahIM hai / siddha puruSa kA artha hI yaha hai ki jo aba nahIM hai / khatarA to rAste para hai| jaba taka Apa siddha nahIM ho gaye haiM taba taka khatarA hai| magara eka bar3e maje kI bAta hai agara Apako aisA patA calatA hai ki maiM siddha ho gayA hai, to abhI khatarA hai| kyoMki agara Apako patA calatA hai ki maiM mara gayA hUM to abhI Apa jiMdA haiM / AMkha baMda karake baiThe aura Apa soca rahe haiM ki maiM mara gayA hUM, aba mujhe koI bImArI laganevAlI nahIM hai to Apa pakkA samajhanA, abhI sAvadhAnI brteN| abhI kAphI jiMdA haiM, abhI bImArI lgegii| siddha puruSa kA artha hai-jo havA pAnI kI taraha ho gyaa| aba jise kucha bhI nahIM hai, jise yaha bhI nahIM hai ki maiM siddha puruSa ho gayA huuN| aisA bhAva hI maiM kA jahAM kho gayA hai vahAM koI bImArI nahIM hai| kyoMki bImArI lagane ke lie maiM kI pakar3ane kI kSamatA cAhie, aura maiM bImArI pakar3ane kA maiganeTa hai| vaha jo maiM kA bhAva hai, jo ahama hai, vaha hai maiganeTa, vaha bImAriyoM ko khIMcatA hai| aura Apa aisA mata socanA ki dUsarA hI Apako bImArI de detA hai| Apa lene ke lie taiyAra hote haiM tabhI detA hai| __ Apane kabhI khayAla kiyA hogA, plega hai aura DAkTara ghUmatA rahatA hai aura usako plega nahIM pakar3atI, aura Apako pakar3a letI hai| kyA mAmalA hai? khuda cikitsaka bahuta parezAna hue haiM isa bAta se ki DAkTara hai, vahIM ghUma rahA hai| dina bhara hajAroM marIjoM kI sevA kara rahA hai, iMjekzana lagA rahA hai, bhAga-daur3a kara rahA hai| unhIM kITANuoM ke bIca meM bhaTaka rahA hai| jahAM Apako bImArI pakar3atI hai, use bImArI nahIM pkdd'tii| kAraNa kyA hai? kAraNa sirpha eka hai ki DAkTara kI utsukatA marIja meM hai, apane meM nahIM hai| isalie maiM kSINa ho jAtA hai| vaha utsuka hai dUsare ko ThIka karane meN| vaha itanA vyasta hai dUsare ko ThIka karane meM ki usake hone kI use suvidhA hI nahIM hai jahAM bImArI pakar3atI hai| vaha nAna-riseTiva ho jAtA hai, kyoMki usako patA hI nahIM rahatA hai ki maiM hN| 29
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAvIra-vANI bhAga : 2 jaba bImArI jora kI hotI hai, mahAmArI hotI hai, to DAkTara apane ko bhUla hI jAtA hai| na bhUle, to bImAra pdd'egaa| yaha bhUlanA bAhara kI bImArI taka ko roka detA hai| ve jo dUsare loga haiM cAroM tarapha, ve bhayabhIta ho jAte haiM ki kahIM bImArI mujhe na pakar3a jAye / yaha kahIM bImArI mujhe na pakar3a jAye, yaha maiM bhAva hI bImArI ko pakar3ane kA dvAra bana jAtA hai / risepTiva ho jAtA hai| yaha to bAhara kI bImArI ke saMbaMdha meM hai, bhItara kI bImArI ke saMbaMdha meM to aura jaTilatA ho jAtI hai| ye sArI sUcanAeM sAdhaka ke lie haiN| yahI sUcanAeM nahIM, sUcanAeM mAtra sAdhaka ke lie haiM / siddha puruSa ke lie kyA sUcanA hai| siddha puruSa kA artha hI yaha hai ki jisako karane ko aba kucha na bacA / siddha kA artha kyA hotA hai? siddha kA artha hotA hai jise karane ko kucha na bacA, saba pUrA ho gayA, saba siddha ho gyaa| usake lie to koI bhI sUcanA nahIM hai / ye sArI sUcanAeM mArga para calanevAle ke lie haiM, sAdhaka ke lie haiN| eka aura prazna hai| AzuprajJa honA prakRti-datta Akasmika ghaTanA hai yA sAdhanA-janya pariNAma? / prakRti-datta ghaTanA nahIM hai, Akasmika ghaTanA nahIM hai, sAdhanA-janya pariNAma hai / prakRti hai acetana / Apako bhUkha lagatI hai, yaha prakRti-datta hai| Apako pyAsa lagatI hai, yaha prakRti-datta hai / Apa sote haiM rAta, yaha prakRti-datta hai| Apa jAgate haiM subaha, yaha prakRti-datta hai| yaha saba prAkRtika hai, yaha acetana hai / isameM Apako kucha bhI nahIM karanA par3A hai, yaha Apane pAyA hai| yaha Apake zarIra ke sAtha jur3A huA hai| lekina eka AdamI dhyAna karatA hai, yaha prakRti-datta nahIM hai| agara AdamI na kare to apane Apa yaha kabhI bhI na hogaa| bhUkha lagegI apane Apa, pyAsa lagegI apane Apa, dhyAna apane Apa nahIM lgegaa| kAmavAsanA jagegI apane Apa, moha ke baMdhana nirmita ho jAyeMge apane Apa, lobha pakar3egA, krodha pakar3egA apane aap| dharma nahIM pakar3egA apane aap| ise ThIka se samajha leN| ___ dharma nirNaya hai, saMkalpa hai, ceSTA hai, inTeMzana hai| bAkI saba iMsaTiMkTa hai| bAkI saba prakRti hai| Apake jIvana meM jo apane Apa ho rahA hai, vaha prakRti hai| jo Apa kareMge to hI hogA aura to bhI bar3I muzkila se hogA / vaha dharma hai| jo Apa kareMge, tabhI hogA, bar3I muzkila se hogA kyoMki ApakI prakRti pUrA virodha karegI ki yaha kyA kara rahe ho? isakI kyA jarUrata hai? peTa kahegA, dhyAna kI kyA jarUrata hai? bhojana kI jarUrata hai| zarIra kahegA, nIMda kI jarUrata hai, dhyAna kI kyA jarUrata hai? kAma-graMthiyAM kaheMgI ki kAma kI, prema kI jarUrata hai| dharma kI kyA jarUrata hai? __ Apake zarIra ko agara sarjana ke Tebala para rakhakara pUrA parIkSaNa kiyA jAye to kahIM bhI dharma kI koI jarUrata nahIM milegI, kisI graMthi meM / saba jarUrateM mila jaayeNgii| kiDanI kI jarUrata hai, phephar3e kI jarUrata hai, mastiSka kI jarUrata hai, vaha saba jarUrateM sarjana kATakara alaga-alaga batA degA ki kisa aMga kI kyA jarUrata hai, lekina eka bhI aMga manuSya ke zarIra meM aisA nahIM jisakI jarUrata dharma hai| ___ to dharma bilakula gairajarUrata hai| isIlie to jo AdamI kevala zarIra kI bhASA meM socatA hai vaha kahatA hai, dharma pAgalapana hai, zarIra ke lie koI jarUrata hai nhiiN| biheviyarisTsa haiM, zarIravAdI manovaijJAnika haiM; ve kahate haiM, kyA pAgalapana hai? dharma kI koI jarUrata hI nahIM hai| aura jarUrateM haiM, dharma kI kyA jarUrata hai? samAjavAdI haiM, kamyunisTa haiM, ve kahate haiM, dharma kI kyA jarUrata hai? aura saba jarUrateM haiN| aura jarUrateM samajha meM AtI haiN| kyoMki unako khojA jA sakatA hai| dharma kI jarUrata samajha meM nahIM aatii| kahIM koI kAraNa nahIM hai| isalie pazuoM meM saba hai jo AdamI meM hai| sirpha dharma nahIM hai| aura jisa AdamI ke jIvana meM dharma nahIM hai, usako apane ko AdamI kahane kA koI haka nahIM hai| kyoMki paza ke jIvana meM saba hai jo AdamI ke jIvana meM hai| aise AdamI ke jIvana meM, jisake jIvana meM dharma nahIM hai, vaha kahAM se apane ko alaga karegA pazu se?
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ aliptatA aura anAsakti kA bhAva-bodha pazu prakRti-janya hai| AdamI bhI prakRti-janya hai, jaba taka dharma usake jIvana meM praveza nahIM krtaa| jisa kSaNa dharma jIvana meM praveza karatA hai, usI dina manuSya prakRti se paramAtmA kI tarapha uThane lgaa| prakRti hai nimnatama, acetana chora; paramAtmA hai aMtima, AtyaMtika cetana chora / jo apane Apa ho rahA hai, acetanA meM ho rahA hai, vaha hai prakRti / jo hogA ceSTA se, jAgarUka prayatna se, vaha hai dharma / aura jisa dina yaha prazna itanA bar3A ho jAyegA ki acetana kucha bhI na raha jAyegA, bhUkha bhI lagegI to merI AjJA se, pyAsa bhI lagegI to merI AjJA se, calUMgA to merI AjJA se, ulUMgA to merI AjJA se, zarIra bhI jisa dina prakRti na raha jAyegA, anuzAsana bana jAyegA, usa dina vyakti paramAtmA ho gyaa| ___ abhI to hama jo bhI kara rahe haiM, socate bhI haiM to, maMdira bhI jAte haiM to, prArthanA bhI karate haiM to, khayAla kara lenA, prakRti-janya to nahIM hai| hamArA to dharma bhI prakRti-janya hogaa| isalie dharma nahIM hogA, dhokhA hogaa| jisako hama dharma kahate haiM, vaha dhokhA hai dharma kaa| isalie jaba Apa dukha meM hote haiM to dharma kI yAda AtI hai| sukha meM nahIM aatii| __barTenDa ne to kahA hai ki jaba taka dukha hai, tabhI taka dharmaguru bhagavAna se prArthanA kareM ki bace hue haiN| jisa dina dukha nahIM hogA usa dukha samApta ho jaaye| kyoMki dukhI AdamI unake pAsa jAtA hai / dukha jaba hotA hai taba Apako dharma kI yAda AtI hai, kyoM? kyoMki Apa socate haiM ki aba yaha dukha miTatA nahIM dikhatA hai, aba koI upAya nahIM dikhatA miTAne kA, to aba dharma kI talAza meM jaayeN| jaba Apa sukhI hote haiM to nizciMta haiM, taba koI bAta nhiiN| Apa hI apane masale hala kara rahe haiM, paramAtmA kI koI jarUrata nahIM hai / jaba ApakI ulajha jAtI hai--prakatigata samasyA--jo Apa hala nahIM kara pAte, taba Apa paramAtmA kI tarapha jAte haiN| marthatA usakA dharma hai? AdamI kI napuMsakatA usakA dharma hai? usakI vivazatA? jaba vaha kucha nahIM kara pAtA taba vaha paramAtmA kI tarapha cala par3atA hai| taba to usakA matalaba yaha huA ki vaha paramAtmA kI tarapha bhI kisI prakRti-janya pyAsa yA bhUkha ko pUrA karane jA rahA hai| agara Apa paramAtmA ke sAmane hAtha jor3akara prArthanA karate haiM ki mere lar3ake kI naukarI lagA de, ki merI patnI kI bImArI ThIka kara de, to usakA artha kyA huA? usakA artha huA ki ApakI bhUkha to prakRti-janya hai, aura Apa paramAtmA ke sAmane hAtha jor3akara khar3e haiN| Apa paramAtmA se bhI thor3I sevA lene kI utsukatA rakhate haiN| thor3A anugRhIta karanA cAhate haiM usako bhI, ki thor3A sevA kA avasara denA cAhate haiN| isakA, aise dharma kA koI bhI saMbaMdha dharma se nahIM hai| ___ yaha jo AzuprajJa honA hai, yaha prakRti-datta nahIM hai| yaha ApakI insaTiMkTa, ApakI mUla vRttiyoM se paidA nahIM hogaa| kaba hogA paidA yaha? agara yaha prakRti se paidA nahIM hogA to phira paidA kaise hogA? yaha kaThina bAta mAlUma hotI hai| yaha taba paidA hotA hai jaba hama prakRti se Uba jAte haiM, yaha taba paidA hotA hai jaba hama prakRti se bhara jAte haiM / yaha taba paidA hotA hai jaba hama dekha lete haiM ki prakRti meM kucha bhI pAne ko nahIM hai| yaha dakha se paidA nahIM hotaa| jaba hameM sakha bhI dakha jaisA mAlUma hone lagatA hai, taba paidA hotA hai| yaha atRpti se paidA prakRti kI saba bhUkha pyAsa kamI se paidA hotI hai| zarIra meM pAnI kI kamI hai to pyAsa paidA hotI hai| zarIra meM bhojana kI kamI hai to khAlI ho jAo, tAki phira bhara sko| zarIra kI do taraha kI jarUrateM haiM-bharane kI aura nikAlane kI / jo cIja nahIM hai use bharo. jo cIja jyAdA ho jAye use nikaalo| yaha zarIra kI kula duniyA hai / vIrya bhI eka mala hai / jaba jyAdA ho jAye to use pheMka do bAhara, nahIM to vaha bojhila karegA, sira ko bhArI 31
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAvIra-vANI bhAga : 2 kregaa| ___ isalie phrAyaDa ne to kahA hai ki saMbhoga se jyAdA acchA TaiMkvilAIjara koI bhI nahIM hai| nIMda ke lie acchI davA hai / kyoMki agara zakti bhItara hai to so na paayeNge| use pheMka do bAhara, halke ho jAo, khAlI ho jaao| nIMda laga jaayegii| to do hI jarUrateM hai-jaba kamI ho to bharo, jaba jyAdA ho jAye to nikAla do| isalie duniyA meM itanI kAmavAsanA dikhAyI par3a rahI hai Aja, usakA kAraNa yaha hai ki bharane kI jarUrateM kAphI dUra taka kAphI logoM kI pUrI ho gayI haiM, nikAlane kI jarUrata bar3ha gayI hai, bhUkhA AdamI hai, garIba AdamI hai, makAna nahIM, kapar3A nahIM, pratipala bharane kI ciMtA hai, to nikAlane kI ciMtA kA savAla nahIM utthtaa| isalie Aja agara amarIkA meM ekadama kAmukatA hai, to usakA kAraNa Apa yaha mata samajhanA ki amarIkA anaitika ho gayA hai / jisa dina Apa bhI itanI samRddhi meM hoMge, itanI hI kAmukatA hogii| kyoMki jaba bharane kA kAma pUrA ho gayA, taba nikAlane kA hI kAma bacatA hai| jaba bhojana kI koI jarUrata na rahI, to sirpha saMbhoga kI hI, seksa kI hI jarUrata raha jAtI hai, aura koI jarUrata bacatI nahIM hai| ___bhojana hai bharanA, aura saMbhoga hai nikAlanA / to jaba bhojana jyAdA hogA, to takalIpha zurU hogii| isalie sabhI sabhyatAeM jaba bhojana kI jarUrata pUrI kara letI haiM, taba kAmuka ho jAtI haiN| isalie hama bar3e hairAna hote haiM ki samRddha loga anaitika kyoM ho jAte haiM ! garIba AdamI socatA hai, hama bar3e naitika haiN| apanI patnI se tRpta haiN| ye bar3e AdamI, samRddha AdamI, tRpta kyoM nahIM hote, zAMta kyoM nahIM ho jAte? ye kyoM bhAgate rahate haiN| morakko kA sulatAna thA, usake pAsa anaginata patniyAM thIM, kabhI ginI nahIM gyiiN| lekina anaginata hoMgI-usake pAsa dasa hajAra bacce paidA karane kI kAmanA thI, uskii| kAphI dUra taka saphala haA / eka hajAra chappana lar3ake aura lar3akiyAM usane paidA kiye| garIba AdamI ko lagegA, yaha kyA pAgalapana hai! lekina eka sulatAna ko nahIM lgegaa| bharane kI jarUrateM saba pUrI haiM, jarUrata se jyAdA pUrI haiM, aba nikAlane kI hI jarUrata raha gayI hai| ___ yaha jo sthiti hai, yaha to prakRtigata hai| dharma kahAM se zurU hotA hai? dharma vahAM se zurU hotA hai, jahAM bharanA bhI vyartha ho gayA, nikAlanA bhI vyartha ho gyaa| jahAM dukha to vyartha ho hI gaye, sukha bhI vyartha ho gye| jahAM sArI prakRti vyartha mAlUma hone lgii| ___ eka strI se asaMtuSTa haiM to Apa dUsarI strI kI talAza para jaayeNge| lekina agara strI-mAtra se asaMtuSTa ho gaye, taba dharma kA prAraMbha hogaa| isa bhojana se asaMtuSTa haiM, dUsare bhojana kI talAza meM jaayeNge| lekina bhojana mAtra, eka vyartha kA krama ho gayA, to dharma kI khoja zurU hogI / yaha sukha bhoga liyA, isase asaMtuSTa ho gaye to dUsare sukha kI khoja zurU hogii| saba sukha dekhe, aura vyartha pAye, to dharma kI khoja zurU hogii| jahAM prakRti vyarthatA kI jagaha pahuMca jAtI hai, mIniMgalesanesa, vahAM AdamI AzuprajJatA kI tarapha, usa aMtasa caitanya, usa bhItarI jyoti kI tarapha yAtrA karatA hai| kyoM? __ kyoMki prakRti hai bAhara / jaba bAhara se koI vyarthatA anubhava karatA hai to bhItara kI tarapha AnA zurU hotA hai| eka hai jagata, jo khAlI hai use bharo, jo bharA hai use khAlI karo tAki phira bhara sako, tAki phira khAlI kara sko| eka hai jagata isa sarkala, vhisiyasa sarkala kaa| aura eka aura jagata hai, ki bAhara vyartha ho gayA, bhItara kI tarapha clo| prakRti vyartha ho gayI, paramAtmA kI tarapha clo| __isalie prakRti kI hI mAMga ke lie agara Apa paramAtmA kI tarapha jAte hoM, to jAnanA ki abhI gaye nhiiN| jisa dina Apa paramAtmA ke lie hI paramAtmA kI tarapha jAte haiM, usa dina jAnanA ki dharma kA prAraMbha huaa| aba hama sUtra leN| 'jaise kamala zarada-kAla ke nirmala jala ko bhI nahIM chUtA, aura alipta rahatA hai|' 32
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ aliptatA aura anAsakti kA bhAva-bodha kamala ko dekhA Apane? kamala hamArA bar3A purAnA pratIka hai| mahAvIra bAta karate, kRSNa bAta karate, buddha bAta karate, unakI bAtoM meM kitane hI pharka paDate hoM lekina kamala jarUra A jAtA hai| isa mulka meM tIna bar3e dharma paidA hue, hindU, jaina, bauddha, aura phira saikar3oM mahatvapUrNa saMpradAya paidA hue| lekina aba taka eka sadaguru aisA nahIM huA jo kamala ko bhUla gayA ho / kamala kI bAta karanI hI par3atI hai| kucha mAmalA hai, kucha eka satya bhItara saba dharmoM kI AvAja ke bhItara daur3atA huA eka svara hai-cAhe koI bhI ho siddhAMta / aliptatA mArga hai, isalie kamala kI bAta A jAtI hai| bhArata ke bAhara jina mulkoM meM kamala nahIM hotA, una mulkoM ke sadaguruoM ko bar3I kaThinAI rahI hai| koI udAharaNa nahIM hai unake pAsa saMnyAsI kA, ki saMnyAsI kA kyA artha hai? saMnyAsI kA artha hai-kamalavata / kamala ke patte para bUMda giratI hai pAnI kI, par3I rahatI hai, motI kI taraha camakatI hai| jaisI pAnI meM bhI kabhI nahIM camakI thI, vaisI kamala ke patte para camakatI hai| motI ho jAtI hai| jaba sUraja kI kiraNa par3atI, to koI motI bhI kyA; phIkA ho jAye, vaisI kamala ke patte para bUMda camakatI hai| lekina patte ko kahIM chUtI nahIM, pattA alipta hI banA rahatA hai / aisI camakadAra motI jesA astitva usakA, aura pattA alipta banA rahatA hai| bhAgatA bhI nahIM chor3akara pAnI ko, pAnI meM hI rahatA hai / pAnI meM hI uThatA hai, pAnI ke hI Upara jAtA hai aura kabhI chUtA nahIM, achUtA banA rahatA hai, kuAMrA banA rahatA hai| ___ eka yaha aliptatA kA jo bhAva hai, yaha saMsAra ke bIca saMnyAsa kA artha hai| isalie kamala pratIka ho gayA / para kamala eka aura kAraNa se bhI pratIka hai| miTTI se paidA hotA hai, gaMde kIcar3a se paidA hotA hai| Upara uTha jAtA hai aura kamala ho jAtA hai| kamala meM aura kIcar3a meM kitanA phAsalA hai! jitanA phAsalA ho sakatA hai do cIjoM meM / kahAM kamala kA nirdoSa astitva! kahAM kamala kA saudarya! aura kahAM kIcar3a! para kIcar3a se hI kamala nirmita hotA hai| isa kAraNa se bhI kamala kI bar3I mIThI carcA jArI rahI sadiyoM-sadiyoM tk| AdamI saMsAra meM paidA hotA hai kIcaDa meM, para kamala ho sakatA hai| kIcar3a meM hI paidA honA par3atA hai| cAhe mahAvIra hoM, cAhe buddha hoM, kIcar3a meM hI paidA hote haiN| cAhe Apa hoM, cAhe koI ho-sabhI ko kIcar3a meM paidA honA par3atA hai| saMsAra kIcar3a hai| thor3e se loga isa kIcar3a ke pAra jAte haiM aura kamala ho jAte haiM / ve hI loga isa kIcar3a ke pAra jAte haiM jo aliptatA ko sAdha lete haiN| ___ aliptatA hI kIcar3a ke pAra jAne kI pagaDaNDI hai| usase hI ve dUra ho pAte haiN| kIcar3a nIce raha jAtI hai, kamala Upara A jAtA hai| jisa dina kamala Upara A jAtA hai, kamala ko dekhakara kIcar3a kI yAda bhI nahIM aatii| kabhI kamala Apako dikhAyI par3e, kIcar3a kI yAda AtI hai? vaha yAda bhI nahIM aatii| isalie bar3I adabhuta ghaTanAeM ghttiiN| jIsasa ke mAnanevAle kahate haiM ki jIsasa sAmAnya saMbhoga se paidA nahIM hue, kuAMrI mAM se paidA hue haiN| yaha bAta bar3I mIThI hai aura bar3I gaharI hai| asala meM jIsasa ko dekhakara aisA nahIM mAlUma par3atA ki do vyaktiyoM kI kAmavAsanA se paidA hue hoN| kamala ko dekhakara kahAM kIcar3a kA khayAla AtA hai| jIsasa ko dekhakara khayAla nahIM AtA ki do vyakti jAnavaroM kI taraha kAmavAsanA meM guMtha gaye hoM, aura unake zarIra kI becainI, aura unake zarIra kI asta-vyastatA, arAjakatA, pazutA aura unake zarIra kI vAsanA kI durgandha kI kIcar3a se jIsasa paidA hue| kamala ko dekhakara kIcaDa kA khayAla hI bhala jAtA hai| aura agara hameM patA hI na ho ki kIcaDa se kamala paidA hotA hai. aura jisa AdamI ne kabhI kIcar3a na dekhI ho aura kamala hI dekhA ho, vaha kahegA yaha asaMbhava hai ki yaha kamala aura kIcar3a se paidA ho jaaye| isalie jIsasa ko dekhakara agara logoM ko lagA ho ki aisA vyakti kuMArI mAM se hI paidA ho sakatA hai, to vaha laganA vaisA hI hai, 33
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAvIra-vANI bhAga 2 jaise kamala ko dekhakara kisI ko lage ki aisA kamala jaisA phUla to makkhana se hI paidA ho sakatA hai, kIcar3a se nhiiN| lekina makkhana se koI kamala paidA nahIM hotaa| abhI taka koI makkhana kamala paidA nahIM kara pAyA / kamala kIcar3a se hI paidA hotA hai| asala meM paidA hone kA DhaMga kIcar3a meM hI saMbhava hai| isalie hamane kahA jo eka daphA kamala ho jAtA hai, phira vaha dubArA paidA nahIM hotA, kyoMki dubArA paidA hone kA koI upAya nahIM rhaa| aba vaha kIcar3a meM nahIM utara sakatA hai isalie dubArA paidA nahIM ho sakatA / isalie hama kahate haiM, usakI janma-janma kI yAtrA samApta ho jAtI hai, jisa dina vyakti kamala ho jAtA hai / kamala taka yAtrA hai kIcar3a kii| kIcar3a kamala ho sakatI hai lekina phira kamala kIcar3a nahIM ho sakatA / vApasa girane kA koI upAya nahIM hai| isalie bhI kamala bar3A mIThA pratIka ho gyaa| agara hama bhAratIya cetanA kA, pUrvIya cetanA kA koI eka pratIka khojanA cAheM to vaha kamala hai| mahAvIra kahate haiM--'jaise kamala zarada-kAla ke nirmala jala ko bhI nahIM chuutaa|' bar3I maje kI bAta kahI hai| gaMde jala ko to chUtA hI nahIM-nirmala, zarada-kAla ke nirmala jala ko bhI nahIM chUtA / jisako chUne meM koI harjA bhI na hogA, lAbha bhI zAyada ho jAye, usako bhI nahIM chtaa| chUtA hI nhiiN| lAbha-hAni kA savAla nahIM hai| gaMde aura pavitra kA bhI savAla nahIM hai| chUnA hI chor3a diyA hai| pApa ko to chUtA hI nahIM, puNya ko bhI nahIM chUtA hai| 'zarada-kAla ke nirmala jala ko bhI nahIM chatA, jaise kamala, alipta rahatA hai| vaise hI saMsAra se apanI samasta AsaktiyAM miTAkara saba prakAra ke sneha-baMdhanoM se rahita ho jA gautama!' ___ vaha gautama ko kaha rahe haiM ki aisA hI tU bhI ho jaa| jahAM-jahAM hamArA sneha hai, vahAM-vahAM sparza hai, sneha hamAre chUne kA DhaMga hai| jaba Apa sneha se kisI ko dekhate haiM, chU lie, cAhe kitane hI dUra ho / __ eka AdamI krodha se Akara churA mAra de Apako, to bhI chUtA nahIM hai / churA ApakI chAtI meM calA jAye, lahUluhAna ho jAye saba, to bhI Apako chUtA nahIM hai| dUra hai bahuta / aura eka AdamI hajAroM mIla dUra ho aura ApakI yAda A jAye sneha-sikta, to chU letA hai, usI vakta / sneha sparza hai| jaba Apa sneha se kisI kI tarapha dekhate haiM, taba Apane aliMgana kara hI liyA, chU liyaa| chUnA ho gayA / mana chU hI gyaa| mahAvIra kahate haiM, jaba taka yaha sparza cala rahA hai bAhara, yaha AkAMkSA cala rahI hai ki kisI kA sparza sukha degA, yahI sneha kA artha hai| taba taka vyakti saMsAra meM hI hogA saMnyAsa meM nahIM ho sktaa| . jaba taka kamala kIcar3a ko chUne ko Atura hai, taba taka dUra kaise jAyegA, uThegA kIcar3a se pAra kaise? jaba taka kamala khuda hI chUne ko Atura hai, taba taka mukta kaise hogaa| sneha baMdhana hai| jahAM-jahAM hama chUne kI AkAMkSA se bharate haiM, jahAM-jahAM hama dUsare meM, dUsare se sukha pAne kI AkAMkSA se bharate haiM, vahAM-vahAM hama lipta ho jAte haiN| asala meM, jahAM dUsarA mahatvapUrNa mAlUma par3atA hai, vahIM hama lipta ho jAte haiN| jahAM dUsare para dhyAna jAtA hai, vahIM hama lipta ho jAte haiN| ApakA dhyAna cAroM tarapha talAza karatA rahatA hai ki kisako dekheM, kisako chueN| ApakA dhyAna cAroM tarapha daur3atA rahatA hai / jaise AkTopasa ke paMje cAroM tarapha DhUMDhate rahate haiM kisI ko pakar3ane ko| ApakA dhyAna ApakI sArI iMdriyoM se bAhara jAkara tatpara rahatA hai, kisako chueM! Apa apane ko rokate hoMge, saMbhAlate hoNge| jarUrI hai , upayogI hai, suvidhApUrNa hai| lekina ApakA dhyAna bhAgatA rahatA hai cAroM tarapha / Apa apane mana kI khoja kareMge to pAyeMge ki kahAM-kahAM Apa lipta ho jAnA cAhate haiM, kahAM-kahAM Apa cha lenA cAhate haiN| 34 .
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ aliptatA aura anAsakti kA bhAva-bodha ___ yaha jo bhAgatA huA, cAroM tarapha bahatA huA mana hai ApakA, yaha jo sAre saMsAra ko chU lene ke lie Atura mana hai ApakA... vAyarana ne kahIM kahA hai ki eka strI se nahIM calegA, mana to sArI striyoM ko hI bhoga lenA cAhatA hai| rilke ne apane eka gIta meM kar3I likhI hai aura kahA hai ki yaha nahIM hai ki eka strI ko maiM mAMgatA hai| eka strI ke dvArA maiM sArI striyoM ko mAMgatA hN| aura aisA bhI nahIM hai ki sArI striyoM ko bhoga lUM to bhI tRpta ho jaauuNgaa| taba bhI mAMga jArI rhegii| chUne kI mAMga hai, vaha phailatI calI jAtI hai-strI ho yA puruSa mahAvIra kahate haiM, alipta ho jA samasta AsaktiyAM miTAkara, saba tarapha se apane sneha-baMdhana ko tor3a le| yaha jo phailatA huA vAsanA kA vistAra hai, ise kATa de| yaha kaise kaTegA? to mahAvIra kahate haiM, gautama! kSaNa mAtra bhI pramAda mata kara / pramAda kA artha hai, behozI / pramAda kA artha hai, gaira-dhyAnapUrvaka jInA, pramatta, mUrchA meM / yaha jaba-jaba bhI hama saMbaMdha nirmita karate haiM nirmita nahIM kregaa| isakA yaha matalaba nahIM hai ki vaha patthara ho jAyegA, aura usase prema nahIM hogaa| saca to yaha hai ki usI meM prema hogA, lekina usakA prema alipta hogaa| yaha kaThinatama ghaTanA hai jagata meM, prema kA aura alipta honA! __mahAvIra jaba gautama ko yaha kaha rahe haiM, to yaha bar3A premapUrNa vaktavya hai ki gautama, tU aisA kara ki mukta ho jA, ki tU aisA kara gautama ki tU pAra ho jAe / isameM prema to bhArI hai, lekina sneha jarA bhI nahIM hai, moha jarA bhI nahIM hai| agara gautama mukta nahIM hotA to mahAvIra chAtI pITakara ronevAle nahIM haiN| agara gautama mukta nahIM hotA, to yaha koI mahAvIra kI ciMtA nahIM bana jaayegii| agara gautama mahAvIra kI nahIM sunatA to isameM mahAvIra koI parezAna nahIM ho jaayeNge| - mahAvIra jaba gautama se kaha rahe haiM ki tU mukta ho jA, aura ye karuNApUrNa vacana bola rahe haiM, taba ve ThIka kamala kI bhAMti haiM, jisa para pAnI kI bUMda par3I hai| bilakula nikaTa hai bUMda, aura bUMda ko yaha bhrama bhI ho sakatA hai ki kamala ne mujhe chuaa| aura maiM mAnatA hUM, ki bUMda ko hotA hI hogA yaha bhrama / kyoMki bUMda yaha kaise mAnegI ki jisa patte para maiM par3I thI usane mujhe chuA nhiiN| jisa patte para maiM rahI haM, jisa patte para maiM basI hai, jisa patte para merA nivAsa rahA, usa patte ne mujhe nahIM chaA, yaha baMda kaise mAnegI! baMda ko yaha bhrama hotA hI hogA ki patte ne mujhe chuaa| pattA bUMda ko nahIM chUtA hai| gautama ko bhI lagatA hogA ki mahAvIra mere lie ciMtita haiN| mahAvIra ciMtita nahIM haiN| mahAvIra jo kaha rahe haiM, isameM koI ciMtA nahIM hai, sirpha karuNA hai| dhyAna rahe, karuNA apekSArahita prema hai / moha, apekSA se paripUrNa prema hai / apekSA jahAM hai vahAM sparza ho jAtA hai / jahAM apekSA nahIM hai, vahAM koI sparza nahIM hotaa| pramAda hai sparza kA dvAra, Asakti kA dvAra, mUrchita / / kabhI Apane khayAla kiyA, jaba Apa kisI ke prema meM par3ate haiM to hoza meM nahIM raha jAte / behozI pakar3a letI hai| bAyolAjisTa kahate haiM ki isakA kAraNa ThIka vaisA hI hai, jaisA zarAba pIkara Apake paira DagamagAne lagate haiM, vaisA hI hai / yA ela.esa.DI., mArijuAnA lekara jagata bahuta raMgIna mAlUma hone lagatA hai / eka sAdhAraNa-sI strI yA eka sAdhAraNa-sA puruSa, jaba Apa usake prema meM par3a jAte haiM, to ekadama ___ eka sAdhAraNa-sI strI acAnaka, jisa dina Apa prema meM par3a jAte haiN| kala bhI isa rAste se gujarI thI, parasoM bhI isa rAste se gujarI thI, ho sakatA hai, bacapana se Apa use dekhate rahe hoM, aura kabhI nahIM socA thA ki yaha strI apsarA hai| acAnaka eka dina kacha ho jAtA 35
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAvIra-vANI bhAga : 2 hai Apake bhiitr| Apako bhI patA nahIM calatA kyA hotA hai, aura eka strI apsarA ho jAtI hai| usa strI kA saba kucha badala jAtA hai, meTAmArkosisa ho jAtI hai| usa strI meM Apako vaha saba dikhAyI par3ane lagatA hai, jo Apako kabhI dikhAyI nahIM par3A thA / sArA saMsAra usa strI ke AsapAsa, irda-girda ikaTThA ho jAtA hai| sAre sapane usa strI meM pUre hote mAlUma hone lagate haiN| sAre kaviyoM kI kavitAeM ekadama phIkI par3a jAtI haiM, vaha strI kAvya ho jAtI hai| kyA ho jAtA hai? bAyolAjisTa kahate haiM ki Apake zarIra meM bhI sammohita karane ke kemikalsa haiN| koI AdamI Upara se ela.esa.DI. letA hai, ela.esa.DI. lene se hI; jaba haksale ne ela.esa.DI. liyA to jisa kursI ke sAmane baiThA thA, vaha kursI ekadama iMdradhanuSI raMgoM se bhara gyii| liyA ela.esa.DI., bhItara eka kemikala DAlA, usase sArI AMkheM AcchAdita ho gyiiN| kursI-sAdhAraNa kursI, jisako usane kabhI dhyAna hI nahIM diyA thA, jo usake ghara meM sadA se thI, vaha usake sAmane rakhI thI-usa kursI meM se raMga-biraMgI kiraNeM nikalane lgiiN| vaha kursI eka iMdradhanuSa bana gyii| haksale ne likhA hai, ki usa kursI se suMdara koI cIja hI nahIM thI usa kSaNa meM / aisA maiMne kabhI dekhA hI nahIM thaa| haksale ne likhA hai ki kyA kabIra ne jAnA hogA apanI samAdhi meM, kyA ikahArTa ko patA calA hogA, jaba vaha kursI aisI raMgIna ho gayI, svargIya ho gyii| devatAoM ke svarga kI kursiyAM phIkI par3a gyiiN| sArA jagata ochA mAlUma par3ane lgaa| __ kyA ho gayA usa kursI ko? usa kursI ko kucha nahIM huaa| kursI aba bhI vahI hai / haksale ko kucha ho gayA / haksale ko bhItara kucha ho gyaa| vaha jo bhItara kemikala gayA hai, khUna meM daur3a gayA hai, usane haksale kI manodazA badala dii| haksale aba sammohita hai| aba yaha kursI apsarA ho gyii| chaha ghaMTe bAda jaba nazA utara gayA ela.esa.DI. kA, to, kursI vApasa kursI ho gyii| kursI, kursI thI hI; haksale vApasa haksale ho gye| phira kursI sAdhAraNa hai| __isalie hanImUna ke bAda agara strI sAdhAraNa ho jAye, puruSa sAdhAraNa ho jAye ghabarAnA mata / kursI, kursI ho gyii| koI AdamI suhAgarAta meM hI jiMdagI bitAnA cAhe to galatI meM hai| pUrI rAta bhI suhAgarAta ho jAye to jarA kaThina hai / kaba nazA TUTa jAye, kucha kahA nahIM jA sktaa| mullA nasaruddIna sTezana para khar3A thaa| patnI ko bidA kara rahA thaa| gAr3I chUTa gyii| kisI paricita ne pUchA ki nasaruddIna! patnI kahAM jA rahI hai? . mullA ne kahA, 'hanImUna para, suhAgarAta para / ' mitra thor3A hairAna huaa| usane kahA, 'kyA kahate ho? tumhArI hI patnI hai na?' mullA ne kahA, 'merI hI hai|' 'to akelI kaise jA rahI hai hanImUna para?' mullA ne kahA, 'hama pichale sAla hanImUna para ho Aye, yaha sastA bhI thA, alaga-alaga jAnA, suvidhApUrNa bhI thaa|' 'aura phira maiMne sunA hai ki hanImUna ke bAda vivAha phIkA ho jAtA hai| to hama alaga-alaga ho Aye haiM, tAki vivAha jo hai phIkA na ho| hanImUna para ho bhI Aye haiM niyamAnusAra, aura hanImUna abhI huA bhI nhiiN|' vaha jo hanImUna hai, vaha jo suhAgarAta hai, vaha jo dikhAyI par3atA hai, vaha Apake bhItara kemikalsa hI haiM / isalie bahuta khayAla rakheM, jahAM amarIkA meM yA yoropa meM zAdI ke pahale yauna ke saMbaMdha nirmita hone lage haiM, vahAM hanImUna tirohita ho gyaa| vahAM hanImUna paidA hotA 36
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ aliptatA aura anAsakti kA bhAva-bodha thA- agara bIsa paccIsa varSa kI umra taka Apane apanI kAma-UrjA ko saMgrahIta kiyA ho to hI ve kemikalsa nirmita hote the saMgraha ke kAraNa, jo eka strI aura puruSa ko devI aura devatA banA dete the| aba ve saMgrahIta hI nahIM hote / isalie hanImUna vaisA hI sAdhAraNa hotA hai jaisA ki sAdhAraNa roja ke dina hote haiN| hamAre bhItara rAsAyanika upakrama haiM, jaivika vijJAna ke anusAra, jisase hama sammohita hote rahate haiN| jaba Apa eka strI ke prema meM girate haiM to Apa marchita haiN| ise mahAvIra ne pramAda kahA hai| jisako jIva vijJAnI behozI ke rAsAyanika dravya kahatA hai usako mahAvIra ne pramAda kahA hai| Apa behoza ho jAte haiN| isa behozI ko jo nahIM toDatA rahatA hai niraMtara, vaha AdamI kabhI bhI kamalavata nahIM ho paayegaa| aura jo kamalavata nahIM ho pAyegA. vaha isa kIcar3a meM kIcar3a hI rhegaa| isa kIcar3a ke jagata meM use phala ke hone kA AnaMda upalabdha nahIM ho sktaa| use kIcaDa kI hI pIr3A jhelanI pdd'egii| pramAda miTatA hai dhyAna se| dhyAna pramAda ke viparIta hai| dhyAna kA artha hai hoza / jo bhI kareM, hoza se krnaa| agara prema bhI kareM to hoza se krnaa| yaha kaThina mAmalA hai| na corI ho sakatI hoza se, na krodha ho sakatA hoza se, na prema ho sakatA hoza se| behozI unakI anivArya zarta hai| behoza hoM to hI ve hote haiN| isalie aMgrejI meM zabda acchA hai| hama kahate haiM ki koI AdamI prema meM gira gayA, vana haija phAlana ina lv| kahanA cAhie, vana haija rAijana ina lava / kahate haiM, gira gayA becArA; vaha gira gayA, ThIka hI kahate haiN| kyoMki behozI kA artha hai gira jAnA, hoza kho diyA, sira gaMvA diyaa| isalie premI sabako pAgala mAlUma par3atA hai| isakA yaha matalaba nahIM, ki jaba Apa prema meM gireMge taba Apako pAgalapana patA clegaa| taba Apako sArI duniyA pAgala mAlUma pdd'egii| Apa bhara samajhadAra mAlUma par3eMge, aura sArI duniyA Apako pAgala smjhegii| aisA nahIM hai ki unakI koI buddhi bar3ha gayI hai| ve bhI girate rahe haiM, gireNge| lekina jaba taka nahIM gire haiM, taba taka ve samajhate haiM, dekhate haiM, kisake paira DagamagA rahe haiM, kauna behozI meM cala rahA hai| Asakti pramAda hai, dhyAna, anAsakti hai, kitane hoza se jIte haiN| eka-eka pala hoza meM raha gautama / 'isa prapaMcamaya vizAla saMsAra-samudra ko taira cukA tU / bhalA kinAre pahuMcakara tU kyoM aTaka rahA hai? mahAvIra kahate haiM, gautama! terA sneha mujhase aTaka gayA hai| aba tU mujhe prema karane lagA hai| yaha bhI chodd'| patnI kA, pati kA, mitra kA, svajana kA moha chor3a diyA, yaha guru kA moha bhI chodd'| yaha sneha mata bnaa| yaha Asakti mata bnaa| __'usa pAra pahuMcane ke lie zIghratA kara / he gautama! kSaNa mAtra bhI pramAda mata kr|' eka kSaNa ko bhI behoza mata jI / uTha, to yaha jAnate hue uTha, ki tU uTha rahA hai| baiTha to jAnate hue baiTha, ki tU baiTha rahA hai| zvAsa bhI le to yaha jAnate hue le, ki tU zvAsa le rahA hai| yaha zvAsa bhItara gayI to mahAvIra ne kahA hai, jAna ki bhItara gyii| yaha zvAsa bAhara gayI, to jAna ki bAhara gyii| tere bhItara kucha bhI na ho pAye jo tere binA jAne ho rahA hai| yaha kaThinatama sAdhanA hai, lekina ekamAtra sAdhanA hai| aneka-aneka rAstoM se loga isI sAdhanA para pahaMcate haiN| kyoMki jaba koI vyakti eka kSaNa bhI behozI nahIM karatA hai aura niraMtara hoza kI ceSTA meM lagA rahatA hai| bhojana kare to hozapUrvaka, bistara para leTane jAye to hozapUrvaka, karavaTa le to rAta meM hozapUrvaka, itanA jo hoza se jItA hai, dhIre-dhIre hoza saghana ho jAtA hai, iMTensa ho jAtA hai| aura jaba hoza saghana hotA hai to aMtara-jyoti banatI hai|
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAvIra-vANI bhAga : 2 hoza kI saghanatA hI bhItara kI jyoti hai| hoza kA bikhara jAnA hI bhItara kA aMdhakAra hai| jitanA hoza saghana ho jAtA hai, utane hama prakAzita ho jAte haiN| aura yaha prakAza bhItara ho, to phira Asakti nirmita nahIM hotii| aMdhere meM nirmita hotI hai| yaha prakAza bhItara ho to Apako mila gayI vaha vyavasthA, jisase kIcar3a se kamala apane ko dUra karatA jaayegaa| hoza bIca kI DaNDI hai, jisase kIcar3a se kamala dUra calA jAtA hai| pAra ho jAtA hai| phira kucha bhI use sparza nahIM karatA / phira vaha asparzita aura kuMArA raha jAtA hai| kamala kA kuMArApana saMnyAsa hai| . Aja itanA hii| pAMca minaTa rukeM, kIrtana kreN|