Book Title: Labhodaya Ras
Author(s): Shilchandrasuri
Publisher: ZZ_Anusandhan
Catalog link: https://jainqq.org/explore/229555/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIdayAkuzalakRta lAbhodaya rAsa // saM. vijayazIlacandrasUri tapagacchanAyaka zrIvijayasenasUri mahArAjanA zAha akabara sAthenA meLApane ane te prasaMge thayela jIvadayAnAM kAryone kendramA rAkhIne racavAmAM Avelo A rAsa paNa truTaka che, ane adyAvadhi apragaTa che. lagabhaga ajJAta che. 'sUrIzvara ane samrATa'mAM muni vidyAvijayajIe AnA viSe noMdhyu hovAnI smRti che. AnI jeroksa paNa zivapurI (ma.pra.)nA granthasaMgrahamAMthI ja prApta thaI hovAnuM jhAMr2yA smaraNa che. AnI anya hastaprati kazeya hovAnuM jANamAM nathI. kula 9 pAnAMnI pratimAM 5-6-7 e traNa patro cha ja nahi. tethI racanA truTaka rUpamAM ja upalabdha che. kartA meghavijaya ziSya paM. kalyANakuzalajInA ziSya paM.dayAkuzala muni che, tevaM chellI kaDIo jotAM spaSTa thAya che. dayAkuzalajIe racela 'padamahotsava rAsa' (saM. 1685) viSe tathA 'hIrasUrisvAdhyAya' (prakAzita) viSe noMdha maLe che. teono sattAsamaya 17 mA zatakano pazcArdha hoya tema paNa te noMdha parathI jaNAya che. A rAsamAM racanAsamayano nirdeza ko nathI. chatAM tenI racanA vijayasenasUrimahArAjanI vidyamAnatAmAM ja thaI hoya; athavA to A samagra ghaTanAkramanA kartA svayaM sAkSI paNa rahyA hoya ane temaNe AMkhe dekhyo hevAla A rAsarUpe lakhyo hoya, tevI zakyatA vadhu lAge che. . rAsano AraMbha vijayasenasUrinA deha-guNa-varNana karatAM dUhAthI thAya che. 'vijayavallI rAsa'mAM varNavyA pramANe ahIM paNa varNana cha ke, guru rAdhanapuramA hatA ane akabaranuM teDaM Avyu che. kaDI kra. 12 thI 21 akabarazAhanA pratApa varNana che. ane kaDI 23 thI 29mA lebhAgu jogIphakIro pratyenI zAhanI aruci varNavavApUrvaka 30 thI 39 mAM 'hIraguru'ne yAda karIne temanA sAcA saMnyAsanA zAhe karelA vakhANa, bayAna che. chevaTe zAha zekha (abula phajala)ne 'hIraguru'ne maLavAnI potAnI icchA jaNAve che, tyAre zekha hIragurunA temanA jevA ja zreSTha sAdhu-ziSya 'vijayasena nuM varNana karI Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ September-2003 63 temane bolAvavAnI bhalAmaNa kare che (41-42). zAha tatkAla be mevaDA (khepiyA)ne rAdhanapura saMdezo lakhIne mokale che. ahIM pratanAM 3 pAnAM anupalabdha hovAne kAraNe saLaMgasUtra varNanamAM moTuM bhaMgANa paDe che, ane dhaNIbadhI mahattvapUrNa vAto, saMvAdo, ghaTanAothI ApaNane vaMcita raheQ paDe che. (truTita kaDI 44 thI 92). have 93mI kaDImAM sIdhuM lAhoramAM padhArelA gurunA sAmaiyAnuM varNana jovA maLe che. zAhane khabara pahoMcatAM ja te jAte 'kAzmIrI mohallA' sudhI sAmo levA Ave che (99) te vAta khUba noMdhapAtra lAge che. pachIthI (sabhAmAM pahoMcIne) zAha ane guru vacce thayela saMvAda noMdhavAmAM Avyo che. te saMvAdane cheDe kavie gurunA prabhAva upara vArI jaIne guruprazastirUpa je be paMktio lakhI che, te to atyanta mIThI ane preraNAprada cha : "e guru darisaNi thaI dUrI miTiu dukhadAha kIu jeNe zrAvaka maleccha mugala patisAha" __ A pachI guru, upAzraye Agamana, saMghanI khuzAlI vagere varNavyA pachI, jainadveSI janonA kAvAdAvA, vivAdo ane tenA gurue karelA suyogya samAdhAna-zamananI vAta saMkSepamA ja varNavAI che. 109-17 kaDI 120-21 mAM zekhe mahotsava maMDAvIne keTalAka khAsa munivarone upAdhyAya pada apAvyAno ullekha che. A pachI 'vijayahIra-vijayasena'nI preraNAthI bAdazAhe jIvadayAnAM tathA dharmarakSAnAM je kAryo karelAM tenI noMdha ApavAmAM AvI che. ane o sAthe ja rAsanI pUrNAhuti thAya che. kartArnu prayojana uparokta vAtonuM varNana ja mAtra karavAnuM che, te A uparathI siddha thaI jAya che. vijayasenagurunA ziSya megha muni che, temanA ziSya paM. kalyANakuzala che (137), temanA pitA 'zAha laTakaNa' tathA mAtA 'lIlAde' (138) hovAnuM paNa sUcavAyuM che; ane temanA ziSya dayAkuzale A vRttAnta kaho hovArnu sUcavI rAsa pUrNa thAya che. A rAsa ahIM prathama vAra pragaTa thAya che teno jeTalo harSa che, teTalo Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 3 // // 4 // 64 anusaMdhAna-25 ja, adhUro maLavAno kheda che. koIne paNa AnI anya prati kyAyathI jaDI Ave to jANa karavA tathA upalabdha karAvavA namra vinati che. zrIlAbhodayarAsa // paM. zrIkalyANakuzalagurubhyo namaH / / sarasati mati atiniramalI, Apu karI pasAya / jesaMgajI guNa gAvatAM, avihaDa vara de tu mAya // 1 // naDolAI nagarI bhalI, dhanya dhanya zrIosavaMsa / sAha karmAkuli caMdalu, sura nara karaiM prasaMsa // 2 // dhana koDamade janamiu, tapagachanaU sulatAna / adhika adhika tejiI sadA, vAdhai jugahapradhAna jasa mukha sArada caMdalu, jIha amInu ghola / daMtapaMti hIrA jisI, adhara so kuMkumArola ati aNIAlI AMkhaDI, vAMkI bhamaha kamAna / sarala sakomala nAsikA, mohe bhavika sujAna gajagati cAliI cAlatu, sakala kalAguNa pUra / gautamasama guru jagi jAyo, jAsa anopama nUra // 6 // zrI guru hIra sadA jayo, tAsa taNu e sIsa / rAsa racuM ralIAmaNu, praNamI jina cauvIsa cupaI // vinaya viveka vicAra sujAti, kahIi desa catura gUjarAti / tihAM rAdhanapura nayara prasidha, loka vasaI punyavaMta samaridha // 8 // tihAM guru guNavaMta karaI cumAsa, puraI bhavijana kerI Asa / zrIguru hIra jesaMgajI valI, eka dudhamAhe sAkara bhalI // 9 // tiuM sohaiM guru-gurunI joDi, maMgala mahAnaMda pUrai koDi / ucchava AnaMda tima udyota, zrIguruteje sukhI sahu loka // 10 // // 5 // // 7 // Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ September-2003 65 dUhA // avasari eNai atibalI, akabara sAhI sulatAna / zrIguru raMgi bolAviyA, te suNo bhavika sujANa // 11 // DhAla // atihaThI akabarasAha kahyavai, duju dunImaI upama ko nAvaI / koo nAhIM akabara bali pUjai, nAma suNatA vayarI tana dhUjai / duri kIyA vayarI mada moDa, viSama lIo teNaI koTa citroDa / kuMbhalamera ajamera samANu, jodhapura jesalamera e jANu // 12 / / junu gaDha lIu sUrata koTa, bhUruachakoTa lIu ekadoTa / mAMDuMgaDha lIu bala mAMDI, hADA gayA raNathaMbhara chAMDI // 13 // lIyo sIyAlakoTa rohItAsa, aneka viSamagaDha pAra na jAsa / so lIyA akabari eka nIsANa, have suNo desanA nAma sujANa / / 14 / / DhAla // gauDa baMgAla tilaMga vaMga aMga ghoDA ghATa dulakhu oDIsu khaMdhAradesa jAkI visamI vATa / kAMmaru kamanAbala desa parabata savAlAkha magadha kAsI kAsamIra desa tihAM jhAjhI dAkha siMdha kaccha je nagarathaTThau kAbila khurAsANa dillImaMDala mevAta desa maghalai sAhI ANa / marahaTha mevADa mAruADi mAlava gUjarAti soraTha kuMkaNa dakhiNa desa sahU akabara hAthi nijabali akabari desa lIA tAku lahuM pAra kautiga kAraNi desa nAma kahIAM doe-cyAra / ratha sukhAsaNa pAlakhI paratakhi cakravarati punya vivekI mu(su) sArabudhi aDIgga AchI mati // 16 // // 17 // Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 66 // 20 // anusaMdhAna-25 tAjA tUrIya tokhAra sAra jAku na lahuM pAra moTA mayagala malapatA e dIsai kei hajAri / sevai jAsu sulatAna khAMna uMvarA rAya rANa romI phIraMgI hIMdU haThI mUlAM kAjI .paThANa // 18 // aisu dUnimai kou nAhI lopai akabara lIha vidhinA ehI ja Apa ghaDyo aDIgga abIha jAkai teji sahU loka sukhI parajA pratipAlai cADa caboDa anyAI cora dhUtArA TAlai // 19 // AnaMda adhika sugAla sadA moTu vaDabhAgI lAhoranagara maI lIla karai akabara sobhAgI duhA // paravatasira jiuM meragiri, grahagaNa mAhe caMda / seSanAga sahU nAga siri, jiuM suravaramaI iMda sakala chatrapati tilakasama, ekadina sabhA majhAri / bolai adhika ucchAhasuM, vacana amarIta []sadhAra // 22 // DhAla // sAhI kahai suNo vAta iyArAM, dou dUnImaI vAta AsakArAM / eka bhale dUnIAMdAra bhogI, dUje phakIra niraMjana yogI // 23 // jogI soI je joga abhyAsai, phUTI kauDI na rAkhai pAsai / citta lagAI niraMjana dhAvai, bhalu bUra suNI kheda na pAvai // 24 / / jAkai joraMsuM nAhIM TUka saMga, eka niraMjana setI raMga / khojI thAI bahu khoja karAyo, sAMcu jogI koe najari na Ayo // 25 // bahu uvolai iuM akabarabhUpa, joI jouM sou rasarUpa / seSa daravesa sophI iu cAlai, hIkka kahaI ura kUtuka ucchAlaI / / 26 / / bhaMgi pAI hovaI ati lAla, saMkhalA paharI dIsaI vikarAla / nAmi jogI phUnI iyAhI ja bheSa, nAmi sanyAsI sanyAsa na rekha // 27|| // 21 // Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ September-2003 67 / / 28 / / khAjaI pIjai kIjaI tIya bhoga, bodhA bolaI jagi iyAhI ja joga / paMca vakhata namAja gujAraI, charIya leI bahu jIva saMhAraI kAjI mUlAM kahIiM suNo sAha, khudAI iyAhI phUramAyA rAha / sAhI kahai e saba haI jUThe, khudAya thakI cAlai a pUThe / iuM karatAM kiuM pAIi dIna, jAku mana dUnIAsuM lIna // 29 // duhA // e sava rajaba jUThe kIe, vaDavakhatI kahai mIra / dunIAM dIpaka eka mai, zravaNi suNe guru hIra so hama vegi bolAIu, dekhi tAsa dInA (dA) ra / kahaNI - karaNI sAMcau, jogIsara saMsAra DhAla || tAkI karaNI bahuta kaThIna, kina paI kahI jAya jIva na mAraI / bAla ucAvaI dharama jANi a- seha iM uhI (?) desa vilAti sahu gAma phIraiM pratibaMdha na mohI / sattu - mitta samacita giNaI, kIsahiM na dIiM dosa mahinai dasa rojA karai, na karai TUka rosa jUTha nahIM, tIya sahu jisI mAya, kauDI na rAkhaI pAsa eka kara khudAkI / leta nAhI kAchU gayara diu, paravAha na kIsakI khAnA khAvai eka bera, pIvai tAtA nIra bAjI tamAsu khela nAhIM dhyAvara eka pIra / harI tarakArI nahIM thAlaiM nAhIM leta taMbola nAMge pAuM u phIraI, sado bahu (sadosa hu?) bolai na bola ||32|| bhuI sovai dhUpakAMli dhUpa sItakAliI sIta samatiNamaNi nAhIM krodha lobha kAmavayarI jIta / pADha paDhai guru dhyAna dharaI hovaiM guNarAgI ||30|| // 31 // // 33 // // 34 // Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 68 // 39 // anusaMdhAna-25 TANuTuMNu u karata nAhI, maMta taMta jaDI dAru sabAba hovai soi kathana kathaI nAhI ki na sAru ||35|| dUhA // valI nijamukhi sAhI kahai, aise vacana aneka / iyA yUdAI taI nisAhI, kIA so hIra ju eka 36 / / eka ja hIra dIdAra thaI, huyA hama bahuta sabAba / maratI machI manaya kII, bakasyA DAMvara talAva // 37 / / bhAdaM nava roja janamadIna, jIva maratA mama(na)ya kIdha / paMkhI chUTe usa vacana thaI, baMdha palAsI dIdha // 38 // hIra cIramaNimudrikA, desa mUlaka pura gAma / lAlacI dekhAI ghaNI, gurujI kai nAhI kAma sAhI kahai guru hIrajI, darasaNa dekhaNa kI cAya / jai seSajI tumha kahu kulI, jai bahu DabolAi // 40 // DhAla // seSajI iu bolai sAhI suNo aradAsa tumha jAnata nI kaI paMtha uMdAkA udAsa / karaNI sI pAlaI ura bhae u vRdha kaisai kari AvaI seSaI uttara dIdha // 41 // jai cAhu bolAe tu, eka araja hamArI AlamapanAM salAmata ko meTai dohI tuhArI / guru apanI barAbari kIA eka siSya sujANa sAhI tAkuM bolAyo vegi likhi 'ha(pha)ramAna // 42 / / e vAta suNI taba sAhI khUsI bahu mAnI zrIvijayasenasUri sAMce haI gurugyAnI / mevar3e dou paThae sAhI likhi phUramAna rAdhanapura Ae jihAM guru guNaha nidhAna // 43 // Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ September-2003 69 tumha guna raMjyo iha dillipati patisAha jAkai rAti . . . . . . . . . . . (patra 5 thI 7 nathI. prati khaNDita) // 93 // // 94 // // 25 // // 16 // iNi pariI bahuta maMDANa, sAMmha saMgha sujANa abIra lAla gulAla toraNa vanaramAla pUjA nave aMge kIjaI, dAna jAcakajana dIjaI dekhaiM catura milI thoka, karatiki mohyA e loka iNi pariiM bahuta divAjai, AyA dillI daravAjai / zrIguru vaMdanA nihAlaI, pU(dU)rIta hu(du)ri pakhAlai zrIguru raMgi sadhAraI, lAhoramAhe padhAraiM nagarI sArI siNagArI, bhalai Ayo hIra paTodhArI duhA // IrajAsumatiiM cAlatu, bolai jugahapradhAna / pahilaI tihAM hama jAesu, jihAM akabara sulatAna DhAla // zrIguru darabAriiM AvaI mani nai raMgi samatArasa-rAgI UlhaTa atighaNa aMgi / vegi khavari karAvI akavara sAhIku eha Ae haI gurujI khUsI bolAyau teha // 986 sAhI adhika vivekI AcAraji padharAvai kAsamIrI mahuliI sAmhu dilIpati Avai / dharmalAbha suguru diI ANI mani uchAha tapagachapati setI bolai iDaM patisAha "caMge hau gurujI caMga haiM guru hIra Alasa sArI maI kou nAhIM tumhasA pIra / // 97 // // 99 // Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 70 anusaMdhAna-25 tumha vaDe vayarAgI tumha pai nAhIM dUka-rosa tumha bhASata nAhIM maMta taMta jaDI josa // 10 // vaDe phakIra niraMjana sAdha tuM hau nita joga cita lAyo khUdAsuM nAhIM dUnIAM kAma-bhoga / hama jAnata nI kaiMsA tumha AcAra sAhI sabhA suNata haI prasaMsA vAravAra // 1 // hama bahuta khUsI hai dekhIta tumha dIdAra sukhiiM Ae paiMDai sukhI sahu tuma pIra vAra / tihAM zrIAcAraji dharmadesana dIdha bhavikajana kerA manavaMchita sahu sidha // 2 // akabara kerA manavaMchita sahu sidha te kahuM huM kInI parii kahatA nAvai pAra / e guru darisaNi thaI dUrI miTiu dukhadAha kIu jeNe zrAvaka maleccha mugala patisAha // 3 // duhA // khUsI huu dilIdhaNI, khUsI huA gururAja / udyota huo jagi jainaku, sidhAM manavaMchita kAja ||4|| cAli / / manavaMchita kAja samArI, harakhiu hIya hIrapaTodhArI / sIkha sAhI pAsi tihAM mAgai, bahu nubati nIkI bAjai / / 5 / / upAsarai zrIguru Avai, AnaMda sahu saMgha pAvai / dIjai hIra-cIra paTakUla, gaMThaur3A cUrI bahumUla rUpAnANai dujaNasAha, prabhAvanA mAMDiu pravAha / dhyana divasa giNuM te lekhai, ehavA AnaMda te dekhai // 7 // duhA // paNai avari valI je huu, te suNo catura sujANa / tArAteja tihAM lagai, jihAM navi uggai bhANa // 8 // // 6 // Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ September-2003 71. mAkhI tyajai jIu appaNapu, paNi devai paradukha / durajana dahaI mana appaNAM, dekhi parAyAM sukha // 9 // cAli // brAhmaNe jAI cUgalI kIdhI, mUkI maidA malIdIdhI / sAhI jAkuM bahuta tumha mAnu, kIchU uhAMkI karaNI jAnu // 10 // mAnata nAhI sUraja gaMgA, ura zrIparamesara caMgA / nAhI daMDavaratakI vAta, pApI cUgale ghAlI ghAta // 11 // dujana kara tana vevahI, sanamukha leta saMtApa / guruDa barAvari kiuM hovai, jure bhalerA sApa // 12 // cAli || jesaMgajI sAhI hajUri, Avai valI caDhatai nUri / eka sIha nai pASara ghAlI, kiuM Darai hiraNakI phAlI // 13 / / sUbhaTa sUNI raNatUra, kiuM jhAlyA rahaI tihAM sUra / / dusamana je visimasi karatA, - sA kIdA - phiratA 14|| te kIA jiuM ATA mAhe lUMNa, tujha viNa samajhAvata kuMNa / vAda huu sAhI hajUri, jitA zrIvijayasenasUri // 15 // brAhmaNakI karai loka hAsI, bola bolyA kiuM na vimAsI / huA te hAkAvIkA, paDIA dusamana sahu phIkA eka ekakuM iuM samajhAvaI, apanu kIu sahu koe pAvai // 17 // duhA // jaya jaya vAda varI tihAM, zrIguru mana ulhAsi / zrIsaMgha atiAgraha thakI, lAhori karaI caumAsi // 18 // zeSajI zrIgurukuM kahaiM, bhala siSya tu hIrA bhANa / maleccha kareM DekAvilI, so kiA catura sujANa // 19 / / // 16 // Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 72 cAli // guru kA hamArA kIjai, upAdhyAya padavI dIjai / sAhI akabara diu khatAba, mani jANI bahuta sabAba ||20|| muhurata bhalu dina lIjai, upAdhyAya padavI dIjai / mahochu karai seSa sujANa, dravya kharacai bahuta maMDANa // 21 // du cUA caMdana chAMTaNA, zrIphala u taMbola / jAcika ajAcI kIyA, ANI seSi ulola // 22 // cAli // mani ANI ati ulola, seSa karai sabala raMgarola / upAdhyAya padavI dyAvI, jagamaI jasapaDahu vajAvI akabara sahagurukuM bakasai, te suNatAM hIyaDuM vikasaya / nagarathaThau siMdha kaccha, pAMNI bahulA jihAM maccha jai guru sAMcA nisaprahI, tu mAgaI abhayadAMna / sAhI pAsi karAvIyA, eha aDIgga phUramAna ||27|| cAli // anusaMdhAna-25 pramANa / iya bolai sAhI sujANa, guru jesaMga akabara sAhI, dujeuM avicala patisAhI jihAM mera jalahI sUracaMda, tihAM pratipu eha muNiMda / sAdhu sAdhavI zrAvaka zrAvI, udayavaMta suguru pada pAvI karatavya je akabara kIdhAM, sahu jANe lokaprasiddhAM jagataguru dIdhuM nAma, cha mAsa amAri phUramAna // 25 // jihAM hutA bahuta sihAra, dhyana dhyana sahaguru upagAra / cyAra mAsa ko jAla na ghAlai, vaseSiraM valI varasAlai gAya maratI manaya sahu kIdhI, dina bAra amAri vara dIdhI ||26|| duhA // - // 23 // ||24|| ||28|| // 29 // ||30|| Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ September-2003 73 // 31 // // 32|| // 33 // // 34 // // 35 // // 36 // setuMjAdika tIrtha jeha, vakasai sahagurukuM teha / jIjIu daMDa dora jagAti, akabarasAhI kai nahIM vAta jora jUlama na kIjai jAkai, huu e adhika isA kai bhogIjana karu bahu bhoga, Atama sAdhau joga / desa nagara pura gAma, sukhI jihAM jihAM akabara nAma teha sahagurunau upadesa, samuaraisuM sadA vaMchesi / cauthau Aru paratakhya dIsai, pUjIjai jina cauvIsai uchava hovai nita jhAjhA, jinasAsani bahuta divAjA zrIvijayasenasUriMda, cIra pratipau mahAmuNiMda / jasa guNaku na lahuM pAra, sohama jaMbU avatAra sakalapaMDita siratAja, kalyANakuzala gururAja / nyAnI guNavaMta munIza, zrImehamunIMdaku sIsa dUhA // sAha laTakaNa suta guNanilu, lIlAde jasamAya / kalyANakuzala guru bheTatAM, dArIda duri jAya cAli // ahanisi japatAM guru nAma, sIjhai manavaMchita kAma / kahai dayAkuzala tasa sIsa, suprasana sahaguru nisadIsa iti zrI lAbhodayarAsa samAptaM // graMthAgraM 251 // // 37|| // 38 // // 39 // -x Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 74 anusaMdhAna-25 kaThina zabda koza 19 kaDI kra. 12 dunI cADa caboDa Davolai bAla ucAvaI vilAti rojA samatiNamaNi TANuTuMNu sabAba manaya duniyA cADI capATI. karanArA DoLag (?) - vicAra vALa kheMcAve - (kezaloca kriyA) vilAyata-videza upavAsa tRNa-maNimAM samadRSTivALA kAmaNa TumaNanA arthamAM svabhAva (vastusthiti)(?); mAlasAmAna manAI unahAkA - unakA (?) dvidhA IryAsamiti (jaina paribhASAno zabda) duHkha-roSa rajA sarasa nobato upAzraye maryAdA (?) daMDavat (?) 97 41 uMdAkA dohI IrajAsumati 100 dUka-rosa 105 sIkha nubati nIkI upasarai 110 maidA daMDavarata 119 DekAvilI 121 mahochu 122 ulola 111 mahocchava ullAsa