Book Title: Kalgyanam
Author(s): Shambhunath
Publisher: Gurjar Mudra Yantralay
Catalog link: https://jainqq.org/explore/020425/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir / kobAtIrthamaMDana zrI mahAvIrasvAmine namaH / / / / anaMtalabdhinidhAna zrI gautamasvAmine namaH / / / / gaNadhara bhagavaMta zrI sudharmAsvAmine namaH / / / / yoganiSTha AcArya zrImad buddhisAgarasUrIzvarebhyo namaH / / / cAritracUDAmaNi AcArya zrImad kailAsasAgarasUrIzvarebhyo namaH / / AcArya zrI kailAsasAgarasUrijJAnamaMdira punitapreraNA va AzIrvAda rASTrasaMta zrutoddhAraka AcAryadeva zrImat padmasAgarasUrIzvarajI ma. sA. jaina mudrita graMtha skeniMga prakalpa graMthAMka :1 jaina ArAdhanA na kandra mahAvIra kobA. // amarta tu vidyA zrI mahAvIra jaina ArAdhanA kendra zahara zAkhA AcAryazrI kailAsasAgarasUri jJAnamaMdira kobA, gAMdhInagara-zrI mahAvIra jaina ArAdhanA kendra AcAryazrI kailAsasAgarasUri jJAnamaMdira kobA, gAMdhInagara-382007 (gujarAta) (079) 23276252, 23276204 pheksa : 23276249 Websiet : www.kobatirth.org Email : Kendra@kobatirth.org AcAryazrI kailAsasAgarasUri jJAnamaMdira zahara zAkhA AcAryazrI kailAsasAgarasUri jJAnamaMdira traNa baMgalA, Tolakanagara parivAra DAiniMga haoNla kI galI meM pAlaDI, ahamadAbAda - 380007 (079)26582355 - - - For Private And Personal Use Only Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private And Personal Use Only Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private And Personal Use Only f Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private And Personal Use Only Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir PRESENSSSSSSSSSSSSSSS aSa kAlajJAnama zrI zaMbhunAthaviracitam gurjarabhASArthasanAtham / tazca parizodhya gurjara mudrA yaMtrAlaye mA.zrI. kailAnasAgara vRri zAna maMdira 4 zrI mahAvIra sena ArAmA candra, kodhA mA. ka. mAdratam pandra, koyA saMvat 1944 HAR For Private And Personal Use Only Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private And Personal Use Only Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anukramANakA. pRSThAMkAH viSayanAmAni praSTakAH viSayanAmAni 1 maMgalAcaraNam | 25 ekadinAte mara0 1 kAlaprazaMsA 26 dvidivasama ma AyurvedAdhikaraNa 26 tridinAte maraNa vaidyavidyAkathanama 29 saptAhane maraNa cikitsAMgAni paMcarAtramathe ma saaghalakSaNam | 30 paMcadinamaze bha0 kuvaidhalakSaNam 1 31 ekAdazadine mara0 dravyalakSaNam pakSAnta maraNa paricArakalakSaNama ekamAsika mara0 regilakSaNama | sArdhamAsika maraNa pradeza samAmi 37 mAsika maraNa regANu sAdhyalakSa 38 paMcamAsAvadhi che hAni vita lakSaNanuM 23 ariSTa sUcakAni | 38 vANamAsikAdi lakSaNAni lakSao 24 ekamuhUrtone mara 44 daza mAsika pratyula. Na sUcakaM lakSaNama 44 ekavArSika maraNa 25 ekayAmAte maraNa 47 vArSika maraNa0. sUcaka lakSaNasa | pa4 nakSatrAdibhirasAya 21 For Private And Personal Use Only Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private And Personal Use Only Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir // atha zrIkAlajJAnaM sabhASAMtaraM prArabhyate // ||mNglaacrnnm // yasyAH prasAdamAsAdya, sadyo vidvAn bhvennrH|| vAgvAdinI bhagavatI, zAradA varadAstu nH||1|| artha:--jenA prasAdane pAmIne purUSa tarata vidvAna thAya che evI je vAvAdinI bhagavatI zAradA te amane varadAnane ApavAvALI thAo che ? // atha kAlaprazaMsA // bhrAtaH kaSTamaho mahAnsa nRpatiH sAmaMtacakra ca tat; pArve sA ca vidagdharAjapariSattAzcaMdrabiMbAnanAH // unmattaH sa ca rAjaputranivahaste baMdinastAH kathAH; sarva yasya vazAdagAtsmRtipathaM kAlAya tasmai namaH // 2 // For Private And Personal Use Only Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir artha -he bhAI! mahA kaSTanI vAta che ke te mahekTa rAjA, tathA te mAMDalika rAjAono samudAya, tathA paDakhAmAM rahelA vidvAnonI ane rAjAonI te samA, tathA caMdranA jevI mukhavALI te strIo tathA unmatta evA rAjaputrane te samUha tathA teonI kIrtine kahenArA te baMdi jano temaja te kathA, e sarve je kALa thakI kevaLa smaraNamAM Ave che te kALane namaskAra he che 2 che sAdhyAsAdhyaparijJAnaM, jIvitaM maraNaM tathA // yena vijJAyate samyak, kAlajJAnaM tducyte||3|| arthajeNe karIne sAdhya, asAya, jIvaNa tathA maraNanuM vizeSapaNuM jANavAmAM Ave che te kAlajJAna kahevAya che ke 3 che kAlaH sRjati bhUtAni, kAlaH saMharAti prjaaH|| kAlaH supteSu jAgarti, kAlohi durtikrmH||4|| artha -kAla sarva bhUta prANImAtrane utpanna kare che temaja te kAla sarva prajAne saMhAra kare che ane sarva sute chate kAla jAge che te kAlane keI ullaMghI zakAtuM nathI kAM kAle devA vinazyaMti, kAle cAsurapannagAH // nareMdrA jaMtavaH sarve, sarva kAlena nazyati // 5 // For Private And Personal Use Only Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir artha -kALe devatAo nAza pAme che, kALekarI do, nAgo, rAjAo tathA sakaLa prANi ane sarva jagata vinAza pAme che. je pa che vinimaNe tu paraMtazcaturdaza che kenaaN ca zatasyAMte, sopi kAle vinazyati // 6 // artha -brahmAnA eka divasane viSe cAra I paDe che ane tenAM se varSa pUrAM thaethI te paNa (brahmApaNuM) kAle karIne vinAzane pAme che. je 6 che mAnuSaH zatajIvI ca, purA devena bhASitam // vikarmaNaH prabhAveNa, zIghraM kAlena nazyati 7 artha-mANasanuM AyuSya se varSanuM hoya che, evuM pUrve bhagavAne kahevuM che; ane virUddha karmanA prabhAve (Ayudhya pUrNa thaethI) tarataja kAlekarI nAza pAme che. 7 varSAH zItaM tathA coSNaM,pratyUSo madhyamaM din|| aparAhuzca SaT, kAlAH kathyate vibudhaiH kila 8 artha-varNakALa, zItakALa, (zIyALA) uSNakALa, (unALe) prAtaHkAla (prabhAta samaya) madhyAkALa (baporane vakhata) tathA dinane astasamaya arthAta saMdhyA For Private And Personal Use Only Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 4 kAla e cha svarUpekarI kAla kahevAya che. 5 8 k kAlena vRkSaH phalati, kAle dhAnyaM prajAyate // kAlena nArI dravati, sarva kAlena jAyate // 9 // arthaH-kAlekarI jhADAmAM kaLA thAya che, kAlekarI dhAnyanI utpatti thAya che, kAlekarI srI Rtune pAmIne garbha dhAraNa kare che, evI rIte sarva kAlekarIne utpanna thAya che !! 9 kAlena toyaM patati, kAle bIjaM ca vApayet // kAle ca karmasAphalyaM, viparIte viparyayaH // 10 // artha:kAlekarI medha pANInI vRSTi kare che; kAle karI bIja vAvavAmAM Ave che; kAlekarI kama~nI saphaLatA thAya che; ane kAlanI viparItatAthI (Rtu gayAthI) sarva vi nAzane pAme che ! 10 nA krodha lobhaprasaMgena, kAlaH kalayate jagat // jJAnayogasadAbhyAsaiH, kAlo rakSati sarvadA 11 arthaH krodha ane lAbhanA prasaMgekarI kAla sarva ja gatanuM bhakSaNa kare che; paraMtu jJAna ane cAganA muddA a bhyAsekarI manuSyanI sarvadA kAla rakSA kare che / 11 / For Private And Personal Use Only Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 1 kAlAgnirjaThare jAta, stasya vAMchA caturvidhA // AhArazyo nidrA, jAmathaiva caturtha4:12/ arthaH--kALarUpI agni udaraneviSe utpanna thAya che, tyAre tene cAra prakAranI vAMchA utpanna thAya che, A hAra, udaka (pANI), nidrA tathA kAma evI rIte cArene samR jANavA // 12 5 annahIno daheddhAtu, maMbuhInazca zoNitam // kAmahIno dahejccakSu, ranidrA rogakAriNI // 13 // artha-annathakI rahita kALa dhAtune khALe che; pANIthakI rahita lAhIne bALeche; kAmathakI rahita AMkhA ne dahana kareche ane nidrA vinA roganI utpatti kare che. 13 astameti yathA vAtAddIpastailAdisaMyutaH // nivAtarakSaNAdehI tathaivAgaMtumRtyubhiH // 14 // arthaH--jema dIvAmAM paripUrNa tela bharelu chatAM te davA vAyuthI elAi jAyache tema Aga Mtuka mRtyuthI prANI enuM mRtyu thAya che ema jANavu. paraMtu jema vAyu vagaranI jagyAmAM rAkhavAtho dIvA raheche, tema AgAmi marathI rakSaNa karatA prANIe bacI zake che| 14 / For Private And Personal Use Only Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir CH jalamagnirviSaM zastraM striyo rAjakulAni ca // akAlamRtyavo hote tebhyo bibhyati paMDitAH15 sartha:-47, mana, viSa, zastra, zriyI mane rAjakuLa e sarva akALamRtyu che mATe temAMthI vidvAnU leka bItA rahe che arthAta dUra rahe che. 15 niyamANaM mRtaM baMdhuM zocaMte paridevinaH // AtmAnaM nAnuzocaMti kAlena kavalIkRtam // 16 // paze -je pitAnA baMdha maratAM hoya teno ane marIgaelAe na mANase zeka kare che, paNa potAne kAle kALIo kare che teno zeka karatAM nathI. te 16 . kAlena kSitivArivahipavanavyomAdiyuktaM jagada brahmAdyAzca surAH prathAMti vilayaM vidmo vicA rAditi // pazyAmo'pi vinazyato'navarataM lo kAnanekAnmudhA mAyAmohamayIM bhavapraNayinI mAzAM vahAmo vayam // 17 // . artha:--Ale pRthvI, 11, mani, vAyu tatha AkAzasahita jagata tathA brahmAdika deve vilayane pAme che For Private And Personal Use Only Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ja dave evI rIte vicArathI jaNAya che, ane teo aneka leke vinAzane pAmIne pAchA pharatA nathI mATe mAyAnA meha maya evI bhayane upajAvanArI tRNAne ApaNe vyartha vahana karIe chIe e 17 ! mana eva sthiraM kuryAt, manasA mArutaH sthirH|| mArutena sthiraM tejaH kAlaH saMdRzyate tathA18 artha-prathama purUSe nizcayekarIne manane ririkaravuM ane karIne vAyu sthira kare; pavanekarI tene sthira karavuM, te teje karIne kALa diThAmAM Ave che; arthata teja jayAM sudhI zarIramAM hoya tyAM sudhI mRtyu Avatu nathI, ne jayAre agni maMda paDI jAya che tyAre mRtyu A ve che 18 phuriyALa vaMcita, janajAtinAbhyaasn bhoktavyaM, svargAdikaphalaM zubham // 19 // artha-sarva Idriyane vaza karIne manane sthira ka ravuM, evA abhyAse karIne svagAdika zreSpha phalene bhogava vA yogya thAya che. 19 che For Private And Personal Use Only Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir yatrAneke kvacidapi gRhe tatra tiSThatyathaiko yatrApyekastadanu bahavastatra naikopi cAMte // ityaM cemau rajanidivasau lolayandAvivAkSau kAlaH kAlyA bhuvanaphalake krIDati prANizAraiH // 20 // artha --je gharamAM koIeka vakharti aneka mANase hatAM teja gharamAM pAchaLa eka ja mANasa rahI jAya che, temaja je gharamAM prathama eka mANasa hatuM tyAM pachI ghaNuM che I gayelAM jaNAya che, ne pAchuM ane eka mANasa paNa je vAmAM AvatuM nathI. evI rIte A saMsAramAM rAta ne divasarUpI be pAsAone nAkhato e kALa, pitAnI strI kALI sAthe A trilokIrUpI copATane viSe prANio rU 5 sogaThAthI khele che. rame brahmA viSNudine yAti viSNUrudrasya vAsare; // Izvarasya tathA sopi kaH kAlaM laMdhituM kSamaH21 ' artha-brahmA viSNunA eka divasamAM nivRtta thAya che te viSNu mahAdevanA eka divasamAM laya pAme che ane te sadAziva paNa Izvarane viSe lIna thaI jAya che mATe kALane ulaMghavAne koNa samartha che. 21 For Private And Personal Use Only Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir azanaM me vasanaM me jAyA me baMdhuvargoM me|| iti me me kurvANaM kAlavRko haMti purussaajm||22|| artha -A mArAM vase che, A mArUM bhejana che, tathA A mArA bhAIone varga che, evI rIte mAruM mA rU karanAra purUSarUpI bakarAne kAlarUpI nAra haNe che. rara adyaiva hasitaM gItaM paThitaM yaH shriiribhiH|| acaiva te na dRzyate kaSTaM kAlasya cessttitm||23|| artha -Aje je mANase hasatAM hatAM, gAtAM ha tAM ane lakhatAM vAMcatAM hatAM, te Ajeja dIThAmAM AvatAM nathI mATe kAlanI ceSTA mahA duHkharUpa che. je 23 che apsu plavaMte pASANA, mAnuSA naMti raaksssaan|| kapayaHkarma kurvati kAlasya kuTilA gtiH||24|| artha-pANImAM patthara tare che mANase rAkSasene mAre che, tathA vAMdarAo mANasanuM kAma kare che mATe kAbanI evI UlaTI gatI che. "e viSaya rAmAyaNamAM rAma "ca sAgara upara pAja bAMdhI tathA rAvaNAdika rAkSasene mAryA ane vAMdarAoe laDAI kIdhI tene anulakSIne kahe le che." me 24 For Private And Personal Use Only Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 10 prAptA jarA yauvanamapyatItaM budhvA yatadhvaM paramArthasiddhayai // AyurgataprAyamidaM yato'sau vi bhrAmya vibhrAmya na yAti kAlaH // 25 // artha:---jarA avasthA AvI paheAtI che; ane cAvana avasthA vyatIta thai gai che; ema samajI have paramArthanI siddhine arthe yatna kare, A Ayu javAvALu che; mATe AvI rIte bhaTakI bhaTakIne kAla nivRtta tha vAnA nathI // 25 // puraMdarasahasrANi cakravartizatAni ca / nirvApitAni kAlena pradIpA iva vAyunA // 26 // artha--jema dIvAone pavana elavI nAkhe che tema hArA chadrone tathA rokaDA cakravRttione kALe nivRtta karyA. ra6 // mAtulo yasya goviMdaH pitA yasya dhanaMjayaH // sopi kAlavazaM prAptaH kAlo hi duratikramaH 27 artha; ~jaitu mAsALa yAdavakuLa hAvAthI sAkSAt kRSNe jenA mAJA thAya, ane jene bApa adbhuta; eve For Private And Personal Use Only Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 11 abhimanyu athavA (babruvAhana) te paNa kALane vaza thayA; mATe du:khe karIne paNa jenuM ullaMdhana karI zakAtu nathI bhed| Aja che. // 27 // bhagIrathAdyAH sagaraH kakutstho, dazAnanano rAghavalakSmaNau ca // yudhiSThirAdyAzca babhUvurete satyaM ka yAtA bata te nareMdrAH // 28 // artha:-bhagIratha vigere tathA sagaranAmaka sUyaeNva zI rAjA (aye dhyA nagarImAM sArvabhauma rAjA hatA te) kuka thImAM dhAtA rAjA hatA te, dazAnana je rAvaNu te; rAdha 1 je rAmacaMdra tathA tenA bhAI lakSmaNa te; ane yudhiSThi rane Adi ghaNA pRthvIpatio thaI gaelA che; tee khedra thAcya che ke te naredra kayAM gayA ! 28 // zArdUlavikrIDitaM vRttam / kazcitkalpazataM kRtasthiticayaH kazcidyugAnAM zataM kazvidvarSazataM tathA katipaye jIvA dinAnAM zatam // grastAnkarmabhirAtmanaH pratidinaM saMkSIyamANAyuSaH kAloyaM kavalIkaroti sakalAnbhrAtaH kutaH kauzalam // 29 // For Private And Personal Use Only Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 12 artha-kaIka so ko sudhI maraNa vinA sthiti karI rahe che, kAika so yuga sudhI jIve che, keI se varSa sudhI jIve che ane keTalAka jatue. mAtra so divasa su dhIja AyuSya bhogave che. e badhAo pitapatAnAM karmava De dinadina prate AyuSyane kApe che; te badhAne kAla pitA nAM kaLIo kare che mATe he bhAI kusalatA kayAM che ? 29 ArAdhya bhUpatimavApya tato dhanAni bhuMjAmahe vayamiha prasabhaM sukhAni // ityAzayA bata vimohitamAnasAnAM kAlo jagAma maraNAvadhireva jtA . 30 artha -rAjAnI sevA karI nANAM meLavIne ApaNe aneka prakAranA sukha bhogavIzuM evA hetuthI mohane pAme. lAM manavALA mANasone maraNanI avadhirUpa kALa AvI pahoMce che. 30 che __atha aayurvedaadhikrnnm| brAhmaNakSatriyavaizyAnAmanyatamAnvavAyaM zIlazauryazaucAcAravinayazaktibalamedhAdhutismRti * For Private And Personal Use Only Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mAnapratipattiyuktaM tanujivhaudhadaMtAgramRjuvaktAkSaM suprasannacittavAkceSTaM kezusahaM ca bhiSak ziSyamupanayedato viparItaguNaM nopanayet // 1 // atha-brAhmaNa, kSatriya, vaizya, emAMnA koipaNa vaMzamAM thaele, zIla, zairya, saMdarya) (pavitra, zaicapaNa) AcAra, vinaya, zakti, bila, medhA, (dhAraNAvatI buddhi) dhRti smRti mati, ItyAdikanI je siddhi tene viSe je ughukata tathA jihA, eSTa, ane dAMta, jenA nhAnA che kemala vaktA, prazasta netra, nAsikA, citta, vacana, ceSTA, ItyAdi viziSTa, kaleza sahanazIla eja samasta guNayukata purUSane ja vaigha AyurvedanA paThanane mATe upanayana kare ne ethI viparIta guNavALAne kare ema jANavuM che ? vaidyavidyAkathanam, (7)phArca, phAI, vivitatA, bhUtavidyA, kaumArabhRtyaM, agadataMtra, rasAyanataMtra vAjIkaraNataMtraM, ityAdi. // 2 // For Private And Personal Use Only Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 14 " artha-suzruta nAmanA suzruta RSikRta vaidyaka graMtha prasiddha che temAM ATha prakAranAM vaidya vidyAnAM aMga kahe sAMdhe te yA pramAye;- zasya, zAsAjya ayayiGitsA, lU ta vidyA, kaimAra bhRtya, agadataMtra, rasAyanataMtra tathA vA jI karaNa taMtra e jANavA yAgya che. // 2 // dayAmUlena dharmeNa vinA na syAt paraM sukham // sukhasthAnaM zarIraM tu, rakSaNIyaM prayatnataH // 31 // artha:--dharmanu mUla yA che, dharma vinA sukha thatu nathI, sukhanuM sthAnaka zarIra che; te zarIranI rakSA karavI ceAgya che !! 31 // dharmArthakAmamokSANAM zarIraM sAdhanaM yataH // rogAstasyApahaMtArastato rakSyaM budhaistu tat 3 2 artha:- dharma, artha, abha bhane bhokSa yA yAra pu3ssaarthanuM sAdhana zarIra che. tenA nAzaka rAga che, mATe te rogathI zarAranuM rakSaNa haMmeza karavuM joie. // 32 // atha cikitsAGgAni kathyate / bhiSaNa dravyANyupasthAtA rogI pAdacatuSTayam // cikitsitasya nirdiSTaM pratyekaM taccaturguNam 33 For Private And Personal Use Only Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 15 artha--vaidya, ezaDa, paricAraka (rogInI sevA kare te) ane rAgI e cAra, roganuM nivAraNa je zAstramAM kahe luM che tenA caraNa che, temAM eka paNa caraNa jo guNarahIta hAyatA rAganu nivAraNa thAya nahIM. A cAramAM ekekanA cAra cAra guNa che.(te AgaLa kahevAmAM Avaze) nA 33 5 atha sadvaidya lakSaNam / vedebhyazca samutpannastasmAdvaidyo mayoditaH // AyurvedopanayanAdvaidyopi dvija ucyate // 34 // // 3 // artha: vedathakI utpanna thaelA eTale vedanA aghyayanathI prApta thaelI je vaividhA teNekarI sahita ane AyurvedanA upanayanathakI vaidya dvija kahevAya che. 5 34 / / vyAdhestattvaparijJAnaM vedanAyAzca nigrahaH // etadvaidyasya vaidyatvaM na vaidyaH prabhurAyuSaH // 35 // * artha vyAdhinuM muLakAraNa zuM che te jANavu ne tethI thatI pIDAnA nigraha karavA eTaluja vaidhatu vaidyapaNuM che kai AyuSyanA ghaNI vaidha nathI 5 35 4 For Private And Personal Use Only Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pAstraM gurumukhodgIrNamAdAyopAsya cAsakRt // ghaHkarma kurute vaidyaHsa vaidyo'nye tu tskraaH||35 artha-jeNe gurUnA mukhathI zAstra zravaNa karI adhyayana kareluM haiya, vAraMvAra upAsanA karIne jeNe hastakriyA karI hoya teja vaidya jANavA. ne bIjA vaidya nuM kAma karanArA tarakara eTale cera athavA ThagArAnI peThe jANavA.. 36 che dRSTakarmA ca zAstrajJaH sa vaidyaHsiddhi bhaajnm| ekAMgahIno na zlAghyaH pakSahIna iva dvijH||36 artha-je zAstra paNa jANe che ane hasta kriyAmAM paNa sAre che teneja kIrti maLe che. temAM je eka aMga ocho hoya te vakhANavA yogya nathI. te pAMkha vinAnA paMkhInI peThe jANo. 36 che ekazAstramadhIyAno na vidyAcchAstranizcayam / tasmAddhahuzrutaHzAstraM vijAnIyAcikitsakaH37 artha eka zAstranuM adhyayana karavAthI vaidyazAstra ne nizcaya thato nathI. mATe bahu zAstranA abhyAsathI cikitsaka thavAya che. ema jANavuM. che 37 che For Private And Personal Use Only Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir rogANAM tAtvikaM jJAnaM bahuzo dRSTakarmatA // dAkSyaM zaucamiti jJeyaM vaiye gunnctussttym||39|| artha -roganAM lakSaNanuM sAruM jJAna tathA auSadhi nAM pariNAmanuM paNa ghaNuM ja jJAna, cikitsA karavAmAM catu ra ane zaviziSTa, A cAre vaidhanA guNa jANavA 39 utsRjatyAtmanAtmAnaM na vaidyaM parizaMkate // tasmAtputravadenaM ca pAlayedAturaM bhiSak // 40 // artha --roga zarIrane saMhAraka che, te evagha dvArA nivAraNa thavAne mATe regI potAnuM zarIra vaidhane sa marpaNa kare che, tethI vaigha, rogInA pitAnA jevo thAya che, te kAraNathI vaidhe regInuM pitAnA putranI peThe pAlana karavuM 40 che AyurvedakRtAbhyAsaH sarveSAM priyadarzanaH // Ayu:zIlaguNopeta eSa vaidyo'bhidhiiyte||41|| artha - je samyaka Ayurveda zAstrane abhyAsa karI nipuNa thaele haya, jene cere badhAyane mAro lAge e hoya, je Ayu ane zIlaguNae karIne yukta heya te mANasa vaidha thavAne gya che. 41 For Private And Personal Use Only Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 18 // atha kuvaidyalakSaNam // auSadhaM mUDhavaidyAnAM tyajaMtu jvarapIDitAH // parasaMsargasaMsaktaM kalatramiva sAdhavaH // 12 // artha-javarapIDita mANasane mUrkha vaidyanA hAtha nuM osaDa ApavuM nahIM; jema pArakA purUSane viSe Asa kta thaelI strIne uttama purUSa tyAga kare che tenI peThe jA havuM. 42 che. yastukarmasu niSNAto dhaassttryaacchaastrbhisskRtH|| sa satsu pUjAM nApnoti vadhaM cAIti rAjataH 43 artha--je vaidha karmamAM niSNAta eTale kevala hasta kiyA jANanAra hoya, paraMtu duSTa thaIne zAstrAbhyAsa nathI karato te vaidha zreSThanI vacce pUjayamAna thato nathI ane rAjathI vadhu pAmavA gya thAya che 43 che kucailaH karkazaH stabdhaH kuyAmaH svymaagtH|| paMca vaidyA na pUjyaMte dhanvaMtarisamA api // 41 // artha-malina vastra dhAraNa karanAro, atizaya kopI, buddhi rahita, nIcagrAmanivAsI, vinA AvAhana For Private And Personal Use Only Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 19 svayamAgAmI, e pAMca vaidya kadAcita dhavaMtarisadRza hoya te paNa pUjaya thatA nathI . 44 adhIyAno'pi zAstrANi taMtrAyukto vickssnnH|| nAdhigacchati sarvArthAnI bhAgyakSaye yathA 45 artha-cikitsAzAstranuM adhyayana karIne je taMtra zAstra zIkhela nathI te vaidyane cikitsAnA sarva arthanI prApti thatI nathI; jema bhAgya vahita purUSane upArjita dhana chatAM prApta thatuM nathI tenI peThe jANavuM che 45 che yastu kevalazAstrajJaH krmsvprinisstthitH| samuH hyatyAturaM prApya prApya bhIrurivAhavam // 16 // artha - vaidya kevaLa zAstra jANanAra heya eTale vaidyazAstrane jANanAra hoya, paraMtu karmamAM nipuNa na hoya eTale hastakriyAmAM ajANa hoya te vaidya jema koI kAyara mANasa saMgrAmamAM jaIne mehane pAme che tenI peThe te ci kitsA karavAnA samayamAM muMjhAI jAya che46 che Ayurveda cikitsAM ca jyotiSaM dhrmnirnnym|| vinA zAstreNa yo brUyAtamAhurbrahmaghAtakama 47 For Private And Personal Use Only Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 20 artha -Ayurveda, cikitsAzAstra, tiSa tathA dha rmazAstra A sarva zAstra je jJAna vinA kahe che tene brahma ghAtI kahIye che 47 che gAtha dravyahRkSaor I bahukalpaM bahuguNaM saMpannaM yogyamauSadham // artha -jenA kalpa (rasa cUrNa Io) ghaNuM che, jemAM guNa (gurUmaMda Io) paNa aneka che, je rasAdi karIne saMpa tra che ane je rogIne tathA dezakAlane paNa ucita che, te dravyane auSagha kehavuM che che atha parivADham anurAH vikSa vuddhimAna parivArakA artha-anurakta (je regIne viSe prIti kare,) zuci (pavitra) dakSa (kaSAyAdi kAryo karavAmAM je nipuNa) ane buddhimAna (rogInI prakRtImAM ke pharaka paDe che te tarata jANe) e je hoya tene ja paricAraka keha 48 _n atha gilam | ADhayo rogI bhiSagvazyo jJApakaH sttvvAnara | 22 . For Private And Personal Use Only Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir artha-dravyavAna, vaidhane AdhIna thaela, udara pIDAdika je thAya che tene kehenAre, ane dhIra evAM lakSA che karIne je yukata che tene rogI kahevuM che 49 che iti zrIkAlajJAne kAlaprazaMsAvaidyAdilakSaNakathanaM nAma prathamaH samudezaH // 1 // // atha rogANAM sAdhyalakSaNAni // nidrA sukhaM bhavedyasya, zarIraM sodyamaM tathA // iMdriyANi prasannAni, sa rogI na vinshyti||1|| artha-je rogIne UMgha sArI AvatI hoya, tarasa jAgatI hoya, zarIranI uThavAnI besavAnI ItyAdi kriyA ratnavinA thAya, Idri avikala paNe rahetI hoya, te zigI te rogamAM nAza pAmato nathI 1 che caitanyaM sakalaM yasya gaMdhasvAdaM sphuTaM bhavet // kADhatoDa isa vennAtra saMgrAyaHArA artha-rogIne AkhA zarIramAM cetanapaNuM vartatuM hoya, gaMdha ane svAda jene sArI rIte jaNAtAM hoya, tenA gaLAnI upara kAla AvI beThA hoya to paNa te jIvaze ja paNa te rezamAM maraze nahIM evuM saMzayarahita jANavuM re For Private And Personal Use Only Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 22 svadahIno jvaro yasya, nAsA zvAsaH pravarttate // kaMTho'pi kaphahInastu, sa rogI jIvati dhruvam // 3 // arthaH--jenA tAva AvatA DhAya paNa pacIne thatA na hoya, ne sAsauzAsa nAke karI lete haiAya; ga LAmAM khAMsI vagere kaphanA upadrava na heAya, te rAgI jIve paNa te rAgamAM mare nahIM ema jANavu 5 3 5 saumyA dRSTirbhavedyasya, zrotA vaktA tathaiva ca // gudaspaMdo bhavedyasya, sopi sAdhyo na saMzayaH 4 arthaH--je rogInI AMkha sAmya chatAM sArI rIte zabde khelatA ne sAMbhaLatA DhAya, ane guDhDhAranuM sphuraNa thAya tA te regInA rAga sAdhyuM che ema jANavu !! 4 / cikitsitazarIrasya niSkRtiM na karoti yaH // sa yatkaroti sukRtaM tatphalaM bhavagazrute // 5 // artha --je mANasa cikitsita zarIranI niSkRti nathI karatA, eTale vaidhane yathAzakti dravya ApatA nathI teonA sukRta karmanuM phala vaidyane prApta thAya che, ema jA jIvuM yogya che. 5 5 5 For Private And Personal Use Only Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir // athAriSTasUcakAni lakSaNAni // (alpAvaziSTAyuSi budhenApi prayuktA cikitsA viphalA saMjAyate'totramaraNasUcakAnyariSTAni kathyante, yena taavdroginnaamaayurjaayet|) artha-reginuM jIvita jo DuM rahyuM hoya te sArA vaiSe paNa ApeluM osaDa viphaLa thAya che. e mATe aMhI rogInA maraNa sUcaka evA ariSTa (kulakSaNa) kahevAmAM Ave che. sUryodaye zivA yasya kozantyAyAti saMmukham // viparItaM purI vA sadyo mRtyuM sa gcchti||1|| artha-sUryanA udaya samaye zIyAla oraDato sAme Ave athavA je atizaya viSThA nIkaLI jAya to tene ja ladI mRtyu thAya che ? yo gauravarNo'pyupayAti kAya kRSNo'tigauratvamupaiti yatra // so'yaM mRtiM yAti naraH prakRtyAH zIghraM vikRtyA nahi saMzayo'tra // 2 // For Private And Personal Use Only Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 24 artha-je mANasa gorA raMgavALe chatAM tenuM zarIra zyAma paDI jAya, ane jenA dehane raMga kALo hoya tema chatAM gerA je thaI jAya, ema jaNAya to zariranI pra kRtinA pheraphArathI mANasa maraNane prApta thAya che, e mAM vAra lAgatI nathI. jaladI ja vikRtithI nAzane pAme che. 2 jAnAti yo naiva rasaM ca gaMdha sa vai mRtiM gaccha ti zIghrameva // chAyAM svakIyAM dharaNI prapannAM pazyettathA yazca vinaiva marnA // 3 // artha --je rogI mANasa sAre gaMdha, zreSTha rasa, ane hareka prakArano svAda jANI zake nahI te paNa tara taja maraNa pAme, ane je pitAnA zarIranI chAyA pRthvI upara paDI chatAM temAM mAthAvinA dhaDa dekhe to te paNa tara taja mare ema jANavuM. che 3 | // eka muhUrtAnte maraNa sUcakaM lakSaNam // zaktyA vA narayAnastho yo gaMtuM dakSiNAM dishN|| svapne prayAti tasya syAnmuhUrtAte mRtiIva 1 2 ! For Private And Personal Use Only Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 5 arthaH--pagathI athavA pAlakhImAM bezIne dakSiNa dizA viSe jAya; evuM jo svapnamAM dIThAmAM Ave ta eka muttamAM maraNa pAme emAM sazaya nahIM // 4 // // jyAmAte maLamU. || eko vAgacchate dUto bravIti ca punaH punaH // likhitaM maraNaM tasya yAmaikena ca nizcitam // 5 // artha:-jo dUta ekalA jaine vaidyanI sAme vAraMvAra kAMi paNa bAlyA kare teA jAvuM ke rANI eka paheAramA maraNa pAmaze ! pa // kAyAmAnte maLamU || nirakSyA dakSiNe haste nADI tatra na dRzyate // sarvadehe cAtizItaM dazayAmaM na jIvati // 6 // arthaH--jamaNA hAthanI nADI jovI te nADa OMkhAya nahIM, ane sarve zarIra zItala thaI jAya te te re.gI nuM daza paheAramAM maraNa thAya ema jANavuM // 6 // || vinAnte maLa. || jo eka cakSuracaitanyaM vibhramaH sphuraNaM na ca // dinaikena vijAnIyAttasya mRtyurna saMzayaH // 7 // For Private And Personal Use Only Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 26 arthaH-jenI eka AMkha cetanAthI rahita thaIDhA ca, dhrumatI nahIM haiAya tathA kruratI na hoya te mANasa eka divasamAM maraNane pAme che emanizcaye karI jANavuM 7 na kSapaNakaM svapne vIkSate yo mahAbalam // ekaM dve vAhana tasya vidyAdAyurna saMzayaH // 8 // arthaH--nAgA, sanyAsI, tathA mahAbalavAna purUSa svamamAM jovAthI eka athavA be divasAmAM mR yu thAya ema jANavuM. // 8 // // atha dvidivasamadhye mRtyusU0 // nAsApuTadvayaM hitvA vAyuruSNo mukhAihet // nazyeddinadvayAdavag jIvitaM tasya nizcitam 9 athaH--nAkanA mate paDeAne mUkIne uSNusahita vAyu jo mukhamAMthI vahevA lAge teA be divasamAM prANa jAya 9 // atha vinAnte 60 // alakarasamAdAya dadyAcca pANipAdayoH || na lauhityaM tena cetsyAt tadA mRtyurdinatraye 10 For Private And Personal Use Only Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 27 arthaH-aLatAnuM pANI hAtha Upara tathA paga upara lagADavuM tenA jo raMga lAge nahI tA, traNa divasamAM bharaNu jANavuM // 10 // stravatyAsyAdyasya raktaM zirortiryasya dRzyate // dAruNopadravaH zvAso na jIvati dinatrayam 11 arthaH--jenA mADhAmAMthI lohI paDe che, jenA mAthAmAM mahA duHkha thAya; zarIramAM aMgeaMga ati grUpa drava thAya, zvAsathAsa thaI Ave, te mANasa traNa diva samAM mare; jIve nahIM / 11 / lalATe yasya tilakaM yAmamadhye na zuSyati // dinatrayeNa tasyAyuH kSIyate nAtra saMzayaH 12 arthaH--je mANase kapALa upara tilaka kIdhA haiya tA eka paheAra sudhI jo sukAyanahIM teA tenuM AyuSya traNa divasanuM jANavuM; eTale te nizcaye mare emAM sazaya ja vA nahIM / / 12 / hukAraH zItalo yasya sakAro vahisannibhaH // mahAdAho bhavedyasya, na jIvati dinatrayam 13 artha:rAgI jayAre peTamAMthI zvAsa bAhAra kahADe tyAre garama hoya, ne jyAre aMdara zvAsa liye tyAre TADhA For Private And Personal Use Only Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 28 hoya, ne jenA zarIramAM ghaNe dAha thatuM hoya te mANasa traNa divasa jIte nahIM . 13 naranAsApuTayuge dazAhAni niraMtaram // vAyuzcetsahasA vAti sa jIvedivasatrayam 14 arthe-je mANasanA nAkanA baMne paDomAM dasa di vasa sudhI niraMtara vAyu ati vegathI vaheto rahe to te zarIranuM traNa divasamAM mata jANavuM 14 eka cakSuryadAraudramunmAlati nimIlati // tribhirdinairvijAnIyAt sa yAti yamamaMdiram 15 artha-jenI eka AMkha bhayAnaka rIte ughaDe ne mI thAya te mANasa traNa dahADAmAM yamarAjAnA ghera jaze ema nizcaye jANavuM che 15 nIlA pItA tathA raktA trireSA yasya mastake // prayAti yAti tasyAyuH SaNmAsa vA dinatrayam16 arthe nIlI, pILI tathA rAtI e traNa rekhA mA thAnI upara je jue tenuM AyuSya cha mahInAnuM vA traNa divasanuM jANavuM che 16 5 For Private And Personal Use Only Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 29 nava bhrUH sapta ghoSazca, paMcarAtreNa nAsikA // jihA caikadinaM proktametatkAlasya lakSaNam 17 arthA-pitAnA bhavAM na dekhe te nava divasamAM mare karNa zabda nahIM sAMbhaLe te sAta divasamAM mare nAka na dekhI zake te pAMca rAtamAM bhare; ane jIbhanI aNI na dekhe te eka dinamAM maraNane pAme. evI rIte kAlanuM lakSaNa kaheluM che. je 17 che sahAjo ma0 che. daMtasaMdhyaMtare yasya na vizatyaMgulItrayam // aMge dhanurbhavedyasya, saptAhAn mriyate dhruvam 18 artha:-dAMtanI paMkita sapta thaI jAya, temAM traNa AMgaLIo Ave nahIM; ane jene dhanaveyanI peThe zarIra taNAtuM hoya, te nizcaye karI sAta divasamAM maraNa pAme che 18 che . varAtrama 50 udare zamito vahnirAnane cAgnirudyate // sAraNAtsaMcito nityaM, paMcarAtraM sa jIvati 19 For Private And Personal Use Only Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 30 arthaH-peTamAM agni maM paDI jAya eTale bhUkha lAge nahIM, mukhanI Upara agni uddAta thaelI dekhAya eTale mehu` lAla thai Ave; atisAra vagaDA dhaNeA azudghamAM hAya, te mANasa pAMca rAtra sudhI jIve, // 19 5 // paMcanimadhye maLa. || pAMDustvak pAMDure netre, mUtraM ca pAMDuraM tathA // pAMDurA mukhadaMtAzca mRtyuH paMcadine bhavet // 20 // arthaH-je rAgI mANasanI cAmaDI pILI paLI jA ya; netromAM pILAza thai Ave, sUtara pILu' thAya, mATu pILAca phIkuM paDI jAya, tathA dAMtA paNa pILA thaI jAya te pAMca divasamAM te maraNa pAme. // 20 // naro yo vAnarArUDhaH prayAti pazcimAM dizam // svapne so'hAM paMcakena pazyetsaMyamanIM purIm 21 arthaH-je mANasa svapnamAM vAMdarAnI upara caDIne pazcima dizA tarapha gamana kare che te mANusa pAMca divasamAM jamanA Alayane viSe jAya che. 5 21 // yo na pazyennijacchAyAM dakSiNAzAsamAzritAM // dinAni paMca jIvitvA, paMcatvaM ca prayAti saH // 22 || For Private And Personal Use Only Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 31 aje purUSa pitAnI chAyA nahI dekhe. kiMvA dakSiNa dizA tarapha namatI dekhe, te mANasanuM pAMca divasamAM maraNa jANavuM. rara ! naro yo vAnarArUDho, yAyAtprAcI dizaM svym|| dinaiH sa paMcabhizcaiva, pazyetsaMyamanIpurIm 23 artha-je mANasa vAMdarAnI upara caDIne ugavaNI dizA tarapha jAya che evuM je rogI svapnamAM dekhe to te pAMca divasamAM mare. ne te mANasa yamanI purImAM jaI pahece che 23 // ekAdazadine mRtyusU cakalakSaNam // // kezAMgArAMstathA bhasma zuSkatoyAM tathA ndiim| dRSTA svapne dazAhe vA mataikAdazakedi ne // 24 // arthA-vALa, aMgAra, bhasma tathA sukAelI nadI svapnamAM jovAmAM Ave te daza divasa vItyA pachI A gArameM dahADe mRtyu thAya che 24 e che pakSo pa0 . rAtrau dAho bhavedyasya, divA zItaM ca jAyate // kaphapUritakaMThazca, pakSamadhye vinazyati // 25 // For Private And Personal Use Only Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 32 artha:"rAtanA jenuM zarIra unu thatu. hAya, ane divazanA TADhuM thatu hAya, kapha vaDe gaLu bharAI gaelu hAya te rANI eka pakhavADIAmAM vinAzane pAme che. 25 saMpUrNo vahate sUryaH, somazcaiva na dRzyate // pakSeNa jAyate mRtyuH kAlajJAnena bhASitam 26 artha-je purUSa athavA strInI sUryanI nADI pari pUrNa cAlatI haiAya, ne caMdranI nADo cAlatI krIDAmAM A vartI nahIM haiAya, teA jANavuM ke te mANasanuM mRtyu eka pa khavADIAmAM thaze, evuM kAlajJAne karIne bhAkheluM che. 5 265 teje jale darpaNa ke ghRte ca nirIkSitavyaM pratibiMbamAtmanaH // na cekSate yo yamalokamAzu sa caiva gacchetkhalupakSakeNa // 27 // artha:--je mANasa pANImAM, ArIsAmAM ne dhImAM peAtAnA zarIranI chAyA jue paNa peAtAnuM pratibiMba sastaka sahita dekhe nahI' tA eka pakhavADIomAM te tarata yamalAkamAM jAya che. // 27 // For Private And Personal Use Only Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 33 suprAtasyApi hRdayaM, tatkAlaM parizuSyati // caraNau ca karau vApi, mRtyuH pakSe tramAsike 28 arthaH-sArI rIte nAna karavA chatAM pahelAM chAtI, hAtha ane paga jaladI sukAya tA para visamAM athavA traNa mahInAmAM mRtyu thAya // 28 / yasya vastre svare gaMdho vAggAtrAnanayorapi // tasyArddhamAsikaM jJeyaM yoginAM devi jIvanam 29 arthaH- dve hevi, nemonAM vastrAbhA, svarabhAM, gAtramA, tathA mukhAkrikamAM ga DhAya tenuM zarIra cAgInuM chatAM paNa aradhe| mahInA jIvatu rahIne pachI maraNa pAmaze.29 // ekamAsikamRtyulakSaNam // IzAnyAM tailabiMdUnAM prasaro yadi jAyate // mA senaikana gacchetsa yamarAjasya mandiram // 30 // artha:--mUtramAM telanuM TIpuM nAkhavAthI jo IzAna dizAnI tarapha pasarI jAya teA te purUSa eka mahInA jIve, pachI yamarAjAnA ghera pAAce // 30 // zrIpratApavinirmukto nityaM sakrodhabhASaNaH // ekamAsaM sa jIvitvA pshcaadgcchedymaalym||31|| 3 For Private And Personal Use Only Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 34 atha-zrI eTale zarIranI zobhA, eTale zarIra nI kalA, ane pratApathI rahita thaele hoya, niraMtara kodhanuM bhASaNa karato hoya, te eka mahinA sudhI jIve che ne pachI yamane ghera jAya che. e 31 kAlI kumArI yaH svapne badhnIyAd bAhupAzaphaH sa mAsena samIkSeta nagarIM zamanoSitAm 32 artha-kAlA raMganI kumArI kanyA hoya, athavA kAlAM vastra paherelI hoya, tevI strInI sAthe bAtha bhIMDe, evuM svapna jo regI dekhe to te eka mAsamAM yamanI naga rImAM pahoMce che 32 che nAsikA vakratAmeti karNayArepi connatiH // netre bASpAkule syAtAM tayoreva samunnatiH 33 arthanAka vAMkuM thaI jAya, kAna ucAM thaI jAya, AMkhamAMthI AsuM paDe, tathA AMkhe upADI Ave 33 Araktyameti vakaM ca jivhA hasvAyate ydaa|| tadA prAjJo vijAnIyAna mRtyu maasikmaamata che rU4 For Private And Personal Use Only Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 35 artha-meDhAno rAte raMga thAya, jIbha jINI thaI jAya evAM badhAM cinha jene thAya tene mRtyu eka mahi. nAmAM thAya che. ema nizcayathI jANI levuM. 34 che karAvaruddhazravaNo nA zRNoti na ca dhvanim // sthUlaM kazaM kRzaM sthUlaM tadA maasaanmRtimata rUpa . artha--je aMtardhvani kAna hAthethI DhAMkyA to saMbhaLAto nathI; jADuM aMga hoya te jhINuM dekhAya ne jhINuM heya te jADuM dIThAmAM Ave tyAre eka mahInAmAM te mANasanuM maraNa thAya che je 35 svarahIno gudabhraSTaH kAsazvAsasamAkulaH ||hikii zophI cAtizUlI,mAsena mriyate dhruvam36 artha-je rogIne avAja besI gayo hoya, udraza thai heya, upara sAsa thato hoya, heDakI thaI hoya, hAMpha zu thai hoya ane peTamAM atizaya phUla thatuM hoya te te eka mahinAmAM maraNa pAme che . 36 ghRte taile darpaNe ca toye vA vAnarI tanum // yaH pazyedaziraHskaMdhAMmAsAdUrdhva na jIvati 37 For Private And Personal Use Only Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir artha -dhImAM, telamAM, darpaNamAM, pANImAM vAMdarI ne zarIranuM darIna thAya athavA mAthA vinAnuM dhaDa je jue to eka mahInAnI upara te mANasa jIvato raheto nathI. ema nakI jANavuM che 37 azaktaH pAMDuvarNazca bahunizvAsasaMyutaH // zukra ca nityaM patati mAsamekaM sa jIvati // 38 // arthagInuM zarIra zaktithI rahita thaI jAya, eTale parAkrama jemAM na rahe zarIrane raMga pILa thaI jAya; hAlatAM cAlatAM zvAsa caDI Ave; vIrya nitya pizAbamAM jatuM rahe te mANasa eka mahInA sudhI jIve che. 38 - vArtumArina mRtyutrakSaNam | yahorAtraM tryahorAtraM vAyurvahati saMtataH // sA baikamAsAttasyApi jIvitaM kila hIyate // 39 // artha-mANasanA saMbaMdhamAM jenA nAkA papaDA dvArA be athavA traNa rAtradivasa paryata je vAyu niraMtara prabala rUpe calAyamAna hoya to te mANasanuM doDha mahInA mAM sthita pistAlIza divasamAM maraNa thAya che, emAM saMzaya nathI . 39 For Private And Personal Use Only Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 37 // traimAsikamaraNa0 // lohadaMDadharaM kRSNaM puruSaM kRSNavAsasam // svapan yo'ye sthitaM pazyet sa trimAsAna laMghayat // 40 // artha:lAhanA daMDa hAthamAM varelA hAya, kAle purUSa hAya, kAlAM vastra paherelAM heya, evA purUSa jo rogI pA tAnI pAse ubhele svapnamAM jue tA te traNa mahInAmAM bhRNane pAme // 40 | yaH karNaghoSaM na gRNoti kiMcit dIpte'pi dhaumaM paTalaM hi pazyet // yo vaiparItyAdvivRNoti zabda mAsatrayaM prApya jahAti deham // 41 // arthaH--je purUSa kAne karI kAMi paNa kahzabda saMbhaLe nahIM; dIvAnI peThe pragaTa padArtha chatAM jema ADA paDaLa AvI gaelAM hoya tema jhAMkhuM dekhe, kAi mANasa kAMI bele ne rAgI samajhe juduMja, te mANasane chatra traNa ma hInAmAM te| 2he // 41 // pratyUSasyapi yasyAzu hRdayaM prishussyti|| caraNau ca karau vApi trimAsaM tasya jIvanam // 42 // For Private And Personal Use Only Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 38 artha:-prabhAtanA samaye jenu hraya, caraNu tathA hAtha sukAI jAya che, te mANasa traNa mahInA sudhI jIve che ema nI jANavuM // 42 // anidro vidyutaM dRSTvA dakSiNAM dizamAsthitAm // tathaikaM ca dhanurvyApi jIvitaM ca trimAsikam 43 artha:--anidrAmAM vIjalI phrIDAmAM Ave, te jo dakSiNa auMzanI tarapha jovAmAM Ave tathA tatkALa dhanuSanAM darzana karavA thakI traNa mahInA jIvate rahIne pachI maraNu te pAme che !! 43 || varNahIno nikAmaM ca svAdahInastathaiva ca // mAsatra gate nUnaM sa gacchedyamazAsanam 88 arthaH--(mANasanA) zarIrane raMga atizaya palaTI jAya, temaja sArA narasA svAda jANe nahIM, evA rAgI traNa mahInA vItyA pachI yamanI nagarImAM jAya // 44 5 // paMcamAsAvadhi jIvitalakSaNam // kAkaviTsadRzo yasya pAMzuvarSAsamomalaH // svaccha H yAmanyathA pazyet paMca mAsAn sa jiivAta // 4 // // For Private And Personal Use Only Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 39 je dizAe jAya malatyAga kare che arthaH-kAgaDAnI viSThAnI peThe che, dhulanI varSA thAya tenI peThe je tathA peAtAnA zarIranI chAyA anyathA ( khIjI rIte ) jI e te pAMca mahInAthI vadhAre jIvatA rahetA nathI 54pA // SANmAsikAdimRtyulakSaNam // " lakSyaM lakSma cikitsakena manasA zuddhasya bhA - nozca tat kSINaM dakSiNapazcimAdiSu tadA SaT tridvimAsaikakam // chidraM madhyagataM dinArddhamapi cedAyuH pramANaM dhruvaM sarvajJaiH paribhASitaM sphuTataraM dRSTo mahAnpratyayaH // 46 // arthaH--je mANasAne zuddha sUryanuM maMDaLa dakSiNa, pazcima, uttara tathA pUrva bhAgamAM kSINu tathA madhyagata chidra jovAmAM Ave che; te mANasanuM kramekarI cha mahInAmAM traNa mAsamAM be mahInAmAM; eka mahInAmAM tathA ardhA divasamAM Ayu kSINa thAya evuM pramANa kaheluM che. evI rIte cikitsakA dvArAe rapaSTa jANavAmAM Ave che. teja jJAnIoe tathA ceAgIee paNa kaheluM che // 46 5 For Private And Personal Use Only Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 40 // pANmAsikamRtyulakSaNam // pratApena vinirmuktaH kruddhabhASI nirudyamaH // SaNmAsena na saMdehaH sa gacchedyamazAsanam 47 ' artha--je mANasa pratApahIna thaI jAya, krodhathI je bele, jenI ughamanI hAnI thaI jAya, te mANasa che mahInAmAM mRtyune pAme che47 | zamanaM tatlutaM vApi yaH pazyetsvapnagocare // hatAni zuSkakASThAni SaSThe mAsi na tiSThati 18 artha-yama athavA yamaputranuM sAkSAt karIna ane kApelAM tathA sukAyelAM lAkaDAM svapnamAM dekhAya to cha mahInAmAM te nAzane pAme che 48 . nijaM ca pratibiMba hi nIradAMbaSa darpaNe // uttamAMga yo na pazyet SaNmAsaizca vinshyti||49|| artha -potAnA mukhanuM pratibiMba varSanA pANImAM athavA ArIsAmAM na dekhAya tathA pitAnuM mAthuM paNa te mAM dekhAya nahIM to te mANasa cha mahInAmAM nAza pAme che ! 49 che For Private And Personal Use Only Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sadA codarapUrNasya vArIcchA ced divAnizam / asaMzayaM catuHpaMca'SaNmAsAn vA sa jIvati 50 artha-sadA sarvadA peTa bhareluMja jaNAya ne pANI pIvAnI IcchA hameza thayA kare tenuM zarIra cothe pAMcame athavA chaThe mahIne kAladharma pAme che 50 vetti nIlAdivarNasya kaTumlalavaNasya ca ||aksmaadnythaabhaavN SaNmAsena hi mRtyubhAk 51 artha je mANasa pitAnuM zarIra tathA bIjuM badhuM viparIta raMganuM jue, mIThAne kaDavuM tathA khATuM jANe, ane akasmAta jene anyathAbhAva thaI jAya te cha mahi nAmAM mRtyune pAtra thAya che ke pa1 che iMdranIlanibhavyoni nAgava'daM yadIkSate // itastatazca prasarat SaNmAsAn sa tu jIvati // 52 // artha -je mAsa AkAzane viSe nIlI AbhAsa hita chatAM ahIM tahIM vistarelA sarSanA athavA hAthInA samUhane jue te mANasa cha mahInA sudhI jIve che parA svamA svatanau vApi, yaH pazyetsvAnago nrH|| vRNAni zuSkakASThAni, SaSThe mAse na tiSThati53 For Private And Personal Use Only Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 42 artha-patAnA paga athavA zarIranI upara ghAsa tathA sukAM lAkaDAM dekhe, evAM svapnAM Ave to cha ma hinAmAM mare. paNa chAyA prakaMpate yasya, dehabaMdhe'pi nizcale // rutAMtadUtA babhaMti, caturSe mAlitaM nrm||54|| a-pitAnA zarIranI chAyA pitAno deha nicala chate thake kaMpAyamAna thaI jAya to te mANasanuM AyuSya cothe mahIne purUM thaI jAya che ne tene kAlanA dUta bAMdhI laI jAya che ema jANavuM che 54 rAtrI caMdradayaM vApi, divA dvau ca divAkarau // vitArakaM vyoma dRSTA, SaNmAse mriyate naraH55 ' arthA--je mANasa rAtanA be caMdra dekhe, divasanA be sa dekhe ane jene tArA vinAnuM AkAza dekhAya te nara cha mahInAmAM maraNa pAme che papa che pAMzurAziM ca valmIkaM, lohadaMDamathApi vA // yo'dhirohati vai svapne, SaNmAsAn sa tu nIti pada che For Private And Personal Use Only Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 43 artha:-dhujano Dhagalo, zaIDeo, tathA sohaMDa eTale lAhanA"MDa svapnamAM dekhe athavA eTalAnI upara bese teA rAgInuM cha mahInAmAM meta thAya / / 56 // vRkSasya mUlazAkhAyAM, sphuliMgA vahnisaMnibhAH // SaTsu mAseSu yAteSu mAnavo triyate dhruvama57 arthaHsvapnane viSe vRkSanA mUlamAM ane zAkhAne viSe agninA gArA jevuM jovAmAM Ave te te mAsa cha mahInAmAM marI jAya ! 57 / / lakSyaM lakSaNalakSitena payasA bhAnuprabhAmaMDale, hIno dakSiNapazcimottaraparaM sstttridvimaasaikkm|| madhye chidrayutaM bhaveddazadinaM dhUmrAkulaistaddinaM, sarvajJaiH paribhASitaM sphuTataraM AyuH - pramANaM dhruvam // 59 // arthaH-madhyAnha pANInA thALa bharIne rAgI mA se peAtAnA zarIranI chAyA jovI temAM jamaNuM aMga na rukhAya te cha mahInAmAM maraNu jANavuM; pRSTha na dekhAya tA traNa mahInAmAM maraNa thAya; DAbuM aMga na dekhAya te For Private And Personal Use Only Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 44 be mahInAmAM maraNu samajavuM, zarIrane AgaLanA bhAga na dekhAya teA eka mahInAmAM mAta mAnavuM; chAyAmAM chidra de khAya te dI dahADAmAM mRtyu nIpaje; ane chAyAmAM dhumAM DaoN dIThAmAM Ave te teja divase maraNa thaze ema nizcaya karavA. evI rIte kALajJAnane viSe sarvajJa paMDitAe Ayu SyanuM pramANa prakaTapaNe kahelu che te mAnI levuM ! 58 // zamati mRtyunnanam // arazmi yadi sUrya ca vahniM caiva malImasam // pazyet sa dazamAsAMstu tatho na tu jIvati59 artha;-kiraNAthI rahita sUrya dekhe, tathA malInatA sahita agni dekhAya te za mahInA pachI maraNane pAme // pada ! vArSikSamara. ! varSeNa tu bhavenmRtyuH jAgrataH svapnadarzanAt // tasya zAMtiH sadA kAryA, mRtyuMjayasya maMtrakaiH 60 chuM. je mANasa jAgatAM chatAM svapna dekhe, tenuM eka varSamAM bharaNa jANavuM. tenI zAMti karavAne arthe mRtyu For Private And Personal Use Only Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 45 jayanA maMtra jApa kare. e maMtra vaDe mANasanA maraNa nI zAMti thAya ne vigna TaLI jAya che 60 che kuMDalI pIDayate yasya, vAtenAhArabadhanam // AhAro hRdaye yasya, sa varSeNa vinazyati 61 artha-mANasanA AdhAra cakramAM kuMDalI eTale gudAsthAnamAMnI kuMDalI nitya pIDA kare, vAyue karI A hAra baMdha thAya ane je kAMI khAya te chAtImAM ja rahe nIce utare nahIM te mANasa eka varSamAM vinAzane pAme che 62 yasya vai bhuktamAtrasya hRdaye vrddhyetkssudhaa|jaaniiyaadtvrsse ca sa gatAyurna sNshyH|| 62 // artha--jene jamI uThatAMja tarata bhUkha lAge che te eka varSa purUM nahI thatAM mRtyu pAme che eTale te vasa sudhI jIve nahIM ema jANavuM che 62 yasya reto malaM mUtraM kSutayuktaM prajAyate // tathaikadA bhavedyasya abdaM tasyAyariSyate // 6 // artha-jenAM vIrya, viSThA, mUtra ne mala te chIMka sahita hoya che tathA svabhAvathI anyathA thaIne eka kA lamAM nAnA prakAranAM thAya che te mANasa eka varSa sudhI jIvate rahe che ema jANavuM che 63 che For Private And Personal Use Only Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 46 prakRtyastAdyasya jIvo, vazyatAM naiva gacchati // tasya saMvatsare mRtyuH kAlajJAnena bhASitaH 64 arthaH--jyAre dehanI prakRti asta pAmyAthI pAtAnA deha peAtAnA tAkhAmAM na rahe, te mAsa eka varSamAM maraNa pAme che, evuM kAlajJAne nAMkhelu che // 64 5 spRzyate bhakSyate vApi pizAcakhararAkSasaiH // bhUtaiH pretaiH zvabhiH siNhergomaayugRdhshuukraiH||65|| artha:pizAca, rAkSasa, gadheDuM, bhUta, preta, kutarU'' sidgha, zIyAla, gIdha tathA suvara, dehanI Upara caDatAM hAya, OM khAtAM hoya, 5 65 // zarabhaiH zalabhaiH zyenairazvairazvatarervakaiH // svapne " sa jIvitaM tyaktvA varSAMte yamamIkSate // 66 // arthaH-tathA utha, phaNigaNu, saina khAja, khaccara, DuM tathA bagalA, pratyAddika dvArA svapnamAM jIvatA nAtha dIThA mAM Ave te mANasa eka varSa pachI yamane jue che, arthAt sare che !! 66 // For Private And Personal Use Only Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 47 // traivArSikamRtyulakSaNam // yAmyanAsApuTe yasya vAyurvAti divA nizi // tadA narasya tasyAyuH kSayedavdatrayeNa hi||6|| artha -jenA nAkanAM jamaNu kANAmAM rAtri divasa pavana cAlate haiya tenuM Ayu kSaya thaIne traNa varSamAM mRtyu thAya che ema jaNavuM che 67 che ' yatsaMkhyo viSamo biMdustatsaMkhyadivase mRtiH| yatsaMkhyazca samo biMdustasaMkhyaM vinaM smR. tam // 68 // martha:--masAnI 28sI viSabha saMdhyA yAya, teTale divase rogI mare, vaLI sama biMduonI jeTalI saMkhyA thAya teTalA divasa rogI jIve che 68 // atha sAmAnyato maraNasUcakalakSaNAni // zakrAyudhaM cArddharatre divA caMdragraha tthaa|| dRSTamAtreNa sNkssiinnmaayurvidyaatsvmaatmvit||69|| artha-aradhI rAte iMdra dhanuSa dIThAmAM Ave ane dahADe caMdragrahaNa dekhAya te AyuSya kSINa thayuM ema jANavuM 69 For Private And Personal Use Only Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 48 yaH zAMtimAna kodhanatAmupati, yaH krodhavAna zAMtiguNaM prapadyet // AsannamRtyU kathitau vi. vistau tu prakatyA vikRti prayAtaH // 70 // artha-je mANasa prathama zAMtivALo heya ane rega thayA pachI krodhavAnuM thAya, tathA je prathama krodhavALI prakRti vALa hoya ne roga samaye zAMtiguNasaMpanna thAya, evA bane rogIone viSe jANavuM je, motanA najIka pahoce lA che. evI rIte vidhi jANanArA kahe che ke 70 che pidhAya karNa nirghoSaM na zRNoti niraMtaram // na pazyecakSuSojyoti stasyAsannAmRtidhruvam // 71 // arthakAnamAM sarvadA zabdane baMdha thato chatAM niratara sAMbhaLatA nathI temaja AMkhanI jata paNa nAza thaI jAya evAM cinha thavAthI nizcaya mRtyu thAya che ema jANavuM che 71 che dIpa nirvANa gaMdhaM ca suhRdavAkya maraMdhatIm // na jighraMti na zRvaMti na pazyati gatAyuSa 72 For Private And Personal Use Only Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 49 pidhAya karNanighoSaM na zRNoti niraMtaram // na pazyeccakSuSojyotistasyAsannA mRtirbhuvam 71 // artha-kAnamAM sarvA zabdanA badha thatA chatAM niratara zAMbhaLatAM nathI temaja AMkhAnI jAta paNa narama thai jAya evAM cinha thayAthI nizcaya mRtyu thAya che ema jANavuM. // 1 // dIpanirvANagaMdhaM ca suhRdvAkyamaruMdhatIm // na jighrAMti na zRNvaMti na pazyati gatAyuSaH // 72 // arthaH dIvA AlAI jAya te vAsa, hitavaktAnuM vacana samajatA nathI, tathA arUMdhatI nakSatra je AkA zamAM che te, tathA nAka, kAna ne AMkha e traNa IMdricAnA viSayAneje joe nahIM te purUSa AyurahIta jANavA. rA prakRtistha yA jIvo vikRtiM caiva gacchati // sa caiva kAladaSTosti, kAlate jovivarjitaH 73 // arthaH-jyAre prakRtine viSe rahetA jIva vikRtine pAmeche, tyAre samajavuM ke tenI Upara kAlanI dRSTi paDIche; kAlekarIne tejathI te rahita thayA arthAt te aMta avasthA mAM Avye ema mAnavuM | 73 // 4 For Private And Personal Use Only Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 50 caraNau zItalau yasya, zItalaM nAbhimaMDalam // zarastApo bhavedyasya, tasyamRtyubhaviSyati 71 artha -je regInA paga TADhA thaelA hoya, nAjI paNa TADhI thaI gaI hoya, ane mAthAmAM garamI vyApI thaI hoya tenuM mRtyu thAya che ke 74 che uragavaruNaraudrA vAsaveMdrAtrapUrvA yamadahanavizAkhAHpApavAreNa yuktAH // tithiSu navamiSaSTI dvAdazI vA caturthI bhavati ca khalu yogo rogiNAM mRtyuhetuH // 7 // arthH-32|| (azleSA) 13 ( zatali ) dra ( mA21 ) 41, ( pani4 ) pUrvAnunI, puurvaapaa| pUrvAnAdra 56, yama, (129) hana, (kRti) mane viza khA e nakSatra tathA ravivAra, maMgalavAra, ne zanivAra e traNa pApa vAra, ane navamI; SaSThI, dvAdazI, athavA cotha e tithione eTalAMne viSe rogIne maraNa yoga thAya che. kema ke e mRtyunA hetu kahelA che te 75 che svAtyazleSAraudrapUrvAsu zAke rogotpanirjAyate yasya puNsH|| tajhaiSajyaM naiva deyaM kadApi jJAtvA mRtyu vaidyarAjena puMsaH // 76 // For Private And Personal Use Only Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir athe-svatI, alavI,Aradra, puvA, jayeSThA, eTalAM nakSatramAM je rogIne roganI utpatti thAya te mA Nazane vadhe tyAga kare, eTale tene ezaDa ApavuM nahIM, tenuM mRtyuja thAya che . 76 che rAsabhArUDhamAtmAnaM, tailAbhyaktaM ca muMDitam // nIyamAnaM yamAzAyai, svapne pazyet sa naSTavat77 artha-gadheDA upara caDela, mAthuM muMDeluM, tela cipaDeluM ane yamanI dizAe jatuM evA svapna dekhe te tene maraNa jANavuM 77 hRdayaM nAbhinAsaM ca, pANipAdaM ca zItalam // zirastApo bhavedyasya, sa mRtyudinmdhytH78|| ' artha-je rogInI chAtI, nAbhI, nAzikA (nAka) hAtha, ne paga, TADhAM paDI gaelAM hoya, ane mAthuM garama thaI gayuM hoya te eka divasamAM maraNa pAme che ! 78 zIrSasvedo bhavedyasya, mukhe zvAsaH pravarttate // aSTanADISvanirvAhaH, sopikAlena vIkSitaH79 artha-jenA mAthAmAM pazInuM thatuM hoya, maheDAmAM vAyu ghaNe rahate hoya, ane be nADI kAMDAmAMnI, be For Private And Personal Use Only Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir para. nADI pAnI pAzenI, be nADI lamaNA uparanI ne be nADI gaLAmAMnI maLI ATha nADIonI gati ochI thaI gaI heya tenI upara kAlanI dRSTi paDI che ema jANavuM 79 aMgakaMpo gatebhaigo, varNabhraMzastathaiva ca // gaMdhaM svAdaM na jAnAti, sa gcchedymshaasnm||8|| artha-je rogInA AMga kApatA hoya, cAlavAnI gati khuTI gaI haiya, sarIrane raMga pharI gaye haiya, nAkethI gaMdha ane rasanAthI svAda nahI jANato hoya, te nakI yama leka prate jAya che 80 che jivhA kRSNA bhavedyasya, mukhaM ca kuMkumAruNam kRSNA daMtAH punastasya, zIghraM mRtyubhaviSyati artha-jenI jIbha kALI paDI jAyameTuM lAla thaI jAya, ane dAta kALAM thaI jAya tenI jaladI mota thAya ema jANavuM che 81 che aruMdhatI dhruvaM caiva viSNostrINi padAni ca // AyurhAnA na pazyaMti, caturthaM maatRmNddlm82|| For Private And Personal Use Only Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pa arthaH--je rANI potAnI jIbha, nAkanI dAMDI a ne AMkhanI pApaNu, evA viSNunA traNa 56, temaja A krAsamAMnA tArA eTalAMne jenI AyuSya purU thayu hoya te joI zakatA nathI. // 82 // aruMdhatIbhavojjavhA, dhruvaM nAsAgramucyate // bhruvau viSNupadaM madhye, tArakA mAtRmaMDalam 83 arthaH-jIbhanA AgaLA bhAgane eTale jIbhanA aNIne arUti kahe che, nAkanI dAMDInI dhruva saMjJA che, AMkhanA bhamarAne viSNupada kahe che, ane mAtRmaMDala tArA ne kahe che ! 83 ! anilo yAti pitteca, pittaM yAti kaphAlaye // kaphazca kaMThamAyAti, durlabhaM tasya jIvitam84 arthaH-pahilI nADI vAyunA gharamAM jAya, pittanI nADI kaphanA dharamAM jAya, ane TaeNknI nADI kaMThamAM jAya tA te rAgInuM jIvavuM duralabha jANavuM ! 84 5 pUrvamevaikavegArte yadi vegAMtaraM bhavet // tyAjyaH sa dUrato vaiyaiH mRtyunAkhaluvI kSitaH // 85 // For Private And Personal Use Only Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 54 artha-prathama duHkha utpanna thayuM hoya, ne tenA ve gamAM bIjuM duHkha heya, te regIne vadhe dUrathakI tyAga kare. kAraNake te nice maraNa pAme ema vade kahevuM che. 85 tRTzvAsakAsajvarazAphamUrchA, hikkAnnavidveSaNa vAtizUlaiH // yuktotisArI khalu mRtyunekSito goviMda gopAla gadAdharoti // 86 // ' artha-tarasa lAge, zvAsa thAya, tAva Ave, seje thAya, mUcha Ave, heDakI thAya, te mANaza nice mare, ne te rogane asAdhya roga jANo; tene dhaSadhi karAviye, te rogIe paramezvaranuM dhyAna dharavuM ne geviMda, gopa la ta thA gadAdhara evuM nAmasmaraNa karavuM. 86 te nakSatrAlinirAdhyAnam bharaNI ca maghA'zleSA, mUlaM ca kRttikeMdrakam // ArdrA zatabhiSak pUrvA, stArakA mRtyukArakAH | 87 | artha-bharaNI, maghA, azleSA, mUla, kRttikA, jaye ThA, Ardra, zatabhiSA, purvA phAlsana, purvASADhA, purvAbhA drapada, e agyAra nakSatramAM je mANasa mATe paDe teo mRtyunA pAmanArA ema jANavuM. 87 For Private And Personal Use Only Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 55 bhAmarutikayona~dA bhadrA ca budhnaagyo||jyaa gurau maghAyAM ca riktA zukradhaniSThayoH // 88 // ja artha-maMgalavAra, kRttikA nakSatra, naMdA tithi, budhavAra, aleSA nakSatra ne bhadrA tithi, bahaspativArama ghA nakSatra ne jayA tithi ane zukravAra, dhaniSThA nakSatrane rikatA tithi che 88 che bharaNyAM zanivAre ca pUrNAkhyatithipaMcake // yogesmincyAdhirutpanno na sidhyati kdaacn89|| artha-zanivAra, bharaNI nakSatra, ne pUrNa tithi e badhA gemAM reganI utpatti thayAthI rega asAdhya thAya che. ema jANavuM che 89 naMdA ca vRzcike meSe bhadrA mithunakanyayoH // karke caiva jayA siMha kuMbhe riktA tule vRsse||9|| artha-vRzcika tathA meSa lagna nA tithi, mithuna tathA kanyA lagna bhadrA tithi, karka siMha lagna jayAM tithi kuMbha telAne vRSa lagna riktA tithi che 90 dhane yugme ca makare pUrNA tithirudAhRtA // viruddhA rogiNAM nUnaM naMdAdisthitipaMcakam For Private And Personal Use Only Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 56 artha:--dhana lagna mithuna lagna makara lagna pUrNA ane naMdA tithi yukata thAya tyAre rAganI utpatti thAya tA aniSTa jANavuM ! 91 5 pUyAbhamaruNazyAvaM haritaM nIlapItakam ||sstthiivti zvAsakAsArto na jIvati hRtasvaraH // 92 // artha:--lALa je mukhamAMthI paDe che tenA raMga ar chu, kAlA, nIleA, rita tathA pIlA DhAya, zvAsa kAsa sahi ta vahe ne svara bezI jAya teA te mANasa jIve nahIMkarA hInasvaro bhraSTagudaH kAsazvAsamAkulaH // hI - kAzASasamAyuktaH kukSizUlI na aviti // 93 // artha:--sarahIna thAya, gudA bhraSTa thAya, khAMsI thAya, sAsa thAya, heDakI thAya, zoSa thAya, tathA kukSimAM zUla thAya e badhA rogo maLelA heAvAthI mANasane mRtyu nI prApti thAya che 5 93 / / kAlaM jyotirvihInaM ca gatAbhyaMtaralocanam // maMdadRSTiM vizeSeNa mRtaprAyaM samAdizet // 94 // arthaH--jenA kAlA raMga thaelA hAya, tejahIna thai gaelA hAya, AMkha aMdara pezI gaelI DhAya a For Private And Personal Use Only - Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 57 ta khADA paDI gaelA hoya, ane jenI najara maMdI, paDI gaelI hoya evA mANasane vizeSe karI kAla prApta thAya che 94 divA vA tArAkAzcaMdraM rAtrau vyoma vitaarkm|| yugapaJca caturdikSu zakakodaMDamaMDalam // 95 // artha--divase tArAo sahita caMdra tathA rAtre AkAza tArA ekarI rahita ane ekaja samaye cAre dizAomAM IMdra dhanuSa maMDalanI peThe dIThAmAM Ave te A sAdhya gaNavuM che 95 zuklA zuSkA guruH zyAvA liptA luptA ca nA. sikA // tathA sAcApi vikatA saMvRtA piTakA jitA . 26 che. a--jenA nAkano raMga gheLo thAya, kALe thA ya, nAka sukAI jAya, jADuM thaI Ave, vAMku thaI jAya, bezI jAya, suMghavAnI iMdriyane nAza thaI jAya, athata vAsa Ave nahIM phATI jAya athavA bIjI pIDA vALuM thAya, tathA nAkamAM tanakha mAre evA mANasanuM jarUra maraNa thAya che. 96 che For Private And Personal Use Only Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 58 vRddhasyApi ca bAlasya, yUnotivikalasyaca // sarvAMgazopho yasya syAt , zophI sa mriyate dhruvam // 97 // artha-garaDe hoya, bAlaka heya, ke juvAna hoya athavA vyAdhi pIDita heya tenA zarIranI upara sarve aMgamAM sajA thAya to te sejAvA rogI nice maraNane pAme paNa kadAcit jIve nahIM. 97 | iti kAlajJAne mRtyusaMvijJAnaM nAma dvitIya uddezaH // 2 // ||athaassttvidhpriikssaa darzanasparzanapraznaiAdherjJAnaM tridhA matam // darzanAnmUtrAjavhAdyaiH sparzanAnnADikAdibhiH praznabhUtAdivacanAditi tredhA taducyate // 1 // artha:-navAyA 243yAthI tathA pUchayAyI vyaadhinuM nirUpaNa thAya che. temAM mUtra tathA jIbha vagerenI jevAthI pArakha thAya che; aDakavAthI nADI vagerenI parI kSA thAya che, ane pUchavAthI dutAdika parakhAya For Private And Personal Use Only Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pa9 che arthAta vAta pitta tathA kaphe kari DhaMdaja tathA sannipA tAdi lakSaNane bodha thAya che, sukhasAdhya, kRNa sAdhya tathA asAdhya jJAna nADikAdi sparIthI thAya che; ta thA dUtanA vacana thakI lakSaNano bodha thAya che. 1 | rogAkAMtazarIsya sthAnAnyaSTau parIkSayet // nADI mUtraM malaM jivhAM zabdaM sparza ca rUpa che . 2 | artha - ragathakI poDAyelA mANazanA zarIranI 5 rIkSA nADI, maga, mala, jIbha, zabda, sparza, netra tathA rUpa A ATha sthAnothI thAya che ke 2 karasyAMguSThamUle yA, dhamanI jIvasAkSiNI // tacceSTayA sukhaM duHkhaM, jJeyaM kAyasya paMDitaiH 3 artha- jamaNA AMguThAnA mUlamAM je nADI vahe che te jIvanI sAkSI ApavAvALI che ane tenI ceSThAthI zarIranuM sukha tathA duHkha jaNAya che, te paMDita jANe che 3. uttAlA ca tathA laMbA, maMdA zubhatarA tathA // kaThinA ca sthirA sUkSmA, mRddI raudrI tatho te che ? . For Private And Personal Use Only Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir artha--uttAlA, (utAvalI) laMbA, (lAMbI) dA, (maMdA) zubhatarA (vadhAre sArI) kaThinA (sapta) thira, (kAyama vahatI) sUkSmA (bArIka) muddI, (suke mala) driI, (ugra) evA nADIonAM nAma jANavA mUla nADI to eka ja che. A rogonI vicitratAthI tenI gatimAM pheraphAra thAya che tethI aneka gatinuM nAma judu rAkhIne nava nAma karelAM che. ema che. 4 mAM vAtaH pittaM kaphazcaiva jJAyate nADidarzanAt // bhedAbhedavibhAgena, jAnIyAt mRtyujiivite pa . artha-vAta, pitta ane kapha e nADI jevAthI jANavAmAM Ave che. bheda ane abhedanA vibhAge karI e Tale sAbatathA asAdhya vagere vicAra karIne pitAnuM Ayu daya tathA mRtyu vagere jANavuM paDe sAmga nirAmA sAtyugrA,jJAtavyaM naaddilkssnnm|| trividhaM ceitayatprAjJastataH karma samAca For Private And Personal Use Only Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir artha --sAmA eTale malasahita tAva hoya te sAmavara jANa; ane nirAmA eTale mala vinA nADI vahe to nirAma javara jANa, ane je ati ugrA eTale ghaNI ja utAvalI cAle te matyu karanArI jANavI. evI rIte nADInAM traNa lakSaNo jANIne paMDita purUSa vadha karmanuM AcaraNa karavuM, eTale auSadha karavuM te te vigha jarUra pitAnA udyamamAM yaza meLave emAM saMzaya nathI 6 che maMdA spaMdati cAhAre, kaphavAtana pUritA // syAduSNAca tathA rakte,capalA ca vishesstH||7|| artha --maMda maMda cAle te AhAranI nADI kahI e; te kaphavAte karI 'yukta thAya che ane lehinI nADI bahu garamI karI sahita chatAM utAvalA cAle che te jAmuvI 7 Adau ca vahate pitta, madhye zleSmA tathaiva ca // aMte prabhaMjanaH prokto, jJAtavyaM ca cikitsakaiH8 artha--tarjanI madhyamAM ne anAmikA e traNa AMgaLIomAthI nADI jevI; temAM pahelI nADI pittanI For Private And Personal Use Only Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 62 jANavI; vacalI nADI zleSmanI eTale e nADI vadhAre usale tyAre kaphanI prakRti jANavI; ane chellI nADI a nAmikA AMgaLI nIcenI jyAre vadhAre cAlatI hAya tyAre vAyu prakRti jANavI evI rIte cikitsaka eTale vaidya, te jANavA ceAgya che !! 8 vAtanADI pragalbhA ca, vahate pittasaMyutA // kaphaM bhedayate vAyuH, vAtapittaM taducyate // 9 // artha:--vAyunI nADI jorathI cAlatI DhAya ne pi tta sahita jaNAya. ane jyAre kaphane bhedI nAkhe tyAre tene vAtapitta nADI kahiye // 9 // vAtanADI pragalbhA ca, vahate kaphasaMyutA / pittaM ca kaphasaMyuktaM, vAtazleSmA prakIrtitaH // 10 // artha:-vAyunI nADI khalavAna thai cUkI kapha saMyu kata vadhe, tyAre vAta zleSmA kahevAya che; te vidvAna purU bAe jANavA yogya che ! 10 // pittanADI pragalbhA ca, vahate kaphasaMyutA // sAdhAraNA ca vijJeyA, pittazleSmA cikitsa jaiH www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir // 33 // For Private And Personal Use Only Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 3 artha:--vAyunI nADI dhaNI cAlatI hoya ne kak sahita hoya tene sAdhAraNa kahe che. te pitta zrlemA nADIne vaidhe sArI rIte jANavI joie / 11 / stokaM vAtakaphe naSTe, pittaM vahati dAruNam // pittaplAvaM vijAnIyAt bheSajaM tatra kArayet 12 artha:---ceDA vAta kaphanA nAza thayAthI utAvalI vahe tene pittaplAva kahiye, tene ASadha ApavuM // 12 // skaMdhe ca skaMdhate nityaM, punarlagati cAMgulam // asAdhyA sA vinirdiSTA, nADI dUreNa varjitA // 13 // arthaH--nADinA bhUlane viSe tridoSanI nADI gharabhAM heppAya nahIM, mane mAMgasIne nADI lAge, ne uchLathIDhAya te roga asAdhya jANavA; te rAgInI nADa che.thI vaidhe mukI devI, ne esaDa karavuM nahIM kAraNa ke te jIvanAra nathI / 13 / vAtaH pittaM kaphazcaiva, yasyaikatra samAzritAH // tasya mRtyuM vijAnIyAt ityevaM nADilakSa. Nam // 14 // , For Private And Personal Use Only Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 4 artha:--vAta pitta ne kapha e nADIe peAta pe1 tAnu sthAnaka mukIne bIjI nADIonA sthAnake jAya, e Tale eka nADI ghaDIkamAM vAyunA dharamAM jAya, ghaDIkamAM pittanA dharamAM vaDhe ne ghaDIkamAM kaphanA gharamAM cAle, te ghaDIkamAM kSINa thaI jAya te rAgI mANasanuM maraNa jANavuM. e lakSaNA jJAnIoe kahelAM che // 14 5 vAte vakragatA nADI, capalA pittavAhinI // sthirA zleSmavatI proktA, sarvaliMgA ca sve // 36 // artha:vAyunI nADI vAMkI cAle che, pittanI nADI utAvalI cAle che; kaphanI nADI sthira hoya che a caitu maLi vALI hoya che; ane sarva lakSaNe karI yukata je nADI te sanipAtathI jANavI / 15 / / vAte ca sarpavadakA pitte maMDUkavadbhavet // zikhivacchraleSmaNi sthairya, jJAtavyaM nADilakSa nam || 6 || arthaH--vAyunI nADI sarpanI peThe vAMkI cAle che; pittanI nADI deDakAnI peThe cAle che, ane kaphanI For Private And Personal Use Only Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir naDI miranI peThe cAle che evI rIte nADInI gati jANavI che 16 che jvarakopena dhamanI, soSNA vegavatI bhavet // kAmAtkrodhAvegavahA,kSINApittA bhayAplutA17 - artha--tAva vALAnI nADI utAvalI vahe ne unI vahe che kAmAturanI tathA krodhavAlAnI nADI utAvalI va he che; ane jenuM pitta kSINa thaI gayuM hoya tathA je jaya yukata hoya tenI nADI kSaNa vahe che. 17 sthitvA nADImukhe yasya, vidyutpAteva dRshyte|| dinaikaM jIvitaM tasya, dinArddha vissmjvre||18|| artha-nADInI upara AMgaLI mukIne jovI, te je vIjalInI peThe camato hoya, to eka dIvasamAM ma raNa thAya, ane je AganA je tAva zarIre hoya te aDadhA divasamAM maraNa thAya ema jANavuM. 18 nirIkSyA dakSiNe haste, nADI yadi na dRshyte| sarvadehe cAti zItaM dazayAmaM na jiivti||19|| artha- jamaNA hAthanI nADa jovI tyAM je nADI dise nahIM ane sarva. zarIra TADuM thaI jAya te te For Private And Personal Use Only Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 6 rAgI deza prahara sudhI paNa jIve nahI' arthAta daza prazna ranIaMdara marI jAya ema jANavuM / / 19 / 5 atha mUtraparIkSA // carame rajanIyAme, ghaTikAnAM catuSTaye; utthAya rogiNAM vaidyo, mUtrotsargatukArayet 20 arthaHrAtanA pAchale peDhAre eTale pAchalI cAra ghaDI rAta DhAya tyAre vaighe rogIne uThADavA,ne rogIne pezAba karAvavA. ne kAca athavA cInInA vAsaNamAM levA 5ranA AdyadhArAMparityajya, madhyadhArAsamudbhavam; zubhrekAcamayepAtre dhRtvA mUtraparIkSayet // 21 // artha:--zarUAtamAM je dhAra paDe tene mukI devI joie ane je bIjI dhAra Ave te sapheta kAcanA vAsaNu mAM laine mutranI parIkSA karavI. 5 21 // saMgRhya rogiNAM mUtraM sUryarazmiSudhArayet; tasyamadhyekSipetailaM tatorogaMvicArayet // 22 // artha:-rAgInuM mUtra sArI rIte laine surajanA te jamAM rAkhavuM, ane temAM tela nAkhavuM; tyAra pachI regane vicAra karavA. // 22 / / For Private And Personal Use Only Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 67 zvetadhArAtadAmohaH, pItadhArAtadAjvaraH raktadhArAdIrgharogaH kRSNadhArAcamRtyudA // 23 // javarane vi mRtyukAraka arthaH--jenI mUtra dhArA dhALI hAya tene mehane vikAra jANavA, jenI pILI dhArA hoya tene kAra jANavA ne jenIkALI dhArA hoya tene jANavI // 23 // tailaviduryadAmUtre narAkAraH prajAyate // grahadoSazcadevyAzca vicAryoyaMvicakSaNaiH // 24 // arthaH-mutramAM telanuM TIpu nAkhavAthI jyAMrA purUSanA AkAre dIThAmAM Ave tyAre graheneA deSa ta thA devInA dASa hoya ema vicakSaNa purUSe vicAravuMAra4A sauvIreNa samaMzastaM mAtuliMgarasaprabham; pAnIyana samamUtra, parivAhitAAvet // 2 // arthaH--AchaNa sarakhuM mUtra hAya, teA rUDuM jANavu bIjorAnA rasanA jevuM heAya, pANInAM jevu heAya, teA a galA paripAkane viSe te hitakArI jANavuM. 5 255 sannipAte tu kRSNaM syAdetanmUtrasyalakSaNam 26 arthaH-jyAre mANasane sanipAta roga thAya che tyA For Private And Personal Use Only Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir re kALuM mutra Ave che evI rIte mutranuM lakSaNa kahevAya che ke 26 che pittenapAMDuraMmUtraM kaphenaM kapharogiNAm raktavarNabhavedvAte baMdajemizritaMbhavet // 27 // artha-mANasane je pittane vega hoya te gheluM mUtra thAya che. kapha regIne mutramAM phINa thAya che; vAyu rega vALAne mutrane raMga rAte thAya che ane mizra rega vALAne e traNeya rogo sAthe heya tyAre traNenA lakSaNo vALuM mutra jANavuM. ra7 samaghAtoHpunaHkUpa, jalatulyaMcadRzyate // urdhvanIlamadhAraktaM, rudhireNaprajAyate // 28 // artha-samadhAta eTale vAyu, pittane kapha samAM na paNe haiya, tenuM mutra kuvAnA pANInA jevuM jANavuM, ane jene lehIne vikAra hoya tenuM mUtra upara nIlu ne heThe rAtuM dekhAya che ema jANavuM che 28 che pItaMtathoparicchAye, kRSNaMbubudasaMyutam // maprabhUtadoSeNa, jAyatenAtrasaMzayaH // 29 // athaM-jenuM pILA raMganuM mutra thAya, upara chAyA jevuM thaI Ave tathA kALA raMga vAluM ne upara papiTA tha For Private And Personal Use Only Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir I Ave to te mutra doSa vALuM che paNa e eka cokasa ro manuM lakSaNa nathI evo saMzaya che to paNa naSTa jANavuM che 29 che malenapItavarNa ca, bahulaM ca prajAyate; pItamacchaMprajAyeta, mUtrapittodayesati // 30 // artha --mala rega hoya tyAre pIzAba pILA re gane thAya ane ghaNuM mutra thAya temaja pittavikAra hoya te paNa pIluM ja mutra thAya che ema jANavuM. . 30 che kaphAtpalvalapAnIya, tulyamUtraMprajAyate / vAtAnmUtraMcaraktasyAt, kausuMbhAdikasannibham31 artha-khAbociyAnA oLAM pANInI peThe DoLuM mutra thAya te jANavuM ke te kaphanuM che. vAyune vikAra heya te rAtA raga vALuM mutra thAya te kasuMbAnA pANI jevuM thAya. 31 che vAtAjalasamAnasyAt a bahulamevaca // tailatulyaMbhavenmUtraM nityaMsahajapittajaM // 32 // artha-vAyunA roga vALAne pIzAba pANInA je thAya mutaratAM ardha sUTa thAya tyAre ghaNuM Ave For Private And Personal Use Only Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 70 tene pitta svabhAvavALA jANavA, te mutra tela jevuM cAkhu hAya che. 5 32 / vAyuzleSmavazAnmUtraM takratulyaMprajAyate // mUtraMjalodarodbhUtaM svataH svacchaMprajAyate // 33 // arthaH-vAta ane kaph e be rAga hoya tenuM mutra chAsanA jevuM temaja jalAdara rogavALAnuM mutra saheja peAtAnI meLe svaccha haiAya che. // OM OM / ! urddhapatimadhArektaM mUtraMvaidyavarastadA // pittaprakRtisaMbhUtaM sannipAtasya lakSayet // 34 // artha:---uparanA bhAgamAM pILuM dekhAya, ane nI calA bhAgamAM rAtuM dekhAya te te rogane vaidyAne viSe zreSTa purUSo pitta prakRtithI upajelA sannipAta roga athavA kri dAnuM lakSaNa kahe che. ema jANavu. 5 34 // ISadraktaMca phenADhyaM tathaivekSurasopamam // bhavetpitteka phemUtraM nirAmecajvarebhavet // 35 // arthaH-kAMika rAtA raMga, tathA pILA raMga hoya, u para phINa Ave zeraDInA rasanA jevu DhAya, te pitta, kaph ne maladeSa thakI jANavuM. athavA mala vinAnA tAvane For Private And Personal Use Only Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 1 viSe zeraDInA rasa jevuM mutra jANavu. 5 35 // pittazleSmadvayodbhUtaM mUtraghRtakaNopamam // vAtajvarasamudbhUtaM mUtraMkuMkumapiMjaram // 36 // arthaH--jene pitta tathA kaphanA rAga hoya tenA pIzALa dhInA jevA jAvA ane vAta jvara bALAnuM mu tra kezaranA jevuM jANavuM // 36 5 pItaM ca bahulaMcaiva, AmavAtAtprajAyate // raktapItaM svacchamUtraM jvarAdhikye vinirdizet 37 artho mutra pILuM tathA dhaNu AveteA Ama vAyunA rAga jANavA, ane rAtuM pIluM svaccha mutra jo thAyatA tAvanuM jora jANavu // 37 dhUmravarNayadAmUtraM jvarAdhikyaMvadettadA // kRSNamacchaMvijAnIyAt sannipAtajvarodbhavam 38 arthaH--dhumADAnA raMga jevA pIzAba thAya tyAre adhika javara jANavA; ne jo mutramAM zyAmatA heya tA te ne sannipAta jvara jANavA. // 385 vAtajvarasamudbhUtaM mUtraM kuMkumapiMjaraM // malenapItavarNa ca bahulaMcaprajAyate // 39 // For Private And Personal Use Only Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 72. artha -vAtanA rogathI je tAva Avato hoya te, mutrane re kaMkunA varNa jevo thAya che, ane je maLane roga hoyato bahudhA mutrane pIle raMga hoya che ema jANavuM 39 che ajAmUtrasamamUtraM ajIrNajvarasaMbhavam // mUtraM ca kRSNamAyAti kSayarogodayAtkila 40 artha-jyAre ajIrNa javara Ave tyAre bakarI nA mutranA jevuM mutra thAya; ane jyAre kSaya rogane udaya thAya tyAre zyAma varNa vALuM mutra Ave. 40 che pitaMtathoparikRSNacchAyaM budabudasaMyutam // mUtraprasUtidoSeNasaMzayo nAtravaidyarAT // 41 // artha-pILuM hoya tathA uparanA bhAgamAM kALuM heya tathA papeTA sahita jenuM mutra hoya to te prasuti doSa jANe ema vaidyarAje kaheluM che. temAM saMzaya jANa nahIM. je 41 che jalodarasamudbhUtaM mUtraMghRtakaNopamam / AmavAtevasAtulyaM takatulyaMtujAyate // 42 // artha-jo ghInA kaNanA jevuM mutra dekhAya te ja For Private And Personal Use Only Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dara rega jANo; ane Ama vAyune roga hoya te carabInA jevuM athavA chAsanA jevuM mUtra rogIne dI ThAmAM Ave che kare che kSayarogebhavetzveta masAdhyaMtadvinirdizet // prajAyatetadAmUtraM snigdhaMtailasamaprabham // 43 // artha--kSaya roga vALAne je chelluM mutra thAya to asAdhya jANavuM; ane je tenA jevuM cIkaNuM pIzAba thatuM hoya to paNa asAdhya jANavuM. 43 che adhobahulamAraktaM mUtramAlokyate ydi| vadaMti tadatIsAraM liNgntlliNgvedinH||41|| artha-mutranI nIce je ratAsa mAlama paDe arthAta mutra rAtuM dIThAmAM Ave te tene atisAra rega jANo. ema atisAra Adi rogonA cihane jANanAra vize kahe che. 44 che yasyekSurasasaMkAzaM mUtraM netrAMtapiMjaraM // rasAdhikyavijAnIyAt nirdizettatralaMghanam 45 artha-jenuM mutara zeraDInA rasanA jevuM thAya ane AMkhanA khuNA jevuM pIMjaruM thAya, tyAre rasavRddhi jA NavI, ene lAMghaNuM karAviye te roga jAya. 45 che For Private And Personal Use Only Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 74 tRNena tailamAdAya, biMdu mUtre tu nikSipet // athavAaMguletaka biMdaumatreyutesati // 46 // artha eka dhAsanI saLI vaDe telanuM TIpuM muta ramAMnAkhavuM athavA hAthanI AMgalIe karI chAsanuM TI puM te mutaramAM nAkhavuM, ne tenI parIkSA karavI. 46 che tailAbiMduryadAmUtra vikArAnakurutesvayam // svarUpaMtasyavakSyAmi shubhaashubhcikitsitN||47|| artha-mutaramAM telanuM TIpuM nAMkhIe te jyA phe pitAnI meLe viparane pAme tenuM je zubha azubhapaNuM vaidane jaNAya che tene huM kahuM chuM 47 tailabiMduryadAmUtre cAlaNIsadRzobhavet // pretavyaMtarayodoSA dhruvNjnyeyaashcikitskaiH|| 18 // artha-mutramAM telanuM TIpuM nAkhavAthI cAlaNanI peThe dIThAmAM Ave, tyAre preta vyaMtarane doSa jANa; ema vize nizcaya kare. tailabiMduryadAmatre trikoNAMgaHprajAyate / / zAkinyAgotradevyAzca dvAbhyAMdoSasamudbhavaH49 artha-jayAre mutramAM telanuM TIpuM nAkhyAthI traNa For Private And Personal Use Only Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 75. khuNAnA aMgavALuM dekhAya tyAre zAkinI devI tathA gotra devIne doSa thaele che ema mAnavuM 49 che matramadhyayadAtailaM puruSAkatidRzyate // gRhadoSaM ca devyAzca vijaaniiyaavickssnnH||50|| artha-mutramAM telanuM TIpuM nAkhyAthI jyAre purUSa nA AkAre dIThAmAM Ave tyAre e lakSaNathI grahano doSa tathA devIono doSa jANa che 50 che jAyatebubudAyarhi vikAraHsoSNapittajaH // snigdhaM tu zyAmalacchAyaM vaatemuutrprjaayte||51|| artha TIpuM nAkhyAthI temAM jo chuTAM kaNa kaNa thAya, te pittajavarano vikAra jANa, je cIkaNe ne ke le varNa thAya te vAyu vikArane rega jANa. . pala che mUtroparikaNavidyAt takrAbiMduyutetathA // viSamemRtyuvijJeyaM. same sAdhyaM na sNshyH||52|| artha-pIzAbanI Upara kaNI kaNI jevuM thaI jA ya, te je viSama heya te avaSya te regI re, ne je samasaMkhyA thAo to te regI jIve che para che For Private And Personal Use Only Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pittarogIbhaveduSNo vAtarogI ca zItalaH // ArdraHzleSmAtivijJeyo dehastasyaivalakSaNam53 artha-pitta rogavALAnuM zarIra sadA garama rahe che; vAyuM regavALAne deha sadA zItala rahe che ane kaphanA re gavALAnI kAyA sadA parazevAvALI athavA bhInA savA Lo raDe che evI rIte traNenAM lakSaNe jANI levAM paDA mUtramadhyeyadAtailaM maMDalaMbaMdhayetdhruvam // nidoSaM ca tatojJAtvA aussdhNcaivkaaryet||54|| artha-mutramAM tela nAkhyAthI jyAre bAMdhelA maMDa lanI peThe dekhAya tyAre tene nirdoSa jANIne Adha karavU yogya che ke 54 che pUrvasyAMvarddhatetailabiMdUnAMprasaroyadi / ArogyatAtadAnUnaM naashonaivaayupstdaa|| 55 // artha-mutramAM nAkhelA telanuM baMda pUrva dizAmAM pasarI jAya to nizcaye karI Are paNuM thAya, rega rahe nahI ne AyuSya lAMbuM jANavuM . papa che kauberIvAruNIMcaiva tailabiMdu :prasarpati ArogyaM ca tadAnUnaM puruSasya prajAyate // 57 // For Private And Personal Use Only Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir atha-mutramAM telanuM TIpuM nAkhavAthI je te U ttara pazcima dizAnI tarapha pasare te nizcayapUrvaka te purUSa ne AregyatA utpanna thAya ema jANavuM che 56 che che sAthe maMtra che bhadrapIThapRthu darpaNapadma // chatrazaMkhasamacAmaravIMr paNa zuM DhAtimavibhaiiruM - gavAnasatu bhavetsukhasAdhyaH // 58 // artha-rogInA mutramAM telanuM TIpU nAkhavAthI bhadrapITha eTale telanI Upara citrAkAranI peThe dI ThAmAM Ave, pRthu eTale capaTA AkAranuM, arIzAnA AkAranuM, phulane AkAre chatarIne AkAre zaMkhane A kAre, cAmarane AkAre, vINAne AkAre tathA kuMDala nI AkRtivAluM, mutra dIThAmAM Ave che te rogIne rega sAdhya jaNa eTale osaDa kamIthI maTI jAya che 56 che hasakAraMDavaiHpUrNa taDAgaMdRzyateyadA // pakSarUpaMphalAkAraM tailamAtreprajAyate // 59 // sarvadAsakalaMgAtraM prAsAdaMgavyacAmaraM // chatraM ca toraNaMcaiva tailabiduzcirAyuSaH // 6 // For Private And Personal Use Only Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 78 artha:-haMsa, batao, talAva pANIthI bharelu hoya tevu mutra jayAre dekhAya, ane phulanA rUpe phaLanA AkA re tela nAkhavAthI jaNAya; sarvadA zarIrarUpe maMdiranA AkAre, camarI gAyA cAmarane AkAre, chatranI peThe tathA tAraNanI peThe telanA biMdu nAkhavAthI dekhAya tyAre te mANasanuM AyuSya mAhATu jANavuM ! 60 ll raktaMzleSmavazAnmUtraM kRSNaM cAsAdhyamevaca // pItavarNayadApazyet tailatulyaM sa sabudbudaM 6 // 1 // arthaH-kapha rAgavALAne pIzAkha rAtA Ave che, a sAdhya rogavALAne mutra kALAsa para Ave che; jayAre pILo raMga dIThAmAM Ave, temaja telanA jevA raMgavA lu tathA parapeTA sahita dekhAya te paNu asAdhya roga jAvA // 625 mUtraM ca kRSNatAM yAti kSayarogAkulasyaca // kSayarogobhavedyasya tamasAdhyavinirdizet 63 arthaH----kSayaroga vALAnuMmutra kAlA ragAlu dIThAmAM Ave che, jene kSayaroga thAya tene te asAdhya ga jANo // 63 // For Private And Personal Use Only Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 99 pakSikUrmavRSasiMhazUkaraiH / sarpavAnaravinAnavRzcikaiH // kakkuTaizvasadRzaMturogiNo / ysymuutrminva gatAyuH || 64 // artha-rAgInA mutramAM telanuM TIpu nAkhyAthI je pakSIne AkAre thAya melane AkAre thAya, siMhane A kAre thAya suvarane AkAre thAya, sApane AkAre thAya, vAMdarAne AkAre thAya, bilADAne AkAre thAya, vIMchIne AkAre thAya, tathA TukaDAne AkAre thAya te te rogo tu AyuSya purU thaeluM jANavuM arthAt te zAMtinA UpAyathI rahita jANavA // 64 // // mRtyu vize // zastraM khaDgaM dhanurdaMDa mUzalaM vajrazUlakam // lakuTAkAraMyadAtailaM tatkSaNaM vAvasAnikam 65 arthaH-mutramAM nAkhela je telanuM Tipu te hathI Ara, talavAra, dhanUba, daMDa, vajra, zula, muzala, tathA lAkaDIne AkAre thAya tA rAgInuM mRtyu thAya che / 65 // dakSiNasyAM yadA jJeyaM tailabiMduH prasarpati // kiyadbhirvAsaraistasya mRtyureva na saMzayaH // 6 // 6 For Private And Personal Use Only Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir artha-mutramAM telanuM khuda nAkhavAthI te je dakSiNa dizA tarapha pasarI jAya te thoDA ja divasomAM tenuM meM ta thAya emAM saMzaya samaja nahIM ! 66 che | umALe mUtra che vAthavIdizamAzritya tailasyaprasarobhavet // evaMbhavedyasyamatraM tamasAdhyaM vinirdizet // 67 // A a-mutramAM tela reDavAthI teno prasAra je vAya vya khuNAnI dizA tarapha thAya che te rogI asAdhya jA Na che 67 tailabidautatrakSipte bubudAzcedbhavaMtihi // tathAvikAzamAyAMti tadAsAdhyavinirdizet68 artha-jayAre telanuM TIpuM mutramAM nAkhIe; ne ? para papeTA thai Ave ne pachI vikAzane pAme to te asAdhya roga jANo.. dA mUtramadhyeyadAbiMdu radhogacchatizogaNaH // tasyamRtyuHritijJeyaM dinesaptamakedhruvaM // 69 // - artha-mutramAM telanuM TIpuM nAkhIe te jo taLe jaI beze to tenuM matyu jANavuM te sAta divasamAM ja rUra mare che 69 che For Private And Personal Use Only Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tailabiduryadAmUtre mastakadvayasAnnibhaH // kSetrapAlodbhavo doSastathA jnyeyHpishaacjH||7|| artha-mUtrane viSe telanuM TIpu nAkhyAthI je be mAthA dIThAmAM Ave te kSetrapAlane doSa jANa, tathA pizAcano doSa jANe che 70 vAtena maMDaM badhnAti pittena buhudAyate // kaphena biMdumAyAti nimajati tridosske||71|| artha-vAyurogavALAnuM sUtra jAmI jAya che pitta doSavALanA mUtramAM parakoTA thAya che; kapharogavALAnA mU tramAM viMdu thaI Ave che, ane traNeya doSavALAne eTale sanipAtavALA rogInA mUtramAM tela taLe jAya che 71 zvetadhArA zubhA jJeyA pittadhArA ca madhyamA // raktadhArA dIrgharogA, kRSNadhArA ca mRtyudA 72 artha -je regInA pIzAbanI dhAra joLI thAya, te zubha jANavI, pIlI dhAra thAya to te madhyama jANavI, je rAtI dhAra thAe to te ghaNe divasano raMga jANu, ane kAlI dhAra thAya te malyu jANavuM. ane te asAdhya roga hovAthI te niroLa mare ema jANavuM che kare che R For Private And Personal Use Only Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 82 acchaM ca rUkSaM ca sitaM ca vAtA, duSNAruNaM pItamathAtipittAt // snigdhaM dhanaM zuklataraM kaphAcca, mitraistu mizraM sakalasya cihnam // 73 // artha:--vAta rAgInuM mUtra nirmala, suku tathA sapheda raMgavAlu hAya che, pitta rogavALAnuM mUtra lagAra uttu hAma che, raMga ratAsa upara hAya tathA pIlAsa upara DhAya che; kapha rogavALAnuM mutra DhAMika cIkaNuM hoya che, tathA ghATuM DAya che, tathA vadhAre dheAlu hAya che. tathA jene vAta pittane e traNe rAgA thayA hAya tene traNe regInAM maLelAM ci nhA thAya che // 73 // tairevAsAdhyamAdezyaM mUtraM vaidyakavedibhiH // ajIrNena bhavenmUtraM, zvetaM cApi tathAruNaM // 74 // arthaH-upara kahyA pramANe asAdhya roga jANavA. ane jaitu mRtra dhALAM ragavAlu tathA kAMi ratAsa Upara thAya che, tene ajI rAgavAlA jANavA 5 74 5 // iti mUtraparIkSA saMpUrNA // // atha malaparIkSA // vAte baddhaM dhUmravarNaM rUkSaM cApi malaM bhavet // pitte pItaM ca zithilaM zvetaM ca bahulaM kaphe // 1 // For Private And Personal Use Only Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mizrite mizravaNa syAkRSNameva tridoSake // atikRSNaM cAtipItamatizvetaM sacaMdrikam // 2 // atyuSNaM cAtiraktaM ca malaM syAnmRtyave nRnnaam|| artha-vAta roga hoya to bAMdhale, dhasara raMgane ane rUkSa e mala thAya che, pittaroga hoya to pIlA raMga ne ane DhIla mala thAya che, kapha roga hoya to pIlA ne bakula eTale vadhAre thAya che keMdvaja roga hoya to mizra lakSaNe karI yukata thAya che. videSathI kRSNavarNa thAya che, ghaNo kAle, ghaNe pILa, ghaNe dhole, caMdrikA yukata (meranA pIchAnI vacamAM DAga che tevo) ghaNe uSNu ghaNe rAto e maLa heya te maraNanuM lakSaNa jANavuM lArA che atha lidAparatA jihA pItA kharasparzA sphuTitA mArutAdhike / raktA zyAmA bhavetpitta kaphAcchuklA dravA ghnA | 1 artha-jyAre vAtane vadhAre hoya tyAre jIbhane raMga pIle thAya che, aDakavAthI kAMTA kAMTA dekhAya, tatha phATelI jaNAya che; pittanI vRddhi thaethI stA sahita For Private And Personal Use Only Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 84 kALA raMgavALI thAya che; ane kaphane vadhAro thaethI gheLA raMgavALI, dravita tathA sakhata hoya che; arthAt jADI thAya che. 1 che vAtena sphuTitA jihA suptA zAladalopamA // raktA zyAvA bhavet pitte kaphe suptA ca liptkaa|| mizraliMge baMdatA ca sarve sarva vibhaavyet||2|| artha-vAta regathI jIbha phATelI jaNAya, jaDatA vALI dekhAya tathA sAganA pAMdaDAne jevI bhAse pi rogane viSe rAtA raMgavALI thAya che; tathA kATAnA je vI thAya che, kaphanA rogathI ziAthala tathA lIMpAyalanI peThe thAya che, ane mizrita cheSamAM be raMganAM cihe thAya che, emaja sanipAtanA samaye traNenAM cihevA LI thAya che 2 kRSNA sakaTaMkA dagdhA sannipAtAdhike matA // mizrite mizritA jJeyA riSTe lakSaNavarjitA // manuSyANAM bhaved ghorA jivhA viSa visrpiLa che ? . For Private And Personal Use Only Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 85 artha--sannipAta jyAre vadhe tyAre jIbha kALI pa DI jAya che; kAMTA vALI thaI jAya che; tathA maLelI,jevI thAya che. mitra eTale kaja dANane viSe banne cinhAvA LI thAya che; ane STi eTale maraNa samayanI jIbha kha dhA lakSaNAthI rahita thAya che, arthAt te vakhate judAMja cinhA thAya che; eTale bIhAmaNI thaine lAMbI cUkI meDhAthI bAhAra nIkaLI paDe che; athavA jIbha uMdhI thai jAya che; ItyAdika judAM judAM cinhA vALIne asAdhya kahe che !! 3 5 200 jiddA vAtAt prasuptA sphuTitavikasitA zuSkapatropamAvA, pittAdraktA sadAhA bhavati tu paritaH kaMTakairyyA parItA // gurvI sthUlA ca sAMdrA : zrita bahulakaphA zAlmalIkaMTakAbhA, savai syAt sarvaliMgA sitarudhiravahA citravarNAti kSA // 4 // artha--vAta rAga thakI jIbha rasasvAda jANavApaNu mukI Ape che; phATI jAya che, pAheALI thaI jAya che te sukelA pAMdaDAnAM jevI thai jAya che. pitta vikArathI, For Private And Personal Use Only Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir baLatarAvALI thAya, zatA varNavALI thAya, badhAM ThekANe kAMTo kAMTo jevuM thaI jAya, kapha regamAM jhADI thaI jAya TADhI paDI jAya, bahu cikAzavALI thAya, tema semaranA jhADanI peThe hoTAM kATAM sahita thaI jAya che. temaja sanipAta regamAM kahelAM badhAM lakSaNo sahita thAya che. jhAluM lehI vahetuM rahe, ItyAdika nAnA prakAranA vaNe sa hita chatAM sukelI jIbha thaI jAya che ke 4 che | tha phAparA che. gaMbhIrazca bhavecchreSmA sphuTavaktA ca pittlH| ubhAbhyAM hInato vAtasteSAM ca svaralakSaNam 1 artha --kaphavALA mANasane svara gaMbhIra thAya che uttaragavALA mANasane evAja khullo hoya che ane vA ta viziSThaneka samasvara eTale ubhaya milita phuTamaMda slara yukata lakSaNa thAya che ema jANavuM 1 che | madha vaparIkSA che vAtena rUkSagAtraH syAcchayAvaH piMgazca vA bhavet // pittena pItagAtrazca tailAbhyakta ivApita For Private And Personal Use Only Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 87 // 1 // kaphAtsnigdhazca zuklazca varNato'yaM vi nizcayaH | artha-vAta regavALAnuM zarIra rUkSa, dhusara vaNanuM evuM thAya che, pittarogavALAnuM zarIra pIluM ne tailAya kata (tela lagADeluM) jevuM thAya che, kapha regavALAnuM zarI 2 sinagdha ne gheluM evuM thAya che ke 1 che che atha netrakSA , natraM dhUmraM sajalamanile rAtrivarNena tulyam, nI laM dIpAsahaM ttsrudhirmsitNdaahyuktNcpitte|| maMda maMdaM ca pazyet sasitajalamataH kAMtihInaM kaphAca, jJeyaM iMdvAdviliMgaM trimalajanayanaM zyAmabhugnaM saraudram // 1 // artha-vAyu rogane viSe ne dhUmADA jevA raMga vALAM, rUkhAM, vaLI pANIthI bhIMjAyelAM thAya che; pitta gamAM Akhe haLadaranA jevA pILA raMgavALA, thAya che; tathA nIlA raMgavALI thAya che, dIvAne dekhe zakI nahIM, rAtA raMgavALAM, kALA raMgavALAM thAya che, tathA baLatarA sahita thAya che; kapha rogane viSe thoDuM thoDuM dekhI zake, For Private And Personal Use Only Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 8 netrane gheLe raMga thAya che, tathA kaMdathI eTale be dezathI upadrava pAmeluM je netra te upara kahelA dezanA lakSaNe karI yukta thAya che, ane saMnipAta deSathI vikAra pAmela je netra te kRSNavarNane vakra evuM thAya che. 1 aruNaM dhUmravarNa ca saraudraM ca sucaMcalaM // abhyaMtare kiyadAhaM vAtanetraM taducyate // 2 // artha-vAtarogane viSe AMkha rAtI thAya che, te thA dhumADA jevA raMganI thAya che; bhayAnaka rUpavALI thAya che; caMcaLa thAya che, ane kAMika baLatarA sahita thAya che ? haridrAvarNasaMkAzaM raktaM vA nIlavarNakam / / dIpadeSi sasaMtApaM pittanetraM taducyate // 3 // artha-haLadanA jevI pILA raMgavALo, rAtA ra gavALA, athavA nIla raMga mizrita ane dIvAnA dekhavA thI saMtApa sahita AMkhe pitta roganI utpatti thavAthI thAya che ema jANavuM che 3 che sajalaM vidvalaM zvetaM jyoti-naM ca caMcalam / / vIkSyate maMdamaMdaM ca taccakSuH kaphajaM viduH||4|| artha-kakareganI vRddhi thaethI AMkhamAMthI pANI For Private And Personal Use Only Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Ave che vyAkula thai jAya che, teja nIkaLI jAya che, caMcaLa thAya che tathA DuM dekhI zake che. arthAt TuMkI najara thaI jAya che. 4 zukle kaphe'kSiNIjJeye rakte pitte sapatike // sakSe dhUne tathA vAte'lase padmadalopame // 5 // a-kaphathI AMkhe joLI thAya che, pittaroga thI rAtI thAya che, tathA pILA raMganI thAya che, vAyuroga thI dhuDAMnA raMga jevI thAya che, rUkSa thAya che; susta thAya che, tathA kamalanA dalanI peThe thAya che. paNa zyAmaM nimagnasaMkAzaM tNdraamohsmnvitm|| saraudraM raktavarNa ca bhaveccakSustridoSajam // 6 // artha--vAta pitta ne kapha e traNa doSane viSe e kho kALA raMgavALI thAya, jalamAhe pezI gaelI magna je vI thAya, sutavALI thAya, mehasahita thAya, tathA rAtA raMgavALI jaNAya che. 6 che che atha sUtaLadU che AturopakramArthI ca dUto yAti bhiSagAhe // pakSiNaM tasya kArya yena saMlakSyate gadaH // 1 // For Private And Personal Use Only Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 90 artha-rAgInI cikitsAnA kAmavAleA mANasa. vadhanA dharamAM gamana kare te kRtanI parIkSA karavAthI rAga dakSita thAya che. // 1 // // atha zubhadUtalakSaNam // zukaM vAso vasAnaH zucirapi dhavalaH zyAmalo vA surUpaH svajJAtirvA svagotro dhRtimatisahi to'laruto maMgalADhayaH // padbhayAM vA gozvayAnai vahanamadhiruhyAgataH sviMgitazca prAjJe tuSTaH sva taMtraH saca vara uditaH kAryakartA vidhijJaH // 1 // 2. 6 - dhAtu vastra paridhAna aso, pavitra, gauravarI, athavA zya. bhavaryu, 3pavAna, ApaNa jJAtInI, athavA mA paNa gotro, dhIra, buddhibhAnU, asaM DArayukta, puSpabhAsA ki dhAraNa karanArI, pagathI AvelA, baladanI gADImAM kivA gheADAnI gADImAM besI AvelA, athavA pAlakhI bhAM mesIne yAve, anu gita ( yeSTA ) sAI che, saMtuSTa, svataMtra eveA dUta hAya tA karmanI siddhi avazya thAya ema navuM 51 // zuklAMbarAH phalakarA dUtAzra priyavAdinaH // advitIyAzca bhaktAzva vaidyAvhAne prapUjitA // 2 // For Private And Personal Use Only Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 91 artha--dhelAM lugaDAM peherIne, kAMI phala lai Ave, mIThuM' bAlanAra hAya, tathA advitIya bhakata hoya eve DUta vaidyanA AAnamAM gamana kare teA te zreSTha jANu ve. // 2 // // atha azubhadUtalakSaNam // ardrAzleSAmaghA mUlajyeSThAsu bharaNISu ca // upasarpati ye vaidyaM dUtAzva tepi garhitAH // 1 // // // artha:ArdrA, AzleSA madhA mUla jyeSThA ane bhara NI aTalA nakSatrAmAMnA game te nakSatramAM dUta vaidyane tyAM pUchavA Ave, te te azubha jANavA, arthAt ni Mdita jANavA / 1 / / aau trayazcaiva catvAraH strIbAlavRddhapaMDakAH // duSTavAkyapravaktAro rakSoniyamadisthitA // 2 // artha:--be, traNa traNa, cAra cAra zrIe, mAla garaDhAe!, tathA napuMsaka dakSiNlR dizAmAM agnipuNe, tathA naiRtAdika dizAomAM sthita thaine duSTa bhASaNa kare ane // 1 // kharoSTramahiSArUDhaH pluto gadgadakRcchravAk // pAkhaMDI strI ca rogArto na zasto dUtakarmANi For Private And Personal Use Only Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir parthaH-adheDa, , pA31, 22sA pazuyAnI 752 caDele A thaele, ga ga Tha thaele, pAkhaMDI roga yukata heya, te dUtanA kAmamAM sAre kahevAya nathI. vaLI te dUta azubha kAraka jANavuM. 3 che zastrAstradhAriNo bhsmpaassaannaasthismaayutaan|| evaM na gacchetsubhiSak yazaHprAptirna vidyte||4|| arthazAstra tathA asra, bhasma dhAraNa karaNa e badhAnA dekhAvAthI vaidya yazanI prApti thAya nahIM evuM jANavuM che 4 eko vA gacchate dUto gRhItvA vNshyssttikaam|| maraNaM tasya jAnIyAdivase saptame tathA // 5 // atha-ekale data vAMsanI lAkaDI laIne gaye hoya te te rogInuM sAta divasamAM maraNa jANavuM pA SaDAMdha mUDhabadhiraM rujapIDitaM vA, bAlaM striyaM ca vikalaM tRSitaM ca dInam / / zrAMtaM kSudhAturamapi bhramitaM ca jIrNam , dUtaM na zastamapi vedavido vadaMti // 6 // For Private And Personal Use Only Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 93 arthaH--napuMsaka, aMdha, mUrkha, bhadhira, rAgI, bAla *, zrI, vikala, tRSAyukata, khe-viziSTa, kSudhAtura, matta, chaNe deha, eTalA prakAranA dutA veda jANanArA paDite e prazasta helA nathI ema jAvu / / 6 / ! carmAdihastAH pariSekakAle, nizi priye bhojanakAlaeva // pRSThapradeze dizi cApi yA myA, matyucca bhAgeobhiSajo vizeSAt // 7 // artha:--hAlamAM cAmaDAM sahita, pariSeka kAla, bhA jana kAla, tathA rAtanA vakhate vaidyanI puThe pAchala, dakSiNa dizAmAM, tathA atI uMcA sthAnamAM rahIne prazna kare vage re evA dUtanA AgamanathI arthanI yazanI prApti thAya nahI. / / 7 / / napuMsakastra bihavazva nayA, pAzAyudhAH pANi viSANino vA; sitetaraizvApi paTairvRtAMgAH snigdhArdradehAstRNakhaMDinazca // 8 // artha:--napuMsaka, strI, ghaNAM nAgAM mANase, pAza di yukata eTale phAMsI Adi yukta hAya, hAtha bAMdhelA hAya, sIMgaDAvALAM bela vagere sAmA Ave, dheALAM luga For Private And Personal Use Only Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 4 Di vinA AchAdita eTale vItelAM lugaDAM, sinagdha eTa le Adga che deha jemane ane tRNa khaMDIo sArA nahIM 8 agrabhAgepi cAyuSyaM kaSTaM pRSThevibhAvyate // vAme ca zirasaH pIDA mRtyurbhavati dkssinne||9|| artha -nI pAse AgalA bhAgamAM sthita thaIne kuzaLa UccAra kare to tenA AyuSyanI vRddhi thAya, pAchaLa bhAgamAM bole to kaSTa thAya, DAbI bAjue bele to mA thAnI pIDA thAya, ane je dakSiNa bhAgamAM LAle te ni thaye maraNanI prApti thAya che 9 che vaidyottamAne che bherImRdaMgamRdupallavazaMkhavINA, vedadhvanirmadhu. rmNglgiitghossaaH|| putrAnvitA ca yuvatiH surabhiH savatsA, dhautAMbarazca rajako'bhimukhaH pra. rAtaH || 1 | arthabherI, maga pallava zaMkha, vINu, (mAila) putra sahita strI, vAchaDAvALI gAya, veda davani, maMgala nI tazabda, dholAM vastra sahita, dhobI eTalA sAmA A vuiM to zubha che. ema jANavuM 1 For Private And Personal Use Only Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 85 mayaM mAMsa madhucchatraM caamraaksstdrpnnaaH|| gorocanalatA puSpavastrAlaMkaraNAni ca // 2 // sartha:-~bhadha, mAMsa, bhaya, chatra, yAbhara, akSata, darpaNa, gorecana, vela, puSpa, vastra tathA alaMkAra eTalAM sAmAM maLe te zubha che 2 rAjA vipraH suhRdvezyA kumArI vrvrnninii|| dadhicaMdanadUrvAzca gajAzca surabhiSaH // 3 // martha:--21, prAma, sana, vezyA, dhruvArI nyA, uttamA zrI, 4ii, yana, vI, hasti, 23, gAya tathA ela eTalAM sAmAM maLe te zubha che . 3 || phalaM pariNataM vINA, paMkajAni nRpAsanaM // dRSvaitAni naraH kuryyA, dakSiNena vishesstH||4|| artha:- sa, vI, bhasa, siMhAsana, mesI vastu badhI vinA AgaLanA bhAgamAM athavA jamaNI ta rapha dekhADavAmAM Ave to sarva kAryanI siddhi thAya che 4 rUpyatAmramaNisvarNapratimAgomayadhvajAH // mRtikAzastrazAkAni ghRtamInapradIpakAH // 5 // For Private And Personal Use Only Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir artha-rUpuM, trAMbu, maNi, sonuM, pratimA, gamaya, dhajA moTI, hathIAra, zAka, ghI, mAchaluM tathA balate dI, e sAmAM maLe to zubha che. 5 ' che vaica niSiddharAvanAne che tRNatuSaphaNicAMgArakarNAsapakailavaNaguDavasAsthitIvatailauSadhazca // ripuviDasitadhAnyavyAghisaMyuktatakraiH patitajaTilamuMDonmattavAtai siddhiH 1 che artha-ghAsa, tusa, sarSa, cAmaDuM, aMgAra, kapAsa, kAdava, lavaNa, gola, carabI, hADakAM, napuMsaka, tela, A Sadha zatru, viSThA, kALuM dhAnya, rogI, chAsa, patita, ja TAvALA, muMDAyale unmatta, eTalAnA zakunathI kAryasi ddhi thAya nahi che saMnyAsinaH pANivimaIkAca, ghrANasTazaH prastarabhedinazca // nakhadvijogikagharSazIlAH zokAkulAzcApi gadAbhibhUtAH // 2 // ' artha-sanyAsI, hAthane mardana karavAvALo, ne kane ceLanAre, patharane bhedavAvALA, zokathI AkuLa tha For Private And Personal Use Only Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ele, ane regathI pIDAe sAme Ave to te kharAba jANavA che 2. dvAraghAto dRzAM saMgho vilaMbaH pANipAdayoH // etAni durnimittAni varjanIyAni srvdaa||3|| artha-daravAjAmAM hiMsA thatI hoya te, netrano baMdha, pANi pAda staMbha, e badhA dunimitte tyAga karI ne vaide cikitsAne mATe gamana karavuM. e badhAM azubha che 3 muMkta kezAsthikAsamArjAroragapannagAH // rodanaM hadamAnasya vAhanasya palAyanam // 4 // artha chuTelA bALavALe purUSa athavA mukata ke zavALI strI, hADakAM kapAsa, bilADuM, sarpa, pannaga, redana, purISetsarga, vAhana, tathA nAzane jato hoya che. e azu bha che. 4 rajo bhasma tuSAMgAraguDatailakhalopalAH // gurviNI tailsnigdhaaNgngnmuNddrjsvlaaH|| 5 // artha---raja, bhama, bhUsa, aMgAra, goLa, taila; bALa, pathare, sagarbha, telathI cIkaNuM aMgavALa, nagna muDavALA, rajasvalA, eTalAMnA zakuna zubha nathI ! 5 che // iti kAlajJAne dUtAdilakSaNam // For Private And Personal Use Only Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir el // atha jvaranidAnam // mithyAhAravihArAbhyAM doSA hyaamaashyaashritaaH| bahirnirasya koSThAgniM jvaradAH syuursaanugaaH||1|| artha-mithyAhArathI (vakhata vagaranuM jamavuM, kha rAba bhejana karavuM, kupaththa khAvuM vagere mithyA AhAra) ane mithyAvihArathI AmAzayamAM utpanna thayelA de ja TharAgnIne peTamAMthI bAhara kADhIne rasa dhAtumAM Ave che, tethI zarIra tapta thAya che, tene lekamAM tAva kahe che ke // jvarasya pUrvarUpam // zramo'ratirvivarNasvaM vairasya nayanaplavaH // icchAdveSau muhuzcApi zItavAtAtapAdiSu // 2 // z2ubhAMgamardo gurutA romaharSo'rucistamaH // apraharSazca zItaM ca bhavetyutpatsyati jvre||3|| sAmAnyato vizeSAttu jaMbhAtyartha samIraNAt // pitAnnayanayordAhaH kaphAnnAnnAbhinaMdanam // 4 // For Private And Personal Use Only Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 99 artha--mehanata karayA vagara zrama, udAsInapaNuM, nistejapaNuM, mukhane arUci, Akho pANImAM bharAyelA, zIta, vAta ane uSNa enI upara ghaDI ghaDImAM IcchA ta thata Sa thAya che, bagAsAe, aMganuM bhAMgavuM, aMganuM bhA re thavavuM, romAMca, AMkhanI sAme aMdhArU AvavuM, mana mAM AnaMdano abhAva ane TADhanuM vAgavuM. ATalA lakSaNe jvara utpanna thavAne heya te thAya che. javara utpanna thavA ne hoya te tenAM vizeSa lakSaNe AvI rIte jANavA ke vAtajavara AvavAne heya te bagAsAo ghaNI Ave che, pittajavara AvavAno hoya te netrane dAha ghaNe thAya che, kapha javara AvavAne heya te annanI upara ghaNI ja arU ci thAya che, ema jANavuM che 2 3 4 e vAtavarahRAAma che dehaH kaMTakitaH savAri nayanaM hRtkaMpa AtodanaM; kaMDUzca zvasanaM sazophavamanaM mUtraM suvarNaprabham ||shaithilyN kaTirodhadaMtarudhiraM kukSau ca vAtagrahaH, syAnmiSTaM mukhamamlamicchati gaNaire mizra vAtavaH For Private And Personal Use Only Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 100 artha-deharemAMcita thAya, Akha jalajalI thAya, hRdaya kaMpe, harSa Ave, zarIre pAMja hoya, vAsa caDhI Ave,zarIra upara seje thAya, ulaTI thatI hoya, mutrano raMga sonA je hoya, zarIra zithila thAya, keDa dukhe, dAMta thI lehI nIkaLe, peTamAM vAyu saMgraha dhare; AMkha dukhe, vAyu vyApe, mukha mIThuM lAge, ane khATI vastu upara khAvAno ghaNe bhAva thAya, eTalA lakSaNathI vAtAra jA Na che 5 zItaM kaMpo bhramo roma, harSaH sphoTaH shirovythaa| kaSAyamukhatA zoSaH, kAso vAtodbhave jvre||6|| artha-jene TADha ghaNI vAgatI hoya, koparAe karI DIla dhrujatAM hoya; bhrama thAo, rega ubhAM thAya, harSa upaje, AMgamAM pheDa ghaNI thAya; mAthAmAM ghaNI pIDA thAya, kaSAyaluM mukha thAya, kaMThane viSe zeSa paDato jAya, ane udrasa thAya. eTalAM cihekarI yukata je prANI hoya tene vAtajavara che ema jANavuM. 6 che ||pittjvrlkssnnm // pitte saMbhramatA mukhe kaTukatA zvAsoSNatArakatA, mUtre kSiprazirotiraMgadahanaM pAzrvAsthi. For Private And Personal Use Only Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 101 bAdhArUciH // zoSaH pazyati nIlapItatimire rakte ca netre bhramaH, kopo vismayarodanAni lapate pittajvare lakSayet // 7 // artha --pittajavarane viSe dehane brabhAve, mukha kaDa vuM kare, zvAsa une Ave, rAte ghaNuM mune, mAthAnI pIDA thAya, aMga rAtA thAya, zarIra bele, phAsaLIo dukhe, A rUci thAya, zoSa paDe, nIlAM pIlAM paDalAdi tamara dekhe, AMkha rAtI rahe, bhrama thAya, kepa caDe, vismaye rUve, mukhe ghaNuM bele, e pittajavaranAM lakSaNe jANavAM . 7 che zirortizca bhramo mUrchA, pratApo rakamUtratA // akSidAhaH kaTu mukhaM, pittajvarasya lakSaNam 8 artha-mAthAmAM bhAra ghaNo lAge, ne pIDA paNa thA ya, bramaNA jevuM lAge, muchA thAya, tApa ghaNe thAya, mU tra rAtuM thAya, mukha kaDavuM thAya. A lakSaNathI pittajavara, jANo | 8 | ! varahRkSaNam | netre vAriyute galo grahayuto zvAso mukhe kSAratA; pAdau dAhayutau karau ca kuTilaM mUtraM zirorodha; For Private And Personal Use Only Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 102 nam // zoSaH sarvazarIrasaMdhiSu tathA bAdhA ca saMjAyate, saprasvedamidaM kalevaramaho so'yaM kaphArakhyo jvrH|| artha:--AMkhe pANInA jevI jalajalI rahe, galuM raheluM rahe, zokha lAge, pAsa thAya, meTuM khArUMne kaDa huM thAya, page dAha thAya, mUtra dukhathI Ave, mAthuM dukhe, kaMTha sukAya, zarIranA sarve sAMdhAM dukhe zarIramAM pasInuM thA ya, evA lakSaNathI kaphavara jANe che je vAtapittavaraNam . tRSNA mUrchA bhramo dAho nidrAnAzaH zirorujA // kaMThAsyazoSo vmthuuromhrsso'rucistmH|| parvabhedazca muMbhA ca vaatpittjvraakRtiH||9|| artha -tarasa, ghaNI lAge, mUcha, bhrama ne baLatara, thAya, huMdha nahIM Ave, mAthuM dukhe, kaMTha, meTuM sukAya, ulaTI thAya, kesa ubhA rahe, mukhane arUcI Ave, AMkha nI upara paDaLa Ave, hAthanA saMdhImAM phuTaNI thAya, ba gAsAo ghaNI Ave, ATalA vAtapittavaranAM lakSaNo che che 9 che For Private And Personal Use Only Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 13 ||ath vaatshlessmjvrlkssnnm|| snigdhaM kSAramukhaM ziro vyathayate sarvAMgapIDA bhavata: netre vAriyute karoti vamanaM romAMcatA shlessmnni|| dIrgha nizvasanaM tathArtidahanaM cAnidradoSAkule, mUtraM phenasamAkulaM nigaditaM vAtajvare ileSmaNi // 10 // artha:--moTu yIzu, pA3 tathA mATu thAya, mA thuM dukhe, sarva aMge pIDA thAya, AMkha pANIthI bharAya, vamana chardi kare, rAmAvali ubhI thAya, ghaNe zvAsa caDe, dAha thAya, nidrA Ave, aMdara DIla dAje rega vaDe gha zuM Akula vyAkula thAya, tathA mUtra upara phINa Ave. eTa lAM lakSaNothI vAtamajavara jANe che 10 che // pittazleSmajvaralakSaNam // liptatiktAsyatA taMdrA mohaH kaaso'rucistRssaa|| muhurdAho muhuH zItaM pittshlessmjvraaktiH||11|| -kaphekarI liMpIne kaDavuM thAya, aLasa bhAve, bhUsa yAve, ase thAya, bhumane 253yi sAve, For Private And Personal Use Only Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 104 tarasa dhaNI lAge, pharI pharIthI baLatara thAya, ane tADapa Nu vAya, evAM lakSaNa thayAM te pittajavara jANavA 11 // saMnipAtajvaralakSaNam // cakSurbhramo manaH zUnya, maghoraM cittazUnyatA // vivhalaM jAyate vAkyaM, sannipAtasya lakSaNam 12 arthaH----AMkha bharame, manamAM zUnyatA thAya, adhe 2 citta zUnyatA, vacana vila bole, e lakSaNothI sa tripAta jANavA / 12 / pIte vA lohite nIle, locane zItalaM vapuH // bhramaH kAlo mukhaM taptaM, sannipAte svaro gataH 13 arthaH----AMkhathI nILuM pILuM dekhAya, zarIra TA DhuM thAya, zarIra, pAMsI thAya, mukhya tathe, se sanni rAtanAM lakSaNa jANavAM 5 13 // kSaNe dAhaH kSaNe zItamasthisaMdhizirorujA // sAsrAve kaluSe rakte nirbhugne cApi locane 14 sasvanau sarujau karNau kaMThaH zUkairivAvRtaH // taMdrA mohaH pralApazca kAsaHzvAso'rucirbhramaH // For Private And Personal Use Only Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 105 paridagdhA kharasparzA jilA srastAMgatA param // 15 // SThIvanaM raktapittasya kaphenonmizritasya ca // ziraso luMThanaM tRSNA nidrAnAzo hRdi vyathA // 16 // svedamUtrapurISANAM cirAddarza namalpazaH // kazatvaM nAti gAtrANAM satataM kaMThakUjanam // 17 // koThAnAM zyAvaraktAna maMDalAnAM ca darzanam // mUkatvaM srotasAM pAko gurutvamudarasyaca // 18 // cirAtpAkazca doSANAM saMnipAtajvarAkRtiH // artha:kSaNa mAtramAM khalatarA thAya, kSaNamAtramAM TADha vAya, (zarIranI) sadhi ane mAthAmAM pIDA thAya. AkhAmAMthI pANi paDayA kare tathA lAla netra rahe ane trAsI ApyA thAya, kAnamAM pIDA ane zabda thayA kare, gaLu kharasaha thAya, AlasAthI zarIra bhAge, manamAM be lAna, prema tebhovu, asa, zvAsa, ma3thI, yahurI, la kAlI paDI javI, tenA Upara chArA paDI jAya, zarIra zItaLa jevuM rahe. rakta, pitta ane kaphanI sAthe baDakhA nIkaLe, For Private And Personal Use Only Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 106 mAthe DagyA kare, tarasa lAge, nidrA Ave nahI, chAtimAM pIDA thayA kare, ghaNe vakhate parasevo, matra, ane jhADe Ave, te paNa zeDo dekhAya, zarIranAM avayava ghaNI su kAI jAya nahI, hamezAM kaMThamAM jALanI peThe zabda thAya, zarIra upara kALAM tathA rAtAM cAMbhA dekhAya, beleja na hI, nAka moTuM vagere chIdrAmAM pAka thAya, peTa vadhe, ane ghaNe kAle deSa eTale vAta pitta ane kaphano pAka thAya. te sannipAta javaranuM rUpa jANavuM. che 14 15 16 17 18 ! AhArAtsitamUtraM ca, vRddhiM yAti yadA kil|| urdhva pIta madho raktaM, mUtraM ce drogiNAM tdaa|| pittaprakRtisaMbhUtaM, sannipAtasya lakSaNam // 19 // athA-ajIrNa rogavALAne gheluM mutra thAya, ne te pachI jyAre vRddhine pAme tyAre te upara pIluM ne nIce rAtuM e rogIne pezAba jayAre thAya, tyAre pitta prakRti thako utpanna thaele sannipAta rega teNe jANa, e lakSaNa che 19 che // viSamajvaralakSaNam // yaH syAdaniyatAtkAlAcchItoSNAbhyAM tathaiva c| vegatazcApi viSamo jvaraH sa viSamaH smRtaH20 For Private And Personal Use Only Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 107 artha-je javara prathama tADa vAgIne ane pazcAtuM SNatA utpanna thaIne Ave che, je javarano AvavAne va khata niyamita nathI, ane je Ave che tyAre zarIramAM ve ga Ave che, tene viSamajavara kahe che 20 | atha vipakvatA che saMtataHsatato'nyeAstRtIyakacaturthakau // 21 // artha-saMta, satata, anyadhu, tRtIyaka ane catu zaika A pAMca prakAra viSamajavaranAM che 21 che 3tha tavarAma che tvasthau zleSmAnilau zItamAdau janayato jva ram // tayoH prazAMtayoH pittamante dohaM karoti 2 2 artha je mukarara vakhata zivAya TADha ane pAchala tAva evI rIte Ave, teno vega paNa kAI judA prakAranA heye te viSamajavara kahevAya che22 che che virahRkSaNam | caturdazabhya UrdhvaM ca tiSThedvAtajvaro yadi // dinAnAM viMzatarUz2a tathA pittajvaro'pi ca23 For Private And Personal Use Only Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 108 kaphajvarastathASTAviMzaterUSaM ca yaH sthitaH // jIrNajvaraM tamAhuzca cikitsikavarAH khalu 24 artha da divasa upara jo vAtajavara rahe, vIsa divasa upara je pittajavara rahe, tathA aThAI divasa upara jo kapha javara rahe te tene jIrNajavara kahe che ra3 24 che pakSan aa nidrA viabhaNaM sphoTA, aMgasvedastathaiva ca // etAni yasya cihAni, sasvedajvara ucyate 25 artha-je mANasane nidrA thayuM Ave, bagAsAM gha Na Ave, AMgamAM phuTaNa thAya, ane zarIramAM parase ghaNo Ave eTalAM cihee karI sahita je mANasa hoya tene davara jANa che 5 che ! poDhakSAmAM umaMgabhaMga mukavaravAro, mAtrachAyAkSaratA etaccinhaM bhavedyasya, sa raktajvara ucyte||26|| artha-jenuM aMga bhaMgAtuM hoya, meDhAmAMthI thA sa ghaNuM nIkaLe zarIranI chAyA rAtI thAya, ane AMkhe For Private And Personal Use Only Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 109 paNa rAtI thaI Ave. evAM cihe je rogI mANasane dI ThAnAM Ave to tene rakatajavara che ema jANavuM che 26 ! mahattarAgAma che zoSo dAhaH pralApoMga, dehabhaMgaH zirovyathA // etAni yasya cihAni, sa vijJeyo malajvara 27 --kaMThane viSe zeSa thAya, zarIrane viSe dAha Ave; pralApa thAya; zarIra tUTe mAthuM dukhe, eTa lAM cihe jenAmAM dIThAmAM Ave, te mANasane mala javara che, ema mAniye che ra7 che ke chari0kSaNam | jaMbhodaravyathA sphoTA, hyazaktizchaInaM tathA // etAni yasya cinhAni,sopichardijvaraHsmRta28 artha-je mANasane bagAsAM dhaNAM Ave, peTamAM gha thI pIDA thAya; AMga phuTe; zarIramAM zakita na rahe, ane chaIi ghaNI heya; evAM cihevALAMne chardi javara ka hiye che 28 che pitte tRSNA ca mUrchA ca, vAte zUlaM prjaayte|| kaphe nidrA hRdi dAha, evaM tritayalakSa gam 29 For Private And Personal Use Only Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 1 10 artha --pittajavara heAya tyAre tarazI ghaNI lAge, mU cho Ave, vAyuroga hoya, tyAre zUla Ave, ane kapharega heya tyAre nidrA ghaNI Ave, haiyuM dAje, e sarve dehInAM lakSaNe jANavAM che 29 che aMgasvedaH zirastApaH, zItatA hastapAdayoH // enAni yatra cinhAni,sa kAlajvara ucyate30 artha-je mANazanA AgamAM mazInuM Ave, upara tAva Ave, hAtha ane paga TADhA thaI jAya. e traNa cinha vALA regIne kAlejavara che ema mAnavuM che 30 che tArarukSaNam | AraMbhAdviSamo yastu, jvaro vA diirghraatrikH|| gaMbhIratIkSNa vegAta, jvaritaM privrjyet||31|| artha -je tAva AdimAM viSama dIThAmAM Ave. ane ghaNA divaze sudhI kAyama rahe, ane gaMbhIra tathA tIkSaNa vegavALo hoya to tevA javarano tyAga kara vi joIe, kAraNa ke te asAdhya che ke 31 For Private And Personal Use Only Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 111 // pacyamAnajvaralakSaNam / / jvaravego'dhikA tRSNA, pralApaH zvasanaM bhramaH // malaprakRtirutkkedaH pacyamAnasya lakSaNam // 32 // artha-je mANazane javarane vega adhika hoya, tara za ghaNu lAgatI hoya, ALa paMpALa ghaNuM karatA hoya, sIsa caDhanuM heya, zarIra bhamatuM hoya, mata prakRtino kaleza thatuM hoya tene mala pAke tAva kahiye che 3ra che // jvarANAMkAlamAnam // vAtake saptarAtrANi, daza rAtrANi pittake // kaphe dvAdaza rAtrANi, jvaramAnasya lakSaNam 33 artha-vAtajvara sAta rAtamAM pAkI jAya che, pitta jvaranI mudata daza divasanI che; kaphajvara bAra rAtri su dhI rahe che, evI rIte tAvamAM mAnanAM judAM judAM lakSa huM jANavAM . 33 che vireko virasodgAra, chardiH pIDA vyathodare // bhavaMtyetAni cinhAni, duSTAnyAjIrNake jvare33 For Private And Personal Use Only Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 112 arca--(khATA) rasa vagaranA bhUMDA DakAra Ave, jhA DA thAya, UlaTIe karayA kare, ane peTamAM pIDA thAya, eTalAM cinho je mANasane thatAM DhAya, tene aNu jvaranA rAga jANavA // 33 5 parvate nAsti nirvAtaM, na pathyaM naiva laMghanam // kriyA sAdhAraNI kAryA, mAnuSe jvarasaMyute 34 artha:--DuMgarAnI bUmImAM tAva caDe tA pavana na hAya tahAM rahevuM, te ThekANe lAMdhaNa karavAnuM kAma na thI. sAdhAraNa kriyA, tAvavALA mANazane mATe karavI ce gya chellA 345 vyAdhyutpattiryasya pauSNe samaitre prANatyAgo jA yate tasya kRcchrAt // vaizve saumye rogamuktistu mAsAdviMzatyA syAdvAsarANAM maghAsu // 35 // artha;-revatI, anurAdhA, e be nakSatromAM vyA dhinI utpatti thAya tA bahu kaSTa karI mRtyu thAya, temaja UttarASADhA, tathA magazara e be nakSatrAmAM rAganI Utpati thAya, te eka mahinAmAM rAtrI rAgathI mukata thAyache, ane For Private And Personal Use Only Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 113 maghA nakSatramAM je roga thaye hoya te vIza divasamAM re ga maTe che ema jANavuM 36 athArzAdyA nRNAM rogA atipApAdbhavati hi // arthaharazAri re, ati pApathI upaje che. te A janmamAM tathA janmAMtarane viSe bhogavavA paDe che. te vagara 55thI mANasa mukta thatuM nathI. mAtAjo nirNayo kuSThaM ca rAjayakSmA ca prameho grahaNI tathA // mUtrarucchAzmarIkAsA atIsArabhagaMdarau // 36 // artha ke, rAjya parame, saghaNI, mUtra ka, patharI, kAsa, atisAra tathA bhagaMdara, e mahApAta kathI thayelA rage jANavA che 36 che duSThaM vraNaM gaMDamAlA pakSAghAto'kSinAzanam // ityevamAdayo rogA mahApApodbhavAH smRtAH37 duchavRNa, gaMDamAlA, pakSAghAta tathA aMdhatva eTalA miDDapApathI utpanna thAya che te 37 che For Private And Personal Use Only Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 114 zateSu jIvate kuSTI, sahastreSu jalodarI // mehI zatasahasreSu, rAjayakSmA na jIvati // 38 // > arthaH-zA galata dADhIAmAM eka jIve; eka hajAra jale.dara rAgIomAMthI kAi eka jIve; eka lakSa zAka rIA pramehamAMthI kAieka jIve; paNa rAjayamA eTale kSa ya rogavALA lAkhamAMthI paNa koieka jIte nahI 538aaaa // upapAtakajanyaroganirNayaH // jalodaraM yatplIhAgUlarogavraNAni ca // zvAsAjIrNajvaracchardizbhramamohagalagrahAH // raktArbudavisarpAdyA upapApodbhavAgadAH // 39 // iyarthaH- nohara, yakRta, plIhA, zUyaroga, prabhu, zvAsa alarI vara, vamana roga, zrama, bhoDa, gAya, ra tArbuda, visarpa ItyAdika roga upapApathI upaje che 39 sAmAnyapApajarogAH daMtApatAnakazvitravapuH kaM pavicarcikAH // valmIkapuMDarIkAdyA rogAH pApasamudbhavAH 40 For Private And Personal Use Only Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 115 artha-tApatAnaka (daMtarUja ) zvitra, zarIramaM5, vicarcikA, vahemIka puMDarIka, ityAdi roga sAmAnya pA pathI utpanna thAya che40 che shriirrkssnnopdeshH| sarvamanyatparityajya shriirmnupaalyet|| tadabhAve hi bhAvAnAM sarvAbhAvaHzarIriNAma 1 artha --bIjA badhAne tyAga karIne zarIranI prati pAlanA karavI gya che; kAraNa ke, zarIrano abhAva thI ethI samasta zubha ane azubha rUpI bhAvano abhAva thai jAya che. 1 viduSAMtaHzarIrasthAn nityaM sannihitAnarIn / jitvA vAni vAni ciraMjIvitumicchatAra a-irachA rAkhanAra paMDitajane nitya zarIranI aMdara rahelA vairIone (kAma krodha vigerene ) athavA re ga jItIne varjavA yogya vastuone tyAga kare cherA hitAhAravihArANAM sadAcAraniSeviNAm // lokadvayavyapekSANAM jIvitaM tvamRtAyate // 3 // For Private And Personal Use Only Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 116 a yogya AhAra vihAra tathA sArA Acara Nane sevanArA A leka ane paraleka e baMne lokonI A pakSAvAlA te lekenuM jIvavuM amRtatulya jANavuM che 3 nagarI nagarasyeva rathasyeva rathI sadA // svazarIrasya medhAvI kRtyeSvavahito bhvet||4|| artha-jema nagaravAsI nagaranuM pAlana kare che, te thA jema rathamAM besanAra rathanI saMbhALa kare che, tema buddhi bhAna mANase zarIranA kAryamAM hitakArI hoya che. 4 che AhitAni ca saMtyajya doSamapyApnuyAyadi // tathApyAnRNyamAyAti sAdhUnAtmavAnyataH // 5 // artha - pitAne hitakArI na hoya tene tyAga karIne reganI prApti thAya te paNa sAdhu purUSanA doSane pAtra thato nathI, kAraNa AtmavAna (jIteMdriya) che paNa hitamabhyasyataH puMso nAkAle kAladaMSTrayA // saMjAyate parAmarzo balotsAheMdriyAyuSAm // 6 // artha-bala, utsAha, Idriya ane A yuga For Private And Personal Use Only Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 117 sarIranuM kalyANa karanAra abhyAsI purUSane akAlamAM kA ladRSTinA sparza thatA nathI // 6 // yAvatkaMThagatAH prANA yAvannAsti niriMdriyam || tAvaccikitsA karttavyA kAlasya kuTilA gatiH 7 arthaH--jahAMsudhI gaLAmAM prANa rahelAM hAya, jyAM sudhI Idriyo nAza thai nathI, tahAM sudhI cikitsA karavA ceogya che, kemake kAlanI avalI gati cheDA 7 | // ya vividhatA stutiH // kvacidarthaH kvaciddharmaH kvacinmitraM kvcidyshH| karmAbhyAsaH kvacinnityaMcikitsAnAstini haLa|| 3 // arthaH-kadAcita arthe, kadAcit dharma, kAI vakhate mitra, kAi vakhate yaza tathA kadAcit nitya karmAbhyAsa e badhAnI ethI prApti thAya che, mATe cikitsA niSphala thatI nathI. // 1 // jvarasya prathame sthAne, laMghanaM ca dinatrayam // tatraiva kvathitaM toyaM bheSajaM cApi rogiNAm & For Private And Personal Use Only Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 118 artha:--je purUSane prathama tAva Ave, tyAre tene tra dIvasa sudhI lAMdhaNu karAvavI, pachI tene unuM pANI ta thA ezaDa ApavuM; te te rAga samI jAya ne tAva utarI jAya !! 25 vAtajvaracikitsA | maricaM saMcalaM zuMThI, kirAtaM ca harItakI // pippalI kaTukA caiva, vAtajvaravinAzanam // 1 // artha:----marI, saMcala, suMTha, karIyAtuM, harItakI la, pIpara, kaDu, e sarvanA kADhA karI pIe, teA vAtavara nA nAza kare // 1 // mustATarUSaH suradArukuSTha, nidigdhikAnAgarakA - kajaMghAH // drAkSAmRtApippalikAkaSAyaM pibe A vAtanvarayu taMtuH // 2 // artha----mAtha, araDusA, devadAra, kruDa, rIMgaNI, be TI, bIjI ubhI, suMDa, kAkaja dhA, drAkha, galA pIpara, e sarve ezaDA khAMDIne adhakacarA karI kAya karIne pIe tA tethI vAtajvara Tale // 2 // kAkolI bRhatI mustA, kuSThaM dAruviSAmRtAH // guMDAvAya taHpIto, ti vAtavara pamAA For Private And Personal Use Only Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 119 artha-bIra kalI, mahaTI rIMgaNI, metha, ke ka, devadAra, ativiSane gale, suMTha, e sarvenuM kAtha karI pIIe, te vAtajavara nAza pAmaze 3 che . kirAtAdAmRtAvizvA, vRhtiidygokssuraaH|| sthirA ca kalazI caiva, kvAtho vAtajvarApahaH4 artha -karIyAtuM, motha, gale, suMTha, rIMgaNI beThA tathA UbhI, gokharUM, araNI ane kalazI eTalI jaNase ne sama bhAge kALe karI pIje te vAta javarano nAza thAya paTolaM ca guDUcI ca, mustA caiva tu niNbkm|| parpaTa stiktabhUniMbo, triphalAvRhatIvRSAH // 5 // paTolAdirayaM kvAtho vaatjvrhrHsmRtH|| artha paTela, guDucI. motha, nIMbachAla, pItapApa DuM, kaDu, karIyAtuM, triphalA, rIMgaNI, araDuse, eTalA vA nene palAdikAtha kahe che. te pIvAthI vAtajavarane na za thAya che 5 che kaTutrayaM kirAtaM ca kaTukA ca harItakI // tathA ca kRSNalavaNaM vAtajvaraharaM matam // 6 // For Private And Personal Use Only Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 120 atha-marI, pIpara, suMTha, karIyAtuM, kaDu haraDA daLa ane saMcaLa e sarve ASadha samamAtra thakI dIje to vAtajavarane vinAza kare che 6 rUti vAtavaravitti che pittanvaracikitsA drAkSAbhayAparpaTakAdatiktAkvAthaH kRtaH syAt bahurogahaMtA // pralApamUrchAbhramadAhamohaiH , tRSAnvite pittabhave jvare ca // 7 // ' artha-kAkha, haraDAM, pItapApaDuM, motha, kaDu, e avaSadhe sama bhAge laI kAtha karI pAIe te bahu rogane maTADe che tema paNa pralApa, mUcha, zrama, kaMThazoSa, dAha tRSA, ne pittajavara eTalA rogone avazya samAve che 7 caMdanaM ca sugaMdhaM ca, dhAnyakaM pItaparpaTam // mustA guMThI kirAtaM ca uzIraM pittanAzanam 8 artha-sukaDa, ratAM jaNa, ghANAM, pItapApaDuM, me tha, suMTha kayAtuM, vALe, sama mAtra kAtha karI pI je te pittajavara nAza kare che 8 For Private And Personal Use Only Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 121 mustA kuTuH parpaTakaM kirAtaM, chinnodavA riMga NikA samA c|| kvAtho nipIto harate, vilaM bitaM pittajvaraM dAhavRSAbhramAMzca // 9 // artha:-bhAya, 4, pAtA5i, riyAtu', le. rIMgaNI, e sarve ozaDa sama mAtrAmAM laI kAtha ka rI pAIe, te pittajavarane hare tathA dAhane, taSAne, bhama lane, samAve che ke huM triphalA vAlakaM yaSTI, ghaTarUSaH paTolakam // kvAtho madhupratIvAsaH, pItaH pittajvarApahaH10 artha:-trikA, vAta, hImaya, srs| 2 paTasa e sarakhe bhAge laI khAMDI kAtha karI temAM madha prativAsa ApI pIye te pitta javara maTI jAya che 10 che yavAnyAzca paToH kvAtho madhunA prtivaasitH|| pittatIvrajvarAmardI, pItazca dAhanAzakaH // 11 // artha-nyavAna ne paTola e vastuone kADhe ke rI pIye te pitta tIvrajavara ne dAha maTI jAya che. 11 trAyaMtI parpaTozIraM, tiktAbhUniMbaduHsTazAH // kaSAyo madhusaMyuktaH, pittjvrvinaashnH||12|| For Private And Personal Use Only Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 1rara. a-trAmANa, pItapApaDuM, catavALA, kaDu, ka rIyA, dhamAse, eTalI jaNasene kAthe samayAtrAe ke rImeM, ne temAM madhane prativAsa mukIeM to pittajavarane nAza thAya che 12 che kvAthaH kirAtakaM mustA, dhanvayAsaM sprpttm|| haMti pittajvaraM dAha, bhramaM zoSaM kSaNAdapi 13 artha-karIyAtuM, motha, dhamAsa, pItapApaDe e sarve vastuo sama mAtrA khAMDI agha kacarA karI kADho kIje, ne kADho pIvAthI, pittajavarane, dAhane zramane tathA zeSane maTADe 13 che kaphajvaracikitsA dArumustAmRtAkRSNA, durlabhairaMDamUlakam // kirAtaM ca samaH kvAthaH zleSmajvaravinAzanaH artha--devadAra, metha, ga, pIpara, dhamAso, e raMDamUla, tathA karI AtuM e jaNazo sama bhAga laIne tenuM kAtha karI pIye to lemejavara vinAzane pAme che 14 anaMtA vAlaka mustA nAgaraM kaTurohiNI // etat zleSmajvaraM haMti dIpayeca hutAzanam 15 For Private And Personal Use Only Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 123 athaeNdhamAsA, vALA, mAtha, suMTha, kaMDu, e e zaDA laI satra mAtrAe, kADA karI pIe teA zleSmajavara ne huNe, ane jaTharAgnine dIpAve mAM 15 kaMTakAryamRtAdAruvRSavizvAH samAMzakAH // kvAthaH kaNAyutaH pItaH zleSmajvaravinAzanaH 16 artha:ri'gaNI, gaLA, devadAra, araDusA, su' e badhAM vasANAM lakrane sarakhe bhAge kAya karavA, temAM pIpara prativAsa nAkhIne pIe teA zleSma jvaranA nAza kare 16 dArUparpaTabhArgyazca vacA yAnyaM ca kaTphalam // abhayAvizva bhUniMbAH kvAtho haMti kaphotkaTaM 17 acH----devadAra, pItapApaDAM, bhAraMgI, vaja, dhANAM, kAyaphala, haraDAM, suMTha, ne karIyAtu eTalI aSadhonA sa rakhe bhAge kAya karI pIe te kaphajvarane samAve // 17 / / mAracaM pippalI caiva, zuMThI kaTphalameva ca / eteSAM dayite nasyaM, kaphajvaravinAzanam 18 artha:-----marI, pIpara, suMTha, kAyala, sarve aSadha samamAtra cUrNa karI tene sugAvIe tA kajavarane samAve !! 18 For Private And Personal Use Only Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 124 atha vAtapittajvaracikitsA nidigdhikAmRtArAsnA, traaymaannaamRtaayutH|| masUravidalakvAtho, vAtapittajvaraM jayet // 19 // artha-rIMgaNI, gale, rAsanA, trAyamANu, gaLe masuranI dALa, eTalA vAnAne sama bhAge laIne tene kavAtha kare te pIdhAthI vAtapittajavarane maTADe che 19 nidigdhikA trAyamANaM, gaDUcIsArivAbalAH // masUravidalakvAtho, vAtapittaM jvaraM jayet 20 ' artha-rIMgaNI, trAyamANa, gale, sArivA, bIla bIja, masUranI dAla e jaNazone sama bhAge kADhe karI pIvAthI vAtapittajavarane maTAve che 20 che triphalA zAlmalI rAsnA, rAjavRkSATarUSakaiH // taramAyu jU, vAtapittavara pahaM . 21 . artha-triphalA, carasa, rAsanA, giramAle, aDu rase, eTalAM ozaDa sarakhe bhAge laI cUrNa karI kADhe je pIe te vAtapittajavarane samAve che 21 For Private And Personal Use Only Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 125 triphalA trivRtArAsnA, hrIberaM pippalIdvayam // kAkajaMghA ca dusparzA, cUrNa syAd vAtapittahRt arthaH-triphalA, nizAttara, rAsanA, vAlA, pIpara, gajapIpara, kAkuja dhA, tathA dhamAse e jaNase sarakhe bhAge laI cUrNa karIne kADhA pANInI sAthe phAkI bharAvI e te vAtapittajavarane TALe // 22 // atha vAtazleSmajvaracikitsA / pathyAkustuMdharImustA, zuMThIkaTukaparpaTam // sakarcuraM vacA bhArgI, peyaM caitaddhihiMguyuk // 23 // ayaH--haraDAM, dhANAM, meAtha, suMTha, kaDu, pItapApa DuM; kacarA, vajra, bhAragI, devadAra e samabhAga laI kavAtha karI temAM hiMga prativAsa mUkI ( vagAra ApI ) pIdhAthI vAyaraleSmajavara maTI jAya !`23 / / kaphavAte vacA tiktA, pAThAragvadhavatsakAH // chinnodbhavAyutaH kvAthaH pippalI kaNayukbhavet 24 arthaH--kapha vAyane viSe vajra, krUDuM, pATha, garamA lA, kuDA, tathA galAnA kAtha karI pIparanA prativAsa nA khI pAIe tA kaphavAtajavarane samAve // 24 1 For Private And Personal Use Only Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 126 kaTaphalAMbudharadhAnyakabhArgI; zRMgiparpaTakavizvavacAbhiH // sAbhayaH suradArukaNAbhiH kvAtha eSa kaphavAtagadannaH // 25 // artha -kAyaphala, metha, dhANA, bhAraMgI, kAkaDA zuM gI, pIta pApaDuM, suMTha, vaja, haraDAM, devadAra, pIpara, eTalAM bAnAM laI sama bhAge kAtha karI pIe te kapha vAta javaranI pIDAne nAza kare 25 dazamUlabhavaH kvAtho madhunA ca samanvitaH // vAtazleSmajvaraM hanyAdanubhUtaM sahasrazaH // 26 // artha-daza muLane kAtha karIne temAM madha nAkhIne pIye to vAtaleSmajavara nAza pAme rada che vyAghrIzuvyamRtAkvAthaH pippalIcUrNasaMyutaH // vAtazleSmajvarazvAsa, kAmapittavikAra jita 27 artha-ragaNI, suMTha, gale, A traNa vAnAne sa ma bhAge kAtha karIne temAM pIpara cUrNane prativAsa mukIne pIe te vAyumajavara jAya, tathA uparavAsa, chIdrasa ne pittavikAra jAya che 27 For Private And Personal Use Only Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 127 madhutvaka caMdanaM vyAghrI, pAThA pipalikoSTake // nizottaraM citrakaM ca vAtazleSmajvaraM jayet 28 artha:- bhaDuDAsAsa, sUDa, rIMgaNI, pAchA, pIpara, kArDa, nizAtra, te citraka e cIjonuM kAya karI pAIe tA vAtazrleSmajavarane samAve // 28 / // athapittazleSmajvaracikitsA // kirAtastiktakaM mustA, guDUcI vizvabheSajama // cAturbhadrakamityAhuH, pittazleSmajvarApaham 29 arthaH- durImAtu, 83, bhotha, go, suMTha, yAtu caMdra, bheTate tatra, tabhAvapatra, methI, ne nAgaDezara me TalI cIjone sarakhe bhAge lai khAMDI kAtha karI pIe tA pittazleSmajavaranA nAza thAya / / 29 / kaNAvizvAmRtAdArukirAtairaMDamUlakaiH // nidigdhikAvRSAkvAthaH, pittazleSmajvarA --- pahaH // 30 // arthaH - pIpara, bhuMDaM, gayo, devahAra, urIyAtu me raMDamuLa, rIMgaNI, ane DurasA e badhAM vasANAM sama For Private And Personal Use Only Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 128 bhAge laIne tene kAtha karI te pIdhAthI pittaleSmajavarane upasamAve che 30 che zarkarA samamAtrA tu, kaTukAmustavAriNA // pittazleSmajvaraM jaMtoH kaphapittasamudbhavam 31 artha-nakaDuM ane metha e bene jalamAM nAkhIne tema, methane pramANathI khAMDa nAkhIne pIdhuM te kaphapittathI u tpanna thaele javara nAza kare che. 31 che nizAiyaM ghanozIra, mdhuukaargvdhodbhvH|| nizAdikaH kaSAyo'yaM, kaphapittajvarAMtakat32 arthahaladara, dArUhaladara, metha, vAle, jeThImadha, ne giramAle, e padArane kADhe karI pIye te kaphapitta javarane samAve 32 - kRtamAlo vacA hiMgu, vAlakaM dhAnyakaM nishaa|| mustA yaSTistu bhArgI ca, parpaTaM samabhAgakam33 artha-giramAle, vaja, hiMgu, vAle, ghANAM, halA dra, metha, jeThImadha, bhAraMgI, pItapApaDuM eTalAM vAnAM samamAtrA cUrNa karI khAye te lekha pitajavarane nAza thAya 33 5 For Private And Personal Use Only Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 129 ASTAvazeSikaH kvAtho, madhunA prtivaasitH|| zleSmapittajvaraM haMti, kAsamUlaM ca dAruNam34 artha-aSTAvazeSa kAtha karIe, madhu yukta prativA sa mukIne pAIe, to zleSma pittajavarane nAza thAya; ne udrasane mUlamAMthI kADhI nAkhe che 34 che vittaparpaTakaM dhAnyaM, paTolI riSTakaM tathA // pibetsazarkarakSaudraM, pittazleSmajvarApahaM // 35 // artha--pIta pApaDAM, dhANA paTola, nIMbachAla, e padArthane samabhAge kADhe karIye ane zAkara ne madhane pra tivAsa karIne pIve te pitta lema jvarano nAza kare35 paTolaM niMbapatrANi, pathyA kaTukarohiNI // zleSmapittajvaraM hati, kvAtha eSa niSevitaH36 atha-paTela, nIMbaDAnA pAnaDAM, haraDA, kaDu, ne zahiNI eTalI jazone sama bhAge laIne kADhe karI pIe te zaleSmapittavarane nAza thAya che 36 triphalA trAyamANaM ca, mRddIkA kaTurohiNI // pittazleSmajvaraharaH, kaSoyo'yaM prkiirtitH||37|| For Private And Personal Use Only Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 130 arthaH-- triisA, trAyabhAna, drAma, uDDa, bheTalI NAnA kADhA pIdhA thakI pitta lemajvara, samAve 37 gaDucyativiSAmuktA, maMjiSThAdhanvayAsakaiH vAsAbadara niMbatvak, kvAthaH pittakaphajvare 38 arthaH--go, yati viSa, bhotha, maM, pANI, navAso, maraDuso, perasAra, namachAla, me madhA gorADe / nA kavAtha karI pIce tA pittakaphajvaranA nAza thAya 38 harItakI kaTphalaM ca hyanaMtA kRSNajIrakam // bhUniMbatikte ca vacA, kalko'yaM kaphapi tahA // 39 // artha:-raDI, DAyaisa, pabhAsA, ase kurI Atu, vajra, kaDu, eTalAM vAnAMnA kAtha karI ApIe tA kapittajvara jAya / 39 5 // iti kaphapittajvaracikitsA // atha saMnipAtajvare kaSAyaH / kaTphalAbdavacApAThApuSkarAjAjiparpaTaH // zRMgakiliMgadhAnyAkaM zaThIbhRMgakaNAhUyam // 10 // For Private And Personal Use Only Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 131 tiktAbhayAMbukairAMtabhAgIrAmaThakaM balA || dazamU lI kaNAmUlaM nikvAthya kvAthamuttamam // 41 // hiMgvArdrakarasopetaM saMnipAtavinAzanam // arthaH-DAyaisa, bhothA, vana, pAThA, puSpara bhusa, 3. pittapApaDA, DaDarAMgI, caMdrayava, dhaNI, lAgarI, pIpara, DuDI, haraDe, sugaMdhIvANI, yirAyatA, lAraMgI, ariArA, dazamuLa, ane pIparamula A jaNaseAnA kaSAya karIne temAM vadhAmaNI hIMgu ane AdUnArasa nAkhIne pIye tA sanipAta dUra thAya che ! 40 5 41 I // iti saMnipAtacikitsA // // atha viSamajvaracikitsA // mustAmalaguDUcI, vizvauSadhakaMTakArikAkvA thaH // pItaH sakaNAcUrNaH samadhurviSamajvaraM haMti // 42 // arthaH - bhotha, bhAbhasA, gaNo, suMha, TalI cIjonA sama bhAge kADhA karavA, tene pIpara hita madhu prativAsa ApIne pIye teA vizvama mAve // 42 // For Private And Personal Use Only galI, bhe cUNaeN A jvarane sa Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 132 // atha tRtIyajvare kvAthaH // sanAgarozIraghanAzva dhAnyakaM, sapippalIkaizya sacaMdanaizva // tRtIyakaM haMti kRtaH kaSAyaH, samA kSikazvApi sazarkarazca // 43 // artha:-suMDa, vAso, bhotha, dhANA, pIpara, sUDa, e badhAM samabhAge laI.kAya karI tene zAkaranA ane madha ne prativAsa ApIne poe te veIe tAva jatA rahe43 suvarNAsumanAbajai, cUrNitairguTikA kRtA // tRtIyAdijvarAn sarvAn, nAzayennAtrasaM zayaH // 44 // artha:-pIta dhaturA jI, kupaDa chADaga karI, yu rNa krIke, te curNanI guTikA bharI pramANe karavI; te goLI khAdhAthI tRtIyavara Adi i sarva jvarane nAza 42 // 44 // mahauSadhAmRtAmustA, caMdanozIrazrAnyakaiH // kvAthastRtIyakaM haMti, zarkarAmadhuyojitaH 45 artha:-suMDa, gaNeo, bhotha, suDa, uzIra, dhA, me For Private And Personal Use Only Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 133 no sama bhAge kAtha kare, ne tene zAkara tathA madhano prati vAsa Apo, pachI te pIve, to tRtIya javarane samAve che che 45 . pathyAsthirAnAgaradevadAru, dhAnyaM viSA ca kka thitaH kaSAyaH // sitopalA mAkSikasaMprayu ka; zcAturthikaM haMtyacireNa piitH|| 46 // sartha -92, 12thI, su4, 12, pAyAM, mAta viSa, ene sama bhAgAe kotha karI, ne tene sAkara tathA madhane prativAsa ApIne pAIe te cethI tAva tarata jAIe 46 che // atha zItapittajvaracikitsA // gaDUcI padmalodhrANAM, sArivotpalayostathA // samadhukvAthavAsena, zItapittajvarApahaH // 47 // artha:-gaNI, 5bhASa, 2, sAMzivA, tathA 55 DI eno kAtha sarakhA bhAge karI madhu sahita cArane pra tivAsa ApI poye to zIta tathA pittajavara maTe 47. // atha zItajvaracikitsA // yadhika parpaTaM dhAnyaM, jaladaM caturaMgalaM // drAkSAbhayA ca tiktA ca, kvAthaH zItajvarApahaH 48 For Private And Personal Use Only Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 134 artha -pIparI mula, pItapApaDuM, dhANAM, matha, gi 2mAle, drAkha, haraDAM, kaDu, eona sama mAtraka kADhe ka rI regI pIe te zItajavarane samAve che 48 che // atha jIrNajvaracikitsA // apaharati raktapittaM, kaMDUM gulmaM ca pittakaM hNti|| jIrNajvaraM ca zamayen, mRddIkAsaMyutA pathyA // artha--rata pitane dUra kare, saraDAne, pika ma TADe che, gumane nAza kare che jIrNajavara samAve che; evI haraDA ne kAkhanI geLI che . nidigdhikAnAgarakAmRtAnAM kvArthapivenmizritapippalIkam ||jiirnnjvraarockkaasshuulshvaasaanimaaNdyaarditpiinsessu // 49 // artha-riMgaNI, suMTha, ane gale e traNa jaNase ne samabhAge kAtha karI pIe to jIrNajavara, arUci, udharasa, zUla, zvAsa, agnimAMdya, ane salekhama e rogo maTI jAya che 49 che For Private And Personal Use Only Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 135 // atha malajvaracikitsA // kaTukA pippalImalaM, mustA caiva harItakI / girimAlA samakvAtho malajvaravinAzanaH 50 sartha:--4, piNI mukha, bhaya, 27, girimA che A pAMca oSadhInA kavAtha pIe to malajavarane nAza thAya che pa0 che // atha dAhajvaracikitsA // mustAparpaTakozIra, caMdanodIcyanAgaraiH // zItaM ca zItalaM dadyAt, dAhajvaraharaM paraM // 51 // artha:-bhotha, pAta // 59, pAyo sU, vAsI 25 ne suMTha e badhI oSadhI sama bhAge karI zItala jalamAM same nAkhIne savAre pIye to hajavarane samAve pIpA // atha sakalajvaracikitsA // durAlabhA vAlakatiktarohiNI, payodhivizvauSadhakalkitaM jalam // prapItamuSNaM sakalajvarA pahaM, pravarddhanaM jaatthrjaatvedhsH|| 52 // sartha:-mAsI, pANI, , 2||hinnii, bhAtha, ne For Private And Personal Use Only Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 136 suMTha e cIjane samabhAge kADhe karI pIye te badhA prakAra ne tAva maTADe, agni vadhAre peTamAMnA sarva raNa jAya ne bala vadhe che para che guDUcI niMbakaM stuMba, tathA caMdanapadmake // eSa sarvajvaraM haMti, gaDUcyAdistu diipnH||53|| artha -gaLo, nIMbachAla, ghANAM, ratAMjaNI, mada bhASa, e gaDucAdi kAtha pIdhe thake sarva javarane samAve, tathA jaTharAgni vRddhi kare che parU che guDucI dhAnyakaM niMba, caMdanaM padmakAnvitam // tRSNAdAhArucichardisarvajvaraviSApaham // 54 // artha-gaLa, ghANA, nibachAla, sUkaDa, madamAkha, eNe yukta pIe te taSA, dAha, arUcI, charadi, e be dhA prakAranA javarane nAza kare che 54 che harItakI cAmalako pippalI citrakaM tathA // AmalakyAdikaM caitat , cUrNa sarvajvarApahaM55 -AbhalAM, haraDa, pIpara, citraka, enuM, samamAtraka curNa karIne pAIe tyAre sarva javarane t For Private And Personal Use Only Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 133 // atha ajIrNAcakitsA / / ajamodAbhayA caiva saMcalena samanvitA // karcureNa samAyuktA, ajIrNajvaranAzanI // 1 // matha:--, 12i, saMyama, setrae yAna bheLI karIne pachI kayure sama bhAge nAkhI tenuM curNa kara vuM. te khAvAthI ajIrNa tAva maTI jAya che 1 // atha uSaHpAnaguNAH // . kAsazvAsAtisArajvarapiTakakaTIkuSThakaM ca pramehAnmUtrAghAtodarAzeHzvayathugalaziraHkarNanAsAkSirogAn // ye cAnyevAtapittakSayajakaphabhavA vyAdhayaH saMti jaMto, stAnapyabhyAsayogAdapanayati payaH pItamaMte nizAyAm, // 1 // artha --je mANaza prANIne udraza heya, atisAra hoya, tAva hoya, paTakAvI haiya, keDa dukhe, kuSTharoga thAya, prameha thAya, mUtrAghAta thAya, patharI hoya, ja dara thAya, kaThodara thAya, gurbhAdara thAya, ityAdika udara FOR tarasa, sa, HD, zirA, azA For Private And Personal Use Only Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 138 nAsikArAga, AMkhane rAga, vaLI bIjA aneka vAta pi tta ne kaphanA kSaya thayAthI prANIne je vyAdhi thAya che, te jo rAtanA aMte vANAmAM uThI pANI pIe tA badhA zagano nAza thAya che ! 1 / / na saMpattiH kriyAzaktiH, bheSajaM ca na vidyate // sarvarogavinAzAya, nizAMta ca jalaM pibet // 2 // artha:--je mANazanI pAse lakSmI na heAya, kriya rAkhavAnI zakti na DhAya, ezaDa karavAnI zakita na hA ya, aidhi paNa maLe nahIM, tyAre mAzane rAga kema jAya ? te roga maTADavAne mATe rAtanA aMte eTale prAtaH kAlanA samaye uThIne te vakhate pANI pIvuM, tethI karI mA zanA game tevA reAgatI zAMti thAya che; evuM vaidyaka zAstra mAM kaheluM che te anubhava siddha che te mATe nizcaya jA NavA // 2 // " varjayet dvidalaM zUlI, kaphI mAMsaM jvarI ghRtam // karNarogI ziraH snAnaM cakSUrogI ca maithunam // 3 // artha:-zula rAmavALAne klIonu anna vajevu ke k rogavALAe mAMsanuM bhojana khAvuM nahIM; tAvavALAe dhI khAvuM nahIM, kAnamAM jene roga thayA haeNca te nhAvuM For Private And Personal Use Only Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 139 nahIM, ane jene AMkhamAM darada thayA haiAya teNe maithuna seva vuM nahIM !! 3 / / ajIrNaprabhavA rogAstadajIrNa caturvidham // AmaM vidagdhaM viSTabdhaM rasazeSaM caturthakam // 4 // artha:sarva rAge ajIrNathI upaje che, te acha cAra prakAranuM che; Ama vidagdha, viSTabdha, rasa zeSa. e cAra prakAranAM ajIrNa kahelAM che // 45 // atha teSAM pRthaglakSaNAni // tatrAme gurutokdo vidagdhe tu tRSAdayaH // viSTabdhe zUlamAdhmAnaM rasazeSe bhramAdayaH // 5 // artha: --mAchaNuM thayuM hoya teA peTamAM jAya, utkale vagere thAya che, vigdhANuM thayuM hoya teA tarasa, bhrama, muA ityAdi lakSaNA thAya che. triSTadhAjIrNa tha yu hoya te zUla tathA ArkamAna (AphrA ) thAya che, rasA chaNuM thayuM haeNAya tA phUla ItyAdi thAya che ! 1 ! 5 anAiijallA AmeSu laMghanaM kuryAd, vidagdhe udakaM bhavet // viSTabdhe mardanaM svedo, rasazeSe divAzayaH // 6 // For Private And Personal Use Only Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 140 a-Ama ajaNa hoya tyAre lAMdhaNuM karIye tethI pAcana thAya che; vipakva ajIrNa hoya tyAre pANI pIvarAvi ye tethI paNa pAcana thayA viSTabdha ajIrNa hoya tyAre veda kADho, maradiye tethI pAcana thAya; ane rasa ajIrNa heya tyAre divasamAM nidrA karavI; tethI karI pAcana thAya che // iti kAlajJAne nidAnacikitsAkathanaM nAma tRtIya vaphA re ? // laghubhojanavidhiH tathA nivaatsaamym|| sajvaro nijvaro vApi, ladhvannaM prijojyet|| nivAtasevanaM yAdaka, tAhaka syAt karNabaMdhanaM artha -je regI mANasane tAva Avato hoya atha vA UtarI gayela hoya, teNe halakuM bhejana khAvuM; ane jevuM vAta vagaranA sthAna guNakAraka che tevuM ja pavanamAM kAna bAMdhI rAkhavA te paNa guNakArI che ke 1 che hAvaro karAra ajIrNe bheSajaM vAri, jINe vAri balapradam // amRtaM bhojane vAri, bhuktasyopari tadviSam // 7 // athe-jamyA pahelAM pANI pIvuM te osaDa rUpe jA NavuM; ane pacI gayA pachI je pANI pIye balane For Private And Personal Use Only Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 141 karavAvALuM jANavuM; jamatAM vacamAM pANI pIye te amana samAna jANavu, mATe pANI vacamAM jarUra pIvuM joie; ane jamIne Upara tatkAla pANI pIe tA vizvanA jevu jANavuM // 1 // // atha balavardhakavastukathanam // sadyaskAnnaM ghRtaM sadyaH, bAlA strI kSIrabhojanam // nityasnAnaM vaTacchAyA, SaDete balavarddhanAH // 3 // artha--tAnuM anna, tathA dhI khAlA eTale seAla varasa nIM !, dudha sahita bhAjana jamavuM, dararoja nahAvuM, tathA vaDanA jhADanI chAyA, e cha khalane vadhAravAvALA jA yuvA 5 1 5 // atha valahArakavastukathanam // zuSkaM mAMsaM striyo vRddhA bAlArkastaruNaM dadhi // prabhAte maithunaM nidrA, sadyaH prANaharANi SaT 1 artha:-ku` mAMsa, dharaDI strInI sAthe saMga karavuM, UgatA sUrya evuM, savAramAM dahI meLavyu hoya te sAMja nA khAvuM, prabhAtamAM maithuna karma karavuM, ane savAranA dha levI, evA cha prakAranI kriyA tarata prANane haraNa kare che ! 15 For Private And Personal Use Only Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 142 // atha laMghananiSedhaH // gurviNIbAlavRddhazca, kAmazokanavajvare / / laMghanaM naiva karttavyaM, pUrvAcAryA vadaMti hi // 1 // sa:-nivAsI zrI, 5sa, tathA vRkSa bhI, ze kavAna navajvara, ane ekAMtarAdika, eTale tAvavALA rANIne lAMghaNe na karAvIe, evuM purvacAra e kaheluM cha // 1 // // atha vegadhAraNaphalam // mUtrarodhAdbhavedaMdho, badhiro vAyurodhanAt // kuSThIsyAcchukrasaMrodhAt, mRtyuHsaMdhAraNAdapi 1 artha-mutrane redhavA thakI AMkhe AMdhaLe thA, vA yunA raghavAthI kAna bahera mArI jAya, vIryanA rodhavAthI keDiye thAya, ane malane radhavA thakI nizvaye maraNanIrU prAt5i thAya cha. // 1 // ||ath RtuparatvenApathyakathanam // madhau madhuramanAti nidAghe hyatimaithunI // pibennayaMbu varSAsu dadhibhokA zaradyapi // 7 // artha-vasaMta RtumAM miSTAnna khAya, grISmata For Private And Personal Use Only Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 143 mAM ati maithuna kare, varSArUtumAM nadInuM pANI pIye, tathA zaradarUtumAM dadhi khAya che tene rega thAya che1 che himAgame tu nidrAluH zizire laghubhojanI // yaH karoti ca mUDhatvAtsa na rorogavAn bhavet 2 artha - je manuSya muDhapaNAthI, hemaMta rUtue vi pi divasanI nidrA karavI, zizira Rtue halakuM bhajana karavuM te nara regavAnuM thAya che je che ' pibeTasahastraM ca, yaavnnaastmitorviH|| astaMgate divAnAthe biMdureko ghaTAyate // 3 // artha-kaI mANasa hajAra ghaDA pANI pIve, paNa te jahAM sudhI sUrya Atha na hAya tihAM sudhI biMdunA jevuM jANavuM, ne sUrya AthamI jAya pachI pANI eka biM dupIe to te ghADAnA jeTaluM samajavuM che 3 pitta paMgu, guru vaMzava maradhAtA ! vAyunA yatra nayiMte, tatra varSeti meghavat // 4 // arthA-pittaroga pAMgala che temaja kaphare che mu pAMgaLa jANe; mala tathA dhAtuno roga paNa pAMgaLo ja jANe; vAyue karI jahAM laI jAya tahAM tene megha bI paThe varaSAva thAya che 4 For Private And Personal Use Only Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 144 hemaMtavazizireSu vAyuH, pittasya grISme ca gha. nAtyaye c| kaphasya kopaH kusumAgame ca, bhajeza pathyaM vidhivat vidhijnyH||5|| sartha:-hemaMta, zizira bhane 125 // ye vara *tu no rAjA vAyu jANe. tathA vasaMta tune rAjA kapha jA che. e hatuone viSe vidhie karI paMDita je vaidha te che auSadha tathA pathyane yatna karI karavA yogya che paNa mArge pauSe tathA mAghe, ASADhe zrAvaNe'pi c| nabhasye ca bhiSaka zreSThai, to rAjA prakIrti taH // 6 // artha-mAgazaramAM, paza mahInAmAM, mAgha mAsamAM ASADhamAM zrAvaNa mahInAmAM tathA bhAdava mahInAmAM e cha mahInAmAM vaie vAyu rAja jANe 6 . Azvine kArtike mAse, vaizAkhajyeSThayodhurvam / / sarvazAstravicAraH, pittaM rAjA prkiirtitH||7|| tha:--|zubhAM. tibhA, zAsabhA, mAM nizcaye karI sarva zAstranA vicAra jANanArAe pita e rAjA kahelA che. 7 mAM phAlgune caitramAse ca, jaMtupIDAkaro mataH / zItalAMbusamutpannaH, zleSmA rAjA prakIrtitaH 8 For Private And Personal Use Only Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 145 atha-phAgaNa, ane citra mahInAma che ja. none pIDA kare che, teNe karI zaradI utpanna thAya che mAAM te vakhateM kapha rAjA che, ema nizcayaeN karI sAMbhaLavAmAM AveluM che 8 che che kAja saMvArirathanam | tvayoge kSayazvAsAkSi, vakraroge tathA jvare // saMsargo naiva karttavyo, saMcAro dRzyate ytH||9|| artha-cAmaDIne zaga, kSaya roga, zvAsa roga, A khano raMga, mukhane roga, tathA tAvane rezama, eTalA roga vALane saMsarga kare nahIM. kAraNa ke enA sahavAsathI bIjAne te roga upaje che. 9 che // atha laMghanAdisAdRzyalakSaNam // laMghane ye guNAH proktA, ste guNA lghubhojne|| nidrAyAM ye guNAHproktA,sta guNA netramIlane. nivAte ye guNAH proktA,sta guNAH krnnmiiln|| brahmacarye guNA ye syu,ste guNAH kAmavarjane11 artha-lAMdhaNamAM jeTalA guNe che teTalAM ladhubhojana mAM che, nidrAmAM jeTalA guNe che teTalA AMkha mIMcyAthI For Private And Personal Use Only Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 146 thAya che, vAyu vagaranI jagAmAM rahevAmAM jeTalA guNa che teTalA kAna DhAMkavAmAM che, brahmacaryarAkhavAmAM je TalA guNe che, teTalA manamAM kAma na rAkhavAmAM che // iti zrIzaMbhunAthaviracite kAlajJAne saMkIrNa viSayakathana nAmA caturtha uddezaH // 4 // 5 kRti jAjJAna saMpUnam // For Private And Personal Use Only Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir FEE 8. de et 2133 For Private And Personal Use Only Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra MICROIRES www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir POSTES BESTE ES *** 1234 For Private And Personal Use Only Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private And Personal Use Only Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www. kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private And Personal Use Only